Microsoft Word Phtich&thkehttt- thacBinhCuong doc

 
- 1 -
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI 
KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN 
----------o0o--------- 
 
Thạc Bình Cường 
 
 
 
 
 
 
 
Bài giảng điện tử môn học 
 
PHÂN TÍCH VÀ THIẾT KẾ  
HỆ THỐNG THÔNG TIN 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
- 2 -
Lời nói đầu 
 
Hệ thống thông tin (HTTT) là một trong những ngành mũi nhọn của công nghệ 
thông tin (CNTT) đã có nhiều ứng dụng trong quản lý kinh tế đặc biệt là quản lý các 
doanh nghiệp. Mặc dù hiện nay có khá nhiều ngôn ngữ lập trình và hệ quản trị cơ sở 
dữ liệu cũng như các phần mềm chuyên dụng cho quản lý song đối với một hệ thống 
quản lý lớn việc vận dụng ngay các phần mềm  đó là một vấn  đề  gặp không ít khó 
khăn. 
 
Các hệ thống thông tin tin học hoá chưa  đáp  ứng  được yêu cầu của các nhà 
quản lý có nhiều nguyên nhân song nguyên nhân vô cùng quan trọng  đó là các nhà 
xây dựng hệ thống thông tin không được trang bị kiến thức cơ  bản về phân tích và 
thiết kế, thiếu kinh nghiệm tham gia vào quá trình phân tích thiết kế  dẫn  đến  giai 
đoạn cài đặt thay đổi nhiều, thậm trí  thất bại gây ra sự lãng phí trong việc khai thác, 
bảo trì và phát triển hệ thống. 
 
Một trong những nguyên nhân chính làm cho các sản phẩm phần mềm  trong 
lĩnh vực quản lý thiếu tính chuyên nghiệp là còn thiếu rất nhiều những nhà phân tích. 
Đó là những chuyên gia tin học có thể phân tích tìm hiểu, khảo sát sự hoạt động của 
các xí nghiệp, doanh nghiệp, các tổ chức hành chính xã hội để thiết kế các hệ thống 
tin học phục vụ công tác quản lý trong mọi lĩnh vực.  Để  đáp ứng nhu cầu về phát 
triển đội ngũ cán bộ chuyên ngành về công nghệ thông tin trong chương trình Công 
nghệ thông tin quốc gia  môn học “Phân tích và thiết kế hệ thống thông tin” trở thành 
môn học chính trong ngành CNTT ở các trường đại học, cao đẳng. 
 Cuốn sách này đề cập tới việc phân tích và thiết kế một HTTT, nhấn mạnh đến 
HTTT quản lý. Phân tích thiết kế hệ thống thông tin là phương pháp luận để xây dựng 
và phát triển hệ thống thông tin bao gồm các lý thuyết, mô hình, phương pháp  và các 
công cụ sử dụng trong quá trình phân tích và thiết kế hệ thống. Giáo trình này thường 
được giảng dạy ở năm cuối của các bậc đào tạo. Nội dung chính của cuốn sách được 
sắp xếp theo thứ tự các giai đoạn phát triển hệ thống: 
-  Giai đoạn khảo sát, tìm hiểu nhu cầu hệ thống nhằm xác định hệ thống  được 
lập ra đáp ứng nhu cầu gì của người dùng 
-  Giai đoạn phân tích nhằm đi sâu chi tiết vào các chức năng và dữ liệu của hệ 
thống, cho biết hệ thống phải làm gì 
-  Giai đoạn thiết kế nhằm đưa ra các quyết định về cài đặt hệ thống, để sao cho 
hệ thống vừa thoả mãn các các yêu cầu mà giai đoạn phân tích đã đưa ra đồng 
thời chú trọng đến khả năng thích ứng với các ràng buộc trong thực tế, mang 
tính khả thi dù phải thoả hiệp một số các tiêu chuẩn nhất định  
-  Giai đoạn cài đặt bao gồm công việc chính là lập trình và kiểm sửa. Đây là giai 
đoạn chuyển các kết quả phân tích thiết kế thành các sản phẩm ứng dụng. 
-  Giai đoạn khai thác và bảo trì là triển khai hệ thống vào sử dụng đồng thời hiệu 
chỉnh các sai lỗi và thay đổi khi phát hiện những chỗ chưa thích hợp. 
Nội dung trong giáo trình được bổ sung thêm hai chương về phân tích thiết kế 
hướng đối tượng, nhằm giúp sinh viên mở rộng sự hiểu biết và cách tiếp cận của mình 
về một vấn đề mới, có thể sử dụng các phần mềm lập trình hướng đối tượng với ứng 
dụng thực tế trong những năm gần đây.  

