(Phần V): Thủ lĩnh Cộng sản cuối cùng của Đông Đức viết nhật ký trong tù

(Phần V): Thủ lĩnh Cộng sản cuối cùng của Đông Đức viết nhật ký trong tù

 Là vị thủ lĩnh cộng sản cuối cùng của CHDC Đức, Egon Krenz là người kế nghiệp lãnh tụ Erich Honecker - nổi tiếng với lời tiên tri bất thành “bức tường Berlin có thể sẽ còn tồn tại 50, 100 năm nữa, nếu những lý do khiến nó xuất hiện vẫn còn” -, khi ông này phải từ chức vào mùa thu năm 1989. Tuy nhiên, Krenz cũng chỉ tại vị được một thời gian rất ngắn: những biến cố dồn dập diễn ra vào thượng tuần tháng 11-1989, dẫn đến sự sụp đổ của bức tường Berlin, đã nhấn chìm ông và các đồng chí khác trong Đảng Công nhân Xã hội Thống nhất Đức (tức Đảng Cộng sản Đông Đức).

Ngày 6-12-1989, ông phải từ chức chủ tịch Hội đồng Nhà nước và tới tháng 1-1990, ông còn bị khai trừ khỏi đảng. Sau khi nước Đức thống nhất, nhiều thành viên Ban lãnh đạo thượng đỉnh Đảng Cộng sản Đông Đức đã bị đưa ra tòa như những kẻ phải chịu trách nhiệm trực tiếp vì cái chết của nhiều công dân Đông Đức tại đường biên giới Đông – Tây, thông qua việc ra chỉ thị nổ súng không thương tiếc và do dự vào người di tản. Riêng Egon Krenz còn bị cáo buộc về tội giả mạo các kết quả bầu cử chính quyền tự quản ở CHDC Đức năm 1989, trên cương vị chủ tịch Ủy ban Bầu cử Quốc gia.

Trong một vụ án kéo dài từ năm 1992, vào năm 1997, Krenz đã bị án tù 6 năm 6 tháng, nhưng thực tế ông được phóng thích 18 ngày sau khi bản án được tuyên vì trước đó, trong suốt thời gian diễn ra phiên tòa, ông bị tạm giam.

Nhưng chưa hết, năm 1999, Tòa án Liên bang đã mở phiên tòa xé lại phán quyết năm 1997. Đến năm 2000, tòa lại tuyên án 6 năm rưỡi tù giam đối với Krenz. Sau gần 4 năm ngồi tù trong những điều kiện rất “lý tưởng”, tháng 12-2003, ông đã được tại ngoại, hưởng án tù treo trong thời gian thử thách. Thời gian thụ án, Egon Krenz đã viết hồi ký “Ghi chép trong tù” - một thứ “ngục trung nhật ký” chứa chan những cảm xúc hoài niệm.
Buổi ra mắt sách gây tiếng vang

Sách của Egon Krenz được ra mắt vào một ngày thứ Tư trung tuần tháng Hai 2009. Báo chí Đức đưa tin: tối hôm đó, tại phòng biên tập trước kia của tờ “Neues Deutschland” - từng là cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Đông Đức, nay đã được khoác lên mình tấm áo mới -, người tới dự có cảm giác như được đi ngược dòng thời gian để trở về bầu không khí Đông Đức thuở nào. Chừng 300 người đã tới dự buổi ra mắt sách có tiếng vang lớn này.

Các nhân chứng cho hay: cử tọa gồm toàn những người hưu trí, đa phần từng là đảng viên cộng sản. Nhiều tờ báo còn cho rằng, trong số họ có rất nhiều cựu mật vụ Stasi (Cơ quan An ninh Quốc gia Đông Đức). Điều này không phải hoàn toàn vô cơ sở nếu chúng ta biết rằng, trong những năm qua, NXB ấn hành cuốn hồi ký của Krenz đã xuất bản nhiều cuốn sách của các cựu nhân viên Stasi và các cựu cán bộ đảng Đông Đức. (Các tác giả này, hầu như không có ngoại lệ, đều tìm cách lý giải cho sự hiện diện và tồn tại của bức tường Berlin, cho chỉ thị nổ súng vào những người di tản và nói chung, cho sự đàn áp tàn bạo đối với những người bất đồng chính kiến trong thể chế cũ).

Cố nhiên, “nhật ký trong tù” của Egon Krenz cũng thuộc hàng những tác phẩm kể trên, trong đó, vị cựu thủ lĩnh cộng sản này đã tiết lộ nhiều sự kiện theo chiều hướng nửa thú nhận, nửa biện bạch cho quá khứ. 

Chẳng hạn, ông khẳng định: Ban lãnh đạo đảng dự định tuyên bố mở biên giới Đông Đức vào ngày 10-11-1989, chỉ thị mở biên giới được ấn định vào ngày đó. Tuy nhiên, một đồng chí của ông, Günther Schabowski, thời đó cũng là ủy biên Bộ Chính trị, đã “thiếu tập trung” đến mức ngay trong chương trình TV được truyền hình trực tiếp, ông đã vội vã tuyên bố mở biên giới “có hiệu lực ngay lập tức”. Chỉ đến khoảng 21 giờ tối cùng ngày, Krenz mới được biết về những gì đã xảy ra, nhưng khi đó đã quá muộn và ông đành bất lực.

Theo lời Krenz trong buổi ra mắt sách, với việc đảm bảo quyền tự do đi lại của các công dân Đông Đức, Ban lãnh đạo Đảng muốn “cải tổ nước Đức”. Được cử tọa vỗ tay vang dội hưởng ứng, Egon Krenz đòi hỏi những công dân Đông Đức cũ phải được hưởng sự tôn trọng ở mức độ cao hơn. “Những ai đã sống ở CHDC Đức đều không cần phải hổ thẹn”, ông phát biểu và khẳng định: nhiều người Đông Đức cũ hiện nay vẫn bị gạt bỏ ra khỏi đời sống xã hội.

Trong hồi ký, vị cựu chính khách – từng trải qua 3 nhà tù ở Berlin – đã dùng những lời lẽ gay gắt khi phàn nàn về thái độ “lên mặt” của đội ngũ lính canh tù. Theo ông Krenz, nhất là vào thời gian đầu, họ không coi ông ra gì và nhiều lần còn hạ nhục ông. Cứ mỗi lần ông muốn hỏi bất cứ điều gì, đám lính canh lại bảo “đây không phải là Đông Đức!” Như Krenz hồi tường, ấn tượng khủng khiếp nhất mà ông phải trải qua là khi ông phải cởi hết quần áo, và các lính canh dùng găng ca su để khám xem ông có giấu gì trong hậu môn hay không. Krenz châm biếm: “Có lẽ người ta tò mò, xem ở đó có tên lửa bí mật có thể khiến tôi đào tẩu xuyên qua bức tường trại giam? Hay họ hy vọng rằng bao nhiêu tỉ Mark thất lạc của Đảng Cộng sản Đức sẽ được tìm thấy ở đó?” Ngoài ra, như lời Krenz khẳng định trong buổi ra mắt sách, “cám ơn những lời thăm hỏi, tôi khỏe”.

Hiện ông sống tại một ngôi nhà không lớn lắm, nhưng tuyệt đẹp, tại một làng ven biển đầy nắng và gió ở tỉnh Mecklenburg. “Đặc biệt, mỗi khi hè đến, người dân lại đứng ngoài cánh cửa vườn nhà tôi, họ xin tôi chữ ký và chụp ảnh cùng tôi”, Krenz tự hào kể, và cho biết hiện tại ông ít quan tâm đến tương lại: “Chủ yếu tôi để tâm tới quá khứ, tôi muốn giải nghĩa quá khứ”. Tuy nhiên, ông già 71 tuổi này vẫn có quan điểm trước sau như một đối với lời cáo buộc mà vì nó, ông đã phải ngồi tù nhiều năm: theo ông, lệnh xả súng vào những người vượt biên là hợp hiến và phù hợp với “luật pháp nhân dân”!

(Phần VI): Sự bù đắp của lịch sử Tiệp Khắc

thông qua một vụ xét xử mang tính tiền lệ

Đó là trường hợp tiêu biểu cuả bà Ludmila Brozova - Polednova, cựu Công tố viên Nhà nước Tiệp Khắc thời cộng sản. Tuy đã rất cao tuổi, nhưng bà Ludmila vẫn bị kết án 6 năm tù giam, vì bà đã từng tham gia vào các vụ án ngụy tạo vào những năm 1950

Ngày 20-3-2009 là thời hạn mà Tòa án Praha (Cộng hòa Czech) buộc một bị cáo đã 87 tuổi - bà Ludmila Brozová-Polednová - phải vào tù thọ án. Đồng thời, tòa cũng tính đến khả năng phải đưa ngay người phụ nữ đứng tuổi này vào một bệnh viện dành cho tù nhân và dựa trên kết quả kiểm tra sức khỏe tại đó để có quyết định về những tháng ngày sắp tới của bà.

Vậy, bà Brozová-Polednová là ai, và đã làm gì để cơ quan tư pháp và hành pháp của Cộng hòa Czech phải có thái độ quyết liệt như vậy, ngay cả khi người phụ nữ này đã ở tuổi rất gần đất xa trời? Thông tín viên Hoàng Nguyễn tường trình từ Budapest.

Để trả lời câu hỏi đó, phải trở lại những năm đầu của thập niên 50 thế kỷ trước. Theo hình mẫu của các vụ án ngụy tạo Moscow những năm 30, các nước Đông Âu – dưới sự lãnh đạo của các Đảng Cộng sản do Liên Xô đỡ đầu - đều có những “sản phẩm” riêng của mình.

Nhiều yếu nhân của Đảng Cộng sản các quốc gia Đông Âu – như Kostov (Bulgaria), Slánský (Tiệp Khắc), Rajk László (Hungary)… -, cùng các chính khách đối lập đương thời, đã trở thành nạn nhân trong những phiên tòa được dàn dựng công phu và ngoạn mục, mang tính “trình diễn”, để bị tù đày hoặc thậm chí tử hình với những lời buộc tội bịa đặt.

Chỉ riêng tại Tiệp Khắc thời gian ấy, đã có chừng 250 người trở thành nạn nhân trong các phiên tòa ngụy tạo. Một trong những phiên tòa lớn nhất, được công luận để ý nhất, đã diễn ra vào năm 1950 dưới sự thông đồng của chính quyền CS và nhóm công tố viên nhà nước, trong đó, có một nữ công tố viên hiện vẫn còn sống.

Đó là bà Ludmila Brozová-Polednová, đã bị bản án 6 năm tù giam có hiệu lực pháp lý từ tháng Chín năm ngoái.
Nhân vật trụ cột của phiên tòa ngụy tạo

Trong vụ án ngụy tạo nhắc tới ở trên, bà Polednová là một trong 4 công tố viên nhà nước và được coi như một trụ cột của vụ án.

Theo các tư liệu mới được bạch hóa, sở dĩ nữ công tố viên Polednová được chính quyền đưa vào thành phần của nhóm công tố nhà nước để trong phiên tòa, trước đông đảo cử tọa, bà ta sẽ nhận phần buộc tội một nữ chính khách tên là Milada Horáková, bị cáo nữ duy nhất bị án tử hình trong các vụ án ngụy tạo thời đó ở Tiệp Khắc.

Horáková là một nhân vật sáng giá trên chính trường Tiệp Khắc và quốc tế. Trước khi Đảng Cộng sản Tiệp Khắc lên nắm quyền vào năm 1948, bà Horáková là một chính khách uy tín của Đảng Xã hội Quốc gia Tiệp Khắc, một chính đảng có quan điểm chống phát-xít triệt để.

