2. Tµi nguyªn thiªn nhiªn 2.1. §Þa h×nh, ®Þa m¹o, ®Þa chÊt
2.1.1. §Þa h×nh, ®Þa m¹o
VÜnh Phóc cã ba lo¹i ®Þa h×nh: §Þa h×nh miÒn nói, ®Þa h×nh vïng ®åi vµ ®Þa h×nh vïng ®ång b»ng.
a. §Þa h×nh miÒn nói: Theo nguån gèc h×nh thµnh vµ ®é cao, ®Þa h×nh miÒn nói chia lµm 3 lo¹i:
- §Þa h×nh nói cao: Trong ®ã d·y nói Tam §¶o thuéc ®Þa phËn VÜnh Phóc b¾t ®Çu tõ x· §¹o Trï (Tam §¶o) víi chiÒu dµi trªn 30km, theo híng T©y B¾c - §«ng Nam, víi nhiÒu ®Ønh cao trªn 1.000m.
- §Þa h×nh nói thÊp: Víi diÖn tÝch réng hµng chôc km2, ®¹i diÖn cho lo¹i ®Þa h×nh nµy lµ nói S¸ng thuéc 2 x· §ång QuÕ, L·ng C«ng (S«ng L«).
- §Þa h×nh nói sãt: §©y lµ mét trôc cña nÕp låi khu vùc cã ph¬ng T©y B¾c - §«ng Nam n»m trªn mét trôc, trªn ®Þa bµn thµnh phè VÜnh Yªn vµ huyÖn B×nh Xuyªn.
b. §Þa h×nh vïng ®åi: Víi ®é cao tõ 20-200m, víi c¸c d¹ng:
- §åi x©m thùc bãc mßn: Do qu¸ tr×nh ph©n c¾t vµ bµo mßn bëi níc trªn mÆt ®Êt ë nh÷ng vïng nói cÊu tróc d¬ng ®îc n©ng yÕu.
- §åi tÝch tô: §îc h×nh thµnh do qu¸ tr×nh tÝch tô vµ x©m thùc, ph©n bè ë c¸c cöa suèi lín díi ch©n nói Tam §¶o nh §¹o Trï, Tam Quan, Hîp Ch©u, Minh Quang (Tam §¶o), Trung Mü (B×nh Xuyªn).
- §åi tÝch tô bãc mßn: T¹o thµnh tõ ®åi tÝch tô nhng bÞ bãc mßn . D¹ng ®åi nµy phæ biÕn ë ven s«ng L«, ®åi cã d¹ng b¸t óp hoÆc kÐo dµi, cÊu t¹o bëi c¸c ®¸ c¸t kÕt, sái kÕt…
c. §Þa h×nh ®ång b»ng: ChiÕm 40% diÖn tÝch toµn tØnh, cã bÒ mÆt t¬ng ®èi b»ng ph¼ng, c¨n cø vµo ®é cao tuyÖt ®èi, ®iÒu kiÖn t¹o thµnh cã thÓ chia ®ång b»ng VÜnh Phóc thµnh 3 lo¹i:
- §ång b»ng ch©u thæ: Lµ lo¹i ®ång b»ng tÝch tô liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh l¾ng ®äng trÇm tÝch t¹i c¸c cöa s«ng lín. ®ång b»ng ch©u thæ VÜnh Phóc ph¸t triÓn tõ sù båi tô cña c¸c s«ng L«, s«ng Hång, s«ng Phã §¸y vµ c¸c s«ng suèi ng¾n tõ d·y Tam §¶o.
- §ång b»ng tríc nói: §îc kiÕn t¹o do sù ph¸ huû l©u dµi cña vïng nói, do sù bãc mßn, x©m thùc cña níc mÆt. So víi ®ång b»ng ch©u thæ, ®ång b»ng tríc nói kÐm mµu mì h¬n.
- C¸c thung lòng, b·i båi s«ng: C¸c thung lòng s«ng cña VÜnh Phóc lµ d¹ng ®Þa h×nh ©m, chiÒu dµi gÊp nhiÒu lÇn chiÒu réng, ®îc h×nh thµnh chñ yÕu do t¸c ®éng x©m thùc cña dßng ch¶y.
2.1.2. §Þa chÊt
MÆc dï víi diÖn tÝch l·nh thæ kh«ng lín nhng cÊu tróc ®Þa tÇng cña VÜnh Phóc kh¸ phøc t¹p, cã nhiÒu nguån gèc kh¸c nhau. TÝnh phong phó cña c¸c giíi ®Þa tÇng quyÕt ®Þnh rÊt lín chÊt lîng ®Êt vµ sù cã mÆt cña c¸c lo¹i kho¸ng s¶n kh¸c nhau. Tuy nhiªn ®iÒu nµy còng cã nghÜa lµ quy m« diÖn tÝch c¸c lo¹i ®Êt còng nh tr÷ lîng c¸c lo¹i kho¸ng s¶n ë møc h¹n chÕ.
