Ñeå noùi vôùi anh em baïn höõu ôû ñôøi
tải về 42.79 Kb.
|
- Điều hướng trang này:
- Baùm chaët nghìn naêm qua töøng theá heä
| Cuoäc haønh höông veà thôøi ñaïi Huøng vöông ñaõ ñi vaøo ñoaïn cuoái. Qua 18 chöông saùch, Leâ Vaên Haûo ñöa ta ngöôïc doøng thôøi gian, trôû veà thaêm laøng xöa chaïïcoå, hoøa mình vaøo taâm tö, neáp soáng, noãi vui buoàn cuûa oâng baø toå tieân ta thôøi laäp quoác. Tieáng troáng ñoàng voã nhòp hoø döïng nöôùc, tieáng gaùi trai giao duyeân trong leã hoäi ngaøy muøa, vaø tieáng theùt xung traän cuûa hai baø Tröng coá gaéng baùm giöõ töøng maûnh vöôøn, töøng buïi tre tröôùc söùc maïnh hung haõn cuûa moät ngöôøi laùng gieàng khoång loà, taát caû nhö coøn vang voïng ñoù daây, thaám vaøo töøng taác ñaát , töøng ngoïn coû, töøng traùi tim.
Roài Ñinh, Leâ, Lyù, Traàn ... moät maïch soáng thaáu xuoát 4 nghìn naêm ngaøy qua ngaøy ñöôïc taïo döïng, vôùi moät tieáng noùi, moät höôùng tö duy, moät phong caùch soáng, vôùi nhöõng huyeàn thoaïi, nhöõng kyû nieäm thuôû ban sô, nhöõng nieàm tin töôûng, töï haøo ñöa ñeán töông lai. (...) Ñeå noùi vôùi anh em baïn höõu ôû ñôøi Hoâm qua, hoâm nay vaø ngaøy sau maõi maõi Baèng noãi haân hoan, baèng loøng caûm khaùi Baèng nieàm töï haøo, baèng vò ñaéng cay Raèng chuùng ta vaãn coøn soáng ñeán ngaøy hoâm nay Raèng chuùng ta ñaõ lôùn leân khoâng ngöøng töø khi laäp quoác Toâi noùi vôùi anh em nhöõng lôøi baèng nöôùc maét Toâi haùt vôùi anh em lôøi ca dao moäc maïc Toâi ñi vôùi anh em treân ñöôøng ta baùt ngaùt Toâi cheát vôùi anh em nuï cöôøi khoâng heà taét (...)
Lôùn leân khoâng ngöøng Chuùng ta ñaõ lôùn leân khoâng ngöøng Chuùng ta seõ lôùn maõi khoâng ngöøng Ñoù laø moät nieàm tin coù caên cöù Vöõng vaøng nhö kieàng ba chaân
Töø khi lòch söû ñang naèm trong noâi Chieác noâi ñong ñöa ca dao dòu ngoït cho ta ñöùng leân ñöùng thaúng laøm ngöôøi Ñoù laø nieàm töï haøo nôû thaém laøn moâi cho lôøi haùt em vang löøng theá giôùi (...) (Lôùn leân khoâng ngöøng, khoâng nhôù teân taùc giaû, vieát theo kyù öùc) Vaän nöôùc Vieät thaêng traàm, coù luùc oai huøng, coù luùc ñen toái, nhöng coù moät ñieàu hieån nhieân laø, qua bao phong ba baõo taùp , qua bao cuoäc ngoaïi xaâm ñeán töø khaép nôi, tröôùc nhöõng cöôøng quoác maïnh nhaát cuûa moãi thôøi ñaïi, nöôùc Vieät coøn toàn taïi , vaø ngaøy hoâm nay khoâng moät ai coù theå nhìn daân ta vôùi con maét khinh khi. Nhöng ! Vaøi naêm gaàn ñaây, raûi raùc treân baùo chí , thaáy coù nhöõng lôøi chua cay, than thaân traùch phaän, ñau xoùt mình lôõ mang thaân phaän laø ngöôøi daân Vieät, tuûi hoå laøm daân cuûa moät nöôùc coøn ngheøo yeáu , khinh khi bôùi xaáu nhöõng bieåu töôïng cuûa cuoäc ñaáu tranh gìn giöõ ñaát nöôùc, nhö Quang Trung chaúng haïn, ñeå roài töø ñoù ñöa ñeán keát luaän vaên hoùa mình thui choät, daân toäc mình beänh hoaïn ñeâ heøn. Keå ra nghe khaåu hieäu " Daân ta ai cuõng anh huøng " ai maø tin cho noåi ? Nhöng coøn baûo daân ta coù moät taâm thöùc thui choät, beänh hoaïn, coù leõ neân nhöôøng lôøi leõ ñoù cho ñaùm ngöôøi Phaùp thöïc daân giang hoà töù chieáng kieåu nhö Ñoà Phoå Nghóa (Dupuis) , vaøo luùc sô thôøi thöïc daân. Thôøi Phaùp thuoäc, khoâng thieáu keû baùm Taây goïi Phan Ñình Phuøng, Ñeà Thaùm ... laø "cöôùp" (pirate). Xeùt cho cuøng, daân ta cuõng laém ngöôøi coù ñaàu oùc thui choät, beänh hoaïn, leä thuoäc Myõ Taây , nhöng khoâng phaûi ai cuõng nhö vaäy. Laø con daân Vieät cuõng neân coù moät phong caùch töï troïng toái thieåu. Duø gì ñi nöõa, coù raát nhieàu ngöôøi ngoaïi quoác chuù taâm tôùi Vaên hoùa Vieät. Trong loaït baøi veà caùi nhìn cuûa Ngoaïi quoác ñoái vôùi vaên hoùa ta, kyø naøy Leâ Vaên Haûo noùi veà Giao löu Vaên hoùa - Vieät Nhaät vaø söï quan taâm cuûa ngöôøi Nhaät vôùi vaên hoùa Vieät Nam. Thöïc ra Ta hay Taây chaéc cuõng vaäy maø thoâi. Töø vaøi chuïc naêm nay, Ngöôøi Vieät mình soáng ôû nöôùc ngoaøi cuõng ñoâng. Baïn beø thaân thieát vaø ngay caû con chaùu trong nhaø, daâu, reå, nhieàu khi cuõng laø Taây, laø Myõ. Quen Taây quen Myõ chaúng coøn gì laø ñaëc bieät, chaúng coøn gì ñaùng chuù taâm, chaúng coøn gì ñaùng ñeå khoe khoang. Taây cuõng aên nöôùc maém nhö ta, ta cuõng chaúng töø phoù-maùch Rocquefort, bíp-teách, röôïu nho, Coâ Ca, Maéc Ñoâ ... Vaên hoùa Taây ? Vaên hoùa Ta ? bieát nhau caû roài. Quaû thöïc quaù trình hình thaønh coù khaùc ! nhöng chaúng coù gì maø phaûi tranh luaän hôn thua. Xeùt cho cuøng, caû hai neàn vaên hoùa ñang töø töø bò moät thöù vaên hoùa thò tröôøng toaøn caàu môùi naûy sinh ñeø beïp laán aùt, thöù vaên hoùa " Soác - Seách " . Seách laø " Sexe", laø tình duïc, vaø Soác laø " Choc ", laø khieâu khích. Muoán baùn ñöôïc haøng hoùa, baùn vaät, baùn thaân, baùn danh döï, baùn ngoøi buùt, hay baùn gì gì ñi nöõa thì quay ñi quaån laïi cuõng chaúng thoaùt hai chieâu Seách vaø Soác lieân hoaøn! Duøng tình duïc hay duøng khieâu khíùch, hay caû hai, ñeå cho khaùch haøng, ñoäc giaû chuù yù tôùi mình ! Hình aûnh cuoái cuøng ta coù theå thaáy laø moät oâng Taây, moät oâng Ta, baïn nhau ñaõ töø vaøi chuïc naêm, töø thuôû caép saùch ñeán Ñaïi hoïc, ngoài nhaâm nhi cheùn Cognac, nhìn luõ con Taây vaø con Ta cuûa theá kyû 21 maø than: "Chaúng hieåu boïn noù nhieãm caùi thöù vaên hoùa gì, ñöùa naøo nhö ñöùa aáy ..." *** Ñoá ai bieát luùa maáy caây, Nguyeãn Dö maáy tuoåi ... ? maø vaãn coøn "tung taêng " nhö thuôû leân naêm, leân möôøi. Nguyeãn Dö chaïy nhaûy tung taêng , nhaûy töù tung, nhaûy loø coø , nhaûy duø , nhaûy ñaàm , nhaûy ... , nhaûy ... Caùc baïn maø ñaàu goái khoâng cho pheùp nhaûy nöõa cöù an nhaøn, töï taïi theo goùt Traàn Vaên Kyù gheù thaêm Thaùp Baø Nha Trang roài cuøng Hoà Ñaéc Duy tôùi Thaùnh Ñòa Myõ Sôn, neáu khoâng haõy laät xem nhöõng trang cuoái cuøng cuûa " Tuyeån taäp aûnh 2001 ", aûnh ngheä thuaät cuûa Vieät kieàu haûi ngoaïi. Caùc baïn coù ít nhieàu duyeân vôùi Khaùnh Hoøa - Nha Trang (hay chöa töøng nghe noùi tôùi Nha Trang cuõng chaúng sao) haõy ñoïc Möa Ñoàng Coï, gioù Tu Oa ñeå bieát Ñoàng Coï, Tu Oa laø caùi gì ? hay ñeå nghe nhöõng maåu chuyeän oaùi oaêm xaây quanh caùi teân ngöôøi, nhaát laø khi teân ñoù bò ñaùm " thöù ba sau quyû vaø ma" theâm daáu bôùt daáu. Laøng thô Chim Vieät, ngoaøi nhöõng caây buùt quen thuoäc nhö Vuõ Quyeân, Quyønh Chi, Ngoâ Taèng Giao, laàn naøy ñöôïc ñoùn tieáp theâm nhöõng doøng thô cuûa Vuõ Tieán Laäp, Vónh Tröôøng, saùng taùc thô, giôùi thieäu thô - thô Anh, thô Haùn, thô Nhaät. Trong ba caùi bieát, AÙi Vaên chæ nhaän bieát coù hai laø traøvaø röôïu, coøn caùi thöù ba... thì chòu thua khoâng daùm baøn. Nhöng baøn veà röôïu ñöôïc nhö AÙi Vaên cuõng ñaõ laø moät cao thuû roài, haõy vöøa ñoïc " Moät traø, moät röôïu, moät ... moät ..." vöøa cuøng AÙi Vaên nhaâm nhi cheùn Cognac ... Lyù Khaéc Cung giôùi thieäu moät loái " uoáng röôïu kieåu Vieät Nam ", thöû so saùnh hai caùch uoáng röôïu xem sao. Caùc Vieät kieàu neân nghe Chung Moác "noùi vôùi Vieät kieàu " ñeå bieát moät soá ngöôøi trong nöôùc nhìn mình nhö theá naøo. Baùc Só Nguyeãn Löu Vieân traû lôøi moät soá caâu hoûi ñöôïc neâu ra sau khi ñöa ra baøi : Vaøi kyû nieäm cuûa moät cöïu sinh vieân tröôøng thuoác Haø Noäi. Nhaân muøa Vu Lan, Truùc Huy keå laïi moät giaác mô kyø laï. *** Môøi baïn böôùc vaøo theá giôùi noäi taâm hö hö thöïc thöïc cuûa vaên hoïc xöù Phuø Tang. Ñinh Vaên Phöôùc giôùi thieäu Natsume Soseki (1867-1916) qua taùc phaåm "Möôøi ñeâm moäng mò" . " Möôøi ñeâm moäng mò ( Yume juya ) vieát vaøo naêm 1908, laø moät saùng taùc ngaén, goàm möôøi giaác moäng coù noäi dung ñoäc laäp vôùi nhau. Taùc giaû ñaõ duøng hö caáu, tính huyeãn hoaëc cuûa möôøi chuyeän trong moäng ñeå dieãn taû nhöõng caûm nhaän veà cuoäc ñôøi: tính laõng maïn, tính ñam meâ, toäi loãi khoâng theå goät röûa, nhöõng noãi baát an khoâng coù caùch giaûi quyeát, nhöõng öôùc voïng khoâng thaønh, nhöõng noã löïc khoâng ñöôïc ñeàn ñaùp ..." Nguyeãn Nam Traân giôùi thieäu taùc phaåm "Böùc Hoïa Nuùi Thu" (Thu Sôn Ñoà - Shuzanzu ) cuûa Akutagawa Ryunosuke: " Caùc hoïa phoå cuûa Trung Quoác thöôøng nhaéc ñeán böùc Phoûng Hoïa Hoaøng Ñaïi Si Thu Sôn Ñoà cuûa Vöông Thaïch Coác maø khoâng thaáy ghi cheùp veà baûn chính Thu Sôn Ñoà do Ñaïi Si saùng taùc. Neáu Thu Sôn Ñoà, böùc danh hoïa maø nhaø vaên noùi ñeán ôû ñaây,khoâng heà coù thöïc thì coù quan troïng khoâng? Veû ñeïp tuyeät ñoái cuûa moät taùc phaåm ngheä thuaät phaûi chaêng chæ coù trong taâm khaûm cuûa ngöôøi thöôûng thöùc noù ? Hai laàn nhìn moät böùc tranh, ngöôøi ta coù theå caûm nhaän hai caùch khaùc nhau nhöng coù theå naøo cuøng moät ngöôøi xem maø moät böùc tranh ñöôïc coi laø ñeïp khi treo trong ngoâi nhaø hoang pheá cuûa khaùch taøi töû phong löu laïi ñaâm ra xuoáng saéc khi chöng treân töôøng phuû ñeä moät phuù haøo thieáu ngheä só tính. " Phaïm Phuù Thònh dòch truyeän "Boán Beà Bôø Buïi" (Yabu No Naka) cuûa Akutagawa Ryunosuke, moät truyeän ngaén ñaõ ñöôïc döïng thaønh phim noåi tieáng Laõ Sinh Moân (Rashomon). Truyeän " baøy toû hoaøi nghi veà tính tuyeät ñoái cuûa Söï Thaät. Coù Söï Thaät phoå quaùt khoâng, hay chæ laø aûo aûnh cuûa Söï Thaät khuùc xaï qua taâm lyù cuûa moãi ngöôøi" .Qua baøi taïp vaên "Tieáng thu " Nguyeãn Nam Traân suy ngaãm veà moät nghi vaán vaên hoïc do Nguyeãn Vyõ neâu leân : " baøi Tieáng Thu (1939) noåi tieáng cuûa Löu Troïng Lö (1912-1991) coù laáy caûm höùng töø moät baøi thô xöa cuûa Nhaät khoâng? " ***
Caùc baïn nghieân cöùu veà lòch söû Vieät Nam coù theå ñoïc vaø haï taûi taøi lieäu thö tòch cuûa hai giaùo Sö Quaùch Thanh Taâm vaø Philippe Langlet : " Reùfeùrences bibliographiques d'histoire du Viet Nam" Soùng töø tröôøng cuûa Thuïy Khueâ " laø nhöõng baøi vieát ñaùnh daáu nhöõng gaëp gôõ cuûa moät caù nhaân vôùi moät taùc phaåm. "Taùc phaåm" coù theå laø moät böùc tranh, moät baøi haùt, moät truyeän ngaén, moät cuoán phim, moät truyeän daøi, moät baøi thô... maø cuõng coù theå laø moät ngöôøi. Nhöõng gaëp gôõ aáy daøn traûi vaø môû roäng trong khoâng gian vaø thôøi gian, khoâng phaân bieät giôùi tuyeán trong, ngoaøi, khoâng phaân caùch keû tröôùc, ngöôøi sau, vaø cuõng khoâng phaân chia ñòa haït vaø hình thöùc bieåu loä ngheä thuaät. Chuùng ghi laïi nhöõng xuùc ñoäng, nhöõng caûm nhaän, nhöõng suy tö... cuûa moät ngöôøi trong khoaûnh khaéc ngaén nguûi hay laâu daøi "soáng chung" vôùi moät "taùc phaåm". " Sau cuøng, vôùi nhöõng chöông choùt cuûa taäp haønh kyù " Muøi Höông Traàm ", sau AÁn Ñoä, Trung Quoác, nay Nguyeãn Töôøng Baùch ñaõ böôùc sang Taây Taïng, vaø ñaây cuõng laø ñoaïn cuoái cuûa cuoäc haønh trình veà thaêm ñaát Phaät. Vöôøn hoa Chim Vieät taïm thôøi chæ coù baáy nhieâu hoa môùi. Trong nhöõng ngaøy thaùng tôùi, xin môøi baïn gheù thaêm, bieát ñaâu ... haõy haønh trình, haønh höông vaøo chieàu saâu lòch söû thieâng lieâng cuûa Toå quoác ngaøn naêm .... Toâi laøm vì sao mai maáy ngaøn naêm theo doõi Ñeå noùi vôùi anh em baïn höõu ôû ñôøi Hoâm qua, hoâm nay vaø ngaøy sau maõi maõi Baèng noãi haân hoan, baèng loøng caûm khaùi Baèng nieàm töï haøo, baèng vò ñaéng cay Raèng chuùng ta vaãn coøn soáng ñeán ngaøy hoâm nay Raèng chuùng ta ñaõ lôùn leân khoâng ngöøng töø khi laäp quoác Toâi noùi vôùi anh em nhöõng lôøi baèng nöôùc maét Toâi haùt vôùi anh em lôøi ca dao moäc maïc Toâi ñi vôùi anh em treân ñöôøng ta baùt ngaùt Toâi cheát vôùi anh em nuï cöôøi khoâng heà taét Phaûi chaêng lôøi phaùn xeùt toát hay xaáu tuøy thuoäc nhieàu vaøo moâi tröôøng soáng cuûa moãi ngöôøi. Jean Dupuis vieát "Baéc kyø vaø bôø bieån Annam ñaày daãy cöôùp; nhöng chaúng gì ñaùng ngaïc nhieân trong moät xöù moùi ngöôøi ñeàu aên caép (tout le monde vole)" . Ñeå hieåu taïi sao coù loái nhìn voõ ñoaùn naøy ta phaûi nghe Dutreuil De Rhins noùi veà Dupuis : "Ñoaøn tuøy tuøng thaùm hieåm cuûa Dupuis chæ goàm toaøn laø luõ ñaàu troäm ñuoâi cöôùp (gens de sac et de corde) " ( Quand les francais deùcouvraient, George Buis, Les archives de la socieùteù de geùographie, trang 19). Soáng vôùi luõ troäm caép neân cöù töôûng khaép xöù chæ toaøn daân troäm caép ! Hình aûnh cuoái cuøng ta coù theå töôûng töôïng laø moät oâng Taây, moät oâng Ta, baïn nhau ñaõ töø vaøi chuïc naêm , ngoài nhaâm nhi cheùn Cognac, nhìn luõ con Taây vaø con Ta cuûa theá kyû 21 maø than: "Chaúng hieåu boïn noù nhieãm caùi thöù vaên hoùa gì, ñöùa naøo nhö ñöùa aáy ..." Natsume Soseki (1867-1916) laø moät nhaø vaên lôùn ñaïi dieän cho vaên chöông caän ñaïi cuûa Nhaät Baûn. Ngaøy nay sau moät theá kyû, taùc phaåm cuûa oâng vaãn thu huùt ñöôïc nhieàu ngöôøi ñoïc ôû moïi löùa tuoåi. Moät trong ba tôø giaáy baïc (möôøi nghìn, naêm nghìn vaø moät nghìn) tôø moät nghìn Yen phaùt haønh cho ñeán naêm 2004, mang hình oâng. OÂng laø nhaø vaên cuûa truyeän daøi, raát ít vieát truyeän ngaén hay tuøy buùt. Yume juya (Möôøi ñeâm moäng mò) vieát vaøo naêm 1908, laø moät saùng taùc ngaén, goàm möôøi giaác moäng coù noäi dung ñoäc laäp vôùi nhau. Taùc giaû ñaõ duøng hö caáu, tính huyeãn hoaëc cuûa möôøi chuyeän trong moäng ñeå dieãn taû nhöõng caûm nhaän veà cuoäc ñôøi: tính laõng maïn, tính ñam meâ, toäi loãi khoâng theå goät röûa, nhöõng noãi baát an khoâng coù caùch giaûi quyeát, nhöõng öôùc voïng khoâng thaønh, nhöõng noã löïc khoâng ñöôïc ñeàn ñaùp& ÔÛ ñaây xin dòch naêm ñeâm leû. tải về 42.79 Kb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|