Gvhd: ncs. Ths. Phan thanh hải lời mở ĐẦU

Trong khuôn khổ nhỏ của một bài luận ngắn nhóm thuyết trình hy vọng sẽ cung cấp những sự kiện nổi bật về các vụ kiện có liên quan đến các công ty kiểm toán dẫn đến sự sụp đổ của các tập đoàn lớn trên thế giới, để từ đó nêu ra những bài học thực tế sương máu cho đạo đức của các kiểm toán viên ngành kiểm toán trên toàn thế giới nói chung và ngành kiểm toán Việt Nam nói riêng. Đó là các bài học:

Về gian lận trong các báo cáo kiểm toán để che giấu những sai lệch nghiêm trọng trong các Báo cáo tài chính nhằm thu được được các khoản tiền bất chính.

Về sư giao kết giữa hai công ty được Kiểm toán và công ty Kiểm toán.

Vấn đề về minh bạch hoá thông tin.

Làm rõ hơn các tiêu chuẩn và trách nhiệm của các thành viên trong Hội đồng Quản trị độc lập.

Góp phần giúp các nhà đầu tư, các ngân hàng, khách hàng, nhà cung cấp,… có những quyết định đúng đắn khi tham gia hợp tác với các công ty được kiểm toán. Đồng thời làm trong sạch các BCTC, Báo cáo Kiểm toán và nâng cao đạo đức và uy tín của các công ty kiểm toán Việt Nam nói chung và mỗi kiểm toán viên nói riêng.

Qua bài luận, nhóm cũng cung cấp những thông tin về sự thay đổi của bộ luật, chuẩn mực, chế độ qua nhiều thời kì.

1. 
   Giao dịch Repo
   

Khi sử dụng các giao dịch Repo, theo đúng bản chất, Lehman sẽ nhận được một khoản tiền mặt tương ứng với khoản nợ ngắn hạn tăng lên. Sau đó, khi Lehman sử dụng toàn bộ khoản tiền này để thanh toán cho các khoản nợ ngắn hạn khác, hệ số nợ của Lehman sẽ không thay đổi so với trước khi thực hiện giao dịch Repo.

 Repo 105 hoạt động như thế nào?

Báo cáo của Valukas chỉ ra rằng Lehman đã lợi dụng kẽ hở trong quy định chuẩn mực kế toán số 140 (“SFAS 140”) để thực hiện hành vi gian lận kế toán nhằm giảm bớt hệ số nợ của mình. SFAS 140 cho phép ghi nhận giao dịch bán tài mua là một nghiệp vụ tài trợ hoặc, trong trường hợp thoả mãn một số tiêu thức nhất định, giao dịch bán tái mua được ghi nhận như một khoản doanh thu.

Cho dù trong báo cáo tài chính phát hành ra công chúng của Lehman nêu rằng giao dịch bán tái mua được ghi nhận như một nghiệp vụ tài trợ, nhưng thực tế Lehman đã ghi nhận giao dịch Repo 105 là một khoản doanh thu của ngân hàng. Tuy nhiên, kết quả điều tra cho thấy các giao dịch Repo 105 lên đến gần 50 tỷ đô la Mỹ đã không thoả mãn các điều kiện của SFAS 140 để được ghi nhận như một khoản doanh thu.

Các minh hoạ dưới đây, được trích từ bản báo cáo điều tra của Valukas, sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn làm thế nào Repo 105 có thể giúp Lehman giảm được hệ số nợ.

 Minh hoạ 1: Bảng cân đối kế toán của Lehman trước khi thực hiện Repo 105

 

Khi Lehman thực hiện 50 tỷ USD giao dịch Repo 105 bán tái mua tài sản là công cụ tài chính, và thay vì ghi nhận như một nghiệp vụ tài trợ ngắn hạn Lehman đã ghi nhận như một khoản doanh thu, số dư tiền sẽ tăng lên 50 tỷ USD đồng thời số dư công cụ tài chính giảm đi cùng một con số. Lúc này, tổng tài sản và các hệ số đòn bẩy tài chính của Lehman không đổi, được trình bày tại Minh hoạ 2 dưới đây.

 Ngay sau đó, Lehman sử dụng tiền thu được từ Repo 105 để thanh toán cho các khoản vay ngắn hạn ký quỹ khiến cho tổng tài sản và hệ số đòn bẩy tài chính giảm xuống.

 Minh hoạ 3: Bảng cân đối kế toán của Lehman sau khi thực hiện dùng tiền thu được từ Repo 105 thanh toán vay ngắn hạn ký quỹ.
 
 Khi giao dịch Repo 105 đến hạn, Lehman vay ngắn hạn ký quỹ để thanh toán cho đối tác trong giao dịch Repo 105 và nhận về tài sản ký quỹ. Thời gian đáo hạn của giao dịch Repo 105 kéo dài từ cuối quý trước sau đầu quý sau. Do đó, tại thời điểm báo cáo quý, thị trường tài chính sẽ thấy hệ số đòn bẩy tài chính của Lehman trên báo cáo tài chính quý phát hành của Lehman thấp hơn so với thực tế.

Lehman được lợi gì?

Theo báo cáo điều tra, từ thời điểm giữa năm 2007 đến quí I năm 2008, Lehman đã tăng cường sử dụng giao dịch Repo 105 trên hệ thống toàn cầu. Có thời điểm giá trị tài sản mà Lehman đã “hô biến” khỏi bảng cân đối kế toán nhằm giảm hệ số nợ lên đến gần 50 tỷ USD.

 Số liệu 1: Số liệu sử dụng và tác động của Repo 105 của Lehman Brothers

 (Nguồn: Báo cáo điều tra của Valukas)

 Đây chính là giai đoạn thị trường tài chính phố Wall tăng cường mối quan ngại về tình trạng áp dụng thái quá đòn bẩy tài chính của các ngân hàng đầu tư. Các ngân hàng lớn, bao gồm cả Lehman Brothers, đang đứng trước sức ép phải giảm bớt quy mô tài sản. Tuy nhiên, một thực tế lúc đó tài sản do Lehman nắm giữ đang dần mất tính thanh khoản do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng cho vay mua nhà dưới chuẩn. Do đó, Repo 105 có thể là một cứu cánh cho lãnh đạo của Lehman khi việc bán bớt tài sản là rất khó khăn.