S E E Y O U A T T H E T O P
64
cuäng chó ra thïm hai nguyïn nhên dêîn túái möåt hònh aãnh tûå
thên yïëu keám:
Möåt laâ hoåc thuyïët Tiïën hoáa cuãa
Darwin
(12)
,
rùçng con ngûúâi coá nguöìn göëc tûâ loaâi khó. Vò nghô con ngûúâi
xuêët thên tûâ àöång vêåt nïn möåt luác naâo àoá coá ngûúâi cû xûã nhû
“thuá vêåt” thò hoå cuäng àûúåc chêm chûúác. Àiïìu naây vö hònh
trung laâm lu múâ hònh aãnh tûå thên cuãa anh ta. Lêu dêìn, anh
ta seä biïën caác haânh àöång hay löëi ûáng xûã êëy thaânh thoái quen
vaâ cuöëi cuâng laâ khöng coân yá thûác gò vïì kyã luêåt baãn thên àöëi
vúái cöång àöìng xung quanh.
Hai laâ quan àiïím cuãa
Sigmund
Freud
(13)
. Öng cho rùçng tû tûúãng vaâ haânh àöång cuãa möîi con
ngûúâi ài liïìn vúái tiïìm thûác tûâ khi chuáng ta coân beá, vaâ chuáng
ta khöng thïí hiïíu tûúâng têån hay kiïím soaát noá àûúåc. Vò thïë,
con ngûúâi khöng phaãi chõu traách nhiïåm vïì noá. Baån thêëy àêëy,
laåi thïm möåt caái cúá “khoa hoåc” àïí chuáng ta dûåa vaâo àoá möîi
khi luán sêu hún vaâo hònh aãnh tûå thên yïëu keám cuãa mònh.
Thïë àêëy, möåt nhaâ khoa hoåc baão rùçng chuáng ta xuêët thên
tûâ àöång vêåt vaâ möåt nhaâ khoa hoåc khaác thò noái rùçng chuáng ta
khöng phaãi chõu traách nhiïåm vïì haânh vi cuãa mònh. Nïëu theo
hai quan àiïím àoá, chuáng ta rêët dïî ài àïën chöî xem mònh
chùèng laâ gò caã. Nhûng baån cêìn biïët rùçng trûúác luác chïët,
Darwin àaä thöët lïn rùçng Thûúång àïë laâ nhaâ kiïën truác sû vô àaåi
nhêët taåo ra Vaån vêåt; coân vïì Freud thò töi xin dêîn lúâi nhaâ têm
(12) Charles Robert Darwin (1809-1882): Nhaâ tûå nhiïn hoåc ngûúâi Anh, ngûúâi khúãi xûúáng vaâ
àûa ra nhûäng chûáng cûá khoa hoåc cho thêëy muön loaâi coá nguöìn göëc tûâ töí tiïn chung vaâ tiïën
hoáa qua möåt quaá trònh maâ öng goåi laâ
choån loåc tûå nhiïn.
(13) Sigmund Freud (1856-1939): Baác sô ngûúâi AÁo, nöíi tiïëng vúái nhûäng lyá thuyïët vïì tiïìm
thûác (unconscious mind) vaâ cú chïë phoâng vïå trûúác nhûäng ûác chïë têm lyá (defense
mechanism of repression) cuâng phûúng phaáp lêm saâng trong phên têm hoåc àïí chûäa trõ caác
bïånh têm lyá thöng qua caác cuöåc àöëi thoaåi giûäa ngûúâi bïånh vúái möåt nhaâ phên têm hoåc
(psychoanalyst).