NHỮng lời dạy từ CÁc thiền sư việt nam xưa teachings From Ancient Vietnamese Zen Masters

Thần thông các tướng biến hiện tiền.

Hữu vi vô vi từ đây có,

Thế giới hà sa không thể lường.

Tuy nhiên đầy khắp cõi hư không,

Mỗi mỗi xem ra chẳng tướng hình.

Muôn đời ngàn đời nào sánh được,

Chốn chốn nơi nơi thường rạng ngời.

Bây giờ hãy nhìn ra cửa sổ. Tuyết đang rơi, và một con chim đang bay. Bất kể như thế, bạn có thể thấy rằng tất cả các pháp đều thực sự tĩnh lặng và bất động không? Vạn pháp sáng chiếu trong tâm bạn, và thực sự tĩnh lặng và bất động.)

67 Like a Dragon
Above -- there is not a piece of tile to cover the head.

Below – there is not a piece of ground to thrust a stick into.

While you either change clothes and come straight, or carry the staff and go;

while all the time you turn, move and touch, just act like a dragon leaping and hitting the target.

67 Như Rồng

Dưới không đất cắm dùi.

Hoặc đổi áo thẳng đến,

Hoặc xách trượng mà đi.

Khoảng chuyển động xúc chạm,

Tợ rồng vẫy đớp mồi.

68 Stone Horse

eats young rice leaves, neighs through days and months,

and lopes along with people on the road.

Riding on the [stone] horse, the man does not walk.

Even if you do all things like a crazy horse, the Buddha Nature inside your mind is unmoved like stone. Be careful here: the Buddha Nature is truly emptiness in nature.

Buddha Nature is just like the water holding all the waves and never away from the waves, and just like the emptiness of the mirror holding all the images and never away from the images.

Seeing the Buddha Nature? You can see a thought, but you can not see the nature of the mind. And when you see a thought, don’t just see the tail of the thought; in other words, don’t just see the tail of the ox. Observe the unborn mind, and see the land before a thought arises. That is Zen.)

68 Ngựa Đá

Ngựa đá nhe răng cuồng,

Ăn mạ ngày tháng kêu.

Đường cái người đồng qua,

Trên ngựa không người đi.
ĐẠI XẢ (1120 - 1180) - Bản dịch HT Thanh Từ
(BÌNH: Một con ngựa đá có thể nhe răng, ăn cỏ, và hí hoài sao?

Ngay cả nếu bạn làm mọi thứ như một con ngựa điên, Phật Tánh trong tâm bạn vẫn bất động như đá. Hãy cẩn trọng nơi đây: Phật Tánh thực sự là Tánh Không. Phật Tánh hệt như nước ôm giữ tất cả sóng và không bao giờ rời sóng, và hệt như tánh không của gương ôm giữ tất cả ảnh và không bao giờ rời ảnh.

Thấy Phật Tánh? Bạn có thể thấy một niệm, nhưng bạn không thể thấy tánh của tâm. Và khi bạn thấy một niệm, đừng chỉ thấy có mỗi cái đuôi của niệm; nói cách khác, đừng chỉ thấy cái đuôi con trâu. Hãy quán sát tâm vô sinh, và hãy thấy vùng đất trứơc khi một niệm khởi lên. Đó chính là Thiền.)

69 Not for Profit

To have a desire leads to want a profit.

A bodhisattva doesn’t do anything for profit or for desire.

The bodhisattva acts -- not for profit and not for desire.

69 Không Vì Lợi

có lợi có nhiễm Bồ-tát chẳng làm;

không lợi không nhiễm, Bồ-tát mới làm.
TÍN HỌC (? - 1190) - Bản dịch HT Thanh Từ
(BÌNH: Phát khởi bởi từ bi, bồ tát phát nguyện tái sinh vô lượng kiếp để cứu tất cả chúng sinh ra khỏi khổ nạn sinh tử luân hồi. Được tụng đọc trong mỗi thời thiền định, bốn lời nguyện lớn của bậc bồ tát sau này sẽ trở thành máu thịt của bạn, hướng dẫn bạn đi xuyên suốt bóng tối vô minh.)

70 Not a Word

you will open the eye of wisdom, transform marvelously,

and reveal the auspicious appearances.

While walking, standing, sitting and lying,

you stay peaceful effortlessly,

transform correspondingly, manifest countless bodies -- appearing all over in space but having no form to be identified.

With nothing in the world comparable to,

the sacred light illuminates endlessly.

The unthinkable meaning is professed constantly;

However, there is not a word deserving.

70 Không Một Lời

Biến hóa linh thông bày tướng báu.

Đi đứng ngồi nằm riêng vững vàng,

Hóa thân ứng hiện đâu tính được.

Mặc dầu đầy dẫy cả hư không,

Xem ra nào thấy có tướng gì.

Thế gian không có vật để sánh,

Thường hiện linh quang sáng khắp nơi.

Luôn luôn diễn nói không nghĩ bàn,

Không có một lời cho thỏa đáng.

71 Outside the Scriptures

should be transmitted specially outside the scriptures.

If you want to see the distinction,

just look for the fog under the sunrise.

Just like you hear a bird singing, and you try to put all the sounds into words, you know something is left outside the text. When you walk in a forest, and hear birdsong around, do you feel that you are hearing your mind echoing?)

71 Giáo Ngoại
Giáo ngoại nên biệt truyền,

Lâu xa Phật Tổ sâu.

Nếu người cầu phân biệt,

Ánh nắng tìm khói mây.

Hệt như bạn nghe tiếng chim hót, và bạn tìm cách ghi lại tất cả tiếng hót vào trong chữ, bạn biết ngay là có nhiều thứ bị bỏ rơi ngoài chữ nghĩa. Khi bạn đi bộ trong rừng, và nghe tiếng chim hót chung quanh, bạn có cảm nhận rằng bạn đang nghe tâm bạn đang vang vọng?)

72 Foolish
Autumn comes with cool air and pleases people.

The talented men look at the moon and make poems.

I am a Zen monk, feel ashamed for being foolish,

and have no words for the mind transmission.

72 Si Độn

Tám đấu tài cao hát thong dong.

Cửa thiền những thẹn người si độn,

Biết lấy câu gì để truyền tâm.

73 Tathagata

you have in your mind the Tathagata Store

illuminating profoundly in all places.

Searching for the mind, however, you will only find emptiness.

73 Như Lai

Nơi tâm Như Lai tạng.

Chiếu soi cùng khắp nơi,

Tìm đó lại càng rỗng.

74 Dharma of Equality

74 Bình Đẳng

75 Urgently Practice

Then you realize that this illusionary form is also the True Form and this unholy body is also the Buddha Body. Then you will transform the six consciousnesses into the six supernatural powers, convert the eight afflictions into the eight freedoms. So it is said; but when you get into this bodily form, it is very difficult to get away.

75 Gấp Tu

Nơi sắc huyễn cũng là chân sắc, ở thân phàm cũng là thân Phật. Phá sáu thức làm sáu thần thông, dạo tám khổ (Tám khổ là: sanh ,lão ,bệnh, tử, cầu chẳng được, thương yêu chia lìa, oán thù chung hội, thân năm ấm hưng thịnh.) thành tám tự tại (Tám tự tại: Một thân hiện nhiều thân như số vi trần. - Thân nhiều như vi trần ở khắp các cõi Phật. - Thân lớn của Phật đến các thế giới. - Phật hiện vô số thân. - sáu căn hỗ dụng. - Phật đạt tất cả pháp vẫn như không được. - Phật thuyết pháp tự tại.). Tuy nói thế ấy, mà mỗi người vào trong sắc thân rồi, bỏ đó thật khó thay !

76 Encouraging

Is there the self-nature? When you say you are seeing something you call the self-nature, that thing’s gone instantly. When you say you are feeling the cold wind of the impermanence, and you say that nothing should be called as the self-nature, just observe who is feeling and who is saying there. Is there any difference between the one ‘who is feeling’ and the one ‘who is saying’? Don’t think. Just observe.)

76 Sách tấn
Hoặc có người vùi đầu trong ăn uống, qua mất một đời. Hoặc có người trên đường tu hành lầm lẫn, mà không thức tỉnh. Đâu biết, tánh giác Bồ-đề mỗi mỗi viên thành, nào hay căn lành Bát-nhã người người đầy đủ. Chớ luận đại ẩn tiểu ẩn, thôi phân tại gia xuất gia. Chẳng cuộc người tăng kẻ tục, chỉ cốt nhận được bản tâm. Vốn không có nam nữ, đâu cần chấp tướng. Người chưa rõ dối chia tam giáo, liễu được rồi đồng ngộ nhất tâm. Nếu hay phản chiếu hồi quang, đều được kiến tánh thành Phật.
TRẦN THÁI TÔNG (1218 - 1277) - Bản dịch HT Thanh Từ
(BÌNH: Thân người quý giá. Hãy tu học đúng đắn và liên tục. Đừng phí dù một ngày trong đời. Cái chết có thể tới đêm nay hay ngày mai. Thực sự, cái chết đang nhai bạn trong từng khoảnh khắc; nó hiện diện trong từng hơi thở của bạn, và nó không cách biệt với đời sống. Hãy quán chiếu vào tâm, liên tục xem từng hơi thở, và hãy nhìn thấy cái vượt qua sinh tử.

Có cái tự tánh hay không? Khi bạn nói bạn đang thấy cái mà bạn gọi là tự tánh, thì nó lập tức biến mất rồi. Khi bạn nói bạn đang cảm nhận ngọn gió lạnh của vô thường, và bạn nói rằng không có gì nên gọi là tự tánh, hãy quan sát xem ai đang cảm nhận và ai đang nói đó. Có dị biệt nào giữa ‘cái ai đang cảm nhận’ và ‘cái ai đang nói’ đó hay không? Đừng suy nghĩ. Hãy quan sát.)

77 At Ease with Birth and Death
When the mind arises, birth and death arise;

when the mind vanishes, birth and death vanish.

Originally emptiness – birth and death in nature are void.

Illusionary manifestation – this unreal body is being gone.

When you see affliction and bodhi fading,

hell and heaven will themselves wither,

the fire oven and the boiling oil will cool soon,

and the mountain of knives

and the tree of swords will break up all.

The hearers meditate; I don’t.

The bodhisattvas give dharma talks; I tell the truth.

Life is itself illusionary, and so is death.

The four elements are originally empty;

where did they emerge from?

Don’t behave like a thirsty deer chasing the mirage,

and searching east then west endlessly.

The Dharma Body neither comes nor goes;

the True Nature is neither right nor wrong.

After arriving home, you should not ask for the way anymore.

After seeing the moon, you need not to look for the finger.

The unenlightened persons erroneously

fear of birth and death.

The enlightened have fully insight, and live at ease.
TUỆ TRUNG THƯỢNG SĨ (1230 - 1291)
(COMMENT: Tue Trung was not a monk, but he was a prominent Zen master. His poetry is so beautiful and powerful. Just like Zen itself.)
77 Sống Chết Nhàn Mà Thôi

Tâm mà sanh chừ sanh tử sanh

Tâm mà diệt chừ sanh tử diệt.

Sanh tử xưa nay tự tánh không

Thân huyễn hóa này rồi sẽ diệt.

Phiền não Bồ-đề thầm tiêu mòn

Địa ngục thiên đường tự khô kiệt.

Lò lửa dầu sôi chóng mát lành

Cây kiếm núi đao liền gãy hết.

Thanh văn ngồi thiền, ta không ngồi

Bồ-tát nói pháp, ta nói thật.

Sống tự dối sống, chết dối chết

Bốn đại vốn không, từ đâu khởi.

Chớ như nai khát đuổi sóng nắng

Chạy đông tìm tây không tạm nghỉ.

Pháp thân không đến cũng không đi

Chân tánh không phải cũng không quấy.

Đến nhà, nên biết thôi hỏi đường

Thấy trăng, đâu nhọc tìm tay ấy.