2.2. KhÝ hËu
KhÝ hËu cña tØnh VÜnh Phóc chia lµm 2 mïa râ rÖt, mïa ma tõ th¸ng V ®Õn th¸ng X vµ mïa kh« tõ th¸ng XI ®Õn th¸ng IV n¨m sau. Theo sè liÖu cña Tæng côc khÝ hËu thuû v¨n, lîng ma trung b×nh n¨m cña tØnh tõ 1.500 - 1.700mm, cao nhÊt vµo th¸ng VIII vµ thÊp nhÊt vµo th¸ng I. NhiÖt ®é trung b×nh chªnh lÖch gi÷a th¸ng nãng nhÊt (33,1oC - th¸ng VII) víi th¸ng l¹nh nhÊt (19,6oC - th¸ng I) lµ 13,5oC. Tæng sè giê n¾ng trong n¨m dao ®éng tõ 1.270 giê (Tam §¶o) ®Õn 1.700 giê (VÜnh Phóc). Tæng tÝch «n hµng n¨m tõ 6.500oC - 8.650oC, thêi kú l¹nh (nhiÖt ®é trung b×nh th¸ng díi 18oC) chØ trong 3 th¸ng XII, I vµ II.
Vïng nói Tam §¶o cã kiÓu khÝ hËu quanh n¨m m¸t mÎ (nhiÖt ®é trung b×nh 18oC) cïng phong c¶nh nói rõng xanh quanh n¨m, phï hîp cho ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng du lÞch, nghØ dìng.
MÆc dï víi lîng ma kh¸ lín, trung b×nh tõ 1.500-1.700 mm/n¨m, nhng do ph©n bè kh«ng ®Òu vµo c¸c th¸ng trong n¨m, ma tËp trung kho¶ng 85% vµo c¸c th¸ng mïa ma (tõ th¸ng V ®Õn th¸ng X). Vµo mïa kh«, ®Æc biÖt lµ th¸ng XII, lîng ma trong th¸ng chØ chiÕm 1% lîng ma c¶ n¨m.
Nh×n chung, ®iÒu kiÖn khÝ hËu cña VÜnh Phóc kh¸ thuËn lîi vÒ mäi mÆt cho ph¸t triÓn n«ng, l©m nghiÖp, ®©y lµ c¬ së cho sù ®a d¹ng ho¸ c¬ cÊu s¶n phÈm n«ng nghiÖp, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña c¸c yÕu tè sinh th¸i cña tØnh. Tuy vËy vµo mïa ma víi lîng níc tËp trung lín, mùc níc c¸c s«ng trong vïng d©ng cao, ¶nh hëng tíi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp c¸c huyÖn däc s«ng L« vµ s«ng Hång.
2.3. Tµi nguyªn níc
2.3.1. Tµi nguyªn níc mÆt
Trªn ®Þa bµn tØnh VÜnh Phóc cã nhiÒu con s«ng ch¶y qua, song chÕ ®é thuû v¨n phô thuéc vµo 2 con s«ng chÝnh lµ s«ng Hång vµ s«ng L«. S«ng Hång ch¶y qua VÜnh Phóc víi chiÒu dµi kho¶ng 50km, mang theo lîng phï sa mµu mì cho ®Êt ®ai, song vµo mïa lò níc tõ thîng nguån ®æ vÒ cïng víi lîng ma tËp trung vµo c¸c th¸ng mïa ma g©y ra ngËp lôt ë c¸c huyÖn ven s«ng nh VÜnh Têng vµ Yªn L¹c.
S«ng L« ch¶y qua tØnh VÜnh Phóc víi chiÒu dµi kho¶ng 35km, lßng s«ng hÑp, nhiÒu th¸c ghÒnh nªn thuû chÕ cña S«ng L« vµo mïa lò rÊt thÊt thêng.
C¸c hÖ thèng s«ng nhá kh¸c nh s«ng Phan, s«ng Phã §¸y, s«ng Cµ Lå cã møc t¸c ®éng thuû v¨n rÊt nhá so víi c¸c Hång vµ S«ng L«, nhng chóng cã ý nghÜa quan träng vÒ mÆt thuû lîi, cÊp níc s¶n xuÊt cho ®Þa bµn tØnh. HÖ thèng c¸c s«ng nµy kÕt hîp víi c¸c tuyÕn kªnh LiÔn S¬n, BÕn Tre…cung cÊp níc tíi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ tiªu óng vÒ mïa ma.
Trªn ®Þa bµn tØnh cßn cã hÖ thèng c¸c hå chøa víi dung tÝch hµng triÖu m3 (§¹i L¶i, Thanh Lanh, Lµng Hµ, §Çm V¹c, X¹ H¬ng, V©n Trôc,…) t¹o nªn nguån dù tr÷ níc mÆt phong phó ®¶m b¶o phôc vô tèt cho ho¹t ®éng kinh tÕ vµ d©n sinh.
2.3.2. Tµi nguyªn níc ngÇm
Trªn ®Þa bµn tØnh nguån nµy cã tr÷ lîng kh«ng lín, ®¹t kho¶ng 1 triÖu m3/ngµy ®ªm.
