Toshkent tibbiyot akademiyasi shadmanova L. Sh. «Involyusion psixozlar»
tải về 3.9 Mb. Chế độ xem pdf
|
- Điều hướng trang này:
- Klinik ko‘rinishi.
|
3.2. INVOLYUTSION MELANXOLIYA Kasallik ko‘proq ayollarda 50—60 yoshlarda boshlanadi. Hozirgi vaqtgacha kasallik etiologiyasi va patogenezi to‘liq aniqlanmagan. Lekin organizmdagi involyutsion o‘zgarishlar asosida kelib chiqadigan endogen-toksik jarayonning ahamiyati shubhasizdir va u psixoz rivojla-nishida asosiy hal qiluvchi omil hisoblanadi. Moyillik yaratuvchi omillar — bu har xil psixogeniya va somatogeniyalardir. Involyutsion melanholiyaning asosiy sindromi tashvishli — qayg‘uli depressiya bo‘lib, u ko‘pincha o‘z-o‘zini ayblash, o‘z-o‘zini o‘ldirish va ipoxondrik vasvasa g‘oyalarining qo‘shilishi bilan uchraydi. Klinik ko‘rinishi. Kasallikning boshlang‘ich belgilari noo‘rin bezovtaliq o‘zini yo‘qotib qo‘yish, juda sust kayfiyat fonidagi noaniq qo‘rquv sifatida namoyon bo‘ladi. Klimaksning rivojlaiishi har xil. Ba’zi hollarda tashvishli notinchlikning asta-sekin kuchayishi kuzatiladi, keyinchalik u o‘zgarmasdan uzoq vaqt bir xil darajada turadi; boshqa hollarda tashvishli qo‘zg‘olish alomatlari o‘ta tez rivojlanadi va odatda idrok 27 qilish buzilishlari va vasvasa g‘oyalar qo‘shilishi tufayli murakkablashib ketadi. Vasvasa g‘oyalar xissiyotlarni fantastik shaklda aks ettiradi. Kotar vasvasasi: «...Orga- nizm t ir ik l ig ic ha parchalanib ketmoqda... Oilam o‘ldi... Mening aybim tufayli ommaviy fojealar yuz bermoqda... Quto‘lishning hech qanday yo‘li yo‘k. Yagona yo‘l — haqqoniy qasos» va hokazo. Bemorlar doimo bezovta harakat da bo‘ladilar, bu vaqgi-vaqti bilan ajiatatsiyaga o‘tuvchi o‘ralashib qolishda iamoyon bo‘ladi. Ular palatada u yoqdan bu yoqqa yurishadi, o‘zlarini timdalashadi, o‘z sochlarini yulishadi. Bemorlar nutqi shikoyatlarini hadeb bir xil jumlalar orqali kaytara verish bilan tavsiflanadi. Vaqt o‘tishi bilan notinch harakatlar tormozlanish bilan almashinishi mumkin, biroq bunda tashvishli — qayg‘uli zo‘riqish kamaymaydi. Betinchlik tashqi sharoitlar o‘zgartirilganda, boshqa palata yoki bo‘limga o‘tkazilganda yanada kuchayadi. Idrok qilishning buzilishlari ko‘pincha verbal illyuziyalari bilan namoyon bo‘ladi: atrofdagilarning suhbatida o‘ziga karatilgan ayblashlar eshitiladi, nazarida uni kamsitishadi, urishishadi. Il-lyuziyalarning vasvasalar bilan ifodalanadigan boshqa shakllari ham uchraydi: ko‘rishga kelgan qarindoshlari o‘zgarib ketgan; ular boshqacha ko‘rinishadi, yuzlarida kasallik alomatlari: balki, bular qarindoshlari qiyofasidagi umuman boshqa odamlar. Ko‘pincha ipoxondrik vasvasa uchraydi: bemorlar o‘zlarini zaxm bilan kasallangan, rak bilan kasallangan deb hisoblaydilar. Ovqat hazm qilish yo‘qlarining og‘ir zararlanishidan shikoyat qiladilar. Ovqat hazm bo‘lmayapti, ichaqlarim atrofiyaga uchrab ketayapti va boshqalar. Kasallikning somatik belgilari kam tavsifli. Faqat ozib ketish va bevaqt qarib ketish kuzatiladi. Ba’zi hollarda kasallik o‘ta shiddatli kechadi, u shiddatli darajaga yetuvchi ajiotaj qo‘zg‘olish bilan yuzaga chiqadi. Bunda ajiatatsiya davrlari oneyroid tipidagi ong xiralashish elementlari mav jud bo‘lgach, o‘zini yo‘qotib qo‘yish davrlari bilan almashinib turadi. Bemorlar fojeaviy darajada tez quvvatsizlanadilar va ozadilar. Keyinchalik harakat qo‘zg‘olishlari negativizm simptomlari bo‘lgan, katatonik stuporni eslatuvchi stuporoz holatga o‘tib ketishi mumkin. Bemorlar befoyda bo‘lgan qarshilik kursatadilar, ovqatni tuflab yuboradilar, uzuq-yuluq jumlalarni stereotipik ravishda qaytaraveradilar. Ba’zi mualliflar bunday holatlarni presenil psixozning alohida shakliga ajratadilar va uni «xavfli presenil psixoz», Krepelin kasalligi, «kech 28 katatoniya» deb ataydilar. Lekin bir tomondan bunday holatlarga involyutsion melanxoliyaning og‘ir kechuvchi variantlari sifatida ham qarasa bo‘ladi. tải về 3.9 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|