SẮc tu bách trưỢng thanh quy ht. Phước Sơn và Lý Việt Dũng Việt Dịch

và thoái nhiệm đều cử hành đơn độc, chứ không cử

hành chung với lưỡng tự hay các chức vụ khác.

Tại Cổ thanh qui thì hầu như không có hai chức sự

này, hai chức này do người đời sau thiết lập, còn

thiết lập vào thời gian nào thì không thể xác định

được rõ ràng. Chức vụ Lập tăng thủ tọa tại địa hạt

giáo hóa, chuyên đào tạo tăng chúng, chủ yếu vì

đại chúng thuyết pháp cùng việc chấp nhận cho

tăng chúng vào thất tham học thưa hỏi đạo pháp.

Nhìn từ chức trách và địa vị có nhiều điểm giống

như Viện trưởng viện Phật học đời sau. Chắc hẳn

đây là chức vụ để tăng cường việc giáo dục Phật

học cho tăng chúng ở các chùa có bề thế to lớn, còn

ở các chùa có bề thế nhỏ bé thì chưa hẳn đã có

chức vụ này. Tại Phật học viện ngày nay, chủ yếu

là tập trung giáo dục Phật pháp cho học tăng, nhà

chùa đều đưa học tăng đến viện theo học nên

không cần thiết đặt chức Lập tăng thủ tọa nữa.

Còn như Danh đức thủ tọa, là một cương vị không

có chức trách cụ thể, chỉ chủ yếu niệm danh và đức

của vị thủ tọa này để tạo ra một hình tượng gương mẫu cho chúng tăng, đồng thời cũng nương vào

Danh đức thủ tọa để đề cao uy tín của nhà chùa.

Chùa Thiền hiện nay cũng không có chức này.

Do nơi ý nghĩa trọng đại của hai chức vụ danh dự

nêu trên, cho nên người đảm nhận chức vụ này

danh vọng rất cao, do đó nghi thức bái thỉnh thập

phần trang nghiêm long trọng.

*

* *

[1134a07] 頭首務擇才德相當者為之。而近之庸流

責以飲食延接為事。使守貧抱道之士愈甘退藏。

叢林何由歆艶。住持當革其弊可也。知事古規只

列監院維那典座直歲庫頭五員而已。職滿鳴椎白

眾告退歸堂隨眾。初無單寮榻位。故叢林鼎盛。

近來諸方大小勤舊動至百數。僕役倍之。而僧堂

閴無一人。泰定間脫歡丞相領行宣政院。分上中

下三等寺院。額定歲請知事員數正為此也。宜遵

行之。凡職事將滿。預詣方丈稟退。如擇進退日

定。住持令行者報兩序。知當晚昏鍾鳴。舊知事

一班。詣方丈插香告稟。觸禮一拜。納庫記鑰匙

而退。就中或有再留者。住持隨送到庫司。侍者

燒香點湯勉留。次早五更鍾鳴。頭首一班懷香詣

方丈。觸禮一拜告退。或有留者。亦同前禮。點

湯留之。住持以擇定人名目子。并西堂勤舊。令

客頭行者請粥罷會茶。其舊知事一班候僧堂行粥

遍。從後門入。上首鳴椎一下云(白大眾。某等昨

蒙堂頭和尚慈旨。令歸庫。今來心力疲倦。告退

歸堂隨眾。謹白)再鳴椎一下。從聖僧左出住持

前。兩展三禮。初展云(某等昨蒙甄錄。自愧匪

才。下情無任愧懷之至)再展敘寒溫畢。觸禮三拜

退身。從聖僧右出聖僧前。大展三拜。轉身從首

座板起。巡堂一匝。中間問訊而退。粥罷行者守

請新人至寢堂。獻茶畢。住持躬起。燒香一炷。

歸位白云(前兩序告退。此務不可缺人。拜請某人

充知事。某人充頭首。逐一標名白訖)住持出就爐

前立。侍者揖請新人至住持前。對觸禮一拜。新

知事同進前。兩展三禮。初展云(某等乍入叢林。

諸事生疎過蒙使令。下情不勝恐懼之至)再展云(即

日時令謹時恭惟。堂頭和尚尊候起居多福)觸禮三

拜。住持答一拜。新頭首進前兩展三禮。致訶同

前。轉位獻湯(咸淳規揖坐揖香揖湯。至今諸方行

之。或謂當晚有特為此可免。講不講在往持意)湯

罷謝禮。或展或免。供頭鳴僧堂鐘。大眾歸鉢位

立定。住持入堂。先送前堂首座。以次頭首隨歸

鉢位。各觸禮一拜。次送後堂對。觸禮一拜。新

知事一班預立於西堂板頭。住持歸位。維那往住

持前問訊側立(如維那已退。則知容侍者代行禮)住

持付目子與之。當面問訊。從聖僧後轉鳴椎一下

云(白大眾。前知事告退。此務不可缺人。適奉堂

頭和尚慈旨。請某人某職。某人允某職職。謹白)

