TuyÓn tËp tiªu chuÈn b¶o vÖ thùc vËt | 10 TCN 583 - 2003 |
tiªu chuÈn ngµnh
|
10 TCN 583 - 2003
|
qui tr×nh
gi¸m ®Þnh tuyÕn trïng bµo nang lµ ®èi tîng
KiÓm dÞch thùc vËt cña ViÖt Nam
The procedure of identification for cyst Nematodes
- Plant Quarantine Pests of Vietnam
|
1. Ph¹m vi vµ ®èi tîng ¸p dông -
Ph¹m vi
Quy tr×nh nµy ¸p dông thèng nhÊt trªn ph¹m vi toµn quèc.
-
§èi tîng
Quy tr×nh nµy ¸p dông cho viÖc gi¸m ®Þnh tuyÕn trïng bµo nang thuéc danh môc ®èi tîng KDTV cña ViÖt Nam ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 117/2000/Q§-BNN-BVTV ngµy 20/11/2000 cña Bé trëng Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n.
2. Tiªu chuÈn trÝch dÉn
-
Tiªu chuÈn ViÖt Nam TCVN 4731 - 89 “KiÓm dÞch thùc vËt - Ph¬ng ph¸p lÊy mÉu”, 1989.
-
Tiªu chuÈn ViÖt Nam TCVN 3937 - 2000 “KiÓm dÞch thùc vËt - ThuËt ng÷ vµ §Þnh nghÜa”, 1999.
3. Tiªu chuÈn ngµnh 10 TCN 336 - 98 “KiÓm dÞch thùc vËt - Ph¬ng ph¸p kiÓm tra cñ, qu¶ xuÊt, nhËp khÈu vµ qu¸ c¶nh”, 1998.
4. Tiªu chuÈn ngµnh 10 TCN 336 - 98 “KiÓm dÞch thùc vËt - Ph¬ng ph¸p kiÓm tra c¸c lo¹i h¹t xuÊt, nhËp khÈu vµ qu¸ c¶nh”, 1998.
5. Tiªu chuÈn ngµnh 10 TCN 336 - 98 “KiÓm dÞch thùc vËt - Ph¬ng ph¸p kiÓm tra c©y xuÊt, nhËp khÈu vµ qu¸ c¶nh”, 1998.
3. ThuËt ng÷ vµ ®Þnh nghÜa
Trong tiªu chuÈn nµy nh÷ng thuËt ng÷ díi ®©y ®îc hiÓu nh sau:
3.1. §èi tîng kiÓm dÞch thùc vËt lµ loµi sinh vËt cã tiÒm n¨ng g©y t¸c h¹i nghiªm träng tµi nguyªn thùc vËt trong mét vïng mµ ë ®ã loµi sinh vËt nµy cha xuÊt hiÖn hoÆc xuÊt hiÖn cã ph©n bè hÑp.
3.2. Thùc vËt lµ c©y vµ nh÷ng bé phËn cña c©y cßn sèng bao gåm c¶ h¹t gièng.
3.3. VËt thÓ thuéc diÖn kiÓm dÞch thùc vËt lµ thùc vËt, s¶n phÈm thùc vËt, ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn hoÆc nh÷ng vËt thÓ kh¸c cã kh¶ n¨ng mang ®èi tîng kiÓm dÞch thùc vËt.
3.4. DÞch h¹i thùc vËt lµ loµi, dßng, d¹ng sinh häc cña thùc vËt, ®éng vËt hoÆc t¸c nh©n g©y h¹i cho thùc vËt hoÆc s¶n phÈm thùc vËt.
3.5. L« vËt thÓ lµ mét lîng nhÊt ®Þnh cña vËt thÓ cã c¸c ®iÒu kiÖn vµ yÕu tè gièng nhau vÒ kh¶ n¨ng nhiÔm dÞch.
3.6. MÉu lµ khèi lîng thùc vËt, s¶n phÈm thùc vËt hoÆc ®Êt ®îc lÊy ra theo mét qui t¾c nhÊt ®Þnh.
3.7. MÉu ban ®Çu lµ khèi lîng mÉu thùc vËt, s¶n phÈm thùc vËt hoÆc ®Êt ®îc lÊy ra tõ mét vÞ trÝ trong l« vËt thÓ.
3.8. MÉu chung lµ mÉu gép c¸c mÉu ban ®Çu.
3.9. MÉu trung b×nh lµ khèi lîng thùc vËt, s¶n phÈm thùc vËt hoÆc ®Êt ®îc lÊy tõ mÉu chung theo mét qui t¾c nhÊt ®Þnh, dïng ®Ó lµm mÉu lu vµ mÉu ph©n tÝch.
3.10. MÉu ph©n tÝch lµ khèi lîng thùc vËt, s¶n phÈm thùc vËt hoÆc ®Êt ®îc dïng ®Ó ph©n tÝch tuyÕn trïng trong phßng thÝ nghiÖm.
3.11. Tiªu b¶n lµ mÉu vËt ®iÓn h×nh tiªu biÓu cña tuyÕn trïng bµo nang ®îc dïng cho viÖc ®Þnh lo¹i, nghiªn cøu, gi¶ng d¹y, phæ biÕn kü thuËt vµ b¶o tµng.
3.12. TuyÕn trïng bµo nang lµ loµi tuyÕn trïng ký sinh thuéc Hä phô Heteroderinae, Hä Heteroderidae, Bé Tylenchida. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, tuyÕn trïng c¸i ph×nh to dÇn thµnh h×nh cÇu, h×nh qu¶ lª hoÆc h×nh h¹t chanh. §Î trøng ngay trong c¬ thÓ, ®Õn thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, tuyÕn trïng c¸i chÕt trë thµnh bµo nang b¶o vÖ trøng tríc t¸c ®éng bÊt lîi cña ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh.
4. Ph¬ng ph¸p thu thËp vµ b¶o qu¶n mÉu
-
Thu thËp mÉu
-
§èi víi thùc vËt, s¶n phÈm thùc vËt xuÊt, nhËp khÈu, qu¸ c¶nh hoÆc vËn chuyÓn trong níc: TiÕn hµnh lÊy mÉu theo ph¬ng ph¸p cña tiªu chuÈn ViÖt Nam TCVN 4731 - 89: KiÓm dÞch thùc vËt - Ph¬ng ph¸p lÊy mÉu.
-
§èi víi c©y trång ngoµi ®ång ruéng: LÊy mÉu theo Ph¬ng ph¸p cña Tiªu chuÈn ngµnh sè 10 TCN 224 - 2003.
-
B¶o qu¶n mÉu
-
MÉu rÔ vµ cñ thu ®îc ®Ó trong c¸c tói polyethylen b¶o qu¶n trong tñ l¹nh ë nhiÖt ®é 5 - 10oC hoÆc ë nhiÖt ®é phßng.
-
MÉu ®Êt thu ®îc ®Ó kh« tù nhiªn ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é phßng hoÆc sÊy ë nhiÖt ®é 35 - 40oC cho ®Õn khi ®Êt kh« ®Ó bµo nang dÔ dµng t¸ch rêi khái ®Êt.
5. Ph¬ng ph¸p t¸ch läc tuyÕn trïng vµ lµm tiªu b¶n gi¸m ®Þnh
5.1. T¸ch tuyÕn trïng bµo nang ra khái ®Êt vµ rÔ
5.1.1. T¸ch tuyÕn trïng bµo nang ra khái ®Êt: Cã ba ph¬ng ph¸p t¸ch läc tuyÕn trïng ra khái ®Êt.
5.1.1.1. Läc qua giÊy Buhr: khèi lîng mÉu ®Êt tõ 5 - 100gam.
- Cho ®Êt vµo cèc chøa 0,5 lÝt níc, cho thªm vµo 3 - 5 giät dung dÞch kiÒm b·o hoµ (NaOH hoÆc KOH), khuÊy ®Òu.
- §æ hçn hîp dÞch qua r©y cã ®êng kÝnh m¾t lç 2mm ®Ó läc ®¸, r¸c.
- LÊy giÊy läc cuèn xung quanh mÆt trong cña cèc thuû tinh sao cho hai mÐp giÊy chång lªn nhau 1 cm, ®æ dÞch läc vµo råi khuÊy ®Òu theo mét chiÒu trong 3 phót sau ®ã dõng l¹i cho bµo nang b¸m vµo mÐp trªn giÊy läc.
- LÊy giÊy läc ra và quan s¸t trùc tiÕp bµo nang hoÆc röa giÊy läc vµo mét cèc níc s¹ch råi ®æ níc ®ã lªn r©y cã ®êng kÝnh m¾t lç 0,05 - 0,1 mm, quan s¸t b»ng kÝnh lóp cÇm tay cã ®é phãng ®¹i 10 lÇn (10 X).
5.1.1.2. Dïng dung dÞch NaCl: khèi lîng mÉu ®Êt tõ 10 - 100gam.
-
Pha dung dÞch NaCl ë nång ®é 10%.
-
Cho ®Êt vµo dung dÞch NaCl trªn, khuÊy ®Òu cho bµo nang næi lªn.
-
§æ hçn hîp dÞch nãi trªn qua r©y cã ®êng kÝnh m¾t lç 2mm ®Ó läc ®¸, r¸c.
-
§æ hçn hîp dÞch trªn qua r©y cã ®êng kÝnh m¾t lç 0,05 - 0,1 mm ®Ó gi÷ l¹i bµo nang.
-
Quan s¸t bµo nang thu ®îc b»ng kÝnh lóp cÇm tay cã ®é phãng ®¹i 10 lÇn (10X).
5.1.1.3. Dïng b×nh läc Fenwick (h×nh 1): khèi lîng mÉu ®Êt tõ 100 - 250 gam.
H×nh 1. B×nh Fenwick ®Ó t¸ch bµo nang trong ®Êt
Ghi chó: 1. MÉu ®Êt gi¸m ®Þnh 6. M¸ng thu bµo nang
2. PhÔu läc 7. §êng ra cña m¸ng thu bµo nang
3. B×nh läc 8. R©y thu bµo nang
4. §¸y phÔu läc 9. §¸y b×nh läc
5. Vßi níc 10. Vßi b×nh
-
§æ ®Êt vµo r©y cã ®êng kÝnh m¾t lç 2mm, xèi níc trùc tiÕp vµo ®Êt ®Ó ®Êt tan vµo b×nh cho ®Õn khi lîng níc gÇn ®Çy b×nh, lo¹i bá phÇn cÆn trªn r©y.
-
Më vßi b×nh läc víi tèc ®é ch¶y võa ph¶i sao cho c¸c h¹t ®Êt tiÕp tôc ch×m xuèng cßn bµo nang næi lªn trªn mÆt níc vµ trµn qua miÖng b×nh theo mét m¸ng dÉn xuèng r©y thu bµo nang cã ®êng kÝnh m¾t lç 0,05 - 0,1 mm phÝa díi.
-
Hong kh« r©y thu bµo nang råi quan s¸t vµ ®Õm.
5.1.2. T¸ch tuyÕn trïng bµo nang ra khái rÔ:
-
Röa rÔ díi vßi níc, thu phÇn níc röa vµ läc qua r©y cã ®êng kÝnh m¾t lç 0.05 - 0,1 mm. Hong kh« r©y vµ ®a lªn kÝnh lóp soi næi cã ®é phãng ®¹i tõ 40 - 70 lÇn ®Ó quan s¸t vµ ®Õm bµo nang.
-
C¾t rÔ ®· röa, ng©m trong ®Üa petri cã chøa níc. Sau 24giê, ®a ®Üa petri lªn kÝnh lóp soi næi cã ®é phãng ®¹i tõ 40 - 70 lÇn ®Ó quan s¸t bµo nang tuyÕn trïng.
5.2. Lµm tiªu b¶n lç hËu m«n cña tuyÕn trïng:
-
Ng©m tuyÕn trïng bµo nang ®· t¸ch läc trong níc 24giê.
-
Vít ra, quan s¸t díi kÝnh lóp soi næi cã ®é phãng ®¹i tõ 40 - 70 lÇn vµ dïng dao lam c¾t lÊy phÇn th©n cã hËu m«n (xem h×nh 2).
PhÇn bá ®i
PhÇn th©n cã hËu m«n
H×nh 2. C¸ch c¾t tiªu b¶n phÇn th©n cã hËu m«n
-
§Æt phÇn th©n cã hËu m«n lªn lam kÝnh, nhá vµi giät glyxerin ®Ó quan s¸t díi kÝnh hiÓn vi.
6. Tr×nh tù gi¸m ®Þnh
Quan s¸t tiªu b¶n díi kÝnh hiÓn vi c¸c chØ tiªu sau
- H×nh d¹ng vµ ®o chiÒu dµi kim hót, ®Õm sè vßng ë vïng m«i, quan s¸t gai giao hîp vµ ®u«i cña tuyÕn trïng ®ùc.
- H×nh d¹ng vµ ®o kÝch thíc cña tuyÕn trïng c¸i.
- H×nh d¹ng vµ ®o kÝch thíc trøng.
- Mµu s¾c, nÕp nh¨n hoÆc c¸c ®êng v©n, vÞ trÝ lç sinh dôc cña bµo nang.
- §Æc ®iÓm lç hËu m«n.
7. §Æc ®iÓm h×nh th¸i, gi¶i phÉu cña tuyÕn trïng bµo nang ¸nh vµng khoai t©y Heterodera rostochiensis Wollenweber vµ tuyÕn trïng bµo nang khoai t©y Heterodera pallida Stone ®îc tr×nh bµy ë phô lôc 1.
8. ThÈm ®Þnh kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh vµ b¸o c¸o
Sau khi kh¼ng ®Þnh kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh tuyÕn trïng bµo nang lµ ®èi tîng kiÓm dÞch thùc vËt cña ViÖt Nam, ®¬n vÞ gi¸m ®Þnh ph¶i b¸o c¸o Côc B¶o vÖ thùc vËt (kÌm phiÕu kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh), ®ång thêi göi tiªu b¶n hoÆc mÉu tuyÕn trïng bµo nang vÒ Trung t©m Ph©n tÝch gi¸m ®Þnh vµ thÝ nghiÖm KDTV ®Ó phóc tra .
§¬n vÞ lÇn ®Çu tiªn gi¸m ®Þnh vµ ph¸t hiÖn ®îc tuyÕn trïng bµo nang lµ ®èi tîng KDTV cña ViÖt Nam ph¶i göi mÉu hoÆc tiªu b¶n vÒ Trung t©m Ph©n tÝch gi¸m ®Þnh vµ thÝ nghiÖm KDTV ®Ó thÈm ®Þnh tríc khi ra quyÕt ®Þnh c«ng bè dÞch vµ xö lý.
§¬n vÞ gi¸m ®Þnh ph¶i lu mÉu trong thêi h¹n Ýt nhÊt lµ 3 th¸ng ®Ó gi¶i quyÕt khiÕu n¹i kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh (nÕu cã).
MÉu phiÕu kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh nh phô lôc 2.
Phô lôc 1
1. §Æc ®iÓm nhËn d¹ng tuyÕn trïng bµo nang ¸nh vµng khoai t©y Heterodera rostochiensis Wollenweber - §èi tîng kiÓm dÞch thùc vËt nhãm I cña ViÖt Nam.
- Con c¸i: H×nh cÇu, ®êng kÝnh 0,5 - 0,8 mm
- Trøng: H×nh bÇu dôc dµi, kÝch thíc 102 x 42
- Bµo nang: H×nh cÇu, mµu n©u ®á, nhá nh ®Çu ®inh ghim, trªn bÒ mÆt cã nh÷ng ®êng v©n do nh÷ng chÊm con hîp l¹i. Lç sinh dôc vµ lç hËu m«n bÐ. Lç sinh dôc n»m trªn mét giao ®iÓm cña c¸c ®êng v©n t¹o thµnh h×nh ch÷ V (nh×n nh m¶nh vßng cung).
- Con ®ùc: H×nh giun, dµi 1mm, kim hót kháe, dµi 27 - 28 . Gèc ch©n kim hót nhá vµ trßn (h×nh 3). §Çu tuyÕn trïng thu«n móp, vïng m«i cã 6 - 8 vßng, cã gai giao hîp, ®u«i trßn ng¾n.
2. §Æc ®iÓm nhËn d¹ng tuyÕn trïng bµo nang khoai t©y Heterodera pallida Stone - §èi tîng kiÓm dÞch thùc vËt nhãm I cña ViÖt Nam.
- Con c¸i h×nh cÇu, ®êng kÝnh 0,5 - 0,8 mm
- Trøng h×nh bÇu dôc dµi, kÝch thíc 102 x 42
- Bµo nang h×nh cÇu, mµu n©u, nhá nh ®Çu ®inh ghim, trªn bÒ mÆt cã nh÷ng ®êng v©n do nh÷ng chÊm con hîp l¹i. Lç sinh dôc vµ lç hËu m«n bÐ. Lç sinh dôc n»m trªn mét giao ®iÓm cña c¸c ®êng v©n kh«ng t¹o thµnh h×nh ch÷ V.
- Con ®ùc h×nh giun, dµi 1mm, kim hót kháe, dµi 27 - 28 . Gèc ch©n kim hót to, th« vµ nh« vÒ phÝa tríc (h×nh 3). §Çu tuyÕn trïng thu«n móp, vïng m«i cã 6 – 8 vßng, cã gai giao hîp, ®u«i trßn ng¾n.
Th©n
Gèc
§Çu
Heterodera pallida Stone Heterodera rostochiensis Wollenweber
H×nh 3: H×nh d¹ng kim hót cña tuyÕn trïng bµo nang
Heterodera rostochiensis Wollenweber vµ Heterodera pallida Stone
Lu ý: Th«ng thêng, sè lîng c¸ thÓ nghiªn cøu ph¶i ®¶m b¶o lµ 30 (n = 30). Trong trêng hîp sè lîng c¸ thÓ Ýt h¬n hoÆc chØ ph¸t hiÖn ®îc mét c¸ thÓ tuyÕn trïng c¸i cã c¸c ®Æc ®iÓm nhËn d¹ng nh trªn cho phÐp kÕt luËn lµ loµi Heterodera rostochiensis Wollenweber hoÆc Heterodera pallida Stone (chØ ¸p dông ®èi víi c¸c ®¬n vÞ ®· tõng gi¸m ®Þnh ®îc tuyÕn trïng Heterodera rostochiensis Wollenweber hoÆc Heterodera pallida Stone).
Phô lôc 2
Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam §éc lËp – Tù do – H¹nh phóc ---------------------------------------- ................., ngµy... th¸ng ... n¨m 200...
PhiÕu kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh
tuyÕn trïng bµo nang lµ ®èi tîng KDTV cña ViÖt Nam
-
Tªn l« hµng hoÆc c©y trång:
-
Níc xuÊt khÈu hoÆc ®Þa ®iÓm gieo trång trong níc:
-
Níc xuÊt xø:
-
Ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn: Khèi lîng:
-
§Þa ®iÓm lÊy mÉu:
-
Ngµy lÊy mÉu:
-
Ngêi lÊy mÉu:
-
T×nh tr¹ng mÉu hoÆc c©y trång bÞ h¹i:
-
Ký hiÖu mÉu:
-
Sè mÉu lu:
-
Ngêi gi¸m ®Þnh:
-
Ph¬ng ph¸p gi¸m ®Þnh: Theo tiªu chuÈn ngµnh sè 10 TCN 583- 2003 “Quy tr×nh gi¸m ®Þnh tuyÕn trïng bµo nang lµ ®èi tîng kiÓm dÞch thùc vËt cña ViÖt Nam”
-
KÕt qu¶ gi¸m ®Þnh:
Tªn khoa häc:
Hä: Heteroderidae
Bé: Tylenchida
Lµ ®èi tîng KDTV nhãm .... thuéc Danh môc ®èi tîng kiÓm dÞch thùc vËt cña ViÖt Nam.
thñ trëng §¬n vÞ Trëng phßng kü thuËt
(Ký tªn ®ãng dÊu) (hoÆc ngêi gi¸m ®Þnh)
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Ph¸p lÖnh B¶o vÖ vµ KiÓm dÞch thùc vËt ®îc c«ng bè bëi LÖnh cña Chñ tÞch níc sè 11/2001/LCTN ngµy 08 th¸ng 08 n¨m 2001.
2. §iÒu lÖ vÒ kiÓm dÞch thùc vËt ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 58/2002/N§-CP cña ChÝnh phñ ngµy 03 th¸ng 06 n¨m 2002.
3. §êng Hång DËt - Chñ biªn (1996)
Tõ ®iÓn b¸ch khoa B¶o vÖ thùc vËt, Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp.
4. ViÖn B¶o vÖ thùc vËt (1997)
Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu B¶o vÖ thùc vËt, tËp 1, Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp.
5. Gooch , P.S; Siddiqui, M.R., Sheila, W., Mary Franklin (1973)
C.I.H. Desriptions of Plant – parasitic Nematodes, Commonwealth Institute of Helminthology st. Albans herts, England.
6. William, R. N. (1991)
Manual of Agricultural Nematology, E., Marcel Deker, Inc., New York.
7. Decker, H.H. (1969)
Phytonematologie - Biologie und Bekämpfung Planzenparasitärer Nematoden,Deutschcr Landwirtschaftsverlag - Berlin.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |