O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti
-jadval Moliyaviy hisobot auditining umumilmiy usullari mohiyatini
tải về 2.74 Mb. Chế độ xem pdf
|
| 2.3-jadval
Moliyaviy hisobot auditining umumilmiy usullari mohiyatini izohlashga doir yondashuvlar Umumilmiy usullari nomlanishi Davronov Z.D. 16 Shermuxammedova N.A. 17 Analiz Analizda butun tizim moddiy yoki fikran qismlarga ajratiladi. Analiz butunni bilishning asosiy va zaruriy bosqichidir Ob’ektni amalda yoki fikran tarkibiy qismlarga ajratish Sintez Qismlar avval alohida-alohida bo’laklarga bo’linib o’rganiladi va xulosalar chiqariladi. Bu xulosalar butun uchun sintezdir Sintezqismlardan butunni, xuddi shunday tarzda, qayta birlashtirish Qiyoslash Qiyoslash tadqiq qilinayotgan narsa va hodisalar o’rtasidagi o’xshashlik va tafovutlarni bilishga, ularning aloqa va munosabatlarini aniqlashga yordam beradigan bilish usulidir Taqqoslash-ob’ektlar (yoki ayni bir ob’ektning rivojlanish bosqichlari)ning o’xshash yoki farqli jihatlarini, ya’ni ularning ayniyligi va tafovutlarini aniqlovchi bilish operatsiyasi Analogiya Analogiya narsa va hodisalar o’rtasida biron-bir jihatdan o’xshashlikni ko’rsatuvchi jarayondir Analogiya(moslik, o’xshashlik)-o’xshash bo’lmagan ob’ektlarning ayrim jihatlari, xossalari va munosabatlaridagi o’xshashliklarni aniqlash Induktsiya Xususiylikdan umumiylikka qarab borish jarayonini o’zida mujassamlashtirgan tushuncha Xususiylik(tajriba, dalil)dan umumiyga (ularni umumlashtirib xulosa chiqarishga) fikran harakat qilish Deduktsiya Deduktsiya umumiy xulosa chiqarish ma’nosini beradi, ya’ni xulosalar umumiylikdan juz’iylikka tomon boradi. Umumiy fikrdan, qonundan xususiy qonunlarni mantiqiy ravishda keltirib chiqarish, kashf etish, ijod qilish deduktsiyaning asosiy vazifasidir Deduktsiyaning o’ziga xos xususiyati shundaki, tadqiqotchi deduktsiya vositasida bir sinf, bir jins, bir guruh narsa yoki hodisa to’g’risidagi umumiy bilimlardan ularning har biri haqida alohida bilimlarni hosil qiladi Modellashtirish Modellashtirish deganda ijod ob’ektining har xil shakllarini moddiy va fikriy jihatdan yaratish usuli tushuniladi Modellashtirish-borliqni bilvosita o’rganish usuli. Biron ob’ektning xususiyatlarini ularni o’rganish uchun maxsus tuzilgan boshqa ob’ektda qayta hosil qilishdir Tizimli (sistemali) yondashuv Tizimli (sistemali) yondashuv, deganda qismlardan tashkil topgan va muayyan tarzda bir-biri bilan bog’langan hamda bir butun yaxlitlikni tashkil etadigan jarayonlarning hammasi tushuniladi Fanda turli ob’ektlarni sistemalar sifatida tadqiq etishni nazarda tutadigan metodologik tamoyil (talab)lar majmui 16 Davronov Z.D. Ilmiy ijod metodologiyasi:O’quv qo’llanma /. -T.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2007 y. – 184 bet. 17 Shermuhamedova N.A. Ilmiy tadqiqot metodologiyasi:Darslik/. -T.: “Fan va texnologiya”, 2014 y. – 512 bet. 39 Tushuntirish Narsa va hodisalarning mohiyatini ochib berish, ular to’g’risida tinglovchiga bilim berish tushuniladi. Tushunish esa tushuntirish natijasida hissiy qabul qilingan bilimlar yig’indisidir “Tushuntirish-insonning hamkorlik faoliyatida bilish jarayonlari ob’ektiga kirgan narsa va hodisalarning mohiyatini fikr uzatish, o’zaro ta’sir o’tkazish, ta’sirlanish, muloqot, taqlid yordami bilan oydinlashtirish, xotiradagi bilimlar va ijtimoiy tajribalar bilan ularni uyg’unlashtirgan holda tushunish sari etaklovchi aqliy faoliyat” 18 Tavsiflash Narsa yoki hodisaga turli tomondan yondashib, u haqida batafsil bilimga ega bo’lishni ta’minlash tavsif etishdir Tavsiflash-tajriba (kuzatish yoki eksperiment) natijalarini fanda qabul qilingan ma’lum belgilash tizimlari yordamida qayd etishdan iborat bilish operatsiyasi Abstraktsiya Ko’p qirrali ob’ektlarning har birini yakka- yakka holda emas, balki ma’lum bir qismi haqida umumiy fikr yuritishga aytiladi. Binobarin, jonli mushohadadan nazariy jihatlarga o’tish aniqlikdan abstraktsiyaga o’tish demakdir O’rganilayotgan hodisaning bir qancha xossalari va nisbatlaridan fikran uzoqlashish, ayni paytda tadqiqotchini qiziqtirgan xossalarni (eng avvalo, muhim, umumiy xossalarni) ajratish jarayoni Yuqorida keltirilgan fikrlar asosida moliyaviy hisobot auditi usuliga quyidagicha ta’rif berish orqali uning mazmuni va ahamiyatini to’liq va aniq ochib berish mumkin. Moliyaviy hisobot auditi usuli - bu fanni tadqiq etish va auditorlik tekshiruvini amalga oshirish jarayonida bajariladigan va qo’llaniladigan tadqiqot tamoyillari, tartiblari, bosqichlari, talablari hamda tahliliy amallari majmuidir (2.2-rasm va 2.3 va 2.4-jadvallar). tải về 2.74 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|