HiÖn nay, nguån níc nµy ®ang ®îc khai th¸c ë thµnh phè VÜnh Yªn vµ thÞ x· Phóc Yªn víi c«ng suÊt 28.000m3/ngµy ®ªm phôc vô cho nhu cÇu d©n sinh nhng ®ßi hái ph¶i xö lý kh¸ tèn kÐm. T¹i mét sè vïng n«ng th«n, nh©n d©n khai th¸c níc ngÇm tõ c¸c giÕng khoan nhá (víi lu lîng kho¶ng 15.000m3/ngµy ®ªm) nhng chÊt lîng h¹n chÕ.
Víi c¸c nguån níc trªn ®Þa bµn tØnh kh¸ phong phó song ph©n bè kh«ng ®Òu theo kh«ng gian vµ thêi gian, do vËy vµo mïa kh« vÉn cã n¬i, cã thêi ®iÓm bÞ thiÕu níc ®Æc biÖt ë c¸c huyÖn vïng nói vµ trung du nh LËp Th¹ch, S«ng L«, Tam D¬ng, B×nh Xuyªn.
§Ó khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c nguån níc cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµ d©n sinh, cÇn quan t©m x©y dùng c¸c c«ng tr×nh ®iÒu tiÕt níc mÆt vµ khai th¸c hîp lý nguån níc ngÇm.
2.4. Tµi nguyªn ®Êt
KÕt qu¶ ®iÒu tra ph©n lo¹i trªn b¶n ®å tû lÖ 1/50.000 cña ViÖn Quy ho¹ch vµ ThiÕt kÕ N«ng nghiÖp, ®Êt ®ai cña VÜnh Phóc bao gåm VII nhãm ®Êt víi 14 lo¹i ®Êt nh sau:
Nhãm ®Êt cã diÖn tÝch lín nhÊt lµ nhãm ®Êt ®á vµng, chiÕm 37,10% tæng diÖn tÝch tù nhiªn toµn tØnh, tiÕp theo lµ nhãm ®Êt phï sa víi 32.638ha chiÕm 26,50%; nhãm ®Êt b¹c mµu víi 21.927ha, chiÕm 17,80%. C¸c nhãm ®Êt cßn l¹i chØ chiÕm 5,40% diÖn tÝch tù nhiªn toµn tØnh.
2.4.1. §Êt phï sa: gåm 2 ®¬n vÞ ®Êt
§îc h×nh thµnh tõ s¶n phÈm båi tô phï sa cña s«ng Hång, s«ng L« vµ c¸c s«ng suèi nhá kh¸c.
a. §Êt cån c¸t, b·i c¸t (Cc): diÖn tÝch 127ha, chiÕm 0,1% diÖn tÝch tùnhiªn, ph©n bè ë ven c¸c s«ng Hång, s«ng L«, c¸c b·i næi gi÷a s«ng, ®îc sö dông ®Ó trång mµu vµ khai th¸c c¸t sái.
b. §Êt phï sa ®îc båi cña hÖ thèng s«ng Hång (Phb)
DiÖn tÝch 6.167ha, chiÕm 5,0% diÖn tÝch tù nhiªn toµn tØnh, ph©n bè ë ngoµi ®ª thuéc c¸c huyÖn VÜnh Têng vµ Yªn L¹c, LËp Th¹ch vµ s«ng L«. §Êt ®îc h×nh thµnh do qu¸ tr×nh båi tô hµng n¨m cña s«ng Hång vµ s«ng L«, lµ lo¹i ®Êt cã ®é ph× tù nhiªn cao phï hîp cho nhiÒu lo¹i c©y trång hµng n¨m, c©y ¨n qu¶. Do ph©n bè ë ngoµi ®ª, hµng n¨m thêng bÞ ngËp mét thêi gian nªn híng sö dông chÝnh lµ trång mµu, n¬i cao cã thÓ sö dông trång c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ nh t¸o, bëi, cam, chanh.
c. §Êt phï sa ®îc båi cña hÖ thèng s«ng kh¸c (Pb)
DiÖn tÝch 3.920ha, chiÕm 3,20% diÖn tÝch tù nhiªn cña tØnh, ph©n bè ven c¸c s«ng, tËp trung ë c¸c huyÖn LËp Th¹ch, S«ng L«, Tam D¬ng, Tam §¶o. §îc h×nh thµnh do qu¸ tr×nh båi tô phï sa hµng n¨m cña c¸c s«ng kh¸c nh s«ng Cµ Lå, Phã §¸y… nªn ®Êt cã mµu s¾c s¸ng h¬n, ®é ph× tù nhiªn cña ®Êt nµy thÊp h¬n ®é ph× tù nhiªn cña ®Êt phï sa ®îc båi cña hÖ thèng s«ng Hång. Lµ lo¹i ®Êt thÝch hîp víi nhiÒu lo¹i c©y trång hµng n¨m nh rau mµu, n¬i cao cã thÓ trång c©y ¨n qu¶ l©u n¨m.
