2. Khái niệm phát triển CTĐT đại học
Cũng giống như khái niệm CTĐT, khái niệm phát
triển chương trình đào tạo có nhiều cách hiểu khác nhau
và chưa đi đến sự thống nhất chung. Chính điều này dẫn
đến việc có nhiều mô hình khác nhau trong phát triển
CTĐT. Do đó, việc đưa ra khái niệm phát triển CTĐT sẽ
chi phối đến quan điểm tiếp cận khi thực hiện công tác
phát triển CTĐT đại học.
Qua nghiên cứu các tài liệu tham khảo, tác giả cho
rằng, phát triển CTĐT là quá trình liên tục làm hoàn thiện
CTĐT. Như vậy, theo cách định nghĩa này, phát triển
CTĐT bao hàm cả việc biên soạn hay xây dựng một
chương trình mới hoặc cải tiến một CTĐT hiện có. Bên
cạnh đó, chúng ta sử dụng thuật ngữ “phát triển”CTĐT
thay cho từ “xây dựng”, “thiết kế” hay “biên soạn”CTĐT, vì
“phát triển” bao hàm cả sự thay đổi, bổ sung liên tục. Phát
triển là một chu trình mà điểm kết thúc sẽ lại là điểm khởi
đầu, kết quả là một CTĐT mới và ngày càng tốt hơn nữa.
Các khái niệm khác chỉ có ý nghĩa là một quá trình và kết
quả dừng lại khi chúng ta có một chương trình mới.
Các nghiên cứu về vấn đề phát triển CTĐT ở Việt
Nam trong thời gian qua có thể chia thành một số lĩnh
vực như sau:
Trong nghiên cứu lý thuyết vấn đề phát triển CTĐT
hiện nay (một số nhà nghiên cứu tiêu biểu ngoài nước như
Hilda Taba, John Deweys, Jon Wiles, Joseph Bondi… ở
trong nước có Lâm Quang Thiệp, Lê Viết Khuyến, Trần
Khánh Đức, Nguyễn Đức Chính…), nhiều nhà nghiên cứu
ủng hộ quan điểm tiếp cận phát triển. Trong khi đó, cách
tiếp cận nội dung và tiếp cận mục tiêu có nhiều nhược điểm
hơn, đã lạc hậu và không còn phù hợp trong tình hình mới
hiện nay. Cách tiếp cận phát triển gắn với quan niệm
“người học là trung tâm”, theo đó, các bài giảng được tổ
chức dưới dạng các hoạt động khác nhau nhằm giúp cho
người học lĩnh hội dần các kinh nghiệm học tập thông qua
việc giải quyết các tình huống, tạo cho sinh viên cơ hội
được thử thách trước những thách thức khác nhau.
Người dạy phải hướng dẫn người học tìm kiếm và thu
thập thông tin, gợi mở giải quyết vấn đề, tạo cho người
học có điều kiện thực hành, tiếp xúc với thực tiễn, học
cách phát hiện vấn đề và giải quyết vấn đề một cách sáng
tạo. Với cách hiểu như thế, CTĐT xây dựng mục tiêu đào
tạo, lộ trình thực hiện, nguồn lực cần có và những hoạt
động cần thực hiện (kể cả trong và ngoài nhà trường). Khi
bất kỳ một yếu tố nào kể trên thay đổi, CTĐT cần thay đổi
theo. Do đó, CTĐT không phải là một công thức bất biến
mà theo thời gian, cùng với thay đổi của yêu cầu xã hội,
CTĐT cũng cần thay đổi cho phù hợp.
Gần đây, một số nhà nghiên cứu ủng hộ quan điểm
tiếp cận phát triển CTĐT đáp ứng yêu cầu xã hội (tiêu biểu
như Phạm Thị Huyền, Nguyễn Vũ Bích Hiền,…). Hiện nay,
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã và đang đặt ra yêu cầu với các
cơ sở đào tạo trong việc xây dựng “chuẩn đầu ra” cho các
CTĐT của mình. Điều này hướng tới mục tiêu đào tạo
nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của xã hội. Đây là cách
tiếp cận hiện đại – đào tạo theo nhu cầu của người sử
dụng lao động. Khi đó, chuẩn đầu ra sẽ là mục tiêu chính
để đào tạo và CTĐT được xây dựng nhằm thực hiện mục
tiêu đó. Khung chương trình, nội dung các học phần, lộ
trình đào tạo, các hoạt động bổ sung trong và ngoài nhà
trường đều phải hướng tới “chuẩn đầu ra” này. Tuy nhiên,
với cách tiếp cận này trong xây dựng CTĐT, nếu không
cẩn thận có thể sẽ tạo ra các sản phẩm đào tạo đồng nhất ở
đầu ra trong khi nguyên liệu đầu vào là những con người
lại rất khác nhau về năng lực và hoàn cảnh, nguồn gốc, văn
hóa,… Đồng thời, việc rèn đúc mọi người học theo một
khuôn mẫu nhất định sẽ làm người học vẫn ở trạng thái bị
động, máy móc, thiếu tính sáng tạo. Các khả năng tiềm ẩn
của mỗi người học không được quan tâm phát huy.
Bên cạnh đó, mô hình tiếp cận CDIO đang được một
số trường Đại học tại Việt Nam áp dụng, đặc biệt là ở một
số trường thành viên của Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại
học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh. CDIO được viết tắt của
cụm từ tiếng Anh Conceive – Design – Implement –
Operate, có nghĩa là: Hình thành ý tưởng, thiết kế ý tưởng,
thực hiện và vận hành, khởi nguồn từ Viện Công nghệ MIT
(Hoa Kỳ). CDIO là một hệ thống phương pháp phát triển
chương trình đào tạo kỹ sư, nhưng về bản chất, CDIO là
một giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu
cầu xã hội trên cơ sở xác định chuẩn đầu ra, từ đó thiết kế
chương trình và kế hoạch đào tạo. Theo Võ Văn Thắng
“CDIO có thể áp dụng để xây dựng quy trình chuẩn cho
nhiều lĩnh vực đào tạo khác nhau ngoài ngành đào tạo kỹ
sư, bởi lẽ nó đảm bảo khung kiến thức và kỹ năng, chẳng
hạn áp dụng cho khối ngành kinh tế, quản trị kinh doanh…”.
Lợi ích chính của mô hình đào tạo theo CDIO mang lại là
gắn kết được cơ sở đào tạo với yêu cầu của người tuyển
dụng, từ đó thu hẹp khoảng cách giữa đào tạo của nhà
trường và yêu cầu của người sử dụng nhân lực; giúp
người học phát triển toàn diện, nhanh chóng thích ứng
với môi trường làm việc luôn thay đổi.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |