Câu 2: Nêu tóm tắt nhân tố khách quan và làm rõ những nhân tố chủ quan hinh thành tư tưởng Hồ Chí Minh?

Câu 2: Nêu tóm tắt nhân tố khách quan và làm rõ những nhân tố chủ quan hinh thành tư tưởng Hồ Chí Minh?

Giữa thế kỷ 19, Chủ nghĩa Tư bản từ tự do cạnh tranh đã phát triển sang giai đoạn Đế quốc Chủ Nghĩa, xâm lược nhiều thuộc địa (10 Đế quốc lớn Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Hà Lan dân số: 320.000.000 người, diện tích: 11.407.000 km2).

Bên cạnh mâu thuẫn vốn có là mâu thuẫn giữa Tư sản và Vô sản, làm nảy sinh mâu thuẫn mới là mâu thuẫn giữa các nuớc thuộc địa và các nước Chủ nghĩa Đế quốc, phong trào giải phóng dân tộc dâng lên mạnh mẽ nhưng chưa ở đâu giành được thắng lợi.

Chủ Nghĩa Tư bản phát triển không đều, một số nước Tư bản gây chiến tranh chia lại thuộc địa làm đại chiến Thế giới 2 nổ ra, Chủ Nghĩa Đế Quốc suy yếu, tạo điều kiện thuận lợi cho Cách Mạng Tháng 10 nổ ra và thành công, mở ra thời đại mới, thời đại quá độ từ Chủ Nghĩa Tư Bản lên Chủ Nghĩa Xã Hội, làm phát sinh mâu thuẫn mới giữa Chủ Nghĩa Tư Bản và Chủ Nghĩa Xã hội.

Cách mạng Tháng 10 và sự ra đời của Liên Xô, của quốc tế 3 tạo điều kiện tiền đề cho đẩy mạnh Cách mạng giải phóng dân tộc ở các thuộc địa phát triển theo xu hướng và tính chất mới.

1.2. Hoàn cảnh Việt Nam:

Trước khi Pháp xâm lược, nước ta là một nước phong kiến, kinh tế nông nghiệp lạc hậu, chính quyền phong kiến suy tàn, bạc nhược khiến nước ta không phát huy được những lợi thế về vị trí địa lý, tài nguyên, trí tuệ, không tạo đủ sức mạnh chiến thắng sự xâm lược của thực dân Pháp.

Từ giữa 1958 từ một nước phong kiến độc lập, Việt Nam bị xâm lược trở thành một nước thuộc địa nửa phong kiến.

Với truyền thống yêu nước anh dũng chống ngoại xâm, các cuộc khởi nghĩa của dân ta nổ ra liên tiếp, rầm rộ nhưng đều thất bại.

Các phong trào chống Pháp diễn ra qua 2 giai đoạn:

• 
  Từ 1858 đến cuối Thế kỷ 19, các phong trào yêu nước chống Pháp diễn ra dưới dự dẫn dắt của ý thức hệ Phong kiến nhưng đều không thành công: như Trương Định, Đồ Chiểu, Thủ Khoa Huân. Nguyễn Trung Trực (Nam Bộ); Tôn Thất Thuyết, Phan Đình Phùng, Trần Tấn, Đặng Như Mai, Nguyễn Xuân Ôn (Trung Bộ); Nguyễn Thiện Thuật, Nguyễn Quy Binh, Hoàng Hoa Thám (Bắc Bộ).
  
• 
  Sang đầu thế kỷ 20, xã hội Việt Nam có sự phân hóa sâu sắc: giai cấp CN, Tư sản dân tộc, tiểu tư sản ra đời, các cuộc cải cách dân chủ tư sản ở Trung Quốc của Khang Hiểu Vi, La Khải Siêu (dưới hình thức Tân Thư, Tân Sinh) tác động vào Việt Nam làm cho phong trào yêu nước chống Pháp chuyển dần sang xu hướng dân chủ tư sản gắn với phong trào Đông Du, Việt Nam Quang Phục Hội của Phan Bội Châu, Đông Kinh Nghĩa Thục của Lương Văn Can, Nguyễn Quyền, Duy Tân của Phan Chu Trinh,… do các sĩ phu phong kiến lãnh đạo. Nhưng do bất cập với xu thế lịch sử nên đều thất bại (12/1907 Đông Kinh Nghĩa Thục bị đóng cửa, 4/1908 cuộc biểu tình chống thuế ở miền Trung bị đàn áp mạnh mẽ, 1/1909 căn cứ Yên Thế bị đánh phá; phong trào Đông Du bị tan rã, Phan Bội Châu bị trục xuất khỏi nước 2/1909, Trần Quý Cáp, Nguyễn Hằng Chi lãnh tụ phong trào Duy Tân ở miền Tây bị chém đầu… Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Ngô Đức Kế, Đặng Nguyên Cần bị đày ra Côn Đảo,… Tình hình đen tối như không có đường ra.
  

-Tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường trong đấu tranh đã được hình thành rất sớm trong lịch sử dân tộc, nó được kế thừa và phát huy qua nhiều thế hệ trở thành truyền thống tốt đẹp, thiêng liêng nhất của dân tộc ta, CNYN đã trở thành chuẩn mực cao nhất trong bảng giá trị tinh thần văn hóa VN, trở thành đạo lý sống cao cả của người VN.

- Truyền thống trên chính là cơ sở cho ý chí, hành động cứu nước và xây dựng đất nước của người VN nói chung và của HCM nói riêng. Bởi chính từ lòng yêu nước đã thôi thúc Bác ra đi tìm đường cứu nước và ý chí kiên cường đã giúp Người vượt qua mọi khó khăn gian khổ để đạt được mục đích của mình.

- HCM đã phát triển CNYN trong thời đại mới. CN yêu nước VN đã có quá trình lịch sử hàng ngàn năm với nội dung phong phú và sâu sắc. Thời phong kiến yêu nước cô đọng trong tư tưởng trung quân ái quốc, bảo vệ tổ quốc chống giặc ngoại xâm. Kế thừa truyền thống của dân tộc, Bác đã thể hiện lòng yêu quê hương đất nước nồng nàn bằng con đường hành động đi tìm đường cứu nước. Với Bác yêu nước gắn liền với thương dân. Bác nói : “ lòng yêu thương nhândân và nhân loại của tôi ko bao giờ thay đổi “. Người có một ham muốn là làm sao cho nước ta được độc lập dân ta được tự do, ai cũng có cơm ăn áo mặc dược học hành. Người đã nêu ra chuẩn mực “ trung với nước hiếu với dân “.

- HCM đã phát triển nội dung mới của CN yêu nước trên cơ sở quan điểm giai cấp. Yêu nước được mở ra vô cùng rộng lớn đối với nhân dân lao động, người cùng khổ, g/c công nhân và nhân dân bị áp bức trên toàn thế giới. Trên cơ sở g/c HCM đã nêu ra nội dung mới : Ngày nay yêu nước phải gắn liền với yêu CNXH vì có tiến lên CNXH thì nhân dân mới được ấm no thêm, tổ quốc mỗi ngày một giàu mạnh thêm.

b.Tinh thần nhân nghĩa, truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái.

Truyền thống yêu nước VN đặc biệt gắn bó làm một với tinh thần nhân nghĩa, truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái và gắn bó của cộng đồng người Việt. Từ xưa tới nay mỗi khi có khó khăn hoạn nạn nhân dân cả nước ta cùng tương trợ, đùm bọc giúp đỡ nhau vượt qua. Đây cũng được coi là truyền thống tốt đẹp của dân ta được hình thành qua thực tế đấu tranh quyết liệt với thiên nhiên và chống giặc ngoại xâm. HCM đã kế thừa truyền thống trên như sau :

+ trong tư tưởng của Bác đoàn kết luôn được coi là sức mạnh, là nguyên nhân dẫn đến thành công của cách mạng.

+ trong quá trình lãnh đạo CMVN, Bác luôn nhắc nhở dân ta phải ghi nhớ chữ đồng lòng, đồng sức, đồng tình, đồng minh. Đối với Bác ai làm điều lợi cho nhân dân cho tổ quốc đều là bạn.

Điều này giúp nhân dân ta tin vào sức mạnh của bản thân, tự tin vào sự tất thắng của chân lý, chính nghĩa dù trước mắt còn nhiều khó khăn gian khổ phải vượt qua. Điều này ảnh hưởng quan trọng đến tư tưởng HCM, Bác luôn tin vào sức mạnh của dân tộc, sự thắng lợi của cách mạng VN cho dù con đường này còn nhiều chông gai.

