davlat byudjeti daromadlarini to’ldirish manbai bo’lib xizmat qiladi;
milliy ishlab chiqaruvchilarni demping ko’rinishidagi chet el raqobatidan himoya qiladi;
iqtisodiyot tuzilishini qayta qurishni boshqarish vositasi hisoblanadi
va ular yordamida
mamlakat iqtisodiyotidagi ilg’or siljishlar rag’batlantiriladi va h.k.
Milliy iqtisodiyotning tiklanishi sharoitida ko’pgina davlatlar o’z ishlab chiqaruvchilarini
chet el raqobatidan himoya qilish maqsadida protektsionizm siyosatini qo’llaydilar. Aks holda,
mahalliy korxonalar «sinishi» jamiyatda ishsizlik xavfini tug’diradi.
Mamlakatlarda ta’rif mexanizmi orqali tashqi
savdo siyosatini yuritish, birinchi navbatda
ushbu mamlakatning asosiy tarmoqlari va yangi ishlab chiqarish sohalarining
himoyalanganligiga ta’sir qiladi. O’zbekistonda avtomobilsozlik yangi
va istiqbolli soha
(tarmoq) hisoblanadi va tabiiyki, tarifli himoyaga muhtoj. Tarmoqni tarifli himoyalanishining
haqiqiy darajasini quyidagi misolda ko’rib chiqamiz. Masalan, O’zbekistonda yangi
mashinalar
uchun import boji 40 foizni tashkil qilsin. Ushbu mashinani ishlab chiqarish uchun zarur
bo’ladigan ehtiyot qismlar asosan chetdan keltirilsin va unga import boji 25 foiz miqdorida
o’rnatilsin. Bir dona mashinaning narxi 10000 AQSh dollariga teng bo’lsa, ya’ni
bitta avtomobil
uchun zarur bo’lgan ehtiyot qismlarining narxi 7000 dollar, qo’shilgan qiymat esa 3000 dollarni
tashkil etsin.
Avtomobil importiga 40 foiz tarif belgilanganligi uchun har bir avtomobil narxi 4000
dollarga o’sib, tarif bilan birga 14000 dollarni tashkil etadi. Ehtiyot qismlar importiga 25 foizli
tarif kiritilishi ularga qilinadigan xarajatlarni 1750 dollarga oshirib 8750 dollarga etkazadi.
Oqibatda mahsulot birligiga ehtiyot qismlar xarajati 1750 dollarga oshdi. Qo’shilgan
qiymat esa
2250 dollarga (4000 - 1750 q 2250) o’sdi. Shunday qilib, tarif kiritilgandan so’ng mahsulot
birligiga to’g’ri keladigan qo’shilgan qiymat 5250 dollarni (3000 Q 2250 q 5250) tashkil etdi.
Endi esa soha (tarmoq)ning samarali himoyasi formulasidan foydalanamiz.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: