ĐƯỜng lối xây dựng và phát triển nền văn hoá giải quyết các vấN ĐỀ XÃ HỘI

ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN NỀN VĂN HOÁ

GIẢI QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ XÃ HỘI

1. QUÁ TRÌNH NHẬN THỨC VÀ NỘI DUNG ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN NỀN VĂN HOÁ

1.1. Thời kỳ trước đổi mới

1.1.1. Quan điểm, chủ trương về xây dựng nền văn hoá mới:

- Trong những năm 1943-1975:

Đầu năm 1943 Trung ương Đảng họp đã thông qua bản” Đề cương văn hóa Việt Nam” do Tổng bí thư Trường Chinh tực tiếp dự thảo.Đề cương xác định lĩnh vực văn hóa là một trong ba mặt trận (kinh tế,văn hóa,chính trị)của cách mạng Việt Nam và đề ra 3 nguyên tắc của nền văn hóa mới:

- Dân tộc hóa

- Đại chúng hóa

- Khoa học hóa

Ngày 3-9-1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trình bày với các Bộ trường 6 nhiệm vụ cấp bách của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa,trong đó 2 nhiêm vụ cấp bách về văn hóa :

Một là, cùng với diệt giặc đói phài diệt giặc dốt.

Hai là, chế độ thực dân đã hủ hóa nhân dân bằng những thói xầu,lười biếng,gian dâm,tham ô và những thói xấu khác.

Vì vậy, nhiệm vụ cấp bách là phải giáo dục lại nhân dân ta, làm cho dân tộc ta trở thành một dân tộc dũng cãm, yêu nước,yêu lao động. Như vậy nhiệm vụ đầu tiên về xây dựng văn hóa của nước Viet Nam độc lập là: Chống mù chữ và giáo dục lại tin thần nhân dân.

- Trong những năm 1975-1986:

-Đường lối xây dựng và phát triển văn hóa trong cách giai đoạn XHCN được hình thành và hoàn thiện qua các Đại hội lần thứ III, IV và V của Đảng.

-Chủ trương : xây dựng và phát triển nền văn hóa mới có nội dung XHCN và tính chất dân tộc , có tính Đảng và tính nhân dân.

1.1.2. Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân

- Kết quả và ý nghĩa

Đã đạt được nhiều thành tựu trong kháng chiến và kiến quốc đó là :

Xóa bỏ di sản văn hóa phong kiến, xóa bỏ nền văn hóa nô dịch của thực dân Pháp, xây dựng nền văn hóa dân chủ mới, xóa nạn mù chữ, phát triên hệ thống giáo dục, thực hành rộng rãi đời sống mới, bài trừ hủ tục lạc hậu.
Thắng lợi vĩ đại của dân tộc ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ không chỉ là thắng lợi của đường lối chính trị, đường lối quân sư đúng đắn mà còn là thắng lợi của chính sách văn hóa của Đảng.

-Hạn chế và nguyên nhân

Công tác tư tưởng văn hóa thiếu sắc bén, thiếu tính chiến đấu.Việc xây dựng thể chế văn hóa còn châm.Sự suy thoái của nền kinh tế, đạo đức. Đời sống văn học, nghệ thuật cò những măt bất cập. Rất ít tác phẩm văn học đạt đỉnh cao tương xứng với sự nghiệp Cách Mạng của dân tôc và sáng kiến vĩ đại của dân tộc.

Chiến tranh cùng với cơ chế kinh tế quản lý tập trung kế hoạch hóa tập trung, quan liêu bao cấp và tâm lý bình quân chủ nghĩa đã làm triệt tiêu động lực phát triển văn hóa kinh tế, giáo dục, kìm hãm năng lực tự do sáng tạo; một số công trình văn hóa vật thể và phi vật thể truyền thống có giá trị không được quan tâm bảo tồn,lưu trữ,thâm chí bị hủy hoại.

1.2. Trong thời kỳ đổi mới

1.2.1. Quá trình đổi mới tư duy về xây dựng và phát triển nền văn hoá

- Trong những năm 1986-1995

Đại hội VI(năm 1986) đã xác định khoa học kỹ thuật là một động lực to lớn đẩy mạnh quá trình phát triển kinh tế xã hội.

Cương lĩnh (Đại hội VII-năm 1991 thông qua) lần đầu tiên đưa ra quan niệm nền văn hoá Việt Nam có 2 đặc trưng: tiên tiến và đậm đà bản sắc dân tộc.Xác định khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu.

Đại hội VII,VIII,IX,X và nhiều nghị quyết Trung Ương tiếp theo đã xác định văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội và coi nền văn hoá vừa là mục tiêu và động lực của phát triển.Đây là tầm nhìn mới về văn hoá phù hợp với tầm nhìn của thế giới.

- Trong những năm 1996-2008

Đại hội VII(năm 1991) và VII(1996) khẳng định :khoa học kỹ thuật và giáo dục đóng vai trò quan trọng the chốt trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ tổ quốc.Do đó phải coi sự nghiệp giáo dục văn hoá –khoa học kỹ thuật công nghệ là quốc sách hang đầu để phát triển xã hội.

1.2.2. Quan điểm chỉ đạo về xây dựng và phát triển nền văn hoá

- Văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội

Văn hoá là biểu hiện sức sống sáng tạo của một dân tộc, là trình độ phát triển nhân tính của một xã hội, một con người hệ chuẩn cơ bản là các giá trị: chân-thiện- mỹ.

Văn hoá có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc bồi dưỡng, phát huy nhân tố con người và xây dựng xã hội mới.

- Nền văn hoá mà ta xây dựng là nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc

Tiên tiến là yêu nuớc và tiến bộ mà nội dung cốt lõi là lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội theo chủ nghĩa Mac-Lenin, tư tưởng Hố Chí Minh, nhằm mục tiêu vì con người.

Bản sắc dân tộc là tổng thể những phẩm chất, tính cách khuynh hướng cơ bản thuộc về sức mạnh tiềm tàng và sánh tạo giúp cho dân tộc đó giữ vững được tính uy nhất, tính thống nhất, tính nhất quán so với bản thân trong quá trình phát triển.

- Nền văn hoá Việt Nam là nền văn hoá thống nhất mà đa dạng trong cộng đồng các dân tộc

- Xây dựng và phát triển văn hoá là sự nghiệp của toàn dân do Đảng lãnh đạo, trong đó đội ngũ trí thức giữ vai trò quan trọng

- Văn hoá là một mặt trận; xây dựng và phát triển văn hoá là một sự nghiệp cách mạng lâu dài, đòi hỏi ý chí cách mạng và sự kiên trì, thận trọng

- Giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ được coi là quốc sách hàng đầu

1.2.3. Chủ trương xây dựng và phát triển nền văn hoá

- Phát triển văn hoá gắn kết chặt chẽ và đồng bộ với phát triển kinh tế - xã hội

- Làm cho văn hoá thấm sâu vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội

- Bảo vệ bản sắc văn hoá dân tộc, mở rộng giao lưu, tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại

- Đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

- Nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động khoa học và công nghệ

- Xây dựng và hoàn thiện các giá trị mới và nhân cách con người Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập kinh tế quốc tế

1.2.4. Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân

- Kết quả và ý nghĩa

Cơ sở vật chất và kỹ thuật của nền văn hoá mới đã bước đầu được tạo dựng,quá trìng đổi mới về tư duy và văn hoá,về xây dựng con người và nguồn nhân lực có bước phát triển rõ rệt; môi trường văn hoá chuyển biến theo hướng tích cực;hợp tác quốc tế vầ văn hoá được mở rộng.

Giáo dục và đào tạo có bước phát triển mới.Quy mô giáo dục và đào tạo ta9ng ở tất cả các cấp bậc.Chất lượng đội ngủ giáo iên phổ thong co chuyển biến,cơ sở vật chất-kỹ thuật cho trường học trên cả nước được tăng cường đáng kể.

Khoa học và công nghệ có bước phát triển, phục vụ thiết thực hơn nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội.

Những thành tựu trong sự nghiệp xây dựng nền văn hoá chứng tỏ đường lối và chính sách văn hoá của Đảng và Nhà nước ta đã và đang phát triển tích cực, định huớng đúng đắn cho sự phát triển đời sống văn hoá.

• 
  Hạn chế và nguyên nhân
  

Đạo đức, lối sống tiếp tục diên biến phức tạp.

Sự phát triển của nền văn hoá chưa đồng bộ với tăng trưởng kinh tế,gắn bó với nhiệm vụ xây dựng và chỉnh đốn Đảng.

Nhiệm vụ xây dựng con người chưa có nhiều chuyển biến rõ rệt

Môi trưởng văn hoá còn bị ô nhiễm bởi các tệ nạn xã hội, sự tràn lan của các văn hoá phẩn độc hại, thấp kém, lai căng.

Xây dựng thể chế văn hoá còn chậm, làm hạn chế tác dụng của văn hoá đối với các lĩnh vực quan trọng của đời sống đất nước.

Tình trạng nghèo nàn lạc hậu, thiếu thốn về đời sống văn hoá –tinh thần ở nhiều vùng nông thôn, miền núi làm khoảng cách chênh lệch về hưởn thụ văn hoá giữa các vùng miền ,khu vực, tầng lớp.

Nguyên nhân:

Do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, song nhấn mạnh ở nguyên nhân chủ quan là:

Nhận thức của Đảng về vai trò của văn hoá chưa thật đầy đủ. Các chỉ đạo về phát triển văn hoá chưa được thực hiện nghiem túc và đầy đủ.