III. NHỮNG §iÒu x¶y ra khi cã hiÖn t­îng nãng lªn toµn cÇu - BiÕn ®æi khÝ hËu

III. NHỮNG §iÒu x¶y ra khi cã hiÖn t­îng nãng lªn toµn cÇu - BiÕn ®æi khÝ hËu

• 
  B¨ng tan ë 2 cùc
  
• 
  NgËp lôt ë nh÷ng vïng cã ®Êt canh t¸c, ®Êt ë thÊp
  
• 
  Ảnh h­ëng ®Õn mïa sinh tr­ëng cña c©y trång
  
• 
  G©y biÕn ®éng dßng ch¶y s«ng
  
• 
  T¨ng sè ng­êi di c­ t×m n¬i ë
  
• 
  T¨ng nguy c¬ diÖt chñng mét sè loµi ®éng, thùc vËt quý hiÕm
  
• 
  Ảnh h­ëng tíi søc khoÎ con ng­êi.
  

H×nh 8. ¶nh h­ëng cña sù biÕn ®æi khÝ hËu H¹n h¸n	H×nh 9. ¶nh h­ëng cña sù biÕn ®æi khÝ hËu Lò lôt, b·o tè
B¨ng tan, mùc n­íc biÓn d©ng cao

N­íc ViÖt nam cã bê biÓn dµi, sù nãng lªn toµn cÇu ch¾c ch¾n sÏ ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi vµ chÊt l­îng cuéc sèng cña nh©n d©n.

Th¸ng 2/2007, ng©n hµng thÕ giíi ®­a ra dù b¸o: ViÖt Nam thuéc nh÷ng n­íc sÏ bÞ ¶nh h­ëng nÆng nÒ nhÊt khi mùc n­íc biÓn d©ng lªn vµ lµ 1 trong 2 n­íc ®ang ph¸t triÓn bÞ t¸c ®éng tåi tÖ nhÊt trªn thÕ giíi. NÕu nhiÖt ®é t¨ng lªn 1⁰c vµ møc n­íc biÓn d©ng cao 1 mÐt, sÏ cã nh÷ng t¸c ®éng xÊu.

ViÖt Nam thuéc nh÷ng n­íc sÏ bÞ ¶nh h­ëng nÆng nÒ nhÊt khi mùc n­íc biÓn d©ng lªn: - Thêi tiÕt trë nªn bÊt th­êng vµ khã dù b¸o h¬n - Mùc n­íc biÓn d©ng cao 1m cã thÓ lµm ngËp mÆn s«ng Cöu Long vµ ®ång b»ng s«ng mª K«ng, mÊt 12,2% diÖn tÝch ®Êt, lµ n¬i c­ tró cña 23% d©n sè (17 triÖu ng­êi) - Ngµy cµng cã nhiÒu c¬n b·o vµ møc ®é tµn ph¸ m¹nh h¬n - NÈy sinh nh÷ng vÊn ®Ò trong n«ng nghiÖp do h¹n h¸n, lò lôt g©y ra - Gi¶m thiÓu ®a d¹ng sinh häc vµ nguy c¬ c¶nh quan thiªn nhiªn - Ảnh h­ëng ®Õn l­îng m­a - Ảnh h­ëng ®Õn ®é mÆn n­íc biÓn vïng ven biÓn vµ h¶i ®¶o - Ảnh h­ëng ®Õn dßng ch¶y s«ng ngßi - Ảnh h­ëng ®Õn ®êi sèng vµ søc khoÎ con ng­êi : tõ n¨m 1977 ®Õn n¨m 2000, tæng sè ng­êi bÞ chÕt vµ mÊt tÝch do thiªn tai lµ 14.962, trong ®ã xÈy ra vµo nh÷ng n¨m El nino lµ 43%, La nina 21%. TØ lÖ sè ng­êi m¾c bÖnh sèt xuÊt huyÕt trªn 100.000 ng­êi trong thêi k× 1976 - 1998 cã quan hÖ víi hiÖn t­îng El nino. Riªng ®ît El nino 1997 - 1998 c¶ n­íc cã 51 tØnh , thµnh phè cã dÞch sèt xuÊt huyÕt víi tØ lÖ b×nh qu©n 306/100.000 ng­êi.

Lò lôt ë Hµ TÜnh

N¹n khan hiÕm n­íc

IV. nh÷ng ho¹t ®éng CỦA ThÕ giíi vµ ViÖt Nam ®· gãp phÇn h¹n chÕ sù biÕn ®æi khÝ hËu

1. ThÕ giíi

1.1. C«ng ­íc khung cña Liªn hîp quèc vÒ biÕn ®æi khÝ hËu (UNFCCC):

Hai tæ chøc chuyªn m«n chÝnh cña Liªn hîp quèc lµ Tæ chøc khÝ t­îng thÕ giíi (WMO) vµ ch­¬ng tr×nh m«i tr­êng cña LHQ (UNEP) ®· di ®Õn thèng nhÊt cÇn cã mét C«ng ­íc quèc tÕ vÒ khÝ hËu vµ coi ®ã lµ c¬ së ph¸p lÝ ®Ó tËp trung nç lùc chung cña céng ®ång thÕ giíi ®èi phã víi nh÷ng diÔn biÕn tiªu cùc cña biÕn ®æi khÝ hËu.

C«ng ­íc khung cña Liªn hîp quèc vÒ biÕn ®æi khÝ hËu ®­îc chÊp nhËn vµo ngµy 9/5/1992 t¹i trô së cña LHQ ë New York. T¹i Héi nghÞ cña LHQ vÒ m«i tr­êng vµ ph¸t triÓn ë Rio de Janeiro, Bra - xin vµo th¸ng 6/1992, 155 l·nh ®¹o nhµ n­íc/ChÝnh phñ ®· kÝ UNFCCC. Cho ®Õn nay 188 n­íc trªn thÕ giíi ®· phª chuÈn C«ng ­íc nµy.

Môc tiªu cuèi cïng cña UNFCCC lµ æn ®Þnh nång ®é khÝ nhµ kÝnh trong khÝ quyÓn ë møc cã thÓ ng¨n ngõa ®­îc sù nguy hiÓm cña con ng­êi ®èi víi hÖ thèng khÝ hËu. Møc ®ã ph¶i ®¹t tíi mét khung thêi gian ®ñ ®Ó cho phÐp c¸c hÖ sinh th¸i thÝch nghi mét c¸ch tù nhiªn víi biÕn ®æi khÝ hËu, ®¶m b¶o r»ng viÖc s¶n xuÊt l­¬ng thùc kh«ng bÞ ®e do¹ vµ t¹o kh¶ n¨ng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ mét c¸ch bÒn v÷ng.

Nguyªn t¾c c«ng b»ng vµ tr¸ch nhiÖm chung, UNFCCC ph©n chia thÕ giíi thµnh hai nhãm n­íc: C¸c n­íc ph¸t triÓn vµ C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn.

C¸c n­íc ph¸t triÓn lµ c¸c n­íc cã l­îng ph¸t th¶i khÝ nhµ kÝnh lín, thùc hiÖn cam kÕt gi¶m ph¸t th¶i khÝ nhµ kÝnh duy tr× ë møc ph¸t th¶i n¨m 1990 vµ hç trî tµi chÝnh, chuyÓn giao c«ng nghÖ cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó gi¶m nhÑ ph¸t th¶i khÝ nhµ kÝnh vµ thÝch øng víi biÕn ®æi khÝ hËu.