觸禮一拜。維那白云(請知事訖)又鳴椎一下。知事

一班兩展三禮(致詞並與前同)知事轉聖僧後。右出

聖僧前排立。大展三拜。維那引巡堂一匝。歸中

問訊。橫退過西堂板頭立。堂司行者喝云(大眾禮

賀新知事)普同觸禮一拜畢。又喝云(新知事禮謝大

眾)普同觸禮一拜畢。又喝云(大眾送新知事歸庫司)

供頭行者鳴僧堂鍾。住持送入對觸禮一拜。送住

持出。與舊人交代。互轉身對。觸禮一拜。送舊

人出。侍者先賀。次頭首領眾賀畢。行者喝云(大

眾送新首座歸寮)再鳴鍾送賀畢。喝云(大眾送新維

那歸堂司)又鳴鍾送賀畢。逐一喝云(兩班勤舊送新

後堂首座書記藏主知客歸寮)送賀交代禮並同前。

又各喝云(大眾送舊首座都寺歸寮)亦鳴鍾送賀畢。

各喝云(兩班勤舊送以次舊頭首知事歸蒙堂前資)禮

亦如前。送住持出。寮主先相接。交互轉身對。

觸禮一拜。不送出。然後受賀俱畢新舊人各懷

香。即詣方丈拜謝。新人香係庫司備謝畢。新舊

人同巡寮方丈請半齋點心。齋時草飯仍請西堂勤

舊。光伴列職雜務待請兩序了。別日詣堂司告

退。次第擇人交替。

LƯỠNG TỰ TẤN THOÁI

[1134a07] Đầu thủ vụ trạch tài đức tương đương giả

vi chi, nhi cận chi dung lưu, trách dĩ ẩm thực diên

tiếp vi sự, sử thủ bần bão đạo chi sĩ dũ cam thoái

tàng, tùng lâm hà do hâm diễm? Trụ trì đương cách

kỳ tệ khả dã! Tri sự Cổ qui chỉ liệt giám viện, duy-na

điển tọa, trực tuế, khố đầu, ngũ viên nhi dĩ. Chức

mãn minh chùy bạch chúng cáo thoái, quy đường tùy

chúng, sơ vô đan liêu tháp vị, cố tùng lâm đỉnh thạnh.

Cận lai chư phương đại tiểu cần cựu, động chí bách

số, bộc dịch bội chi, nhi tăng đường khuých vô nhất

nhân. Thái Định gian, Thoát Hoan thừa tướng lãnh

hành Tuyên chính viện phân thượng, trung, hạ tam

đẳng tự viện, ngạch định tuế thỉnh tri sự viên số,

chính vi thử dã. Nghi tuân hành chi!

Phàm chức sự tương mãn, dự nghệ phương trượng

bẩm thoái. Như trạch tiến thoái nhật định, trụ trì

lệnh hành giả báo lưỡng tự tri. Đương vãn hôn

chung minh, cựu tri sự nhất ban nghệ phương trượng

sáp hương cáo bẩm, xúc lễ nhất bái, nạp khố ký

thược thi nhi thoái. Tựu trung hoặc hữu tái lưu giả,

trụ trì tùy tống đáo khố ty, thị giả thiêu hương, điểm

thang miễn lưu.

Thứ tảo ngũ canh chung minh, đầu thủ nhất ban

hoài hương nghệ phương trượng, xúc lễ nhất bái cáo thoái. Hoặc hữu lưu giả, diệc đồng tiền lễ, điểm

thang lưu chi.

Trụ trì dĩ trạch định nhân danh mục tử bính Tây

đường, cần cựu, lệnh khách đầu hành giả thỉnh chúc

bãi, hội trà. Kỳ cựu tri sự nhất ban, hậu tăng đường

hành chúc biến, tùng hậu môn nhập. Thượng thủ

minh chùy nhất hạ vân: “Bạch đại chúng, mỗ đẳng

tạc mông đường đầu Hòa thượng từ chỉ, lệnh quy

khố ty. Kim lai tâm lực bì quyện, cáo thoái quy

đường tùy chúng. Cẩn bạch”. Tái minh chùy nhất hạ,

tùng Thánh tăng tả xuất trụ trì tiền lưỡng triển tam

lễ. Sơ triển vân: “Mỗ đẳng tạc mông chân lục, tự

quý phỉ tài, hạ tình vô nhậm quý hoài chi chí”. Tái

triển tự hàn ôn tất, xúc lễ tam bái, thoái thân tùng

Thánh tăng hữu xuất Thánh tăng tiền đại triển tam

bái, chuyển thân tùng thủ tọa bản khởi tuần đường

nhất táp, trung gian vấn tấn nhi thoái.

Chúc bãi, hành giả thủ thỉnh tân nhân chí tẩm

đường hiến trà tất, trụ trì cung khởi thiêu hương

nhất chú, quy vị bạch vân: “Tiền lưỡng tự cáo thoái,

thử vụ bất khả khuyết nhân, bái thỉnh mỗ nhân sung

tri sự, mỗ nhân sung đầu thủ”. Trục nhất tiêu danh

bạch cật, trụ trì xuất tựu lô tiền lập. Thị giả ấp thỉnh

tân nhân chí trụ trì tiền, đối xúc lễ nhất bái. Tân tri

sự đồng tiến tiền, lưỡng triển tam lễ, sơ triển vân:

“Mỗ đẳng sạ nhập tùng lâm, chư sự sinh sơ, quá mông sử lệnh, hạ tình bất thắng khủng cụ chi chí”.

Tái triển vân: “Tức nhật thời lệnh cẩn thời cung duy

đường đầu Hòa thượng tôn hậu khởi cư đa phước”.

Xúc lễ tam bái, trụ trì đáp nhất bái. Tân đầu thủ

tiến tiền lưỡng triển tam lễ, trí từ đồng tiền.

Chuyển vị hiến thang. Hàm Thuần qui: “Ấp tọa, ấp

hương, ấp thang, chí kim chư phương hành chi. Hoặc

vị đang vãn hữu đặc vi, thử khả miễn. Giảng bất

giảng, tại trụ trì ý”. Thang bãi, tạ lễ, hoặc triển,

hoặc miễn. Cúng đầu minh tăng đường chung, đại

chúng quy bát vị lập định. Trụ trì nhập đường, tiên

tống tiền đường thủ tọa, dĩ thứ đầu thủ tùy quy bát

vị, các xúc lễ nhất bái. Thứ tống hậu đường, đối xúc

lễ nhất bái. Tân tri sự nhất ban, dự lập ư Tây đường

bản đầu, trụ trì quy vị. Duy-na vãng trụ trì tiền vấn

tấn trắc lập (như duy-na dĩ thoái, tắc tri khách thị

giả đại hành lễ). Trụ trì phó mục tử dữ chi, đương

diện vấn tấn, tùng Thánh tăng hậu chuyển minh

chùy nhất hạ vân: “Bạch đại chúng, tiền tri sự cáo

thoái, thử vụ bất khả khuyết nhân, thích phụng

đường đầu Hòa thượng từ chỉ, thỉnh mỗ nhân mỗ

chức, mỗ nhân sung mỗ chức. Cẩn bạch”. Phục

minh chùy nhất hạ, thị giả tức ấp thỉnh tân tri sự

nhất ban, chí trụ trì tiền xúc lễ nhất bái. Duy-na

bạch vân: Thỉnh tri sự cật. Hựu minh chùy nhất hạ,

tri sự nhất ban lưỡng triển tam lễ (trí từ tịnh dữ tiền đồng) tri sự chuyển Thánh tăng hậu hữu xuất Thánh

tăng tiền bài lập, đại triển tam bái. Duy-na dẫn tuần

đường nhất táp, quy trung vấn tấn, hoành thoái, quá

Tây đường bản đầu lập. Đường ty hành giả hát vân:

“Đại chúng lễ hạ tân tri sự”. Phổ đồng xúc lễ nhất

bái tất, hựu hát vân: “Tân tri sự lễ tạ đại chúng”.

Phổ đồng xúc lễ nhất bái tất, hựu hát vân: “Đại

chúng tống tân tri sự quy khố ty”. Cung đầu hành

giả minh tăng đường chung, trụ trì tống nhập đối

xúc lễ nhất bái, tống trụ trì xuất dữ cựu nhân giao

đại hỗ chuyển thân, đối xúc lễ nhất bái, tống cựu

nhân xuất, thị giả tiên hạ. Thứ đầu thủ lãnh chúng

hạ tất, hành giả hát vân: “Đại chúng tống tân thủ

tọa quy liêu”. Tái minh chung tống hạ tất, hát vân:

“Đại chúng tống tân duy-na quy đường ty”. Hựu

minh chung tống hạ tất, trục nhất hát vân: “Lưỡng

ban cần cựu tống tân hậu đường thủ tọa thư ký tạng

chủ tri khách quy liêu”. Tống hạ giao đại lễ tịnh

đồng tiền. Hựu các hát vân: “Đại chúng tống cựu

thủ toà đô tự quy liêu”. Diệc minh chung tống hạ tất,

các hát vân: “Lưỡng ban cần cựu tống dĩ thứ cựu

đầu thủ tri sự quy mông đường tiền tư”. Lễ diệc như

tiền, tống trụ trì xuất. Liêu chủ tiên tương tiếp, giao

hỗ chuyển thân, đối xúc lễ nhất bái, bất tống xuất.

Nhiên hậu thụ hạ câu tất, tân cựu nhân các hoài

hương, tức nghệ phương trượng bái tạ. Tân nhân hương hệ khố ty bị tạ tất, tân cựu nhân đồng tuần

liêu. Phương trượng thỉnh bán trai điểm tâm. Trai

thời thảo phạn nhưng thỉnh Tây đường, cần cựu

quang bạn. Liệt chức tạp vụ đãi thỉnh lưỡng tự liễu,

biệt nhật nghệ đường ty cáo thoái, thứ đệ trạch

nhân giao thế.

NGHI THỨC CHẤP SỰ TĂNG LƯỠNG TỰ

TỰU CHỨC VÀ THOÁI NHIỆM

[1134a07] Đầu thủ của (Tây ban trong chấp sự tăng

lưỡng ban vị trí rất quan yếu) nên phải lựa chọn

người tài đức công xứng để đảm nhiệm, nhưng gần

đây, bọn người dung tục chẳng có chút kiến thức,

nghĩ giản đơn chức vụ đầu thủ chỉ có nhiệm vụ lo

việc ăn uống để thù tiếp mọi người, khiến cho bậc

cao sĩ an bần lạc đạo càng thêm cam chịu lui gót

giấu thân không đảm nhiệm chức vụ đầu thủ để bảo

trì thanh cao thì tùng lâm lấy gì khiến người ta nghe

tiếng mà đến, nhân đó mà hấp dẫn nhân tài đây?

Giữ chức vụ trụ trì thì phải nên nỗ lực cách trừ tệ

đoan nêu trên mới được.

Còn như tri sự Đông ban thì theo Cổ thanh qui chỉ

nêu ra năm người là giám viện, duy-na, điển tọa,

trực tuế, khố đầu mà thôi.

Khi nhiệm kỳ của chấp sự tăng hai ban đã mãn, tự

động đánh chùy gỗ, hướng về đại chúng tuyên bố thoái vị, quay về tăng đường giữ thân phận 1 tăng

chúng bình thường trong đại chúng, ban sơ chẳng

yêu cầu được đặc biệt đãi ngộ liêu riêng, giường lẻ,

do đó mà tùng lâm hết sức thịnh hành.

Gần đây (phong khí đại biến) tại các chùa Thiền

lâm bất kể là lớn hay nhỏ, số cần cựu hưởng thụ đãi

ngộ đặc thù đông có số trăm, bộc dịch phục thị cho

nhóm người này tăng thêm gấp bội. Trong khi tại

tăng đường, số tăng nhân phổ thông chủ yếu le hoe

không được mấy người.

Trong khoản niêu hiệu Thái Định, thừa tướng Thoát

Hoan kiêm luôn chức quản lý Tuyên chính viện,

phân các chùa ra ba hạng thượng – trung và hạ, qui

định hạn ngạch sính thỉnh tăng tri sự và cần cựu

mỗi năm của các chùa, căn cứ vào tình hình thiếu

thừa mà hoạch định, ấy là vì chuyện nêu trên vậy.

