Tiền định có nghĩa là Allah đã định đoạt và sắp đặt hết mọi sự việc, mọi hiện tượng từ trước

Đức tin Iman vào sự tiền định bao hàm bốn điều tiêu biểu:

• 
  Điều thứ nhất: Tin rằng Allah, Đấng Tối Cao và Toàn Năng am hiểu tất cả mọi vạn vật, mọi sự việc, mọi hiện tượng một cách tổng thể và cụ thể, những gì đã xảy ra, đang xảy và sắp xảy ra, như thế nào, ra làm sao đều nằm trong kiến thức của Ngài, dù đó điều đó thuộc về hành động và ý chí của Ngài hay từ hành dộng và ý chí của những bề tôi của Ngài.
  
• 
  Điều thứ hai: Tin rằng Allah, Đấng Tối Cao và Toàn Năng đã ghi tất cả những điều đó trong Lawhul-Mahfuzh có nghĩa là Quyển văn bản lưu trữ ở nơi Ngài hay còn gọi là quyển Kinh mẹ.
  

{Há Ngươi (Muhammad!) không biết rằng Allah biết mọi điều trên trời và dưới đất hay sao? Quả thật, mọi điều đó đều được ghi hết trong Quyển Kinh. Quả thật, điều đó đối với Allah rất đơn giản.} (Chương 22 – Al-Hajj, câu 70).

Trong bộ Sahih Muslim, qua lời thuật của Abdullah bin Amru bin Al’Aas t rằng Thiên sứ của Allah e nói:

((كَتَبَ اللهُ مَقَادِيرَ الْخَلاَئِقِ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضَ بِخَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ))

“Allah đã viết số mạng và mức lượng cho mọi tạo vật của Ngài trước khi tạo ra các tầng trời và trái đất năm chục ngàn năm”.

• 
  Điều thứ ba: Tin rằng tất cả mọi vạn vật đều hình thành và hoạt động theo ý chí của Allah, Đấng Tối Cao và Toàn Năng, cho dù những gì liên quan đến hành động của Ngài hay những gì liên quan đến hành động của tạo vật của Ngài.
  

{Và Thượng Đế của Ngươi (Muhammad) tạo hóa và chọn lựa bất cứ thứ gì Ngài muốn.} (Chương 28 – Al-Qasas, câu 68).

{Và Allah làm bất cứ điều gì Ngài muốn.} (Chương 14 – Ibrahim, câu 27).

{Ngài (Allah) là Đấng đã nắn tạo các ngươi trong các dạ con (của các bà mẹ) như thế nào tùy theo ý muốn của Ngài. Không có Thượng Đế nào khác duy chỉ có Ngài, Đấng Toàn Năng, Đấng rất mực Sáng Suốt.} (Chương 3 – Ali-Imran, câu 6).

Allah, Đấng Tối Cao và Toàn Năng phán về những gì liên quan đến hành động của tạo vật:

﴿وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَسَلَّطَهُمۡ عَلَيۡكُمۡ فَلَقَٰتَلُوكُمۡۚ﴾ [سورة النساء: 90]

{Và nếu như Allah muốn, Ngài thừa sức làm cho chúng chiếm ưu thế hơn các ngươi để họ chiến đấu với các ngươi.} (Chương 4 – Annisa’, câu 90).

{Và nếu như Thượng Đế của Ngươi (Muhammad) muốn khác thì chúng sẽ không làm thế. Do đó, hãy bỏ mặc chúng với những điều chúng bịa đặt.} (Chương 6 – Al-An’am, câu 112).

• 
  Điều thứ tư: Tin rằng tất cả mọi vạn vật trong vũ trụ này đều là tạo vật của Allah, mọi bản chất, thuộc tính và hoạt động của chúng đều do Ngài sắp đặt, an bài và định đoạt.
  

{Allah là Đấng Tạo hóa tất cả mọi vạn vật và Ngài là Đấng bảo hộ tất cả mọi thứ.} (Chương 39 – Azzumar, câu 62).

{Và Ngài (Allah) đã tạo hóa tất cả mọi vạn vật và Ngài đã định đoạt mỗi vật theo đúng mức lượng của nó.} (Chương 25 – Al-Furqan, câu 2).