Kẻ ngu điên đảo sợ sống chết

Người trí thấy suốt nhàn thôi vậy.
TUỆ TRUNG THƯỢNG SĨ (1230 - 1291) - HT Thanh Từ dịch
(BÌNH: Ngài Tuệ Trung không phải là một vị sư, nhưng ngài là một Thiền Sư lớn. Thơ của ngài đẹp và đầy sức mạnh. Y hệt như Thiền vậy.)

78 At the Mountain Cottage, Feeling Inspired

Nobody ties you; why do you ask for liberation?

Having no unholy thought,

you don’t need to search for the holy.

The monkeys are relaxing;

the horses, tired; and the humans, old.

The cottage in the clouds looks like years ago,

and so does the Zen stupa.

Thoughts, rightful and wrongful,

are falling off just like flowers in the morning.

Fame and wealth are chilled in my mind

just like cold, rainy nights.

The flowers are dying;

the rains, gone; and the mountains, serene.

A bird chirps a sound, and the spring is leaving again.

TRẦN NHÂN TÔNG (1258 - 1308)
(COMMENT: Realize that you have no self. While lying, sitting, standing and walking, constantly see that you have no self, and that nothing has a self. Then you can see there is not a ‘you’ being tied. Since then, after that realization, you know something about the working of the mind, and meditation naturally becomes your flesh. Still, however you realize that, bad habits are hard to quit; but you already know how to calm the mind naturally.

Also, monkeys and horses are symbols for the clinging thoughts. Watching the mind, Zen practitioner sees all the thoughts disappear like flowers falling off in the morning.)

78 Phòng Núi Khởi Hứng
I

Ai trói lại mong cầu giải thoát

Chẳng phàm nào phải kiếm thần tiên

Vượn nhàn, ngựa mỏi, người đã lão

Như cũ vân trang một chõng thiền.
II

Phải quấy niệm rơi hoa buổi sớm

Lợi danh tâm lạnh với mưa đêm

Mưa tạnh, hoa trơ, non vắng lặng

Chim kêu một tiếng lại xuân tàn.
TRẦN NHÂN TÔNG (1258 - 1308) - Bản dịch HT Thanh Từ
(BÌNH: Hãy chứng ngộ rằng bạn không có tự ngã. Trong khi nằm, ngồi, đứng và đi, hãy liên tục thấy rằng bạn không có tự ngã, và rằng không thứ gì có tự ngã cả. Rồi bạn có thể thấy là không hề có một ‘cái tôi’ nào đang bị trói buộc. Từ đó, từ sau chứng ngộ đó, bạn biết một phần về vận hành của tâm, và thiền định tự nhiên trở thành da thịt của bạn. Dù vậy, bất kể mức độ bạn chứng ngộ, các thói quen xấu vẫn khó từ bỏ; nhưng bạn đã biết cách an tâm một cách tự nhiên.

Thêm nữa, khỉ và ngựa là biểu tượng cho các niệm bám chấp. Nhìn vào tâm, người tu thiền thấy tất cả các niệm biến mất như hoa rơi buổi sáng.)

79 Message
The ten thousand attachments are cut;

this one body is at ease.

Living over forty years, I see life is just a long dream.

My message to all is that don’t ask anymore.

The other side is the infinity – with moon and winds.
PHÁP LOA (1284 - 1330)
(COMMENT: Is this life a long dream? Even after we wake up? What is the difference among the dreams you had last night and the years in your childhood? Do you feel that you are reincarnating every morning after the sleep? Do you feel that you are reincarnating every moment after the breath? Then, observe to see who is truly the person that you are among millions of the persons that you’ve been. There is not a real you -- just like there is not a real bubble among millions of bubbles forming and popping in the ocean. Is there something called the infinity? Is there something called the infinity threading all millions of persons you’ve been? You know you’ve been changing endlessly. And you know you are the thoughts being manifested. Let’s breathe in and out gently, and observe the working of the mind. If there is the infinity, it must be there, neither coming nor going. Don’t give it a name.)