 
- 3 -
Để cho sinh viên có thể tự kiểm tra đánh giá sự tiếp thu bài giảng thì ngoài các 
thí dụ trong các phần bài giảng, chúng tôi đã đưa vào các câu hỏi, bài tập ngay cuối 
mỗi chương bao gồm cả các câu hỏi trắc nghiệm và câu hỏi luận giải nhằm cô đọng 
các kiến thức đã trình bày. Cuối giáo trình chúng tôi đưa thêm một số bài tập lớn, bài 
thi các khoá trước để sinh viên tham khảo. Phần phụ lục là tập hợp các cụm từ và viết 
tắt bằng cả tiếng Anh và tiếng Việt giúp cho độc giả tiện tra cứu và thống nhất cách sử 
dụng. 
Liên quan đến môn học đòi hỏi người đọc cần có các kiến thức về: 
+ Cơ sở dữ liệu: Cung cấp các kiến thức và mô hình về cách tổ chức các cơ sở 
dữ liệu lớn, đặc biệt là các nguyên lý của các hệ quản trị cơ sở dữ liệu, các hiểu 
biết sơ  đẳng về CSDL như khái niệm về quan hệ, phụ thuộc hàm, phụ  thuộc 
hàm sơ cơ đẳng, phụ thuộc hàm trực tiếp, các dạng chuẩn 1NF, 2NF, 3NF... 
+ Kỹ thuật lập trình: Mặc dù phân tích và thiết kế HTTT  không đề cập chi tiết 
việc lập trình, song trong giai đoạn thiết kế chương trình, sinh viên đòi hỏi phải 
có các kỹ năng về các kỹ thuật lập trình như phương pháp thiết kế chương trình 
từ trên xuống (top-down), làm mịn dần, tinh chỉnh từng bước, đệ qui, thuật giải 
và  độ phức tạp về thuật giải, lập trình cấu trúc và lập trình hướng  đối tượng... 
Các ngôn ngữ lập trình chuyên dụng chẳng hạn như các hệ quản trị cơ sở dữ liệu 
FOXPRO, ACCESS, VISUAL BASIC 
+ Về quản trị doanh nghiệp: Các kiến thức về  cấu trúc tổ chức, nhân sự, tài 
chính, vật tư, kế toán, lập kế hoạch,  triển khai dự án tin học. Sự hiểu biết về 
quản lý kinh tế là thật sự  cần thiết  đối với người phân tích thiết kế  hệ thống. 
Ngoài ra sinh viên cần có hiểu biết tối thiểu về lý thuyết hệ thống, có thể sẽ được 
giới thiệu trong phần đầu của cuốn sách. 
 
Với kinh nghiệm giảng dạy nhiều năm môn Phân tích thiết kế HTTT, cũng như 
qua làm thực tế các dự án tin học nói chung, dù đã có những kết quả nhất định, nhưng 
với một yêu cầu to lớn nghiêm túc của môn học chắc rằng cuốn  sách này còn  thiếu 
sót mong các đồng nghiệp lượng thứ và góp ý để có chỉnh lý kịp thời. 
 Cuốn sách này được dùng như tài liệu cho môn học Phân Tích Thiết Kế  Hệ 
thống Thông tin. Nội dung của cuốn sách đã  được dùng để giảng dạy cho sinh viên 
một số trường đại học, cao đẳng và đặc biệt cho các cán bộ quản lý các dự án CNTT 
trong nhiều năm qua. Người đọc có thể tra cứu tài liệu  tham khảo bằng tiếng Việt hay 
tiếng nước ngoài chú thích ở phần cuối.    

 
- 4 -