Allah phán về Nabi Ibrahim u rằng Người đã nói với người dân của Người:

﴿وَٱللَّهُ خَلَقَكُمۡ وَمَا تَعۡمَلُونَ ٩٦ ﴾ [سورة الصافات : 96]

{Và Allah đã tạo hóa ra các người và những gì mà các người làm.} (Chương 37 – Assa-fat, câu 96).

Đức tin Iman vào sự tiền định theo như những gì chúng ta vừa nói trên không có nghĩa là người bề tôi không có chủ ý cũng như không có ý muốn riêng trong hành động và lựa chọn hoặc không khả năng gì cả, mà con người được ban cho ý chí tự do lựa chọn và quyết định làm hay không làm. Giáo luật và thực tế đã chứng minh cho điều đó.

• 
  Về giáo luật: Allah, Đấng Tối Cao và Toàn Năng đã phán ý chí tự do của con người:
  

{Bởi thế, người nào muốn, hãy chọn lấy một chỗ ngụ với Thượng Đế của y.} (Chương 78 – Annaba’, câu 39).

{Vợ của các ngươi là một miếng đất trồng cho các ngươi. Do đó, các ngươi hãy đến gần mảnh đất trồng của các ngươi tùy lúc và theo cách mà các ngươi muốn.} (Chượng 2 – Albaqarah, câu 223).

Allah phán về khả năng của con người:

﴿فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ مَا ٱسۡتَطَعۡتُمۡ وَٱسۡمَعُواْ وَأَطِيعُواْ﴾ [سورة التغابن: 16]

{Bởi thế, các ngươi hãy kính sợ Allah theo khả năng của các ngươi, hãy lắng nghe và hãy vâng lệnh.} (Chương 64 – Attagha-bun, câu 16).

{Allah không bắt một linh hồn gánh vác trách nhiệm quá khả năng của nó. Nó sẽ hưởng phúc về điều tốt mà nó đã làm và sẽ chịu phạt về tội mà nó đã gây ra.} (Chương 2 – Albaqarah, câu 286).

• 
  Về thực tế: Tất cả mỗi một con người đều biết rõ rằng bản thân của y đều có ý muốn và khả năng, y có quyền lựa chọn làm hay từ bỏ, y có thể phân biệt được giữa những gì có thể xảy ra theo khả năng của y như đi bộ chẳng hạn, và những gì nằm ngoài ý muốn của y như sự rùng mình, tuy nhiên, ý muốn và khả năng của người bề tôi xảy ra trong ý chí và quyền năng của Allah, Đấng Tối Cao và Toàn Năng, bởi Ngài phán:
  

{Và những điều các ngươi muốn sẽ không thể xảy ra trừ phí đó là những điều Allah, Đấng Chủ Tể của vũ trụ và muôn lòai muốn.} (Chương 81 – Al-Takwir, câu 29).

Bởi tất cả vũ trụ đều nằm trong sự điều hành và chi phối của Allah, do đó, không có một điều gì xảy ra trong vũ trụ của Ngài lại nằm ngoài kiến thức và ý chí của Ngài.

Và đức tin Iman vào sự tiền định theo những gì chúng ta đã nói không cho phép người bề tôi lấy đó làm cái cớ để không chấp hành những bổn phận và nghĩa vụ trong giáo luật hoặc để làm những chuyện trái đạo và tội lỗi. Như vậy, dựa theo lý này, người nào dùng sự tiền định để làm lý do cho hành động xấu của mình hay để biện minh cho việc trốn tránh nghĩa vụ thì lý do và sự biện minh đó hoàn toàn vô giá trị không được chấp nhận bởi các điểm tiêu biểu sau:

• 
  Thứ nhất: Allah, Đấng Tối Cao và Toàn Năng phán:
  

{Những người tôn thờ đa thần sẽ nói: “Nếu Allah muốn khác thì chúng tôi lẫn cha mẹ của chúng tôi đâu có thờ thần linh cùng với Ngài và chúng tôi cũng không cấm đoán điều gì”. Những kẻ trước họ cũng đã nói để phủ nhận giống như thế cho đến khi họ nếm hình phạt của TA. Ngươi (Muhammad) hãy hỏi họ: “Há các người có một sự hiểu biết chắc chắn (về điều các người nói) hay chăng? Nếu có thì hãy mang nó đến trình bày trước bọn ta. Các người chỉ làm theo sở thích và các người chỉ phỏng đoán mà thôi.”} (Chương 6 – Al-An’am, câu 148).

Nếu có thể lấy sự tiền định làm cớ để chạy tội thì những kẻ thờ đa thần đã không phải nếm hình phạt của Allah.

• 
  Thứ hai: Allah, Đấng Tối Cao và Toàn Năng phán:
  

{Các vị sứ giả, họ vừa là những người báo tin lành vừa là những người cảnh báo để nhân loại không còn có lý do khiếu nại với Allah sau khi các vị sứ giả được phái đến. Và Allah là Đấng Toàn năng và vô cùng sáng suốt.} (Chương 4 – Annisa, câu 165).

Nếu sự tiền định là lý do để chạy tội cho những kẻ nghịch đạo và tội lỗi thì việc Allah cử phái các vị Thiên sứ đến là điều vô nghĩa.

• 
  Thứ ba: Hadith qua lời thuật của Ali bin Abu Talib t rằng Nabi e nói:
  

““Mỗi người các ngươi đều đã được ghi sẵn chỗ ngồi của mình hoặc là trong Hỏa ngục hoặc là trong Thiên Đàng”, một vị Sahabah bảo: Thưa Thiên sứ của Allah! Vậy chẳng phải chúng ta nên buông xuôi theo sự định sẵn đó? Ngươi nói: “Không, các người hãy làm bởi tất cả (mọi việc làm tốt sẽ được mở đường đến Thiên Đàng) một cách dễ dàng”, sau đó Người đọc {Bởi thế, đối với ai bố thí và sợ Allah, và tin nơi điều tốt đẹp thì TA (Allah) sẽ làm cho con đường đi đến miền thoải mái (Thiên Đàng) được dễ dàng cho y; Ngược lại, đối với ai keo kiệt và tự cho mình giàu có đầy đủ và phủ nhận điều tốt đẹp thì TA sẽ làm cho con đường đến miền cực nhọc và khổ ải (Hỏa Ngục) thật dễ dàng cho y.} (Chương 92 – Al-Layl, câu 5).” (Albukhari, Muslim).

Nabi e đã ra lệnh bảo phải làm chứ không nên dựa vào sự tiền định.

• 
  Thứ tư: Quả thật, Allah, Đấng Tối Cao và Ân Phúc ra lệnh và nghiêm cấm, và Ngài không hề gây gánh nặng cho ai đó ngoài khả năng của y. Ngài phán:
  

{Bởi thế, các ngươi hãy kính sợ Allah theo khả năng của các ngươi.} (Chương 64 – Attagha-bun, câu 16).

{Allah không bắt một linh hồn gánh vác trách nhiệm quá khả năng của nó.} (Chương 2 – Albaqarah, câu 286).

Nếu một người bề tôi bị ép buộc làm một điều gì đó thì chắc chắn y phải bị giao cho một nghĩa vụ ngoài khả năng của y. Điều này hoàn toàn sai bởi vì khi một người làm điều tội lỗi vì không biết, hoặc do quên hay do bị cưỡng ép thì y sẽ không bị bắt tội.

• 
  Thứ năm: Quả thật, Allah, Đấng Tối Cao và Toàn Năng đã định đoạt trước mọi sự việc nhưng Ngài không tiết lộ cho biết mà chỉ khi nào đã xảy ra. Và ý muốn của người bề tôi về điều mà y muốn làm sẽ xảy ra trước hành động thực hiện điều đó, do đó, ý muốn thực hiện một điều gì đó của y không được dựa trên kiến thức của y về tiền định của Allah. Như vậy, không thể lấy sự tiền định làm cái cớ để chạy tội bởi vì không phải là lý do của một người nếu như nó là những điều y không biết.
  
• 
  Thứ sáu: Chúng ta quan sát thấy rằng có những người nỗ lực và cố hết sức để đạt những điều bị người đời chê bai nhưng không chịu cố gắng thay đổi để đạt những điều không bị chê bai rồi sau đó lại đổ lỗi cho số phận.
  

Chắc chắn anh ta sẽ đi trên con đường thứ hai, con đường mà anh ta có thể trở về xứ sở của anh ta một cách bình yên không trở ngại, và chắc chắn không một người bình thường nào lại chọn lấy con đường hỗn tạp với biết bao mối đe dọa và nguy hiểm cho tài sản và tính mạng của mình rồi đổ lỗi cho số phận. Như vậy, tại sao một người trở về với cõi Đời Sau không chịu chọn lấy con đường dẫn đến Thiên Đàng mà lại chọn con đường dẫn tới Hỏa Ngục, rồi đổ lỗi cho sự tiền định?

• 
  Thứ bảy: Quả thật, những người từ bỏ những bổn phận và nghĩa vụ trong đạo hoặc làm những điều tội lỗi và trái đạo rồi đổ lỗi cho sự tiền định, nếu như có một người dùng bạo lực chiếm đoạt tài sản của họ và xâm hại đến vợ con của họ rồi lấy sự tiền định làm cái cớ, hắn nói với họ: “Các người đừng trách móc tôi làm chi, việc tôi đối xử bất công với các người như thế này chẳng qua là do sự tiền định của Allah mà thôi”, thì chắn chắn họ sẽ không thể chấp nhận lời của hắn. Như vậy, nếu họ không thể chấp nhận việc ai đó dùng sự tiện định để làm cái cớ xâm hại tính mạng và chiếm đoạt tài sản của họ thì làm sao họ có thể chấp nhận cho bản thân mình vượt quá giới hạn của Allah bằng cái cớ “sự tiền định”?
  

• 
  Đức tin Iman vào sự tiền định mang lại những giá trị tiêu biểu sau:
  

• 
  Thứ nhất: Luôn biết phó thác cho Allah nhưng vẫn hành động tìm động cơ cho kết quả bởi mọi sự việc đều lệ thuộc vào ý muốn của Ngài chứ không phải là dựa vào những động cơ để thành hay không thành.
  
• 
  Thứ hai: Để một người không tự cho mình la tài giỏi mỗi khi đạt được điều mong muốn, bởi lẽ, kết quả mà y đạt được như mong muốn là ân huệ từ Allah, Ngài đã định đoạt nó qua những nguyên nhân tốt đẹp và thành công. Việc tự ngưỡng mộ bản thân sẽ làm cho một người quên ơn Allah.
  
• 
  Thứ ba: Con người sẽ cảm thấy luôn thanh thản, tâm hồn sẽ cảm thấy bình yên với những điều xảy ra theo sự tiền định của Allah. Một người sẽ không cảm thấy quá lo lắng với những điều mình yêu thích bị mất đi, hoặc phải đối mặt với những khó khăn, trở ngại vì y biết rằng tất cả đều do Allah đã định sẵn, y biết rằng mọi vạn vật trong các tầng trời và trái đất đều do sự chi phối và điều hành của Ngài, một khi Ngài định đoạt thì không ai có thể cưỡng lại, bởi vì Ngài đã phán:
  

{Không một tai họa nào rơi xuống trái đất hoặc nhằm vào bản thân các ngươi mà lại không được ghi chép trong Quyển Sổ Định Mệnh trước khi TA (Allah) thể hiện nó. Quả thật, điều đó rất đơn giản đối với Allah. Để cho các ngươi chớ buồn về vật gì đã mất và chớ mừng cuống quýt về vật gì đã được ban cho các ngươi. Và Allah không yêu thương những kẻ khoác lác khoe khoang.} (Chương 57 – Al-Hadid, câu 22, 23).

Nabi Muhammad e nói:

« عَجَبًا لأَمْرِ الْمُؤْمِنِ إِنَّ أَمْرَهُ كُلَّهُ خَيْرٌ وَلَيْسَ ذَاكَ لأَحَدٍ إِلاَّ لِلْمُؤْمِنِ إِنْ أَصَابَتْهُ سَرَّاءُ شَكَرَ فَكَانَ خَيْرًا لَهُ وَإِنْ أَصَابَتْهُ ضَرَّاءُ صَبَرَ فَكَانَ خَيْرًا لَهُ »

“Thật đáng ngạc nhiên cho mọi vụ việc của người có đức tin, quả thật người có đức tin luôn luôn được ban ân phước trong mọi hoàn cảnh, điều mà không bất kỳ ai có thể có được ngoài những người có đức tin, nếu họ gặp phải điều phúc lợi, họ tạ ơn Allah thì họ được ban ân phước nhưng nếu họ gặp phải điều dữ và tai ương họ kiên nhẫn và chịu đựng thì họ cũng lại được ban ân phước.” (Muslim).

Quả thật, về vấn đề sự tiền định đã làm cho hai nhóm người trở nên lệch lạc:

• 
  Nhóm lệch lạc thứ nhất (được gọi là Jabriyah): Nhóm người này nói rằng quả thật mọi hành động của người bề tôi luôn nằm trong sự ép buộc chứ không có ý chí và quyền tự do lựa chọn cũng như không có khẳ năng.
  
• 
  Nhóm lệch lạc thứ hai (được gọi là Qadriyah): Nhóm người này cho rằng mọi hành động của người bề tôi đều độc lập trong ý chí và khả năng, chứ không hề lệ thuộc vào ý chí của Allah, khả năng của người bề tôi là yếu tố quyết định.
  

• 
  Trả lời cho nhóm lệch lạc thứ nhất (Jabriyah) bằng giáo luật và điều thực tế:
  

{Trong các ngươi có người ham muốn đời sống trần tục này và trong các ngươi cũng có người ham muốn cuộc sống ở cõi Đời Sau.} (Chương 3 – Ali - Imran, câu 152).

{Và hãy bảo: Chân lý là từ Thượng Đế của các người. Bởi thế, ai muốn tin thì tin và ai không muốn thì cứ tự do không tin. Quả thật, TA đã chuẩn bị cho những kẻ làm điều sai quấy Lửa ngọn mà mái vòm sẽ bao nhốt chúng lại bên trong.} (Chương 18 – Al-Kahf, câu 29).

{Ai làm điều thiện tốt thì được lợi cho bản thân mình, còn ai làm điều xấu và ác đức thì sẽ mang lại tai hại cho bản thân y. Bởi quả thật Thượng Đế của Ngươi (Muhammad) không bao giờ bất công đối với người bề tôi nào của Ngài.} (Chương 41 – Fussilat, câu 46).

Về thực tế: Quả thật, mỗi con người đều biết rằng sự khác biệt giữa các hành động của mình cũng như sự lựa chọn để hành động theo ý muốn của bản thân như ăn, uống, mua bán, .. và những hành vi xảy ra ngoài ý muốn cũng như ngoài sự kiểm soát của ban thân chẳng hạn như rung vì sốt, rơi té, .. những hành động ở dạng thứ nhất thì người hành động có quyền lựa chọn và quyết định theo ý muốn của riêng mình không có sự ràng buộc nào cả, còn những hành động ở dạng thứ hai thì chủ nhân của hành vi không có sự lựa chọn cũng như không thể quyết định theo ý muốn.

• 
  Trả lời cho nhóm người lệch lạc thứ hai (Qadriyah) bằng giáo luật và điều thực tế:
  

{Và nếu Allah muốn thì những người sống sau họ (thời đại của các vị Thiên sứ) đã không chiến tranh lẫn nhau sau khi đã chứng kiến những bằng chứng rõ rệt (của Allah) nhưng họ bất đồng ý kiên nhau, bởi thế trong họ có người tin tưởng và có người thì không tin. Và nếu Allah muốn thì họ đã không chiến tranh lẫn nhau, tuy nhiên, Allah đã làm bất cứ điều gì Ngài muốn.} (Chương 2 – Albaqarah, câu 253).

{Và nếu muốn, chắc chắn TA (Allah) đã ban cho mỗi người (linh hồn) chỉ đạo của y, nhưng lời phán từ TA (về những kẻ tội lỗi) sẽ thể hiện đúng sự thật: “TA sẽ giam chung loài Jinn và loài người vào đầy Hỏa ngục”.} (Chương 32 – Assajdah, câu 13).

• 
  Cầu xin Allah soi sáng và hướng dẫn các bề tôi của Ngài, xin Ngài làm vững đức tin Iman trong trái tim của các bầy tôi, xin Ngài làm cho con đường đi đến miền thoải mái (Thiên Đàng) được dễ dàng cho các bề tôi!!!