* Nh÷ng biÓu hiÖn vÒ biÕn ®æi khÝ hËu ë ViÖt Nam:
-
Nh÷ng biÓu hiÖn chÝnh nh:
- NhiÖt ®é trung b×nh n¨m t¨ng kho¶ng 0,10C mçi thËp kØ. NhiÖt ®é trung b×nh mét sè th¸ng mïa hÌ t¨ng kho¶ng 0,1 - 0,30C mçi thËp kØ. Mïa ®«ng nhiÖt ®é gi¶m ®i trong c¸c th¸ng ®µu mïa vµ t¨ng trong c¸c th¸ng cuèi mïa. Trªn phÇn lín l·nh thæ, lîng ma gi¶m ®i trong c¸c th¸ng 7, 8 vµ t¨ng trong c¸c th¸ng 9, 10, 11. Mùc níc biÓn d©ng trung binh 2,5 – 3 cm mçi thËp kØ vµ quü ®¹o b·o dÞch chuyÓn dÇn vÒ c¸c vÜ ®é phÝa Nam vµ mïa b·o lò lïi dÇn vµo c¸c th¸ng cuèi n¨m.
- ViÖt Nam, ngµy cµng cã nhiÒu c¬n b·o vµ møc ®é tµn ph¸ m¹nh h¬n. Trong vßng 45 n¨m qua (1956 - 2000) cã 311 c¬n b·o vµ ¸p thÊp nhiÖt ®íi ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ViÖt Nam, trung b×nh mçi n¨m cã 6,9 c¬n, trung b×nh mçi th¸ng cã 0,58 c¬n. N¨m 2006 thiÖt h¹i do b·o g©y ra ë ViÖt Nam lªn tíi 1,2 tØ USD.
-
KÞch b¶n vÒ biÕn ®æi khÝ hËu vµ t¸c ®éng cña chóng trong thÕ kØ 21 t¹i ViÖt Nam:
Theo kÞch b¶n vÒ biÕn ®æi khÝ hËu trong thÕ kØ 21 t¹i ViÖt Nam, ®Õn n¨m 2010, 2050, 2070, nhiÖt ®é ë c¸c vïng duyªn h¶i sÏ lÇn lît t¨ng 0,30C; 1,10C; 1,50C trong khi ë vïng néi ®Þa t¨ng cao h¬n lµ: 0,50C; 1,80C; 2,50C
Dù b¸o mùc níc biÓn d©ng cao 9cm vµo n¨m 2010; 33cm vµo n¨m 2050 vµ 45 cm vµo n¨m 2070.
|
|
| KÞch b¶n vÒ thay ®æi khÝ hËu vµ t¸c ®éng cña nã trong thÕ kØ 21 ë ViÖt Nam
Nguån: Hái ®¸p vÒ biÕn ®æi khÝ h¹u vµ c¬ chÕ ph¸t triÓn s¹ch- Dù ¸n t¨ng cêng n¨ng lùc thùc hiÖn c¬ chÕ ph¸t triÓn s¹ch t¹i ViÖt Nam , 2005
|
II. nguyªn nh©n lµm cho tr¸i ®Êt trë nªn nãng h¬n
Qua nghiªn cøu, c¸c nhµ khoa häc cho r»ng khÝ hËu bÞ biÕn ®æi, tr¸i ®Êt trë nªn trë nªn nãng h¬n lµ do ¶nh hëng cña HiÖu øng nhµ kÝnh.
1. HiÖu øng nhµ kÝnh lµ g×?
KhÝ quyÓn tr¸i ®Êt ho¹t ®éng nh mét kiÓu nhµ kÝnh. Nã gi÷ l¹i mét sè n¨ng lîng mÆt trêi, lµm cho bÒ mÆt tr¸i ®Êt nãng lªn kho¶ng 350C so víi nhiÖt ®é nã vèn cã. NÕu kh«ng cã sù Êm lªn nµy th× sù sèng kh«ng thÓ tån t¹i trªn tr¸i ®Êt.
H×nh 4 . Ho¹t ®éng cña hiÖu øng nhµ kÝnh vµ sù hÊp thô n¨ng lîng mÆt trêi cña khÝ quyÓn tr¸i ®Êt
- N¨ng lîng bøc x¹ tõ mÆt trêi tíi khÝ quyÓn tr¸i ®Êt. Mét phÇn nhá n¨ng lîng nµy ph¸t x¹ trë l¹i kh«ng trung, cßn phÇn lín xuyªn qua khÝ quyÓn vµ ®îc bÒ mÆt tr¸i ®Êt hÊp thô.