B¶ng 1. C¸c lo¹i ®Êt tØnh VÜnh Phóc
STT
|
Tªn ®Êt
|
Ký hiÖu
|
DiÖn tÝch (ha)
|
Tû lÖ (%)
|
I
|
Nhãm ®Êt phï sa
|
|
32.638
|
26,5
|
1
|
Cån c¸t, b·i c¸t ven s«ng
|
Cc
|
127
|
0,1
|
2
|
§Êt phï sa ®îc båi cña hÖ thèng s«ng Hång
|
Phb
|
6.167
|
5
|
3
|
§Êt phï sa ®îc båi cña hÖ thèng s«ng kh¸c
|
Pb
|
3.920
|
3,2
|
4
|
§Êt phï sa kh«ng ®îc båi cña hÖ thèng s«ng Hång
|
Ph
|
10.043
|
8,2
|
5
|
§Êt phï sa gl©y
|
Pg
|
12.381
|
10,1
|
II
|
Nhãm ®Êt lÇy vµ than bïn
|
|
900
|
0,7
|
6
|
§Êt lÇy
|
J
|
900
|
0,7
|
III
|
Nhãm ®Êt x¸m b¹c mµu
|
|
21.927
|
17,8
|
7
|
§Êt x¸m b¹c mµu trªn phï sa cæ
|
B
|
21.927
|
17,8
|
IV
|
Nhãm ®Êt ®á vµng
|
|
45.637,43
|
37,1
|
8
|
§Êt ®á vµng trªn ®¸ sÐt vµ biÕn chÊt
|
Fs
|
11.707
|
9,5
|
9
|
§Êt vµng ®á trªn ®¸ macma axit
|
Fa
|
26.780,43
|
21,7
|
10
|
§Êt n©u vµng trªn phï sa cæ
|
Fp
|
2.300
|
1,9
|
11
|
§Êt ®á vµng biÕn ®æi do trång lóa nuíc
|
Fl
|
4.850
|
3,9
|
V
|
Nhãm ®Êt mïn vµng ®á trªn nói
|
|
2.240
|
1,8
|
12
|
§Êt mïn vµng ®á trªn macma axit
|
Ha
|
2.240
|
1,8
|
VI
|
Nhãm ®Êt thung lòng
|
|
3.186
|
2,6
|
13
|
§Êt thung lòng do s¶n phÈm dèc tô
|
D
|
3.186
|
2,6
|
VII
|
Nhãm ®Êt xãi mßn tr¬ sái ®¸
|
|
410
|
0,3
|
14
|
§Êt xãi mßn tr¬ sái ®¸
|
E
|
410
|
0,3
|
|
DiÖn tÝch ®Êt
|
|
10.6938,4
|
86,8
|
|
DiÖn tÝch s«ng, hå
|
|
16238
|
13,2
|
|
Tæng diÖn tÝch tù nhiªn
|
|
123.176,4
|
100,0
|
d. §Êt phï sa kh«ng ®îc båi cña hÖ thèng s«ng Hång (Ph)
DiÖn tÝch 10.043ha, chiÕm 8,20% diÖn tÝch tù nhiªn cña tØnh, ph©n bè tËp trung ë c¸c huyÖn VÜnh Têng, Yªn L¹c, B×nh Xuyªn.
§Êt ®îc h×nh thµnh do qu¸ tr×nh båi ®¾p tríc ®©y cña phï sa s«ng Hång, do n»m trong ®ª, hµng n¨m kh«ng ®îc båi ®¾p phï sa tù nhiªn n÷a, trong ®Êt ®· cã sù ph©n ho¸, h×nh th¸i phÉu diÖn kh¸c nhiÒu so víi ®Êt phï sa ®îc båi.
Nh×n chung ®©y lµ lo¹i ®Êt cã ®é ph× tù nhiªn cao, phï hîp cho nhiÒu lo¹i c©y trång hµng n¨m, c©y l©u n¨m víi c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt kh¸c nhau nh lóa níc 2 vô, lóa 2 vô + mµu ®«ng, chuyªn mµu, chuyªn rau, c©y ¨n qu¶ l©u n¨m.
e. §Êt phï sa gl©y
DiÖn tÝch 12.381ha, chiÕm 10,10% diÖn tÝch tù nhiªn cña tØnh, tËp trung ë c¸c huyÖn Yªn L¹c, VÜnh Têng, TP VÜnh Yªn, B×nh Xuyªn, LËp Th¹ch, S«ng L«, Tam D¬ng.
§îc h×nh thµnh nhê sù båi ®¾p tríc ®©y cña phï sa c¸c s«ng, do n»m trong ®ª nªn hµng n¨m kh«ng ®îc bæ sung phï sa míi vµ bÞ ngËp níc mét thêi gian dµi trong n¨m. Qu¸ tr×nh gl©y ph¸t triÓn m¹nh trong phÉu diÖn, phÇn lín diÖn tÝch ph©n bè ë ®Þa h×nh vµn vµ vµn thÊp. Lµ lo¹i ®Êt cã ®é ph× cao, thÝch hîp víi canh t¸c c©y lóa níc nªn phÇn lín diÖn tÝch ®Òu ®îc khai th¸c trång lóa 2 vô hoÆc 2 vô lóa + 1 vô mµu ®«ng, nh÷ng diÖn tÝch ®Êt ë ®Þa h×nh thÊp tròng cã thÓ chuyÓn sang 1 vô lóa + c¸ hoÆc nu«i trång thuû s¶n níc ngät.
2.4.2. §Êt lÇy
DiÖn tÝch 900ha, chiÕm 0,70% diÖn tÝch tù nhiªn cña tØnh ph©n bè ë ®Þa h×nh thÊp tròng cña c¸c huyÖn LËp Th¹ch vµ s«ng L«.
§Êt ®îc h×nh thµnh do qu¸ tr×nh båi tô, tÝch luü c¸c chÊt v« c¬ vµ h÷u c¬ trong ®iÒu kiÖn ngËp níc quanh n¨m.
Kh¶ n¨ng sö dông lo¹i ®Êt nµy cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp rÊt h¹n chÕ. HiÖn t¹i, mét phÇn diÖn tÝch ®îc khai th¸c trång 1 vô lóa chiªm. Lo¹i ®Êt nµy cã thÓ cho hiÖu qu¶ cao h¬n víi c¸c m« h×nh lóa – c¸ hoÆc x©y dùng hÖ thèng bê bao ®Ó nu«i trång thuû s¶n.
2.4.3. §Êt x¸m b¹c mµu trªn phï sa cæ
DiÖn tÝch 21.927ha, chiÕm 17,80% diÖn tÝch tù nhiªn cña tØnh, ph©n bè tËp trung ë c¸c huyÖn LËp Th¹ch, B×nh Xuyªn, Tam D¬ng, Tam §¶o.
§Êt ®îc h×nh thµnh trªn mÉu chÊt phï sa cæ, víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Êt chñ ®¹o lµ qu¸ tr×nh röa tr«i, xãi mßn. §Êt cã mµu x¸m nh¹t, thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ, hµm lîng c¸c chÊt dinh dìng thÊp.
Nh×n chung ®©y lµ lo¹i ®Êt cã ®é ph× thÊp. Lo¹i ®Êt nµy tuy cã hµm lîng dinh dìng thÊp nhng cã ®Þa h×nh b»ng, kh¶ n¨ng tíi tiªu thuËn lîi nªn cã thÓ khai th¸c trång 2 vô lóa + mµu (rau), chuyªn mµu, c©y ¨n qu¶ l©u n¨m, tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh canh t¸c cÇn bãn ph©n hîp lý ®Ó ®¹t n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cao.
2.4.4. §Êt ®á vµng
Toµn tØnh cã 45.637,43ha ®Êt ®á vµng, chiÕm 37,10% diÖn tÝch tù nhiªn cña tØnh, ph©n bè tËp trung ë c¸c huyÖn LËp Th¹ch, Tam D¬ng, S«ng L«, Tam §¶o, B×nh Xuyªn.
Tõ s¶n phÈm phong ho¸ cña c¸c lo¹i ®¸ mÑ kh¸c nhau h×nh thµnh nªn nhiÒu lo¹i ®Êt kh¸c nhau. §Êt ®îc h×nh thµnh ë ®é cao < 900m víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Êt chñ ®¹o lµ qu¸ tr×nh feralit. §Êt ®á vµng gåm 4 ®¬n vÞ ®Êt:
a. §Êt ®á vµng trªn ®¸ sÐt vµ ®¸ biÕn chÊt (Fs)
DiÖn tÝch 11.707ha chiÕm 9,50% diÖn tÝch tù nhiªn, ph©n bè tËp trung ë c¸c huyÖn LËp Th¹ch, S«ng L«, Tam D¬ng, Tam §¶o, B×nh Xuyªn vµ thµnh phè VÜnh Yªn. §Êt ®îc h×nh thµnh tõ s¶n phÈm phong ho¸ cña ®¸ sÐt vµ biÕn chÊt.
Nh×n chung ®©y lµ lo¹i ®Êt cã hµm lîng dinh dìng thÊp nhng cã tÝnh chÊt lý häc tèt phï hîp víi nhiÒu lo¹i c©y trång hµng n¨m vµ c©y l©u n¨m.
§Ó khai th¸c hiÖu lo¹i ®Êt nµy lµ trång c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ vµ c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m, c©y mµu trªn nh÷ng vïng ®Êt cã ®é dèc < 15o, tÇng dµy > 70 cm. Nh÷ng n¬i cã ®é dèc > 15o, tÇng ®Êt mÞn máng < 70cm nªn dµnh cho môc ®Ých l©m nghiÖp. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh canh t¸c cÇn cã biÖn ph¸p chèng xãi mßn röa tr«i vµ bãn ph©n hîp lý nh»m c¶i t¹o vµ b¶o vÖ ®Êt.
b. §Êt vµng ®á trªn ®¸ macma axit (Fa)
DiÖn tÝch 26.780,43ha, chiÕm 21,70% diÖn tÝch tù nhiªn toµn tØnh, ph©n bè tËp trung ë c¸c huyÖn Tam D¬ng, Tam §¶o, B×nh Xuyªn, LËp Th¹ch, S«ng L«. §Êt ®îc h×nh thµnh tõ s¶n phÈm phong ho¸ cña ®¸ macma axit.
Nh×n chung ®©y lµ lo¹i ®Êt cã hµm lîng dinh dìng thÊp, nhng cã tÝnh chÊt lý häc phï hîp víi nhiÒu lo¹i c©y hµng n¨m vµ c©y l©u n¨m, do vËy lo¹i ®Êt nµy nªn dµnh cho c©y ¨n qu¶, c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m hoÆc chuyªn mµu trªn vïng cã ®é dèc < 15o, tÇng dµy ®Êt mÞn > 70cm. Nh÷ng n¬i ®Êt dèc > 15o vµ tÇng ®Êt máng h¬n < 70cm nªn dµnh cho môc ®Ých n«ng l©m hoÆc l©m nghiÖp.
c. §Êt n©u vµng trªn phï sa cæ (Fp)
DiÖn tÝch 2.300ha, chiÕm 1,90% diÖn tÝch tù nhiªn cña tØnh, ph©n bè tËp trung ë c¸c huyÖn LËp Th¹ch, S«ng L«, Thµnh phè VÜnh Yªn vµ ThÞ x· Phóc Yªn.
§Êt ®îc h×nh thµnh tõ mÉu chÊt phï sa cæ. Nh×n chung ®©y lµ lo¹i ®Êt cã ®é ph× thÊp, nhng cã ®Þa h×nh kh¸ b»ng, tÝnh chÊt lý häc cña ®Êt tèt, gÇn nguån níc, phï hîp víi nhiÒu lo¹i c©y trång hµng n¨m vµ c©y l©u n¨m.
d. §Êt ®á vµng biÕn ®æi do trång lóa níc (Fl)
DiÖn tÝch 4.850ha, chiÕm 3,90% diÖn tÝch tù nhiªn cña tØnh ph©n bè tËp trung ë c¸c huyÖn LËp Th¹ch, S«ng L«, Tam D¬ng vµ B×nh Xuyªn.
§Êt ®îc h×nh thµnh trªn nÒn ®Êt ®á vµng do qu¸ tr×nh canh t¸c lóa níc.
HiÖn t¹i trªn lo¹i ®Êt nµy ®ang trång lóa níc 1-2 vô trong n¨m hoÆc 2 vô lóa + 1 mµu.
2.4.5. §Êt mïn vµng ®á trªn ®¸ macma axit (Ha)
DiÖn tÝch 2.240ha, chiÕm 1,80% diÖn tÝch tù nhiªn cña tØnh, ph©n bè toµn bé ë huyÖn Tam §¶o.
§Êt ®îc h×nh thµnh tõ s¶n phÈm phong ho¸ cña ®¸ macma axit ë ®é cao > 900m, cã khÝ hËu m¸t mÎ, ®é Èm cao, qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Êt lµ qu¸ tr×nh tÝch luü mïn.
Do ph©n bè ë ®Þa h×nh dèc, tÇng ®Êt thêng máng, nªn lo¹i nµy chØ dµnh cho ph¸t triÓn l©m nghiÖp vµ trång c¸c lo¹i c©y «n ®íi cã gi¸ trÞ.
2.4.6. §Êt thung lòng do s¶n phÈm dèc tô (D)
DiÖn tÝch 3.186ha, chiÕm 2,60% diÖn tÝch tù nhiªn toµn tØnh ph©n bè ë c¸c huyÖn LËp Th¹ch, S«ng L«, Tam D¬ng.
§Êt ®îc h×nh thµnh tõ s¶n phÈm båi tô do röa tr«i c¸c vËt liÖu ®Êt tõ c¸c sên cao xuèng ch©n do qu¸ tr×nh xãi mßn röa tr«i. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Êt chñ ®¹o lµ qu¸ tr×nh gl©y.
Lo¹i ®Êt nµy cã thÓ khai th¸c ®Ó trång lóa hoÆc mµu.
2.4.7. §Êt xãi mßn tr¬ sái ®¸ (E)
DiÖn tÝch 410ha, chiÕm 0,30% diÖn tÝch tù nhiªn toµn tØnh, ph©n bè ë c¸c huyÖn LËp Th¹ch, S«ng L«, Thµnh phè VÜnh Yªn. §Êt ®îc h×nh thµnh do qu¸ tr×nh xãi mßn ®Êt m·nh liÖt, bµo mßn tÇng ®Êt mÞn, tr¬ tÇng sái s¹n dµy ®Æc hoÆc tÇng ®¸ xÕp líp. Toµn bé diÖn tÝch lo¹i ®Êt nµy dµnh cho môc ®Ých l©m nghiÖp.
§Êt ®ai cña VÜnh Phóc kh¸ ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i mÆc dï hµm lîng c¸c chÊt dinh dìng trong ®Êt ë møc nghÌo ®Õn trung b×nh, nhng ®Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ lµ chñ yÕu nªn thuËn lîi cho canh t¸c nhiÒu lo¹i c©y trång kh¸c nhau nh: c©y l¬ng thùc, c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, c©y rau hoa, c©y dîc liÖu, c©y ¨n qu¶, c©y l©m nghiÖp vµ nu«i trång thuû s¶n. Nhãm ®Êt ®åi nói ®a phÇn cã tÇng máng, nhiÒu ®¸ lÉn Ýt thuËn lîi cho canh t¸c n«ng nghiÖp.
2.5. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n
Kho¸ng s¶n VÜnh Phóc cã thÓ chia thµnh c¸c nhãm sau:
2.5.1. Kho¸ng s¶n nhiªn liÖu
Gåm than Antraxit tr÷ lîng kho¶ng mét ngµn tÊn ë §¹o Trï (Tam §¶o), than n©u ë c¸c x· B¹ch Lu, §ång ThÞnh (S«ng L«) tr÷ lîng kho¶ng vµi ngµn tÊn; than bïn ë V¨n Qu¸n (LËp Th¹ch), Hoµng §an, Hoµng L©u (Tam D¬ng) cã tr÷ lîng kho¶ng 693.000 tÊn, ®· ®îc khai th¸c lµm ph©n bãn.
2.5.2. Nhãm kho¸ng s¶n kim lo¹i
Gåm Barit, ®ång, vµng, thiÕc, s¾t…C¸c lo¹i kho¸ng s¶n nµy ®îc ph¸t hiÖn chñ yÕu ë vïng nói Tam §¶o vµ r¶i r¸c ë c¸c huyÖn Tam D¬ng, LËp Th¹ch, B×nh Xuyªn.
Nh×n chung nhãm kho¸ng s¶n nµy nghÌo vµ cha ®îc nghiªn cøu kü lìng nªn Ýt cã ý nghÜa cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña tØnh.
2.5.3. Nhãm kho¸ng s¶n phi kim lo¹i
Nhãm nµy chñ yÕu lµ cao lanh, cã nguån gèc khi phong ho¸ tõ c¸c lo¹i ®¸ kh¸c nhau, trªn ®Þa bµn tØnh cã 3 má vµ ®iÓm quÆng víi tr÷ lîng kho¶ng 4 triÖu tÊn, tËp trung ë c¸c huyÖn Tam D¬ng, Thµnh phè VÜnh Yªn, LËp Th¹ch. Lo¹i nµy ®îc dïng lµm nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt g¹ch chÞu löa, ®å gèm, sø, lµm chÊt ®én cho s¬n, cho cao su, cho giÊy ¶nh, giÊy in tiÒn. C¸c má cao lanh ®îc ®a vµo khai th¸c tõ n¨m 1965, mçi n¨m tiªu thô hµng ngµn tÊn.
Ngoµi ra trªn ®Þa bµn tØnh cßn cã 6 má Puz¬lan, tæng tr÷ lîng kho¶ng 4,2 triÖu tÊn ®îc dïng cho s¶n xuÊt xi m¨ng.
2.5.4. Nhãm vËt liÖu x©y dùng
Gåm sÐt g¹ch ngãi víi 10 má cã tæng tr÷ lîng kho¶ng 52 triÖu m3, sÐt ®ång b»ng, sÐt vïng ®åi, c¸t sái ë lßng s«ng vµ bËc thÒm, c¸t cuéi sái x©y dùng víi 4 má cã tæng tr÷ lîng 4,75 triÖu m3, ®¸ x©y dùng vµ ®¸ èp l¸t 3 má víi tr÷ lîng kho¶ng 307 triÖu m3, ®¸ ong cã 3 má víi tr÷ lîng 49 triÖu m3.
Nh×n chung, VÜnh Phóc lµ tØnh ë vÞ trÝ chuyÓn tiÕp gi÷a miÒn nói vµ ®ång b»ng nªn rÊt nghÌo vÒ tµi nguyªn kho¸ng s¶n. Kho¸ng s¶n cã gi¸ trÞ th¬ng m¹i trªn ®Þa bµn chØ bao gåm mét sè lo¹i nh ®¸ x©y dùng, cao lanh, than bïn song tr÷ lîng kh«ng lín vµ ®iÒu kiÖn khai th¸c h¹n chÕ.
2.6. Tµi nguyªn du lÞch
Vên quèc gia Tam §¶o cã phong c¶nh thiªn nhiªn ®Ñp, khÝ hËu trong lµnh, víi nhiÒu lo¹i ®éng thùc vËt ®îc b¶o tån t¬ng ®èi nguyªn vÑn. Bªn c¹nh ®ã VÜnh Phóc cßn cã hÖ thèng ®Çm hå phong phó c¶nh quan ®Ñp cã thÓ võa phôc vô s¶n xuÊt võa cã gi¸ trÞ cho ph¸t triÓn du lÞch nh §¹i L¶i, V©n Trôc, §Çm V¹c, Thanh Lanh…
Bªn c¹nh tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn th× tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n còng ®ãng vai trß kh¸ quan träng trong ph¸t triÓn du lÞch nãi riªng vµ kinh tÕ cña tØnh VÜnh Phóc nãi chung. Víi hµng tr¨m di tÝch lÞch sö v¨n ho¸ trong ®ã nhiÒu di tÝch ®îc xÕp h¹ng cÊp quèc gia nh côm di tÝch T©y Thiªn, côm ®×nh H¬ng Canh…vµ c¸c ®iÓm du lÞch lÔ héi, Èm thùc.
2.7. Tµi nguyªn sinh vËt
2.7.1. TËp ®oµn c©y trång n«ng nghiÖp
Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra, trªn ®Þa bµn tØnh VÜnh Phóc cã mét tËp ®oµn c©y trång kh¸ phong phó cã nguån gèc tõ nhiÖt ®íi ®Õn ¸ nhiÖt ®íi vµ «n ®íi.
C¸c c©y trång nhiÖt ®íi gåm: lóa, ng«, ®Ëu t¬ng, chuèi, na…C¸c c©y trång ¸ nhiÖt ®íi nh: chÌ, cam, quÝt, bëi. C¸c c©y trång «n ®íi gåm: khoai t©y, rau b¾p c¶i, su su, c©y dîc liÖu…
2.7.2. Tµi nguyªn rõng
VÜnh Phóc cã kho¶ng 32,8 ngh×n ha ®Êt l©m nghiÖp, trong ®ã rõng s¶n xuÊt lµ 10,8 ngµn ha, rõng phßng hé lµ 6,6 ngµn ha, rõng ®Æc dông lµ 15,4 ngµn ha. Tµi nguyªn rõng ®¸ng kÓ nhÊt cña tØnh lµ Vên quèc gia Tam §¶o víi trªn 15 ngµn ha, lµ n¬i b¶o tån nguån gen ®éng thùc vËt (víi trªn 620 lo¹i c©y th¶o méc, 165 loµi chim thó) trong ®ã cã nhiÒu lo¹i quý hiÕm ®îc ghi vµo s¸ch ®á nh cÇy mùc, sãc bay, vîn. Rõng VÜnh Phóc ngoµi viÖc b¶o tån nguån gen ®éng thùc vËt cßn cã vai trß ®iÒu hoµ nguån níc, khÝ hËu vµ phôc vô cho ph¸t triÓn c¸c dÞch vô tham quan du lÞch. ChÝnh v× vËy viÖc kh«i phôc vèn rõng ®· mÊt, trång thªm vµ t¸i t¹o rõng lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô cÇn ®îc quan t©m trong quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña tØnh, ®Æc biÖt trong viÖc duy tr×, b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i.
2.7.3. Tµi nguyªn thuû s¶n
KÕt qu¶ ®iÒu tra cña ngµnh thuû s¶n t¹i c¸c khu hÖ ®Çm, hå, s«ng trªn ®Þa bµn tØnh ph¸t hiÖn thÊy hµng tr¨m lo¹i c¸ (trong ®ã cã h¬n mét chôc lo¹i c¸ nu«i) thuéc 62 gièng, 17 hä, 6 bé. Trong ®ã bé c¸ chÐp cã sè lîng loµi nhiÒu nhÊt (58 loµi), bé c¸ vîc (16 loµi), bé c¸ nheo (12 loµi) cßn l¹i lµ c¸c bé c¸ NgÇn, c¸ K×m…
-
§¸nh gi¸ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®èi víi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña VÜnh Phóc
- VÜnh Phóc n»m trªn quèc lé sè 2 vµ tuyÕn ®êng s¾t Hµ Néi - Lµo Cai, liÒn kÒ c¶ng hµng kh«ng quèc tÕ Néi Bµi, lµ ®iÓm ®Çu cña Quèc lé 18 ®i c¶ng C¸i L©n, lµ cÇu nèi cña c¸c tØnh phÝa B¾c víi Hµ Néi nªn thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung vµ n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi riªng.
- VÜnh Phóc n»m trong 3 vïng quy ho¹ch: Vïng Kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé, vïng §ång b»ng s«ng Hång vµ vïng Thñ §«. Thñ tíng ChÝnh phñ võa ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 20/Q§-TTg phª duyÖt nhiÖm vô quy ho¹ch chung x©y dùng ®« thÞ VÜnh Phóc ®Õn n¨m 2030 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2050. Trong t¬ng lai VÜnh Phóc sÏ trë thµnh trung t©m kinh tÕ lín cña vïng Thñ ®«.
- §iÒu kiÖn ®Þa h×nh, ®Êt ®ai bao gåm c¶ vïng ®ång b»ng, trung du vµ ®åi nói thuËn lîi cho ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i c©y trång, vËt nu«i ®· t¹o nªn sù phong phó, ®a d¹ng trong s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp, nu«i trång thuû s¶n.
- Tµi nguyªn níc mÆt dåi dµo bao gåm c¸c s«ng lín vµ hå chøa t¹o dù tr÷ ®¸ng kÓ phôc vô s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t.
- S¶n xuÊt n«ng nghiÖp do mang nÆng tÝnh thêi vô, phô thuéc nhiÒu vµo thiªn nhiªn, tÝnh rñi ro cao, hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp nªn khã thu hót c¸c nhµ ®Çu t vµo n«ng nghiÖp h¬n c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c.
- DiÖn tÝch ®Êt canh t¸c manh món, b×nh qu©n ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 0,25 – 0,3ha/hé lµ trë ng¹i lín cho viÖc ¸p dông c¬ giíi hãa vµo s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ khu vùc trung du, ®åi nói.
II. ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |