Hình 1.3. Biểu đồ nhiệt ẩm khu vực nghiên cứu

Hình 1.3. Biểu đồ nhiệt ẩm khu vực nghiên cứu

- Sương muối: Sương muối thường xuất hiện vào tháng 12 và tháng 2 năm sau với tần suất xuất hiện 1- 3 lần/ năm. Đây là yếu tố bất lợi cho sinh trưởng và phát triển của cây trồng.

Diện tích các loại đất: Tổng diện tích đất tự nhiên của khu vực nghiên cứu là 23.042 ha. Trong đó 78 % là diện tích đất lâm nghiệp, và 15 % là diện tích đất nông nghiệp [71], [56]. Tuy nhiên hiện nay vẫn còn 6 % tổng diện tích là đất chưa sử dụng, chủ yếu đất trống đồi núi trọc. Ở khu vực có 6 loại hình sử dụng đất khác nhau, bao gồm: canh tác lúa nước ở các thung lũng; canh tác cây màu/lương thực ở các khu đồi các sườn núi; chăn nuôi; trồng rừng trên diện tích đất rừng đã được giao; quản lý rừng cộng đồng, và làm vườn. Chiến lược phát triển sinh kế và sản xuất ở mỗi xã có khác nhau do sự khác biệt về văn hóa (Người Thái và người Mường) và điều kiện đất đai ở mỗi xã.

Trong vùng vẫn còn tồn tại hình thức bảo vệ rừng cộng đồng, gần như ở mỗi thôn bản đều có một khu rừng riêng để sử dụng cho các lợi ích công cộng. Mọi người trong thôn bản đều có ý thức và trách nhiệm cao với tài nguyên thiên nhiên tại khu vực đó mà không ai xâm phạm, việc sử dụng tài nguyên ở khu vực này được người dân trong từng thôn bản thảo luận và giải quyết. Mô hình quản lý rừng cộng đồng này cần được nghiên cứu sâu hơn nữa nhằm ứng dụng, lồng ghép vào công tác quản lý, bảo tồn ở một quy mô rộng lớn hơn.

Tình hình sử dụng đất nông nghiệp: Tổng diện tích đất nông nghiệp ở khu vực (bao gồm cả diện tích đất lúa nước, đất cây màu và đất vườn) năm 2008 là 6.442 ha, chỉ chiếm 27,95% tổng diện tích đất tự nhiên. Diện tích đất nông nghiệp trung bình đầu người chỉ là 0,247 ha [71], [56]. Canh tác lúa và trồng cây màu, lương thực trên đất dốc, và chăn nuôi là các hoạt động nông nghiệp chính trong khu vực.

Tìm hiểu sâu hơn về cuộc sống của người dân cho thấy, việc sử dụng đất nông nghiệp ở khu vực dải núi đá vôi phía Tây Nam tỉnh Hòa Bình vẫn còn theo tập quán canh tác cổ truyền là tập trung nhiều vào khai thác tự nhiên mà ít chú trọng tới các biện pháp bảo vệ và làm giàu đất [72]. Vì vậy, độ màu mỡ đất ngày càng suy giảm dẫn đến năng suất cây trồng cũng giảm theo.

Tình hình sử dụng đất lâm nghiệp: Phân chia đất lâm nghiệp theo chức năng: Theo qui hoạch phân chia 3 loại rừng trong tổng quan phát triển lâm nghiệp tỉnh Hoà Bình, chủ yếu diện tích đất lâm nghiệp trong khu vực nghiên cứu thuộc đối tượng là rừng đặc dụng. Tuy nhiên, ranh giới các loại rừng vẫn chưa được cắm mốc ngoài thực địa.

Tình hình giao đất giao rừng: Đầu năm 2004, nhận thấy tầm quan trọng của việc cần phải bảo tồn nguyên vẹn của khu cảnh quan núi đá vôi Pù Luông- Cúc Phương và sự đa dạng của nó. Chi cục kiểm lâm Hòa Bình đã tiến hành thành lập Khu BTTN Ngọc Sơn - Ngổ Luông để tạo nên một liên khu được gọi là liên khu đá vôi Pù Luông – Cúc Phương. Từ thời điểm đó, hầu hết các diện tích rừng trong 2 huyện Tân Lạc và Lạc Sơn được coi là rừng đặc dụng và được giao cho BQL KBT quản lý. Trong khi đó, diện tích rừng trên địa bàn huyện Mai Châu vẫn là rừng phòng hộ và diện tích giao khoán này vẫn chưa có số liệu cụ thể.