ChuyêN ĐỀ: Ứng dụng di ruyền họC
tải về 1.11 Mb. Chế độ xem pdf
|
| 2.5. Lai phân tử
2.5.1. Lai axit nucleic Sau khi hai mạch đơn của sợi ADN kép tách ra dưới tác dụng của tác nhân nhân tạo (nhiệt độ hoặc NaOH) gây biến tính loại bỏ liên kết hyđro. Thông thường, người ta dùng tác nhân nhiệt độ để biến tính và sử dụng chỉ số nhiệt độ nóng chảy của ADN để xác định thời điểm tách mạch. Khả năng bắt cặp lại của mạch kép theo nguyên tắc bổ sung được thực hiện khi ADN hồi tính. Lợi dụng đặc tính này, người ta tiến hành lai các phân tử ADN sợi đơn với các đoạn đánh dấu. Hiện tượng này được gọi là sự lai phân tử (molecular hybridization). Do cấu tạo phân tử ADN gồm 2 mạch đơn, mỗi mạch bao gồm trình tự của bốn nucleotide đối xứng với nucleotide mạch kia theo nguyên tắc A = T (2 liên kết hydro), G = C (3 liên kết hydro). Nhiệt độ nóng chảy (T m ) là nhiệt độ tại đó có một nửa số phân tử ADN kép được tách ra thành 2 sợi đơn. Quá trình chuyển mạch từ kép thành đơn có đặc điểm xảy ra đột ngột, lúc đầu chưa đên T m thì việc tách sợi kép khó hơn. Tuy nhiên, khi nhiệt độ gần T m , do tính cộng hưởng của phản ứng, giống như ta kéo tách sợi dây thừng, lúc đầu tác động một lực vào nhưng vẫn khó tách ra, khi đã tách ra rồi thì lại nhanh và dễ. Phân tử ADN nào có tỷ lệ C G lớn tức là phân tử đó bền vững và nhiệt độ nóng chảy phải ≡ cao và ngược lại. Trong điều kiện chuẩn, T m thường được tính theo công thức: T m = 69,3 + 0,41 (%GC). Đoạn ADN càng dài thì số cặp nucleotide lớn tức số liên kết hydro lớn nên T m sẽ cao. Sự thay đổi T m theo chiều dài phân tử ADN được tính theo công thức sau: T m = -500/ số lượng cặp nucleotide. ∆ Những đoạn có bắt cặp sai lệch như A với C và G với T chẳng hạn sẽ làm mất liên kết hydro dẫn đến làm giảm tính ổn định của phân tử lai. Theo ước tính thông thường, cứ có 1% nucleotide ghép cặp sai thì T m sẽ giảm đi 1 o C. Tuy nhiên, bắt cặp sai chỉ có ảnh hưởng trong trường hợp đối với đoạn ADN ngắn. Lai axit nucleic có 2 đặc điểm sau: - Đặc thù tuyệt đối, tức sự bắt cặp trở lại chỉ xảy ra giữa hai trình tự hoàn toàn bổ sung, cho dù chúng chỉ có hai bản sao nằm lẫn lộn giữa hàng triệu trình tự khác. - Các trình tự bổ sung có thể là ADN hoặc ARN dẫn đến tạo thành phân tử lại dưới các dạng có thể sau: ADN/ADN; ARN/ARN và ADN/ARN. tải về 1.11 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|