Tuy nhiên, sau 1948, những người cộng sản lại coi các thành viên đảng này là kẻ thù. Trong phiên tòa xét xử bà Horáková và một số chính khách khác, có 4 án tử hình đã được tuyên, bên cạnh 3 án tù chung thân; 5 bị cáo khác bị tù giam 15-28 năm. Mặc dù bản án tử hình đối với bà Horáková đã bị rất nhiều nhân sĩ nổi tiếng trên thế giới phản đối, trong đó có nhà bác học Albert Einstein, bản án vẫn được thi hành vào ngày 27-6-1950.

Những phán quyết của phiên tòa kể trên - dựa trên các bằng cứ ngụy tạo – đã được xóa bỏ trong Mùa xuân Praha 1968, tuy nhiên, cá nhân bà Horáková chỉ được phục hồi sau khi Tiệp Khắc thay đổi thể chế chính trị năm 1989.

Mọi việc tưởng như trôi vào quên lãng, khi vào năm 2007, tức là sau 57 năm, Cộng hòa Czech đã phát hiện ra những bằng cứ cho thấy, cựu công tố viên nhà nước Polednová đã tham gia quá trình khởi thảo bản cáo trạng ngụy tạo khiến bà Horáková phải chịu án tử hình!

Theo những tư liệu được bạch hóa bởi Cục Điều tra và Thu thập những Tội ác của Chủ nghĩa Cộng sản (Cộng hòa Czech), bà Polednová không chỉ đã tích cực tham gia trong vụ án được dàn dựng, mà những hành động của bà còn đi ngược lại những điều khoản của Bộ Luật Hình sự đương thời.

Qua nhiều phiên tranh tụng căng thẳng, phiên tòa chung thẩm vào tháng 9-2008 đã kết luận: vì những tội trạng góp phần gây nên án tử hình đối với nữ chính khách Horáková, bà Polednová có tội tham dự hành vi giết người và phải chịu bản án 6 năm tù giam!
Sự bù đặp của lịch sử thông qua một phán quyết mang tính tiền lệ

Tại Cộng hòa Czech, vụ án trên được công luận coi là mang tính biểu tượng và tiền lệ, ở chỗ nó chứng tỏ rằng những tội lỗi nghiêm trọng nhất của quá khứ không bao giờ hết thời hiệu! Như nhận định của một nhật báo Czech, “mục đích cao nhất không phải là để những thủ phạm hiện nay đã rất cao tuổi phải vào tù, mà là một sự đền bù của lịch sử”.

Một trong rất nhiều ý kiến hưởng ứng phán quyết của cơ quan tư pháp Czech cho rằng, rất cần để bị cáo phải vào tù, chỉ cần trong một ngày, để hiểu được sự bi thảm của tấn thảm kịch mà bà ta đã gây ra cho các thủ phạm.

Trực diện và sòng phẳng với quá khứ, để những thủ phạm phải chịu trách nhiệm với những gì đã gây ra, không chỉ là vấn đề của Cộng hòa Czech. Tại Hungary, Ba Lan, CHLB Đức…, trong một số vụ án tương tự, các bị cáo đã viện cớ “chỉ thực hiện bổn phận mà cấp trên giao phó”, “chuyện xảy ra lâu quá rồi, đã hết thời hiệu”… để tránh tội và trong nhiều trường hợp, họ đã thành công trong bối cảnh Đông Âu đã thiết lập được những nền tư pháp tương đối dân chủ, công bằng và không nhằm mục đích “báo thù”.

Tuy nhiên, như trường hợp đối với bà Brozová - Polednová cũng cho thấy, trong những trường hợp này, phán quyết của cơ quan tư pháp vẫn có thể khiến lương tâm các thủ phạm luôn phải ám ảnh về những tội lỗi của họ. Những tội ác không bao giờ hết thời hiệu !