- Đặc điểm địa mạo vùng biển nông ven bờ

3.4.3 - Địa hình trong đới sóng lan truyền do khúc xạ

Đây là kiểu đồng bằng phổ biến có mặt suốt dọc dải ven bờ của khu vực nghiên cứu. Về mặt động lực, kiểu địa hình này nằm trong đới sóng lan truyền. Do đó, đáy biển ở đây hầu như không chịu tác động của sóng. Nó được phân bố ở độ sâu từ 20 – 25m đến trên 30m và sâu hơn nữa. Về mặt hình thái, đây là loại đồng bằng khá bằng phẳng và có độ nghiêng không lớn. Trầm tích cấu tạo nên bề mặt địa hình này chủ yếu là bùn – sét hiện đại. Cả địa hình và trầm tích đều có tính đồng nhất cao trên phạm vi rộng. Điều đó phản ánh điều kiện thành tạo nó khá giống nhau, đều do dòng chảy gần đáy.

Trong khu vực nghiên cứu kiểu đồng bằng này nằm ở độ sâu từ 18- 20m đến 24- 25m và mở rộng ra phía biển. Đây là kiểu địa hình khá rộng lớn nằm kép giữa hai múi nhô đá gốc Nam Trâm ở phía bắc và Sa Huỳnh ở phía nam. Về mặt hình thái, chúng có đặc điểm khá giống nhau. Đó là sự tương đối nằm ngang và khá bằng phẳng. Trầm tích trên mặt của kiểu địa hình này hầu hết là cát mịn đến trung có độ mài tròn, chọn lọc từ khá đến tốt lẫn nhiều mảnh vụn vỏ sò ốc kích thước từ vài mm đến vài cm. Đây không phải là trầm tích biển hiện đại.

Các đặc điểm địa hình và trầm tích vừa nêu trên cho thấy, hiện nay đáy biển ở đây đang bị cải biến mạnh mẽ dưới tác động của dòng chảy gần đáy làm cho đáy biển trở nên bằng phẳng hơn do xói lở những chỗ địa hình cao và tích tụ vào các chỗ trũng trên đáy. Đây chính là quá trình san phẳng đáy biển hiện nay.

3.5. Phân bố trầm tích bề mặt vùng biển nông ven bờ

3.5.1 - Ý nghĩa thạch động lực của trầm tích hiện đại bề mặt

Có thể so sánh qui luật phân bố trầm tích hiện đại và điều kiện động lực ở một số vùng ven biển Việt Nam làm dẫn chứng. ở ven biển đồng bằng sông Hồng sự phát triển mạnh của các doi cát, bãi bồi (bar) ở cửa sông tạo điều kiện che chắn sóng và hạn chế tốc độ dòng chảy, làm cho khu vực bên trong được bồi tụ với các trầm tích hạt nhỏ như bột, bột - sét, sét và thường có rừng cây nước mặn phát triển. Tại khu vực này yếu tố sông ngòi thường đóng vai trò chính trong việc hình thành và phát triển cửa sông cũng như đồng bằng châu thổ (Delta) do nguồn vật liệu rắn rất dồi dào. Với các vùng có thuỷ triều mạnh, nguồn vật liệu sông ngòi ít và được che chắn sóng tốt thì yếu tố thuỷ triều luôn có vai trò chính trong quá trình phát tiển đới ven bờ; ví dụ như chúng ta thấy ở ven biển Quảng Ninh - Hải Phòng. Ngược lại, đối với vùng ven biển hở khi vai trò của sông ngòi và thuỷ triều không cao thì yếu tố sóng biển có vai trò chủ đạo trong động lực phát triển đới ven bờ; như thường thấy ở ven biển miền Trung, trong đó có khu vực Quảng Ngãi. Cường độ và mối tương tác giữa các yếu tố động lực sông – biển ở mỗi vùng cửa sông rất khác nhau dẫn đến tốc độ phát triển và các kiểu cửa sông cũng không như nhau ở miền Trung nói chung và Quảng Ngãi nói riêng.

Ở ven biển miền Trung, trên các đoạn bờ bị mài mòn (hay xói lở) thì sóng và dòng chảy ven bờ có cường độ mạnh luôn đóng vai trò chính trong qúa trình phá huỷ và vận chuyển sản phẩm phá huỷ. Nhìn chung các đoạn bờ này về mặt địa hình - hình thái thường ít có điều kiện thuận lợi cho bồi tích lắng đọng, mặt khác thường chịu tác động mạnh của các yếu tố động lực biển, nhất là trong điều kiện có bão và gío mùa hoạt động. Đi đôi với điều kiện cường độ động lực ngoại sinh là qui luật phân bố riêng của các loại vật liệu bề mặt đáy cũng như các đặc trưng của chúng như cấp độ hạt, mầu sắc, độ chọn lọc vv…