1.2. NghÞ ®Þnh th­ Kyoto (KP- the Kyoto protocol)

C¸c bªn tham gia UNFCCC nhËn thÊy cÇn cã nh÷ng cam kÕt m¹nh mÏ vµ cô thÓ h¬n cña c¸c n­íc ph¸t triÓn, trong viÖc ®èi phã víi nh÷ng t¸c ®éng nghiªm träng cña biÕn ®æi khÝ hËu. Héi nghÞ c¸c bªn häp lÇn thø nhÊt ë Berlin 5/1995 ®­a vÊn ®Ò nµy ra th¶o luËn vµ ®Õn Héi nghÞ c¸c bªn lÇn thø 3 ë Kyoto 12/1997 ®­îc th«ng qua nghÞ ®Þnh th­ Kyoto (KP).

Môc tiªu vµ néi dung:

NghÞ ®Þnh th­ Kyoto ®­a ra cam kÕt ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn vÒ gi¶m tæng l­îng ph¸t th¶i khÝ nhµ kÝnh thÊp h¬n n¨m 1990 víi tØ lÖ trung b×nh lµ 5,2% trong thêi k× cam kÕt ®Çu tiªn tõ 2008 ®Õn 2012 (­íc kho¶ng 2800 - 4800 triÖu tÊn CO­­₂ t­¬ng ®­¬ng) theo møc gi¶m cô thÓ, trong ®ã c¸c n­íc thuéc céng ®ång Ch©u ¢u lµ 8%, Hoa K× lµ 7%, NhËt 6%.

C¸c khÝ nhµ kÝnh bÞ kiÓm so¸t bëi KP lµ CO₂ , CH_4, N₂O, HFC_s , PFC_s vµ SF₆.

NghÞ ®Þnh th­ Kyoto ®­a ra "3 c¬ chÕ mÒm dÎo" cho phÐp c¸c n­íc ph¸t triÓn thùc hiÖn cam kÕt gi¶m ph¸t th¶i khÝ nhµ kÝnh cña hä, ®ã lµ:

- C¬ chÕ §ång thùc hiÖn

- C¬ chÕ Bu«n b¸n quyÒn ph¸t th¶i (IET)

- C¬ chÕ Ph¸t triÓn s¹ch (CDM)

NghÞ ®Þnh th­ Kyoto cã hiÖu lùc thi hµnh kÓ tõ ngµy 16/2/2005.
2. ViÖt Nam

Lµ mét n­íc ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ kinh tÕ vµ x©y dùng x· héi, ViÖt Nam hiÓu mét c¸ch s©u s¾c r»ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ph¶i ®i ®«i víi b¶o vÖ m«i tr­êng, ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Êt n­íc. §ång thêi ViÖt Nam còng hiÓu r»ng m«i tr­êng lµ mét lÜnh vùc cã tÝnh quèc tÕ. T¸c ®éng cña m«i tr­êng cã tÝnh chÊt xuyªn quèc gia, kh«ng cã biªn giíi, v× vËy c¸c n­íc cÇn ph¶i hîp lùc ®Ó x©y dùng mét Hµnh tinh "s¹ch". Do vËy ngay sau khi Liªn hîp quèc chÊp nhËn C«ng ­íc khung vÒ biÕn ®æi khÝ hËu (UNFCCC) ngµy 9/5/1992 th× ngµy 11/6/1992 ViÖt Nam ®· kÝ UNFCCC vµ phª chuÈn vµo ngµy 16/11/1994. Còng vËy, NghÞ ®Þnh th­ Kyoto (KP) cña UNFCCC ®­îc th«ng qua t¹i Héi nghÞ c¸c bªn ë Kyoto th¸ng 12/1997 th× ngµy 3/12/1998 ViÖt Nam ®· kÝ KP vµ phª chuÈn ngµy 25/9/2002.

Bé Tµi nguyªn vµ m«i tr­êng lµ c¬ quan ®Çu mèi cña CP ViÖt Nam tham gia thùc hiÖn UNFCCC, KP vµ CDM. Nh÷ng c«ng ®· lµm:

- Thµnh lËp §éi c«ng t¸c vµ ®éi chuyªn gia kÜ thuËt quèc gia ®Ó thùc hiÖn dù ¸n vÒ biến đổi khí hậu (B§KH).

- Hoµn thµnh th«ng b¸o quèc gia ®Çu tiªn cña ViÖt Nam cho UNFCCC.

- Hoµn thµnh kiÓm kª khÝ nhµ kÝnh ë ViÖt Nam cho c¸c n¨m 1990, 1993, 1994, 1998.

- X©y dùng vµ ®¸nh gi¸ c¸c ph­¬ng ¸n gi¶m nhÑ khÝ nhµ kÝnh vµ ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p thÝch øng víi B§KH ë ViÖt Nam.

- X©y dùng vµ thùc hiÖn mét sè DA trong lÜnh vùc B§KH.

- H×nh thµnh c¬ quan ®Çu mèi trong n­íc vÒ CDM.

- Thµnh lËp nhãm t­ vÊn chØ ®¹o vÒ CDM.

Cïng víi viÖc tham gia vµo C«ng ­íc, ViÖt Nam còng hiÓu r»ng: dùa trªn ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, ®Æc ®iÓm ®Þa lÝ cña minh, mçi mét quèc gia cÇn cã nh÷ng hµnh ®éng cña riªng m×nh ®Ó gãp phÇn thùc hiÖn chiÕn l­îc chung cña toµn cÇu. Tõ ®ã ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nh»m thùc hiÖn UNFCCC vµ nghÞ ®Þnh th­ Kyoto nh­ triÓn khai c¸c dù ¸n trång rõng, c¸c dù ¸n s¶n xuÊt s¹ch h¬n, dù ¸n thu håi vµ sö dông khÝ ®ång hµnh ë mét sè ®Þa ph­¬ng…

ViÖt Nam nhËn thøc r»ng mét trong c¸c nguyªn nh©n c¬ b¶n g©y « nhiÔm vµ suy tho¸i m«i tr­êng nãi chung vµ g©y biÕn ®æi khÝ hËu nãi riªng lµ do c¸c ho¹t ®éng thiÕu hiÓu biÕt vµ ý thøc cña con ng­êi. NÕu con ng­êi cã hiÓu biÕt vÒ m«i tr­êng, cã ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng th× cã thÓ b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn hµi hoµ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ph¸t triÓn x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. H­n n÷a gi¸o dôc lµ con ®­êng ng¾n nhÊt vµ kinh tÕ nhÊt ®Ó phßng ngõa thay cho viÖc xö lÝ mét c¸ch tèn kÕm c¸c hËu qu¶ m«i tr­êng. Tõ ®ã, ViÖt Nam ®· coi gi¸o dôc n©ng cao nhËn thøc cho mçi c¸ nh©n vµ céng ®ång lµ gi¶i ph¸p ®Çu tiªn trong c¸c gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr­êng ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

Mét sè biÖn ph¸p chung: - æn ®Þnh nång ®é khÝ nhµ kÝnh trong khÝ quyÓn ë møc cã thÓ ng¨n ngõa ®­îc sù can thiÖp nguy hiÓm cña con ng­êi ®èi víi hÖ thèng khÝ hËu (khung c«ng ­íc LHQ vÒ biÕn ®æi khÝ hËu (UNFCCC), NghÞ ®Þnh th­ Kyoto (KP)) - C¬ chÕ ph¸t triÓn s¹ch: T¨ng c­êng sö dông c¸c nguån n¨ng l­îng s¹ch, gi¶m thiÓu th¶i khÝ CO2 vµo kh«ng gian. - Trång rõng - Thu håi khÝ Metan b·i r¸c ...
Cïng nhau trång c©y
Thu gom r¸c		Dän vÖ sinh b·i biÓn

.............................................................................................

ViÖt Nam nhËn thøc r»ng mét trong c¸c nguyªn nh©n c¬ b¶n g©y « nhiÔm vµ suy tho¸i m«i tr­êng nãi chung vµ g©y biÕn ®æi khÝ hËu nãi riªng lµ do c¸c ho¹t ®éng thiÕu hiÓu biÕt vµ ý thøc cña con ng­êi. NÕu con ng­êi cã hiÓu biÕt vÒ m«i tr­êng, cã ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng th× cã thÓ b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn hµi hoµ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ph¸t triÓn x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. Tõ ®ã, ViÖt Nam ®· coi gi¸o dôc n©ng cao nhËn thøc cho mçi c¸ nh©n vµ céng ®ång lµ gi¶i ph¸p ®Çu tiªn trong c¸c gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i tr­êng ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

Gi¸o dôc biÕn ®æi khÝ hËu gióp cho con ng­êi cã nhËn thøc, cã ý thøc vµ cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ bÇu khÝ quyÓn.

ViÖt Nam víi gÇn 23 triÖu häc sinh, sinh viªn, chiÕn kho¶ng 1/4 d©n sè vµ lµ lùc l­îng c¬ b¶n x©y dung t­¬ng lai cña ®Êt n­íc. Lùc l­îng nµy nÕu ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc vÒ biÕn ®æi khÝ hËu vµ kÜ n¨ng b¶o vÖ bÇu khÝ quyÓn sÏ trë thµnh bé phËn xung kÝch vµ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ nhÊt trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn, vËn ®éng c¸c bËc phô huynh vµ céng ®ång. §iÒu ®ã ®ång nghÜa víi viÖc ®Èy nhanh tiÕn ®é "X· héi ho¸ c«ng t¸c b¶o vÖ bÇu khÝ quyÓn" vµ gi¶m nhÑ ®Çu t­ cña nhµ n­íc.

- Gi¸o dôc biÕn ®«i khÝ hÇu ®­îc xem lµ mét trong c¸c néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng.

- Gi¸o dôc biÕn ®æi khÝ hËu ®­îc thùc hiÖn theo ph­¬ng thøc tÝch hîp vµo c¸c m«n häc vµ c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc.

- Gi¸o dôc ®­îc b¾t ®Çu tõ tuæi mÉu gi¸o cho ®Õn ®¹i häc vµ sau ®¹i häc trong hÖ chÝnh quy vµ phi chÝnh quy.

- Néi dung gi¸o dôc bao gåm c¸c vÊn ®Ò biÕn ®æi khÝ hËu toµn cÇu vµ c¸c vÊn ®Ò ë ®Þa ph­¬ng.

- Môc tiªu gi¸o dôc : tõ viÖc ®µo t¹o c¸c c«ng d©n cã ý thøc b¶o vÖ bÇu khÝ quyÓn ®Õn viÖc ®µo t¹o c¸c nhµ chuyªn m«n thÊu hiÓu vµ cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c kÜ thuËt s¶n xuÊt s¹ch b¶o vÖ khÝ hËu cña tr¸i ®Êt.

- Nªu ®­îc hiÖn tr¹ng sù biÕn ®æi khÝ hËu trªn tr¸i ®Êt

- Ph©n tÝch ®­îc t¸c ®éng cña sù biÕn ®æi khÝ hËu

- Tr×nh bµy ®­îc c¸c nguyªn nh©n g©y biÕn ®æi khÝ hËu vµ biÖn ph¸p c¶i thiÖn t×nh h×nh

- VËn dông kiÕn thøc vÒ biÕn ®æi khÝ hËu vµo c¸c ho¹t ®éng th­êng nhËt nh»m gãp phÇn c¶i thiÖn t×nh h×nh vÒ biÕn ®æi khÝ hËu.

