Phần hai: VĂn học thiếu nhi chương 1 khái quát về VĂn học thiếu nhi việt nam
tải về 1.93 Mb. Chế độ xem pdf
|
| Chó sói và bà cụ già là một câu chuyện như vậy. Trong truyện, Lép Tônxtôi đã sáng tạo ra một
chi tiết rất hài hước. Trên đường đi kiếm mồi, vô tình sói nghe một bà cụ nói với cháu của mình: “Cháu mà không nín, bà sẽ đem cho sói ăn thịt đấy”. Thế là sói ta không đi kiếm mồi nữa mà nằm đợi người ta mang đứa bé đến cho mình. Qua chi tiết này, bản tính ngây ngô của con chó sói bật ra thật tự nhiên. Có thể nói, cái hài trong truyện của Lép Tônxtôi là cái cười thông tuệ, có khả năng làm cho con người minh mẫn hơn, sáng rõ hơn trong nhận thức. Mỗi truyện ngụ ngôn của Lép Tônxtôi có kết cấu như một vở kịch ngắn. Mỗi một tác phẩm luôn vận động dựa trên một xung đột nào đó. Nhưng xung đột này không có tính quá trình. Chọn một lát cắt của đời sống, nơi mà mọi kịch tính chỉ diễn ra trong một thời gian rất chóng vánh là cách mà nhà văn đã thực hiện với những câu chuyện ngụ ngôn của mình. Xét đến cùng, xung đột trong truyện đều phản ánh xung đột xã hội. Đó là xung đột giữa người bị áp bức và những kẻ áp bức được thể hiện trong những tình huống, hoàn cảnh cụ thể. Những nhân vật như sói, sư tử, cáo thường có ý nghĩa đại diện cho giai cấp thống trị. Trong khi đó, những con vật như kiến, ve, cừu, thỏ lại gợi về hình ảnh những người nông dân hiền lành bé nhỏ trong xã hội. Trong truyện Sói và sếu, Sếu đã làm ơn lấy xương cho sói, sói không những không biết ơn mà còn muốn ăn thịt sếu. Hay như truyện Sư tử, cáo và lừa, chú lừa thật thà tốt bụng khi đi săn về chia làm ba phần bằng nhau liền bị sư tử vồ lấy ăn thịt, cáo gian mãnh nịnh nọt liền được sư tử khen ngợi chia phần. Các nhân vật gian mãnh đôi khi cũng ngốc nghếch, bất lực trước hoàn cảnh. Con cáo trong truyện Con cáo và chùm nho phải rút lui trong sự tiếc rẻ: “nho hãy còn xanh lắm !”. Ở truyện Cáo và sếu, cáo xảo trá khi mời sếu đến dùng bữa trưa nhưng lại bày canh ra đĩa. Sếu với chiếc mỏ dài không thể ăn chút gì. Nhưng dù cáo có xảo quyệt đến đâu cũng bị sếu trả đũa. Sếu đã mời cáo đến nhà và dọn bữa ăn bằng một cái bình cổ dài thế là cáo không thể ăn được. Những câu chuyện hóm hỉnh đó đều làm ta cười vui vẻ vì những sự bất công đã phải trả một cái giá xứng đáng, đồng thời cũng giúp các em tự điều chỉnh hành vi cho mình một cách hợp lý đối với bản thân và đối với người khác. 181 Như vậy, có thể nói, mỗi một câu chuyện ngụ ngôn của Lép Tônxtôi là một ẩn dụ lớn, dù ngắn gọn về dung lượng và ít tình tiết nhưng chứa đựng những ẩn ý sâu xa về cuộc sống. Các nhân vật loài vật trong truyện là những nhân vật chức năng đại diện cho một kiểu người, một lớp người trong xã hội. Với sự thông thái, nhà văn đã tạo nên phong vị triết lí cho tác phẩm. Lão tiều phu và thần chết gợi về ranh giới mong manh giữa sự sống và cái chết. Sói và cừu non khẳng định chân lí luôn thuộc về kẻ mạnh. Chú cừu non đáng thương, tội nghiệp dẫu có đưa ra những lời giải thích rõ ràng, hợp lí thì cũng không bao giờ thoát khỏi kết thúc đau lòng là bị sói ăn thịt. Rõ ràng, những điều sói đưa ra để luận tội cừu đều là ngụy lý. Nhưng điều đó không có nghĩa là chú cừu sẽ tự giải thoát mình bằng những lí lẽ chân xác. “Không cần lý sự với mày nữa. Tao đang đói bụng đây, vì thế mà tao sẽ ăn thịt mày”. Phát ngôn của sói càng khẳng định sức mạnh không thể ngăn cản của bọn chủ nô, thống trị trong xã hội. Bằng ngòi bút tài hoa và bằng tình yêu thương các em thiếu nhi sâu sắc, Lép Tônxtôi đã góp một phần không nhỏ vào sự nghiệp giáo dục trên thế giới. Truyện viết cho thiếu nhi của ông tràn đầy tư tưởng nhân văn và ý nghĩa giáo dục. Mỗi câu chuyện không chỉ giúp chúng ta nhận biết được một khía cạnh khác nhau của cuộc sống mà còn ẩn chứa một bài học hay một thông điệp ý nghĩa: đoàn kết yêu thương nhau thì không lo bị kẻ xấu hãm hại (Ếch, chuột và diều hâu, Người cha và các con trai...) ; không nên kiêu ngạo tự phụ, phải tự lượng sức mình (Muỗi và sư tử, Đại bàng và con chim sẻ, Đại bàng, quạ và người chăn cừu, Hai chú gà trống và đại bàng…); không nên tham lam (Mụ đàn bà và con gà mái, Gà mái và những quả trứng vàng, Đôi bạn đường, Chú chuột tham lam…); sống phải lạc quan yêu đời, nên tự dựa vào sức mình, chấp nhận cuộc sống hiện tại, không nên trông chờ vào phép màu hay may mắn (Thỏ và ếch, Đắm thuyền, Chuột đồng và chuột nhà...) ; sống trung thực, không nên dối trá nếu không sẽ phải trả một cái giá đắt (Chú bé chăn cừu...) ; thông minh, tỉnh táo trước những âm mưu quỷ quyệt, không để lòng tốt bị lợi dụng (Rắn nước và nhím...)… Điều đó cho thấy sự thông thái và tình cảm yêu mến của nhà văn đối với thế giới loài vật và đối với trẻ thơ. Nhận diện được giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện ngụ ngôn Lép Tônxtôi, các nhà biên soạn sách giáo khoa đã đưa vào chương trình tiểu học một số tác phẩm của nhà văn như Nói dối hại thân trong chương trình lớp 1; Lừa và ngựa, Người thợ săn và con vượn trong chương trình Tiếng Việt lớp 3… tải về 1.93 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|