Các chùa Thiền lâm phải tuân thủ qui định này của

thừa tướng Thoát Hoan mới được. Phàm chức sự

tăng sắp mãn nhiệm kỳ phải đến thất phương trượng

thỉnh cầu thoái vị. Như lựa chọn ngày tấn chức và

thoái vị đã xong, trụ trì bảo hành giả bẩm báo cho

lưỡng tự biết. Ngay tối đó, lúc chuông chiều gióng

lên, đoàn cựu tri sự các người đến thất phương

trượng thắp hương bẩm báo, lấy tọa cụ giập xuống

nền biểu ý lạy một lạy, nạp lại cho khố ty chìa khóa

và sổ sách rồi là thoái vị. Như trong đám có người nhất định là được lưu nhiệm thì trụ trì đích thân đưa

số người đó đến khố ty, thị giả đốt hương, dọn thang

thủy, trụ trì ân cần khuyên mời họ lưu nhiệm.

Qua ngày hôm sau, lúc chuông gióng báo canh năm,

các đầu thủ ôm hương đến thất phương trượng, giập

tọa cụ xuống nền biểu ý lạy một lạy, bẩm báo thoái

vị. Thảng hoặc có người được lưu nhiệm thì lễ tiết

tiến hành cũng như đối với tri sự. Trước đó, dọn

thang thủy lưu nhiệm họ.

Sau đó, trụ trì giao cho hành giả khách đầu một

bảng danh sách chấp sự tăng hai ban vừa mới tuyển

định, bảo mời thỉnh các vị tân chấp sự tăng, cùng

Tây đường, cần cựu độ cháo. Dùng cháo xong thì

đãi trà. Nhóm người tri sự cần cựu trong hai ban đợi

tăng đường múc cháo khắp mới theo cửa sau mà vào.

Một vị có tư cách cao trong nhóm cựu tri sự đánh

một chùy gỗ nói: “Xin các vị hãy chú ý! Nhóm

chúng tôi đây trước kia được Hòa thượng đường đầu

từ bi phân công trông coi các hạng mục công tác

của khố ty. Nhưng nay đây tâm lực đều mệt mỏi, xin

được thoái vị trở về tăng đường làm một tăng chúng

bình thường. Xin kính cẩn bẩm báo!”. Lại đánh một

tiếng chùy gỗ nữa, từ bên trái tượng Thánh tăng

bước ra trước trụ trì, trải tọa cụ giập đầu lạy ba lạy

hai lần. Trải tọa cụ lần đầu nói: “Bọn chúng con

đây trước kia thừa mong Hòa thượng tuyển chọn đề bạt lục dụng, tự biết tài năng không đủ, trong lòng

hết sức hổ thẹn!”. Lần trải tọa cụ thứ hai thưa hỏi

chuyện ấm lạnh. Nói xong, giập tọa cụ xuống đất 3

lần lễ bái rồi trở người lui ra, từ bên hông phải

tượng Thánh tăng tiến ra phía trước tượng, trải tọa

cụ quì lạy giập đầu ba lạy, chuyển người từ thủ tọa

bản đầu đứng dậy, đi khắp tăng đường một vòng rồi

đứng lại tại chính giữa tăng đường, vái chào vấn an

mọi người rồi lui ra.

Dùng xong cháo, hành giả khách đầu giữ lại tân

nhiệm chấp sự tăng, mời đến thất phương trượng

hiến trà. Uống trà xong, trụ trì đích thân đứng dậy

đốt một nắm nhang, trở về vị trí cũ nói: “Hai tự

trước đây đã báo thoái vị nhưng chức vụ này không

thể thiếu trống người phụ trách được. Nay xin bái

thỉnh vị mỗ sung chức tri sự, vị mỗ sung chức đầu

thủ!”. Sau khi tuần tự tuyên bố thỉnh mời vị nào

sung chức nào rồi, trụ trì bước đến trước lư hương

đứng. Thị giả vái chào mời các người mới nhận

chức đến trước trụ trì, hai bên cùng giáp mặt giập

tọa cụ xuống nền trí ý lạy một lạy. Các tri sự mới

nhận chức cũng bước tới trải tọa cụ lạy ba lạy hai

lần. Trải tọa cụ lần đầu nói: “Bọn con vào tùng lâm

chưa lâu, mọi sự việc đều còn mới lạ. Nay thừa

mong Hòa thượng tín nhiệm cho bọn con nhận chức

vụ vâng theo sự sai bảo của ngài, trong lòng thật không khỏi hết sức sợ hãi!”. Trải tọa cụ lần thứ hai

nói: “Hôm nay thời khí chính đang tốt đẹp, kính

chúc Hòa thượng đường đầu sinh hoạt như ý, bảo

trọng pháp thể, mạnh khỏe, nhiều phước”. Kế giập

tọa cụ xuống nền ba lần trí ý lạy ba lạy, mỗi lần tân

tri sự lạy kính trụ trì đều lạy đáp lễ một lạy. Tân

đầu thủ bước đến trước trải tọa cụ giập đầu lạy ba

lạy hai lần, bạch lời như tân tri sự đã nói trước đó.

Sau đó, hai ban tân chấp sự quay về vị trí của mình,

thị giả hiến thang thủy (căn cứ vào bản Hàm Thuần

thanh qui – trùng tu vào niên hiệu Hàm Thuần đời

Nam Tống ghi chép thì lúc ấy) còn có nghi thức vái

chào mời ngồi, thỉnh mời đốt hương, mời thang thủy

cho đến nay tự viện các nơi vẫn còn tuân hành. Có

người còn cho rằng tới hôm ấy tự viện phải đặc biệt

chiêu đãi tân chấp sự. Tuy nhiên, điều này cũng có

thể miễn thi hành hoặc giả cử hành hay không là tùy

ở ý trụ trì. Dùng thang thủy xong, tân chấp sự ban

phải biểu thị cảm tạ trụ trì, có khi trải tọa cụ giập

đầu lạy ba lạy, có khi miễn cử hành nghi thức này

(nghĩa là tùy nghi mà quyết định). Hành giả cung

đầu gióng chuông tăng đường, đại chúng ai ai đều

trở về chỗ mình ăn cơm mà đứng. Trụ trì bước vào

tăng đường, trước hết đưa thủ tọa tiền đường, kế đến

là các đầu thủ trở về vị trí dùng cơm. Các người này

đều dập tọa cụ xuống nền trí ý lạy một lạy. Kế đến,

trụ trì đưa thủ tọa hậu đường trở về vị trí ăn cơm, giáp mặt cùng giập tọa cụ xuống nền trí ý lạy nhau

một lạy. Cả ban tân tri sự trước tiên đứng tại bản

đầu của Tây đường. Sau khi trụ trì quay về vị trí ăn

cơm của mình, thì duy-na tiến đến trước mặt trụ trì

vái chào vấn an xong đứng kế bên (trong trường hợp

duy-na đã thoái vị thì do tri khách hoặc thị giả thay

thế cử hành lễ này). Trụ trì lấy danh sách tân ban

chấp sự giao cho duy-na, duy-na ngay đó vái chào

vấn an, từ sau lưng tượng Thánh tăng bước vòng ra

đánh một tiếng chùy gỗ bẩm bạch: “Kính bạch đại

chúng! Các tiền tri sự đã tuyên bố thoái vị, nhưng

chức vụ này không thể thiếu người. Vừa hay tuân

phụng từ chỉ của Hòa thượng đường đầu thỉnh mời

vị mỗ này sung vào chức vụ mỗ, vị mỗ kia sung vào

chức vụ mỗ. Nay xin cẩn cáo bạch!”. Lại đánh một

tiếng chùy gỗ nữa, thị giả vái chào mời cả ban tân

tri sự đến trước trụ trì giập tọa cụ xuống nền trí ý

lạy một lạy. Duy-na bẩm bạch rằng: “Nghi thức bái

thỉnh tân ban tri sự đến đây là dứt”, rồi lại đánh

một hồi chùy gỗ. Cả ban tân tri sự trải tọa cụ lạy ba

lạy hai lần, lời lẽ cảm tạ cũng giống như trước. Các

tân tri sự chuyển từ sau tượng Thánh tăng theo phía

bên phải tượng Thánh tăng mà ra trước tượng

Thánh tăng đứng thành hàng, trải tọa cụ giập đầu

đại lễ ba lạy. Duy-na hướng dẫn tân tri sự ban đi

một vòng tăng đường, quay trở về đứng ngay chính

giữa chào hỏi vấn an, rẽ lui ngang qua bản đầu của Tây đường mà đứng. Hành giả đường ty nói to: “Đại

chúng hãy lạy mừng tân ban tri sự!”, rồi cùng giập

tọa cụ xuống nền trí ý lạy một lạy. Xong lại nói

rằng: “Tân ban tri sự hãy lạy tạ ơn đại chúng!”,

mọi người lại cùng giập tọa cụ xuống nền trí ý lạy

một lạy. Xong lại nói: “Đại chúng hãy đưa tân ban

tri sự đến khố ty!”, hành giả cúng đầu dộng chuông

tăng đường. Trụ trì đích thân đưa tân ban tri sự vào

khố ty, cùng nhau giập tọa cụ xuống nền trí ý lạy

một lạy, tân ban tri sự đưa trụ trì ra khỏi khố ty. Rồi

đó tân cựu ban tri sự tiến hành nghi thức giao nhận

chức vụ, chuyển người đứng giáp mặt nhau, cùng

giập tọa cụ xuống nền trí ý lạy một lạy, tân ban tri

sự đưa cựu ban trị sự ra. Thị giả trước tiên chúc

mừng, kế đó đầu thủ lãnh đạo đại chúng chúc mừng.

Xong đâu đó, hành giả nói: “Đại chúng hãy đưa tân

thủ tọa về liêu!”, rồi lại dộng chuông lần nữa đưa

mừng. Xong nói rằng: “Đại chúng hãy đưa tân duy-

na về đường ty!”, rồi lại thỉnh chuông đưa mừng. Kế

đó nói: “Hai ban cựu chấp sự tăng thoái nhiệm hãy

đưa tân thủ tọa hậu đường, thư ký, tạng chủ, tri

khách trở về tăng liêu!”. Lễ tiết đưa, mừng cùng

nghi thức giao nhận cùng với lễ tiết tân cựu tri sự

giao tiếp giống nhau. Xong hành giả đường ty lại

cao giọng nói: “Đại chúng hãy đưa cựu thủ tọa và

Đô giám tự trở về tăng liêu!”, lại cũng dộng chuông

biểu thị đưa mừng. Xong lại cao giọng nói: “Lưỡng ban cần cựu hãy đưa từ thủ tọa trở xuống là các cựu

đầu thủ về mông đường, từ đô tự trở xuống là các

cựu tri sự về liêu tiền tư!”. Lễ tiết cũng cử hành như

đưa tân chấp sự trước đó. Kế đó, tân ban chấp sự

tăng đưa tiễn trụ trì ra khỏi khố ty và tân ban tri sự

được liêu chủ ngay đó đến tiếp rước, cùng nhau

chuyển người đứng giáp mặt, cùng nhau giập tọa cụ

xuống nền trí ý lạy một lạy, nhưng không cần đưa

tiễn liêu chủ ra ngoài mà ngồi lại đón nhận chức

mừng. Lễ tiết đưa tiễn, chúc mừng, đón tiếp xong,

tân và cựu ban tri sự đều mang hương đến thất

phương trượng bái tạ trụ trì. Hương của tân ban

chấp sự do khố ty cụ bị. Lễ tạ ơn xong, tân cựu ban

chấp sự cùng rảo một vòng các liêu thăm hỏi đại

chúng. Phương trượng chiêu đãi mời dùng điểm tâm

và bán trai. Buổi ngọ trai chỉ dọn cơm rau sơ sài,

nhưng có mời Tây đường và cần cựu quang lâm bầu

bạn. Các chức trách tạp vụ (từ liêu nguyên trở

xuống) mãn nhiệm kỳ thì phải đợi khi trụ trì hoàn

thành việc mời tân ban chấp sự lưỡng tự xong mới

chọn ngày thuận tiện đến liêu duy-na (đường ty)

bẩm báo xin thoái vị. Duy-na sẽ nhất nhất tuyển

chọn nhân viên tạp vụ tốt mới cùng với nhân viên cũ

tiến hành nghi thức giao nhận.