- Tr¸i ®Êt còng ph¸t x¹ n¨ng lîng trë l¹i kh«ng trung, nhng khi ®i qua khÝ quyÓn, mét phÇn n¨ng lîng nµy bÞ ng¨n l¹i bëi sù hÊp thô cña c¸c khÝ trong khÝ quyÓn vµ lµm cho nã nãng lªn. §ã lµ hiÖu øng nhµ kÝnh.
|
2. ThÕ nµo lµ khÝ nhµ kÝnh?
Trong khÝ quyÓn cã rÊt nhiÒu lo¹i khÝ: O2, N, CO2, H2O, ... nhng kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c khÝ trong khÝ quyÓn ®Òu hÊp thô n¨ng lîng, chØ mét sè khÝ hÊp thô n¨ng lîng. Nh÷ng khÝ hÊp thô n¨ng lîng míi gäi lµ khÝ nhµ kÝnh.
Kh¶ n¨ng hÊp thô n¨ng lîng cña c¸c khÝ nhµ kinh còng kh¸c nhau. B¹n h·y ®äc b¶ng sau ®Ó t×m hiÓu:
- HÖ sè nhµ kÝnh lµ g×? ý nghÜa cña hÖ sè nhµ kÝnh?
- Kh¶ n¨ng hÊp thô n¨ng lîng cña mét chÊt khÝ nhµ kÝnh nhiÒu hay Ýt phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo?
B¶ng 1. So s¸nh c¸c khÝ nhµ kÝnh
KhÝ vµ c¸c nguån ph¸t sinh
|
Nång ®é (phÇn triÖu) trong kh«ng khÝ
|
T¨ng hµng n¨m %
|
HÖ sè nhµ kÝnh
|
§i«xit c¸c bon (CO2)
do ®èt nhiªn liÖu ho¸ th¹ch vµ rõng
|
354
|
0,5
|
1
|
KhÝ mª tan (CH4) tõ ®Êt Èm, b·i lÇy, c¸nh ®ång lóa, ph©n ®éng vËt, rß rØ c¸c khÝ thiªn nhiªn, b·i r¸c
|
1,2
|
0,9
|
30
|
Clofluoro c¸c bon (CFC)
tõ m¸y l¹nh, bät, dung m«i, b×nh xÞt
|
0,001
|
4,0
|
22.000
|
§init¬oxit (NO2)
do ®èt nhiªn liÖu ho¸ th¹ch vµ rõng
|
0,31
|
0,25
|
160
|
Níc
|
10.000
(trung b×nh)
|
0,0
|
0,1
|
( Nguån Khoa häc xuyªn Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng, Recsam/BP )
- Kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c khÝ trong khÝ quyÓn ®Òu hÊp thô n¨ng lîng, chØ nh÷ng khÝ hÊp thô n¨ng lîng míi gäi lµ khÝ nhµ kÝnh.
- HÖ sè nhµ kÝnh lµ lîng khÝ lµm nãng khÝ quyÓn lªn t¬ng ®¬ng víi lîng CO2 cã gi¸ trÞ lµ 1. HÖ sè nhµ kÝnh cho chóng ta biÕt kh¶ n¨ng hÊp thô n¨ng lîng cña khÝ nhµ kÝnh lµ nhiÒu hay Ýt.
- H¬i níc, CH4 , N2 0 lµ nh÷ng khÝ nhµ kÝnh chÝnh trong khÝ quyÓn. C¸c khÝ nhµ kÝnh cã kh¶ n¨ng hÊp thô n¨ng lîng kh¸c nhau phô thuéc vµo hÖ sè nhµ kÝnh vµ vµo nång ®é cña khÝ ®ã trong khÝ quyÓn.
|
NhiÖt ®é cña tr¸i ®Êt ®ang cã xu híng t¨ng. ViÖc t¨ng nhiÖt ®é tr¸i ®Êt phô thuéc vµo lîng c¸c khÝ nhµ kÝnh, ®Æc biÖt lµ CO2 do con ngêi t¹o ra.
2. HiÖn tîng nãng lªn toµn cÇu
H×nh 5 và 6 cho thấy:
- NÕu tæng sè n¨ng lîng chiÕu tíi c©n b»ng víi n¨ng lîng tho¸t ra th× nhiÖt ®é cña khÝ quyÓn tr¸i ®Êt cã thay ®æi kh«ng?
- SÏ cã hiÖn tîng g× nÕu n¨ng lîng chiÕu tíi Ýt h¬n hoÆc nhiÒu h¬n n¨ng lîng tho¸t ra?
H×nh 5 . NÕu tæng n¨ng lîng chiÕu tíi Ýt h¬n n¨ng lîng tho¸t ra th× nhiÖt ®é khÝ quyÓn sÏ gi¶m
|
H×nh 6 . NÕu tæng n¨ng lîng chiÕu tíi c©n b»ng víi n¨ng lîng tho¸t ra th× nhiÖt ®é tr¸i ®Êt kh«ng thay ®æi
|
- NÕu tæng sè n¨ng lîng chiÕu tíi c©n b»ng víi n¨ng lîng tho¸t ra th× nhiÖt ®é cña khÝ quyÓn tr¸i ®Êt kh«ng thay ®æi.
- NÕu tæng sè n¨ng lîng chiÕu tíi Ýt h¬n n¨ng lîng tho¸t ra th× nhiÖt ®é cña khÝ quyÓn tr¸i ®Êt sÏ gi¶m.
- NÕu tæng sè n¨ng lîng chiÕu tíi nhiÒu h¬n n¨ng lîng tho¸t ra th× nhiÖt ®é cña khÝ quyÓn tr¸i ®Êt sÏ t¨ng lªn.
|
H×nh 7 . Nång ®é CO2 trong khÝ quyÓn vµ nhiÖt ®é tr¸i ®Êt h¬n 160.000 n¨m qua
Quan s¸t h×nh 7, ®å thÞ biÓu diÔn sè lîng CO2 trong khÝ quyÓn vµ nhiÖt ®é tr¸i ®Êt trong h¬n 160.000 n¨m qua cho thÊy nhiÖt ®é tr¸i ®Êt liªn quan mËt thiÕt víi nång ®é CO2 bëi v× CO2 lµ khÝ nhµ kÝnh. NÕu lîng CO2 cã nhiÒu h¬n trong khÝ quyÓn, tr¸i ®Êt sÏ hÊp thu n¨ng lîng mÆt trêi nhiÒu h¬n so víi n¨ng lîng ph¸t x¹ trë l¹i kh«ng trung.
C¸c nhµ khoa häc dù ®o¸n r»ng, ®Õn n¨m 2030, nÕu lîng CO2 t¨ng lªn 2 lÇn th× nhiÖt ®é tr¸i ®Êt cã thÓ t¨ng tõ 1,5 ®Õn 4,50C.
Sù t¨ng nång ®é cña c¸c khÝ nhµ kÝnh trong khÝ quyÓn lµm cho tr¸i ®Êt bÞ nãng lªn. §iÒu ®ã ®îc gäi lµ sù nãng lªn toµn cÇu.
|
4. Các nguyên nhân làm cho khÝ hËu biÕn ®æi - Tr¸i ®Êt nãng lªn
C¸c nguyªn nh©n cã thÓ g©y ra hiÖn tîng nãng lªn toµn cÇu:
-
Canh t¸c n«ng nghiÖp cha hîp lý
-
ChÆt ph¸ rõng ®Ó phôc vô ®êi sèng, sinh ho¹t ...
-
T¨ng d©n sè
-
¤ nhiÔm m«i trêng
-
T¨ng lîng khÝ nhµ kÝnh
-
¤ nhiÔm kh«ng khÝ
-
¤ nhiÔm nguån níc
-
¤ nhiÔm m«i trêng ®Êt
-
ThiÕu sù hiÓu biÕt, ý thøc tr¸ch nhiÖm trong viÖc b¶o vÖ m«i trêng…
|
|
Ch¸y rõng vµ chÆt ph¸ rõng
|
Khãi nhµ m¸y xi m¨ng
|
Khãi tõ c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng
|
R¸c th¶i
|
* Như vậy:
Nguyªn nh©n cña hiÖn tîng nãng lªn toµn cÇu lµ do c¸c ho¹t ®éng g©y « nhiÔm m«i trêng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt, giao th«ng, sinh ho¹t... lµm t¨ng th¶i c¸c khÝ nhµ kÝnh, ng¨n c¶n viÖc ph¸t x¹ n¨ng lîng tõ tr¸i ®Êt trë l¹i kh«ng trung.
|
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |