670 c. m¸c ®¹o luËt n¨m 1844 vÒ ng©n hµng anh 671
C. M¸c
* §¹o luËt n¨m 1844 vÒ ng©n hµng Anh
B¹n ®äc ch¾c h¼n nhí r»ng n¨m 1857 NghÞ viÖn Anh ®· ®îc gÊp rót triÖu tËp nh©n viÖc ®×nh chØ hiÖu lùc cña ®¹o luËt vÒ Ng©n hµng Anh mµ thñ tíng vµ bé trëng ng©n khè ®· ban bè theo tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n m×nh b»ng bøc th ®Ò ngµy 12 th¸ng Mêi mét, ngay trong lóc t×nh tr¹ng ho¶ng lo¹n vÒ tµi chÝnh ®ang s«i sôc1*. Mét khi ®· th«ng qua dù luËt lµm cho chÝnh phñ tho¸t khái tr¸ch nhiÖm vÒ sù vi ph¹m ®¹o luËt, th× nghÞ viÖn tuyªn bè ngõng häp, nhng lËp ra mét tiÓu ban ®Æc biÖt cña nghÞ viÖn "®Ó nghiªn cøu hiÖu lùc cña nh÷ng ®¹o luËt n¨m 1844 vµ 1845 vÒ Ng©n hµng Anh, vµ c¶ nguyªn nh©n cña cuéc khñng ho¶ng th¬ng m¹i míi ®©y". Trªn thùc tÕ tiÓu ban ®· häp tõ ®Çu n¨m 1857 vµ ®· c«ng bè ®îc hai tËp dµy cép vÒ hiÖu lùc vµ hËu qu¶ cña nh÷ng ®¹o luËt n¨m 1844 - 1845 vÒ Ng©n hµng Anh - mét tËp thuyÕt minh b»ng chøng, mét tËp ghi nh÷ng phô lôc383. C«ng viÖc cña tiÓu ban hÇu nh ®· bÞ l·ng quªn, khi cuéc khñng ho¶ng th¬ng m¹i b¾t ®Çu l¹i lµm cho tiÓu ban sèng l¹i vµ cung cÊp cho nã "tµi liÖu bæ sung cho c«ng viÖc nghiªn cøu". Trong hai tËp dµy cép mµ chóng t«i nãi tíi ë trªn, tiÓu ban ®· tuyªn bè, ®óng hai th¸ng tríc khi x¶y ra cuéc ph¸ s¶n to lín vÒ th¬ng m¹i, r»ng th¬ng m¹i Anh lµ "lµnh m¹nh" vµ nã "kh«ng lo sî g× c¶".
1* Xem tËp nµy, tr. 404.
Cßn vÒ hiÖu lùc cña ®¹o luËt cña ngµi R«-bíc Pin vÒ Ng©n hµng Anh, th× hu©n tíc ¤-víc-xt¬n ®· ph¸t biÓu tríc tiÓu ban ngµy 14 th¸ng B¶y 1857 víi nh÷ng c©u ca ngîi hÕt lêi nh sau:
"Nhê thùc hiÖn chÝnh x¸c vµ nhanh chãng nh÷ng nguyªn t¾c cña §¹o luËt n¨m 1844 - «ng nãi - "mäi viÖc ®Òu tr«i ch¶y vµ dÔ dµng; hÖ thèng tiÒn tÖ lµ v÷ng ch¾c vµ kh«ng g× lay chuyÓn ®îc; sù phån vinh cña ®Êt níc lµ kh«ng nghi ngê g× n÷a; lßng tin cña x· héi vµo sù s¸ng suèt cña §¹o luËt n¨m 1844 t¨ng lªn hµng ngµy; vµ nÕu tiÓu ban muèn cã nh÷ng b»ng chøng thùc tiÔn thªm n÷a vÒ sù lµnh m¹nh cña c¸c nguyªn t¾c lµm c¬ së cho ®¹o luËt Êy, hay t×m hiÓu xem nã dÉn tíi nh÷ng kÕt qu¶ tèt ®Ñp nh thÕ nµo, th× c©u tr¶ lêi thÝch ®¸ng vµ ®Çy ®ñ cho tiÓu ban sÏ lµ: h·y nh×n quanh ra, h·y nh×n t×nh h×nh hiÖn nay cña nÒn th¬ng m¹i ®Êt níc, h·y nh×n xem sù tho¶ m·n cña nh©n d©n, h·y nh×n xem sù giµu cã vµ sù phån vinh cña tÊt c¶ c¸c giai cÊp trong níc. Vµ sau khi lµm nh vËy, tiÓu ban h·y quyÕt ®Þnh xem liÖu nã cã nªn xo¸ bá ®¹o luËt mµ nhê ®ã ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nh vËy hay kh«ng".
S¸u th¸ng sau chÝnh c¸i tiÓu ban Êy l¹i ph¶i hoan nghªnh chÝnh phñ vÒ viÖc nã ®· ®×nh chØ hiÖu lùc cña chÝnh ®¹o luËt ®ã!
TiÓu ban ®· tÝnh trong sè thµnh viªn cña m×nh cã Ýt ra lµ n¨m bé trëng vµ nguyªn bé trëng ng©n khè, cô thÓ lµ: «ng §i-xra-e-li, ngµi Gi. C. Lu-Ýt, «ng Gl¸t-xt¬n, ngµi S¸c-l¬ Vót vµ ngµi Phrªn-xÝt Bª-rinh, l¹i cßn cã thªm «ng Uyn-x¬n vµ «ng C¸c-®u-en, hai ngêi nµy tõ l©u ®· quen cung cÊp cho Bé tµi chÝnh Anh nh÷ng ý kiÕn vµ lêi khuyªn. Ngoµi nh÷ng nh©n vËt Êy ra, trong tiÓu ban cßn cã tÊt c¶ nh÷ng nh©n vËt cña giíi quan liªu Anh. Thùc tÕ tiÓu ban ®· cã trªn hai t¸ thµnh viªn vµ lµ mét sù tËp trung xuÊt s¾c trÝ tuÖ tµi chÝnh vµ kinh tÕ. Nã ph¶i quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò sau ®©y: mét lµ, nh÷ng nguyªn t¾c cña §¹o luËt n¨m 1844 vÒ Ng©n hµng Anh; hai lµ ¶nh hëng ®èi víi c¸c cuéc khñng ho¶ng th¬ng m¹i cña viÖc ph¸t hµnh giÊy b¹c ng©n hµng, nh÷ng giÊy b¹c cã thÓ ®îc tr¶ theo yªu cÇu, vµ cuèi cïng, lµ nh÷ng nguyªn nh©n chung cña cuéc khñng ho¶ng míi ®©y. Chóng t«i cã ý ®Þnh ®iÓm l¹i ë ®©y mét c¸ch ng¾n gän nh÷ng c©u tr¶ lêi cña tiÓu ban ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò Êy.
Ngµi R«-bíc Pin, ngêi cha ®ì ®Çu ë nghÞ viÖn cho §¹o kuËt n¨m 1844 vµ hu©n tíc ¤-víc-xt¬n, ngêi cha tinh thÇn cña ®¹o luËt ®ã, ®· cÊm Ng©n hµng Anh ph¸t hµnh giÊy b¹c ng©n hµng víi sè tiÒn trªn 14 500 000 p.xt., nÕu kh«ng cã b¶o ®¶m b»ng vµng, ®· lÊy lµm thÝch thó víi hy väng r»ng hä ®· phßng ngõa ®îc kh¶ n¨ng x¶y ra nh÷ng khã kh¨n vµ ho¶ng lo¹n vÒ tiÒn tÖ nh thêng ®Þnh kú x¶y ra trong kho¶ng tõ n¨m 1815 ®Õn n¨m 1844. Nhng trong suèt mét thËp kû hy väng cña hä ®· hai lÇn bÞ lõa dèi, mÆc dï ®¹o luËt ®· cã ®îc mét sù ñng hé hÕt søc râ rµng vµ bÊt ngê nh©n viÖc ph¸t hiÖn ra nh÷ng má míi cã nhiÒu vµng. Nh chóng ta thÊy qua nh÷ng b»ng chøng ®a ra cho tiÓu ban, cuéc ho¶ng lo¹n trong n¨m 1847 vµ 1857 cßn m¹nh h¬n vµ cã søc ph¸ ho¹i nhiÒu h¬n bÊt cø lóc nµo tríc ®©y. Hai lÇn vµo n¨m 1847 vµ n¨m 1857 chÝnh phñ buéc ph¶i vi ph¹m §¹o luËt vÒ Ng©n hµng Anh ®Ó cøu v·n ng©n hµng vµ thÕ giíi tµi chÝnh xoay quanh nã.