- §­a ra vµ thùc thi c¸c ý t­ëng s¸ng t¹o trong viÖc sö dông n¨ng l­îng s¹ch, n¨ng l­îng t¸i t¹o ®Ó b¶o vÖ hµnh tinh

3. VÒ th¸i ®é

- T¨ng c­êng ý thøc b¶o vÖ bÇu khÝ quyÓn, b¶o vÖ m«i tr­êng,

- Cã ý thøc quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc lµm biÕn ®æi khÝ hËu.

- ñng hé c¸c chñ tr­¬ng cña chÝnh phñ, cña céng ®ång quèc tÕ vÒ biÕn ®æi khÝ hËu.

1. BiÕn ®æi khÝ hËu vµ nh÷ng biÓu hiÖn biÕn ®æi khÝ hËu ë ViÖt Nam.

2. T¸c ®éng cña sù nãng lªn toµn cÇu vµ c¸c nguyªn nh©n g©y nãng lªn toµn cÇu.

3. N¨ng l­îng s¹ch.

4. C¸c biÖn ph¸p, c¸c ho¹t ®éng ng¨n ngõa vµ lµm h¹n chÕ sù biÕn ®æi khÝ hËu.

5. Thay ®æi hµnh vi, thay ®«i c¸ch s¶n xuÊt vµ tiªu dïng.

Lµ mét bé phËn cña gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng, gi¸o dôc biÕn ®æi khÝ hËu ®­îc triÓn khai theo h×nh thøc tÝch hîp vµo c¸c m«n häc vµ c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc cña c¸c bËc häc.

TÝch hîp theo 3 møc ®é: Toµn phÇn, bé phËn vµ liªn hÖ.

Møc ®é toµn phÇn: mét sè bµi hoÆc chuyªn ®Ò cã môc tiªu trùc tiÕp gi¸o dôc biªn ®æi khÝ hËu. VÝ dô chuyªn ®Ò "T¸c ®éng cña sù nãng lªn toµ cÇu" ë THCS vµ THPT hoÆc bµi "b¶o vÖ bÇu kh«ng khÝ trong lµnh ë tiÓu häc…

Møc ®é bé phËn: mét trong c¸c môc tiªu cña bµi häc cã néi dung gi¸o dôc biÕn ®æi kÝh hËu. VÝ dô häc vÒ tr¸i ®Êt vµ bÇu khÝ quyÓn trong m«n §Þa lÝ, chuyªn ®Ò "Rõng" trong m«n Sinh häc…

Møc ®é liªn hÖ: më réng bµi häc cã néi dung liªn quan ®Õn biÕn ®«i khÝ hËu khi cã ®iÒu kiÖn vµ cã mèi liªn quan logic

TriÓn khai trong c¸c m«n häc:

TÝch hîp trong c¸c m«n vµ c¸c ho¹t ®éng: Ng÷ v¨n, §Þa lÝ, Sinh häc, Ho¸ häc, VËt lÝ, Gi¸o dôc c«ng d©n, tiÕng n­íc ngoµi: Nga, Anh, Trung Ph¸p, ch­¬ng tr×nh tù chän vµ Ho¹t ®éng gi¸o dôc ngoµi giê lªn líp.

C¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸: Trång c©y, Thi t×m hiÓu vÒ m«i tr­êng, thi s¸ng t¸c c¸c ý t­ëng s¸ng t¹o (vÏ, viÕt, xö lÝ chÊt th¶i…), héi diÔn v¨n nghÖ, thi "Hµnh tinh xanh", th¸o luËn theo chñ ®Ò b¶o vÖ bÇu kh«ng khÝ….

- Ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc:

+ ThuyÕt tr×nh

+ §µm tho¹i

+ Th¶o luËn nhãm

+ Trß ch¬i

+ Tham quan, ®iÒu tra kh¶o s¸t

+ ThÝ nghiÖm

+ S­u tÇm

+ S¸ng t¸c.

Tham gia biên soạn

Phan thị Lạc (chủ biên)

Nguyễn Thị Hải

Phạm Thu Phương

Biên tập: