Học viện ngân hàng khoa lý luận chính trị tiểU luận môn tư TƯỞng hồ chí minh
Quan điểm về vị trí vai trò của văn hóa trong đời sống xã hội
tải về 370.29 Kb. Chế độ xem pdf
|
| 2.
Quan điểm về vị trí vai trò của văn hóa trong đời sống xã hội. 2.1. Vị trí của văn hóa Văn hóa là một trong bốn trụ cột của quá trình phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam. Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Văn hóa còn là sức mạnh nội sinh phát triển bền vững đất nước, đóng vai trò là “hệ điều tiết” trong sự vận động mọi mặt của đời sống. Vì vậy, văn hóa là mặt trận ảnh hưởng không nhỏ đến sự tồn vong và phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa cũng như trong đời sống xã hội. 6 Văn hóa có vị trí và vai trò đặc biệt đối với sự phát triển của một quốc gia. Tuy nhiên, khi nhìn nhận về vị trí và vai trò của văn hóa đối với sự phát triển thường có những cách tiếp cận khác nhau, điều đó một phần quan trọng phụ thuộc vào quan niệm về văn hóa. Để xác định đúng vị trí và vai trò của văn hóa trong đời sống xã hội phát triển hiện nay, cần thiết phải nhận thức sâu sắc quan niệm của Hồ Chí Minh về văn hóa. Cụ thể là, năm 1943 Người đã nêu lên quan niệm tổng quát về văn hóa là toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần do loài người sáng tạo ra, Người viết: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoại hằng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hoá. Văn hoá là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”. Từ quan điểm đó, ta nhận ra rằng văn hóa không chỉ là lĩnh vực tinh thần, văn hóa chính là đời sống lao động sáng tạo gắn với phương thức tổ chức đời sống của xã hội loài người, văn hóa vừa là nhân tố bản chất bên trong vừa là kết quả trực tiếp của quá trình phát triển con người, của nền sản xuất xã hội và của các hình thức tổ chức tồn tại và phát triển của mỗi quốc gia, của xã hội loài người. Hơn nữa, Hồ Chí Minh cũng nói về văn hóa theo nghĩa hẹp là những giá trị tinh thần: “Trong công cuộc kiến thiết nước nhà, có bốn vấn đề cần chú ý đến, cũng phải coi là quan trọng ngang nhau: chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá. Nhưng văn hoá là một kiến trúc thượng tầng (báo Cứu quốc, tháng 8- 1945); vì thế, văn hoá cũng đơn giản chỉ là trình độ học vấn của con người, Người yêu cầu mọi người “phải đi học văn hóa”, “xóa mù chữ”… Ngoài ra, “văn hóa là bao gồm tất cả những gì không phải là thiên nhiên mà có liên quan đến con người trong suốt quá trình tồn tại, phát triển, quá trình con người làm nên lịch sử…, bao gồm cả hệ thống giá trị: tư tưởng và tình cảm, đạo đức với phẩm chất, trí tuệ và tài năng, sự nhạy cảm và sự tiếp thu cái mới từ bên ngoài, ý thức bảo vệ tài sản và bản lĩnh của cộng đồng dân tộc, sức đề kháng và 7 sức chiến đấu bảo vệ mình và không ngừng lớn mạnh” – Phạm Văn Đồng cho rằng văn hóa là những gì không phải là thiên nhiên và do con người sáng tạo nên. Tuy nhiên, với sự phát triển của loài người, nhất là về khoa học - công nghệ, thiên nhiên “hoang sơ” không có dấu chân người cũng không còn nữa. Vì vậy, thiên nhiên ngày nay cũng có thể nói là thiên nhiên văn hóa rồi, con người và thiên nhiên hòa quyện với nhau trở thành một thực thể văn hóa (PGS.TS. Trần Quốc Toản, 2022) Minh chứng cho thấy vị trí của văn hóa trong đời sống xã hội thông qua việc duy trì và phát triển các phong trào, văn nghệ và thể dục thể thao quần chúng ở khu vực nông thôn, đô thị, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp. Tính đến nay, có trên 12 triệu người tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ quần chúng và sinh hoạt câu lạc bộ; 17 triệu người luyện tập thể dục, thể thao thường xuyên (bienphong.com.vn, 2020). Công tác xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở trong những năm qua được các cấp ủy Đảng, chính quyền quan tâm chỉ đạo thực hiện toàn diện, tạo chuyển biến tích cực và trở thành hoạt động xã hội rộng lớn, thiết thực như phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, gắn với phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, và các hoạt động lễ hội, sinh hoạt văn nghệ, … tạo khí thế vui tươi, lành mạnh cũng như đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần của nhân dân. Thực tế, phong trào đã có tác động tích cực đến nhận thức và hành vi của người dân và cộng đồng trong bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa. Đặc biệt, quá trình triển khai phong trào, nhiều giá trị văn hóa mới, tiên tiến được chọn lọc, tiếp thu và bồi đắp, trên cơ sở gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” và hệ thống thiết chế văn hóa trong cả nước luôn được quan tâm đầu tư, xây dựng, sửa chữa, nâng cấp. Từ những minh chứng đó, một lần nữa khẳng định lại vị thế quan trọng của văn hóa trong đời sống xã hội từ trước đến nay. |