THỜi kì SƠ khai củA ĐIỆn từ HỌC: 2 những phát hiệN ĐẦu tiên về ĐIỆn và TỪ CỦa ngưỜi hy lạP: 2

Sự phát triển của Điện từ tĩnh cho đến giai đoạn này

tải về 231.58 Kb.

trang	4/6
Chuyển đổi dữ liệu	30.07.2016
Kích	231.58 Kb.
	#10814

1 2 3 4 5 6

Sự phát triển của Điện từ tĩnh cho đến giai đoạn này:

Trong thế kỉ 18, Stephen Grey và Charles François Du Fay đã làm sống lại sự nghiên cứu về tĩnh điện nhưng chỉ cho đến khi Pieter van Musschenbroek thấy được cú sốc từ sức mạnh của điện đầu tiên nhờ vào hiện tượng sấm chớp năm 1745 thì hiện tượng này mới thực sự được chú ý. Van Musschenbroek là 1 trong những người phát minh ra chai Leyden, 1 dụng cụ dùng để dự trữ điện. Chai Leyden giải phóng điện của nó, sẽ gây ra 1 cú giật nếu ai chạm vào quả cầu bằng kim loại phía trên cái chai. Khám phá này có ý nghĩa quan trọng vì gợi ý cho thí nghiệm nổi tiếng của Benjamin Franklin. Franklin cũng sử dụng chai leyden để phát ra các tia lửa điện. Khi nhìn thấy những tia sét ông lập tức so sánh nó với tia lửa phát ra trong chai Leyden. Ông tự hỏi liệu 1 tia sét có phải là 1 tia lửa điện khổng lồ không? Ông và con trai ông đã thực hiện thí nghiệm với cánh diều để thu tia sét. Ông đã chứng minh những tia sét cũng là tĩnh điện.

Charles Augustin Coulomb đã nghiên cứu lực điện và từ vào những năm 1780. Ông cho rằng lực từ và lực điện đều tuần theo định luật nghịch đảo bình phương khoảng cách, một sự liên hệ giữa điện và từ mà đến năm 1807 Hans Christian Oersted mới chỉ ra mối quan hệ mật thiết giữa chúng.

1771, Luigi Galvani thấy rằng những con ếch bị giết do co rút bắp thịt khi có kim lọai chạm vào. Theo ông, trong con ếch luôn có hai thứ điện. Khi kim loai sắt và đồng tiếp xúc vào đùi ếch thì trạng thái điện tích trong con vật bị xao động và sự co giật được nảy sinh. Ông còn cho biết rằng nếu kim lọai tiếp xúc là kẽm và đồng sự kích thích sẽ mạnh hơn.

Alessandro Volta đã chứng minh sự nhầm lẫn của Galvani vì theo ông đùi ếch chủ yếu làm từ nước muối, đây chỉ là 1 chất dẫn điện thông thường. Sau khi gắng sức tìm kiếm, Volta đã thấy rằng điện sinh ra do phản ứng hóa học và phản ứng này chỉ có khi hai thứ kim loại khác nhau được tiếp xúc với nhau trong một dung dịch muối. Volta liền làm các miếng tròn bằng đồng và kẽm rồi xếp một miếng đồng cách một miếng kẽm bằng một miếng giấy xốp tẩm dung dịch muối ăn. Sau đó ông nối hai miếng trên cùng và dưới cùng của chồng các miếng tròn bằng một sợi dây dẫn điện, Volta đã thấy dòng điện chạy qua. Như vậy bình phát điện đầu tiên đã ra đời dưới tên gọi là “pin Volta”. Như vậy với kiến thức của mình, Volta đã tạo ra một nguồn điện đầu tiên vào cuối thế kỉ XVIII, một thiết bị tạo ra 1 dòng điện ổn định đầu tiên trên thế giới.

Tổng kết những mốc chính trong giai đoạn này:

Thời gian	Nhà phát minh	Phát minh
1706	Francis Hauksbee	Máy phát tĩnh điện
1745	Mussechenbroek	Chai Leyden
1752	Benjamin Frankin	Cột thu lôi
1800	Volta	Pin Volta
1807	Humphry Davy	Đèn hồ quang

ĐIỆN TỪ TRƯỜNG:

1.2.HANS CHRISTIAN OERSTED – SỰ PHÁT HIỆN RA MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA ĐIỆN VÀ TỪ:

Phát hiện trước Oersted:

Năm 1802, nhà Triết học người Italy Gian Domenio Romagnosi đang làm thí nghiệm với chiếc pin mới thì ông thấy nó làm lệch một cái kim từ tính. Ông đã nhận ra bản chất đáng kinh ngạc của khám phá này – một sự liên hệ giữa điện và từ. Một tờ báo Itaily đã đang lời giải thích của ông về hiện tượng này nhưng không hiểu sao không gây được chú ý trong giới khoa học lúc bấy giờ.

