O‘zbek xalq milliy harakatli o‘yinlarining kelib chiqish tarixi uzoq
Aholi istiqomat joylari, istirohat va ko‘ngil olish bog‘larida harakatli
tải về 1.07 Mb. Chế độ xem pdf
|
Boliboyeva Zebuniso, Mavzu direktor- maktabgacha ta’lim tashkiloti rahbari. Reja kir, Xolmurodova Muharram
| Aholi istiqomat joylari, istirohat va ko‘ngil olish bog‘larida harakatli
o‘yinlarni tashkil qilish. Aholi istiqomat joylari deganda asosan shaharlar, qishloqlar tushuniladi. Qishloqlar ham qo‘rg‘onlar (posyolka), katta – kichik qishloqlardan iboratdir. Shaharlarda daha, mavze, mahallalar turli hil bo‘ladi. Katta qishloqlar, qo‘rg‘onlar, mavze(kvartal) va mahallalarda bolalar va katta yoshdagi kishilar uchun sport inshoatlari (futbol maydonlari, turli xil o‘yin joylari, ochiq va yopiq suv havzalari. Maxsus trenajyor va h.k.) qurilmoqda. Respublika prezidenti va hukumati tomonidan qabul qilingan farmonlar, qarorlarda ta’kidlanishicha aholi istiqomat joylarida sog‘lomlashtirish jismoniy tarbiya va sport ishlarini kengaytirish, shart-sharoitlar yaratish, mutaxassis xodimlar bilan yaratish va faol tashkilotchilarni ko‘paytirish ko‘zda tutilgan. Buning asosiy maqsadi aholining salomatligini muhofaza qilish, jismoniy va ma’naviy barkamollikni rivojlantirishga qaratilishi bilan muhim ahamiyat kasb etadi. Bunda turli sport turlari bo‘yicha ommaviy sport musobaqalarini o‘tkazish, milliy qadriyatlar mazmuni bo‘lgan harakatli o‘yinlar bo‘yicha nufuzli tadbirlarni o‘tkazishda keng jamoatchiligini jalb etish talab etiladi. Mustaqillikning sharofati tufayli qishloq va shaharlarda turli idoralar uchun koshonali binolar qurish, ommaviy – madaniy tadbirlari uchun o‘yin maydonlarini kengaytirish va ayniqsa ko‘p qavatli uy-joylar, qasrga o‘xshash hovlilar qurish ko‘paytirilmoqda. Bu o‘z navbatida odamlarning turli madaniyati yaxshilanib borishidan dalolatdir. Turmush madaniyatning o‘sishi sog‘lom turmush kechirishga da’vat etadi. Sog‘lom turmush tarzida esa sport o‘yinlari, harakatli o‘yinlar muhim o‘rin egallamoqda. Hovli va ko‘p qavatli uylar sharoitida oilaviy va mustaqil ravishda yakka tartibda jismoniy mashqlar – o‘yinlar orqali o‘z salomatligini yaxshilash maqsad qilib olayotgan kun sayin ko‘payib bormoqda. Keng maydonlar bolalarning o‘yin maydonlari, xiyobonlar kun bo‘yi, ayniqsa dam olish kunlari, ta’til joylari va bayramlarda turli o‘yinlar bilan band bo‘lganlar, ko‘payib bormoqda. Ularni tashkil qilishda ota-onalar, ba’zi faol jamoatchilar, mutaxassislar bevosita faoliyat ko‘rsatmoqda. Qishloq joylaridagi katta to‘ylar, an’anaviy bayram kunlari va boshqa madaniy tadbirlar katta-kichik kishilar va bolalar o‘rtasida kurash, ot o‘yinlari, turli xil milliy harakatli o‘yinlar mazmuni jihatdan tashqari tashkil qilinmoqda. Ayniqsa qiz va o‘g‘il bolalarning “Quvlashmoq”, “Arqon tortish”, “Yelkada kurash”, “Piyoda ko‘pkari”, “To‘qqiz bosh”, “Bo‘ta soldi”, “Ko‘z bog‘lash”, “Kim qoldi” kabi milliy harakatli o‘yinlar ruschaga tarjima qilingan. Bolalar va o‘smirlarning qir – adirlarda eshak va otlarga minib qilichbozlik, otdan ag‘darish, tortishish o‘yinlari zavqli o‘tishi bilan bir qatorda ularning jismoniy kamolotini o‘stirishda xizmat qilmoqda. Xo‘roz urishtirish, qo‘chqor shoxlatish, it urishtirish, kaklik va bedanalarni sayratish (bahs), kampirlar va chollarning aytishuvlari, raqslari, turli harakatli o‘yinlari qadimiy milliy o‘yin sifatida namoyish qilish odati davom etmoqda. Ularning estetik zavq berishi va sog‘lom bo‘lib uzoq umr ko‘rishda kishilarga madaniy meros sifatida xizmat vazifasini o‘tamoqda. Toshkent, viloyatlarining markazlari, shahar tusini olgan tuman markazlari, katta qo‘rg‘onlarda (posyolka) ommaviy sog‘lomlashtirish tadbirlari keng ko‘lamda tashkil qilinadi. Ayniqsa, mahalla va ko‘pqavatli uy joy shaoitlarida estafetali o‘yinlar va milliy harakatli o‘yinlardan keng foydalanilmoqda. Bunda bolalar va o‘smirlarning guruh, jamoa bo‘lib musobaqalashishi, kichik yoshdagi (2-6 yoshli) bolalarning mustaqil ravishda quvlashib o‘ynashi. To‘plar orqasidan yugurish, futbol, xokkey kabi o‘yin qismlari (element) qiziqarli o‘tmoqda. Ota-onalar, aka-ukalar yordamida yosh bolalarning (1-6 yoshli) maxsus moslamalardan (narvonlar, g‘ildiraklar terib qo‘yilgan to‘siqlar, g‘orlar – teshik va h.k.) o‘ynashi harakatchanligini ta’minlash bilan bir qatorda ularning sho‘x, zavqli harakatlarini takomillashtirish, estetik hamda emotsional tarbiyasiga ijobiy ta’sir ko‘rsatmoqda. E’tiborli tomoni shundaki, ya’ni mahalla faollari, ayni xotin-qizlar yig‘ilishi, maktablardagi ota-onalar qo‘mitasi majlislarida ta’lim-tarbiya mazmunida turli harakatli o‘yinlarni bolalar bilan maqsadli tashkil qilish ishlari tez-tez muhokama qilinmoqda. Buning boisi shundaki, madaniyatli, sog‘lom oilalarning farzandlari o‘qimishli, madaniyatli, sog‘lom bo‘lib, ular el-yurt oldida namuna bo‘lmoqda. Qaysi birlariga pedagoglik va san’at, yana birlari sanoat, tijorat, qurilish, texnika harbiy xizmat va boshqa sohalarda istedodga ega bo‘lmoqda. Demak yashash joylari, ayniqsa oilada milliy harakatli o‘yinlarning xosiyatlari cheksiz bo‘ladi. tải về 1.07 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|