掛鉢時請知事
[1134c06] 有處住持不先和會。默擇人定。預分付

堂司行者。於僧堂。早粥罷掛鉢時。喝云(大眾少

立請新知事)維那入聖僧前燒香巡堂一匝。至住持

前問訊側立。住持付所請人名目子。接訖當面問

訊。從聖僧後轉。鳴椎一下云(白大眾。適奉堂頭

和尚慈旨。請某人充某知事)逐一白訖。侍者揖請

新人至住持前受職。與前禮同。曰方丈會茶。請

頭首禮並同前。

QUẢI BÁT THỜI THỈNH TRI SỰ

nhân định, dự phân phó đường ti hành giả ư tăng

đường tảo chúc bãi, quải đáp thời hát vân: “Đại

chúng thiếu lập, thỉnh tân tri sự”. Duy-na nhập

Thánh tăng tiền thiêu hương, tuần đường nhất táp,

chí trụ trì tiền vấn tấn, trắc lập. Trụ trì phó sở thỉnh

nhân danh mục tử. Tiếp cật, đương diện vấn tấn,

tùng Thánh tăng hậu chuyển, minh chùy nhất hạ

vân: “Bạch đại chúng, thích phụng đường đầu Hòa

thượng từ chỉ, thỉnh mỗ nhân sung mỗ tri sự”. Trục

nhất bạch cật, thị giả ấp thỉnh tân nhân chí trụ trì

tiền thụ chức, dữ tiền lễ đồng. Hồi phương trượng

hội trà, thỉnh đầu thủ lễ, tịnh đồng tiền. THỈNH MỜI TRI SỰ LÚC TREO BÁT

[1134c06] Có nơi trụ trì mời thỉnh tân tri sự nhưng

không cùng mọi người thương lượng hỏi ý kiến trước

mà âm thầm tự mình tuyển định người. Trước tiên

dặn dò hành giả đường ty ngay tăng đường khi đại

chúng vừa ăn cháo sớm xong treo bát bèn nói: “Đại

chúng hãy tạm đứng lại giây lát để cử hành nghi

thức thỉnh mời tân tri sự!”. Duy-na vào tăng đường

đến trước tượng Thánh tăng đốt hương đi rảo một

vòng quanh tăng đường rồi đến trước trụ trì chào

hỏi vấn an rồi đứng kế bên, trụ trì đưa cho duy-na

danh mục các tân tri sự mà mình mời thỉnh. Duy-na

tiếp lấy ngay đó vái chào vấn an, rồi từ phía sau

tượng Thánh tăng chuyển mình bước ra đánh một

tiếng chùy bẩm bạch: “Kính bạch đại chúng! Vừa

hay phụng mạng từ chỉ của Hòa thượng đường đầu

mời thỉnh vị mỗ sung chức vụ tân tri sự”. Duy-na

tuần tự bẩm bạch xong thì thị giả vái chào mời tân

tri sự đến trước mặt trụ trì nhận chức, lễ tiết cũng

như lễ mời thỉnh tân tri sự thông thường trước đó.

Sau đó quay về thất phương trượng dùng trà, nghi

thức thỉnh mời tân đầu thủ ở trường hợp này cũng

giống như nghi thức thỉnh mời thông thường tân đầu

thủ trước đó.

*

* *
侍者進退

(某等久侍和尚。今欲告退隨眾辦道。伏望慈悲)

插香大展三拜而退。住持批下堂司。請新侍者。

維那令行者照批請。仍請寮元勸請。同就堂司茶

揖入。燒香點茶畢。起身再燒香。入云(適奉堂頭

和尚慈旨令請某甲上座充某侍者)逐一白訖。揖受

請人。進前普觸禮一拜轉位。維那行禮揖坐揖香

歸位坐。獻湯畢。引上方丈。住持出。維那進前

稟云(適奉慈旨。令請某人充某侍者。今引炷香禮

拜)住持據坐。新侍者插香大展三拜畢。維那送歸

寮。對觸禮一拜。侍者送出。却與舊人交代頭首

禮同(咸淳規載。亦有住持自送侍者歸寮。侍者當

觸禮一拜送出。至大規載。若名德之士。住持躬

送入寮。對觸禮一拜。維那攸賀而已。勿視為常)

方丈行者直廳轎番拜賀。堂司行者引新舊侍者。

同巡寮畢。新侍者再上方丈炷香拜謝。舊侍者早

晚伺同新侍者。方丈問訊。三日後住持批下堂司

送歸眾寮。與維那交互對觸禮一拜。送維那出。

次與寮元問訊畢。仍上方丈。炷香拜謝。聖僧侍

者係維那。擇人和會充職。後引上方丈禮拜。隨

例茶湯點心管待。
THỊ GIẢ TẤN THOÁI

[1134c14] Thỉnh lưỡng tự tất, cựu thị giả tùy trụ trì