Sự phát hiện ra mối tương quan giữa điện và từ của Oersted:

1.2.1.1.Vài nét về Oersted:

Hình 3.31 - Oersted

ersted (1777 1851) – nhà vật lý, nhà hóa học người Đan Mạch. Sự say mê khoa học của ông đã hình thành từ rất sớm khi ông là trợ lý trong khoa dược của cha mình. Ông là người đã củng cố triết học hậu Kant và là người có đóng góp quan trọng cho sự phát triển của khoa học cuối thế kỷ 19. Đặc biệt công lao to lớn của ông được ghi nhận là việc phát hiện ra sự liên hệ giữa điện và từ.

1.2.1.2.Phát hiện của Oersted:

Hình 3.32 – Thí nghiệm của Oersted

Trong suốt thời gian diễn ra buổi thuyết trình của mình vào cuối mùa đông năm 1819 đầu năm 1820, với tên gọi: “Electricity, Galvanism and Magnetism” (Điện, điện một chiều và từ), Oersted đã cố gắng thuật lại thí nghiệm của mình về một hiện tượng nổi tiếng là kim la bàn bị lệch hướng trong cơn bão có sấm sét. Vào tháng 4 năm 1820, ông đã có một bài giảng về điện. Trong đó, ông đã trình bày về việc một kim nam châm khi đặt gần dây dẫn mang dòng điện thì tự nó sẽ vuông góc với dây dẫn ấy. Như vậy, Oersted đã chỉ ra mối liên hệ giữa điện và từ. Cụ thể là: dòng điện sẽ sinh ra từ trường. Và từ đó khái niệm trường điện từ đã ra đời.

Điện từ trường thời kì sau phát hiện của Oersted:

Ngay sau báo cáo của Oersted, các nhà khoa học lao vào khảo sát những hàm ý của nó. Các thành viên của viện hàn lâm Khoa học Pháp – trong đó có Francois Jean Arago, Andre – Marie– Ampère , Simeon – Denis Poisson và Jean – Baptiste Biot – đặc biệt hăng hái nhất.

Francois Jean Arago, thành viên của Hàn Lâm Viện Pháp Quốc, được biết tới khám phá của Oersted trong khi đang du lịch tại ngoại quốc. Khi trở về Paris, Arago liền mô tả lại thí nghiệm này cho các đồng nghiệp vào ngày 11/9/1820. Bài toán về sự liên hệ giữa điện lực và từ lực được nhiều nhà khoa học chú ý và chỉ trong vài tháng, nhiều khám phá khác đã nối nhau xuất hiện. Arago tìm ra cảm ứng điện từ và chứng minh rằng một cuộn dây có dòng điện chạy qua có tính chất như một thanh nam châm. Cũng trong năm này, 2 nhà vật lý người Pháp – Jean – Baptiste Biot và Félix Savart thiết lập cái mà ngày nay gọi là định luật Biot – Savart , có thể dùng để tính từ trường ở một khoảng cách cho trước tính từ một dòng điện là nguồn gốc sinh ra từ trường.

Sau đó 1 năm, một con người đã trở thành huyền thoại trong lĩnh vực điện từ – Michael Faraday đã phát hiện dòng điện có thể tạo ra chuyển động quay, đưa ông đến việc chế tạo ra động cơ điện nguyên bản đầu tiên.

Ngoài ra, thí nghiệm của Oersted còn được André – Marie – Ampère làm lại nhiều lần và Ampère thấy rằng hai sợi dây song song có dòng điện chạy qua sẽ hút nhau nếu dòng điện cùng chiều và sẽ đẩy nhau nếu dòng điện trái chiều. Khám phá này của Ampère là một phần quan trọng trong công cuộc tìm hiểu môn điện từ học. (Chúng ta sẽ tìm hiểu rõ hơn về nghiên cứu của Ampère ở phần sau.)

Bên cạnh đó, khám phá về từ trường của Oersted đã cung cấp cho các nhà khoa học một phương tiện dùng vào việc tìm kiếm dòng điện sinh ra do cảm ứng từ. Dụng cụ dùng tính chất này được gọi là điện kế. Thứ điện kế đơn giản nhất gồm một vòng dây điện ở tâm có đặt một kim nam châm. Khi có dòng điện chạy qua, điện trường đã làm quay kim nam châm một góc 90 độ so với hướng cũ của nó, trong khi từ trường của trái đất lại giữ cho kim ở vị trí cũ và như vậy, kim nam châm ở vị trí cân bằng tùy theo sức của các trường đối kháng nhau. Muốn làm cho điện kế nhạy cảm hơn, nhà khoa học có thể tăng thêm tác dụng của dòng điện, hoặc làm giảm ảnh hưởng do trái đất. Phương pháp thứ nhất đã được nhà vật lý người Đức Schweigger áp dụng vào năm 1821 bằng cách tăng thêm số vòng dây điện quấn chung quanh một khung gỗ hình vuông trong khi kim nam châm được đặt ở giữa. Bên cạnh đó, nhà vật lý người Ý Nobili dùng phương pháp thứ hai bằng cách lấy hai kim nam châm dài gần bằng nhau, đặt ngược đầu và nối với nhau bằng một sợi dây đồng.

Năm 1824, Nhà khoa học Pháp – Simeon – Denis Poisson đưa ra khái niệm từ vô hướng.