Trên nền tảng giữ vững và không ngừng phát triển bản sắc dân tộc qua mọi thăng trầm của lịch sử. Với truyền thống hiếu học, nhân dân ta đã biết tiếp thu, chọn lọc những nền văn hóa khác nhau rồi từ biến thành nét văn hóa của dân tộc. HCM cũng kế thừa được truyền thống này trong quá trình tiếp thu tinh hoa văn hóa của nhân loại.

HCM là hình ảnh sinh động nhất, trọn vẹn nhất phản ánh các giá trị tinh hoa của truyền thống dân tộc

Tất cả những tốt đẹp trên của dân tộc đã đóng góp quan trọng vào quá trình hình thành và phát triển tư tưởng HCM sau này.

Xuất thân trong một gia đình có truyền thống hiếu học lại thêm tư chất thông minh tuyệt vời HCM đã được truyền thụ một trình độ Hán học vững vàng và tiếp đó tiếp thu văn hóa phương Tây tại trường Quốc học Huế. Sau này khi bôn ba trên con đường cứu nước HCM vừa hoạt động cách mạng vừa học học hỏi ko ngừng. Người đã làm giàu cho mình bằng tinh hoa văn hóa nhân loại.

- Nho giáo là hệ thống những tư tưởng triết lý đạo đức thể chế cai trị do Khổng Tử bên Trung Quốc sáng lập. Nho giáo được du nhập vào VN rất sớm trong thời Bắc thuộc. Trong Nho giáo có nhiều yếu tố duy tâm tiêu cực phản động như :

+ tư tưởng phân biệt đẳng cấp xã hội

+ tư tưởng coi thường người phụ nữ trong xã hội

+ tư tưởng coi thường lao động chân tay

Tuy nhiên Nho giáo có nhiều yếu tố tích cực đó là :

+ triết lí nhân sinh thể hiện ở tư tưởng từ bậc thiên tử tới thứ dân phải lấy việc tu thân làm gốc.

+ lí tưởng về một một xã hội đại đồng có vua sáng tôi hiền, cha từ, con thảo.

+ tư tưởng đề cao văn hóa, lễ nghĩa truyền thống, coi trọng việc học hành.

HCM đã lựa chọn những yếu tố tích cực của Nho giáo đưa vào đó nội dung và ý nghĩa cho phù hợp với cách mạng VN trong giai đoạn mới.

- Phật giáo là tôn giáo có nguồn gốc từ Ấn Độ có ảnh hưởng lớn tới đời sống, tư tưởng, suy nghĩ của người Việt. Phật giáo có một số hạn chế như

+ tư tưởng mê tín dị đoan

+ tư tưởng an bài cho số phận cam chịu cuộc sống khổ hạnh để chờ 1 cuộc sống mới tốt đẹp ở kiếp sau.

Tuy vậy Phật giáo có nhiều yếu tố tích cực như :

+ tư tưởng vị tha, từ bi, cứu khổ, cứu nạn, thương người như thể thương thân, sống hòa đồng với thiên nhiên.

+ nếp sống có đạo đức trong sạch, giản dị, chăm làm điều thiện.

+ tư tưởng đề cao lao động, chống lại sự lười biếng trong xã hội.

Những tư tưởng của Phật giáo phù hợp với phong tục, tập quán, tín ngưỡng người Việt cho nên được tiếp thu một cách tự nhiên và có ảnh hưởng khá rõ đến tư tưởng HCM.

Về CN Tam dân của Tôn Trung Sơn. HCM thấy những điều thích hợp về độc lập dân tộc, dân quyền tự do và dân sinh hợp pháp.

** Tư tưởng và văn hóa phương Tây :

- Trong 30 năm hoạt động cách mạng ở nước ngoài, HCM chủ yếu sống ở châu Âu nên Bác chịu ảnh hưởng rất sâu rộng nền văn hóa dân chủ và cách mạng phương Tây.

- Người đã học tập được ý chí đấu tranh cho tự do, độc lập cho quyền sống của con người. HCM đã tiếp thu giá trị tư tưởng nhân quyền với nội dung là quyền tự do cá nhân thiêng liêng trong bản tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ. Sau này HCM đã phát triển quyền đó là quyền sống, quyền độc lập, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc của tất cả các dân tộc. Điều này thể hiện trong tuyên ngôn độc lập năm 1945 của Người.

- Đầu năm 1913, Bác sang Anh và đã đi những bước đầu tiên trong cuộc đời hoạt động chính trị của mình. Cuối năm 1917, HCM từ Anh về Pháp, tại đây Bác được tiếp xúc trực tiếp với nhũng tác phẩm của các nhà tư tưởng khai sáng, những lí luận gia của cách mạng Pháp năm 1789. Ngoài ra HCM còn tiếp thu tư tưởng dân chủ và nhiều hiểu biết khác trong quá trình hoạt động cách mạng.

4. Chủ nghĩa Mác- Lênin :

- Nhờ có thế giới quan và phương pháp luận khoa học nên NAQ đã tiếp thu và chuyển hóa tinh văn hóa dân tộc và nhân loại thành tư tưởng cách mạng của chính mình.

- Khi ra đi tìm đường cứu nước ở tuổi 20, Người đã có những phân tích tổng kết các phong trào yêu nước từ cuối thế kỷ 19 đến đầu 20. Trong 10 năm (1911- 1920 ) Người đã hoàn thiện cho mình vốn văn hóa, chính trị, vốn sống thực tiễn phong phú tạo thành một bản lĩnh của nhà chính trị trẻ tuổi.

- Khi lần đầu tiếp xúc với CN Mác- Lênin, Bác đã khẳng định đây chính là con đường cứu nước. Nhưng với khả năng độc lập tự chủ sáng tạo của mình, HCM đã biết tiếp thu và vận dụng 1 cách khoa học những nguyên lí của CN Mác-lê phù hợp với hoàn cảnh và đặc điểm cụ thể với hoàn cảnh của VN lúc đấy, chứ ko rơi vào sao chép, giáo điều, dập khuôn.

- HCM đến với CN M-L là tìm kim chỉ nam cho sự nghiệp cứu nước, giải phóng dân tộc tức là nhu cầu thực tiễn của CMVN.

- NAQ tiếp thu lí luận M-L theo phương pháp nhận thức mácxit đồng thời nắm lấy cái cốt, cái tinh thần, cái bản chất chứ ko tự trói buộc trong cái vỏ ngôn từ.

=> Có thể nói, CN M-L là một trong những nguồn gốc quan trọng góp phần to lớn trong việc hình thành và hoàn thiện tư tưởng HCM.

Trong những nguồn gốc đó thì CN Mác-Lênin đóng vai trò quan trọng nhất, vì: CN Mác-Lênin là một hệ thống mang tính tiên phong hướng dẫn các cuộc cách mạng trong thời đại mới dành chiến thắng. Khi tiếp cận cn ML thì HCM đã nhận ra chân lý ấy, do đó Người đã tin và theo cn Mác Lênin. Từ đó quan niệm của HCM về cách mạng đều dựa trên cơ sở cn ML => Cn ML có ảnh hưởng trực tiếp về sự hình thành tư tưởng HCM.

Những nhân tố này chính là những nhân tố chủ quan thuộc phẩm chất cá nhân của Nguyễn Ái Quốc.

Tư tưởng HCM là SP tinh thần gắn liền với 1 con người, một cuộc đời cụ thể, với 1 phẩm chất hết sức tiêu biểu. Đó là con người có:

• 
  1 trí tuệ thông minh, luôn tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo, có óc phê phán tinh tường, sáng suốt.
  
• 
  1 hoài bão lớn, 1 khát vọng lớn – mà để thực hiện thắng lợi thì phải khổ công tìm tòi, học hỏi nhằm tiếp thu cho được vốn tri thức, vốn kinh nghiệm đấu tranh dân tộc và đấu tranh giai cấp của các dân tộc trên TG.
  
• 
  1 tâm hồn và 1 nghị lực phi thường, 1 trái tim không chỉ dành cho dân tộc mình mà còn dành cho tất cả “những người cùng khổ” trên trái đất, sẵn sàng chịu mọi gian khổ và hy sinh.
  

Chính nhờ những phẩm chất cá nhân đặc biệt đó mà HCM đã vượt qua được những hạn chế ở các nhà yêu nước VN cuối TK 19 – đầu 20 và Người còn nổi lên trên trường quốc tế như “một nhà văn hóa lớn”, một trong những người cộng sản quốc tế lỗi lạc nhất của TK 20.