Ho¸ ra lµ tiÓu ban ¾t ®· ph¶i ®i tíi mét trong hai kÕt luËn rÊt gi¶n ®¬n: hoÆc lµ chÝnh phñ ®Þnh kú vi ph¹m ®¹o luËt vµ lµm nh thÕ lµ ®óng, vËy th× trong trêng hîp nµy b¶n th©n ®¹o luËt lµ kh«ng ®óng, hoÆc lµ ®¹o luËt ®îc ®a ra lµ ®óng, th× lóc ®ã cÇn cÊm chÝnh phñ vi ph¹m nã mét c¸ch tuú tiÖn. Nhng liÖu ®éc gi¶ cã tin r»ng tiÓu ban ®· t×m c¸ch ®ång thêi biÖn hé c¶ cho sù cÇn thiÕt ph¶i cã ®¹o luËt vµ cho viÖc ®Þnh kú vi ph¹m nã hay kh«ng? C¸c ®¹o luËt thêng cã môc ®Ých h¹n chÕ quyÒn lùc v« h¹n cña chÝnh phñ. Trong trêng hîp nµy, tr¸i l¹i, h×nh nh ngêi ta gi÷ hiÖu lùc cña ®¹o luËt chØ lµ nh»m ®Ó cho c¬ quan hµnh ph¸p cã ®îc quyÒn lùc v« h¹n ®Ó bá qua nã. Bøc th cña chÝnh phñ uû nhiÖm toµn quyÒn cho Ng©n hµng Anh tiÕn hµnh chiÕt khÊu vµ cho vay cã mét sù b¶o ®¶m ch¾c ch¾n cao h¬n giíi h¹n cña lu th«ng tiÒn tÖ ®îc quy ®Þnh trong §¹o luËt n¨m 1844, bøc th ®ã ®îc c«ng bè ngµy 12 th¸ng Mêi mét, nhng m·i cho ®Õn ngµy 30 th¸ng Mêi mét, Ng©n hµng Anh vÉn ph¶i hµng tuÇn nÐm giÊy b¹c vµo lu th«ng trung b×nh víi mét sè tiÒn cao h¬n giíi h¹n do ®¹o luËt quy ®Þnh gÇn nöa triÖu pao xtÐc-linh. Ngµy 20 th¸ng Mêi mét møc vît bÊt hîp ph¸p cña sè tiÒn trong lu th«ng lµ gÇn mét triÖu. Sau t×nh h×nh ®ã cã cÇn ph¶i chøng minh mu toan cña ngµi R«-bíc Pin nh»m "®iÒu chØnh" lu th«ng tiÒn tÖ lµ cã h¹i hay v« Ých nh thÕ nµo kh«ng? TiÓu ban hoµn toµn ®óng khi kh¼ng ®Þnh r»ng "kh«ng mét hÖ thèng lu th«ng tiÒn tÖ nµo cã thÓ b¶o vÖ mét níc th¬ng m¹i tr¸nh khái nh÷ng hËu qu¶ do sù thiÕu lý trÝ cña chÝnh m×nh g©y ra". Nhng nhËn xÐt th«ng minh nµy lµ kh«ng ®óng chç. VÊn ®Ò ®óng ra lµ ë chç nh÷ng biÖn ph¸p lËp ph¸p cã thÓ hay kh«ng thÓ lµm t¨ng thªm mét c¸ch gi¶ t¹o sù ho¶ng lo¹n tiÒn tÖ vèn chØ lµ mét trong nh÷ng giai ®o¹n cña khñng ho¶ng th¬ng m¹i.
§Ó biÖn hé cho §¹o luËt vÒ Ng©n hµng Anh tiÓu ban nãi:
" Môc ®Ých chñ yÕu cña ph¸p luËt nãi ®Õn ë ®©y, kh«ng nghi ngê g× c¶, lµ b¶o ®¶m cho nh÷ng biÕn ®æi trong quy m« lu th«ng tiÒn giÊy ë v¬ng quèc phï hîp víi chÝnh nh÷ng quy luËt mµ theo ®ã quy m« cña lu th«ng tiÒn kim lo¹i biÕn ®æi. Kh«ng ai l¹i kh¼ng ®Þnh r»ng môc ®Ých Êy ®· kh«ng ®¹t".
Tríc hÕt chóng ta nhËn thÊy r»ng tiÓu ban kh«ng chÞu nªu ý kiÕn cña m×nh vÒ nh÷ng quy luËt mµ theo ®ã quy m« cña lu th«ng tiÒn kim lo¹i biÕn ®æi; nguyªn nh©n cña ®iÒu ®ã lµ ë chç tiÓu ban lo ng¹i r»ng nã sÏ "kh«ng ®i tíi bÊt cø kÕt luËn nµo mµ l¹i kh«ng lµm n¶y sinh nh÷ng bÊt ®ång lín vÒ ý kiÕn". Theo ý kiÕn nh÷ng ngêi thuéc ph¸i lu th«ng tiÒn kim lo¹i thuÇn tuý do ngµi R«-bíc Pin cÇm ®Çu th× sù lu th«ng Êy ph¶i thu hÑp hay më réng lµ tuú theo t×nh h×nh tû gi¸ hèi phiÕu, hay nãi c¸ch kh¸c, lµ vµng ph¶i ch¹y vµo ®Êt níc cã tû gi¸ thuËn lîi vµ ch¹y ra khái níc ®ã khi tû gi¸ kh«ng thuËn lîi. Trong trêng hîp thø nhÊt møc gi¸ c¶ chung ph¶i t¨ng lªn; trong trêng hîp thø hai nã ph¶i h¹ xuèng. Nhng nÕu gi¶ ®Þnh r»ng nh÷ng dao ®éng m¹nh mÏ nh vËy cña gi¸ c¶ chØ hoµn toµn lµ c¸i vèn cã cña lu th«ng kim lo¹i th× kh«ng nghi ngê g× c¶, «ng Gi-Xt. Min lµ ®óng khi «ng ta kh¼ng ®Þnh trong tiÓu ban r»ng, môc ®Ých mµ lu th«ng tiÒn giÊy ph¶i phôc vô lµ ë chç söa ch÷a vµ ng¨n ngõa nh÷ng dao ®éng tai h¹i nh vËy, chø hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ b¾t chíc chóng.
Nhng sù thùc l¹i chØ ra r»ng nh÷ng tiÒn ®Ò mµ ph¸i lu th«ng tiÒn kim lo¹i thuÇn tuý dïng lµm ®iÓm xuÊt ph¸t trong lËp luËn cña m×nh chØ lµ kÕt qu¶ cña sù tëng tîng cña hä mµ th«i. Trong nh÷ng níc kh«ng cã ho¹t ®éng tÝn dông, vµ do ®ã, kh«ng cã lu th«ng tiÒn giÊy th× ë ®©u dù tr÷ vµng vµ b¹c còng tÝch tr÷ trong tay t nh©n; gièng nh t×nh h×nh ®· diÔn ra ë Ph¸p cho ®Õn thêi gian gÇn ®©y, vµ cho ®Õn nay t×nh h×nh vÉn lµ nh vËy trªn møc ®é rÊt lín ë tÊt c¶ c¸c níc ch©u ¸. Khi tû gi¸ hèi phiÕu kh«ng thuËn lîi g©y nªn t×nh tr¹ng kim lo¹i quý ch¹y khái ®Êt níc th× nh÷ng dù tr÷ Êy ®îc hót vµo vßng chu chuyÓn do tû suÊt phÇn tr¨m chiÕt khÊu t¨ng lªn. Cßn khi tû gi¸ hèi phiÕu trë nªn thuËn lîi, th× sè kim lo¹i quý d«i ra l¹i chuyÓn thµnh dù tr÷. Trong trêng hîp nµy, còng nh trêng hîp kia trong lu th«ng ®Òu kh«ng n¶y sinh mét chç trèng, hoÆc tr¸i l¹i, mét kho¶n thõa tiÒn tÖ. Sù ch¹y ®i vµ ch¹y ®Õn cña kim lo¹i quý ¶nh hëng ®Õn t×nh tr¹ng dù tr÷ cña t nh©n, chø kh«ng ¶nh hëng ®Õn t×nh tr¹ng lu th«ng tiÒn tÖ, vµ kh«ng m¶y may t¸c ®éng ®Õn møc gi¸ c¶ chung. ThÕ th× lóc ®ã cßn l¹i c¸i g× trong sù biÖn hé cña tiÓu ban ®èi víi §¹o luËt n¨m 1844 vÒ Ng©n hµng Anh, khi tiÓu ban nµy kh¼ng ®Þnh r»ng tùa hå trong nh÷ng thêi kú c¨ng th¼ng cña thÞ trêng tiÒn tÖ, ®¹o luËt Êy cã khuynh híng t¹o ra nh÷ng dao ®éng ®ét ngét cña gi¸ c¶, nh÷ng dao ®éng nµy, nh tiÓu ban gi¶ ®Þnh mét c¸ch sai lÇm, diÔn ra trªn c¬ së lu th«ng tiÒn kim lo¹i thuÇn tuý? Nhng tiÓu ban nãi, ®¹o luËt cña ngµi R«-bíc Pin b¶o ®¶m, Ýt ra lµ, tÝnh chuyÓn ®æi cña giÊy b¹c ng©n hµng, mµ ®ã lµ nghÜa vô ®Çu tiªn cña ng©n hµng. Uû ban cßn nãi thªm:
" Sè tiÒn b¶o ®¶m cÇn thiÕt ®îc cÊt gi÷ trong c¸c hÇm cña c¬ quan nµy theo c¸c quy ®Þnh cña §¹o luËt n¨m 1844 lµ lín h¬n sè tiÒn b¶o ®¶m cã lóc nµo ®ã ®· ®îc cÊt gi÷ ë ®ã trong thêi kú c¨ng th¼ng tríc ®©y cña thÞ trêng tiÒn tÖ. Trong thêi gian khñng ho¶ng n¨m 1825 dù tr÷ kim lo¹i quý gi¶m tíi 1 261 000 p. xt., n¨m 1837 - tíi 3 831 000 p. xt. vµ n¨m 1839 - tíi 2 406 000 p. xt.; trong khi ®ã, nh÷ng ®iÓm thÊp nhÊt cña nã sau n¨m 1844 lµ: 8 313 000 p. xt. n¨m 1847 vµ 6 080 000 p. xt. n¨m 1857".
Tríc hÕt, trong nh÷ng thêi kú ho¶ng lo¹n nªu ra ë ®©y sù chuyÓn ®æi giÊy b¹c ng©n hµng ®îc duy tr× kh«ng ph¶i v× Ng©n hµng Anh cã dù tr÷ vÒ kim lo¹i quý ®ñ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh, mµ ®¬n thuÇn v× ngêi ta kh«ng ®ßi hái nã tr¶ nî b»ng vµng. Ch¼ng h¹n, n¨m 1825 ng©n hµng ®øng v÷ng ®îc tríc yªu cÇu dån dËp nhê ph¸t hµnh giÊy b¹c ng©n hµng trÞ gi¸ 1 pao xtÐc-linh. NÕu nh dù tr÷ kim lo¹i t¬ng ®èi lín h¬n n¨m 1847 vµ n¨m 1857 ®îc coi lµ hËu qu¶ ®¬n thuÇn cña §¹o luËt n¨m 1844, th× còng v× lý do Êy ph¶i g¸n c¶ sù thùc sau ®©y cho ®¹o luËt Êy. Sù thùc ®ã lµ n¨m 1857 dù tr÷ kim lo¹i, mÆc dï cã vµng cña ¤-xt¬-r©y-li-a vµ Ca-li-phoãc-ni-a, ®· gi¶m xuèng h¬n 2 000 000 p. xt. so víi møc cña n¨m 1847. Vµ mÆc dÇu Ng©n hµng Anh cã sè lîng vµng nhiÒu h¬n gÊp hai hoÆc gÊp ba so víi sè nã cã n¨m 1825 vµ n¨m 1836, nhng do quy ®Þnh cña ®¹o luËt cña ngµi R«-bíc Pin, nã vÉn ®øng bªn bê ph¸ s¶n trong nh÷ng n¨m 1847 vµ 1857. Theo lêi cña nhµ l·nh ®¹o ng©n hµng, toµn bé dù tr÷ cña khu vùc ng©n hµng ngµy 12 th¸ng Mêi mét 1857, nghÜa lµ vµo ngµy c«ng bè bøc th cña ng©n khè, chØ cã 580 751 p. xt.; còng chÝnh trong thêi gian ®ã sè ký göi cña nã ®îc biÓu hiÖn b»ng sè tiÒn lµ 22 500 000 p. xt., trong sè ®ã kho¶ng 6 500 000 p. xt. thuéc Ng©n hµng Lu©n §«n. NÕu kh«ng cã bøc th cña ng©n khè th× toµn bé cöa hµng ®· ph¶i ®ãng cöa. T¨ng hay gi¶m tû suÊt phÇn tr¨m chiÕt khÊu - mµ ng©n hµng thõa nhËn r»ng nã kh«ng cã thñ ®o¹n nµo kh¸c ®Ó t¸c ®éng vµo lu th«ng tiÒn tÖ - lµ mét biÖn ph¸p ®îc ¸p dông c¶ tríc khi c«ng bè §¹o luËt n¨m 1844, vµ, dÜ nhiªn còng cã thÓ ¸p dông c¶ sau khi xo¸ bá nã. Nhng, ng©n hµng tuyªn bè, c¸c gi¸m ®èc muèn r»ng gi¸ trÞ cña hä sÏ ®îc cñng cè nhê cã ®¹o luËt, vµ sÏ lµ kh«ng tho¶ ®¸ng nÕu "phã mÆc hä ho¹t ®éng phï hîp víi sù th«ng minh vµ sù quyÕt t©m cña hä". Trong nh÷ng thêi gian b×nh thêng khi ®¹o luËt vÒ ng©n hµng râ rµng lµ mét tõ chÕt, th× c¸c gi¸m ®èc muèn t×m sù ñng hé trong c©u chuyÖn tëng tîng r»ng nã ®ang ho¹t ®éng mét c¸ch tho¶ ®¸ng, cßn trong nh÷ng thêi ®iÓm c¨ng th¼ng - nh÷ng thêi ®iÓm duy nhÊt mµ ®¹o luËt ®ã nãi chung cã thÓ cã t¸c dông - th× hä muèn l¸nh xa nã nhê vµo lÖnh cña chÝnh phñ.
Do C. M¸c viÕt ngµy 6 th¸ng T¸m 1858
|
In theo b¶n ®¨ng trªn b¸o
|
§· ®»ng lµm x· luËn trªn b¸o "New-York Daily Tribune" sè 5409, ngµy 23 th¸ng T¸m 1858
|
Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh
|
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |