THÔng tư Quy định thực hiện một số điều của Nghị định số 02/2010/NĐ-cp ngày 08 tháng 01 năm 2010 của Chính phủ về khuyến nông

IV/ NUÔI CÁC LOẠI CHIM BỒ CÂU

Thông thường một đôi chim đẻ ra từ 1 cặp bố mẹ có một trống và 1 mái, chúng được ghép đôi tự nhiên, từ thế hệ này sang thế hệ khác. Theo nhiều tác giả, mặc dù là giao phối cận huyết nhưng không gây hậu quả nghiêm trọng. Tuy vậy, việc đổi trống mái mới sẽ nâng cao đáng kể sức sản xuất của đời sau.

Trong chăn nuôi kiểu công nghiệp, khi chim con được 4 tuần tuổi, người ta tách chim bồ câu con ra khỏi ổ và tập trung chúng vào chuồng nuôi chim hậu bị.

1.1. Chọn chim giống

a) Nguồn gốc, ngoại hình, khối lượng

Phải biết rõ nguồn gốc, năng suất của đàn chim bố mẹ, thể hiện qua ngoại hình, màu sắc lông và khối lượng cơ thể. Chim bồ câu ra ràng 28-30 ngày tuổi, khối lượng trung bình 600 g. Con giống phải có khối lượng trên 600 g; chim Pháp lai có khối lượng trên 550 g, chim ta trên 200-250 g.

b) Phân biệt trống mái

Tỷ lệ trống mái rất quan trọng nhưng rất khó chọn khi chim còn nhỏ. Tuy vậy, bằng kinh nghiệm, người ta vẫn có thể chọn trống mái dựa vào khối lượng: chim trống to hơn con mái, nhất là đầu và cổ; màu sắc lông: nếu cổ mang lông cườm thì phần lớn là chim trống.

c) Ngoại hình

Chim tốt phải có khối lượng trên trung bình, ngoại hình đẹp, lông bóng mượt, chân, mỏ thẳng, mắt sáng, nhanh nhẹn, hoạt bát, ăn khỏe, phân "đẹp". Cần loại bỏ những con nhỏ, màu lông lai tạp, xỉn màu, xơ xác, buồn bã, chậm chạp, tiêu chảy (phân lỏng)…,

1.2. Ghép đôi

Từ 4 - 5 tháng tuổi, chim bồ câu hậu bị đã bắt đôi một cách tự nhiên. Trên cơ sở "tình yêu"đó, ta tách riêng, đưa chúng lên chuồng để kiểm tra sinh sản. Đây là sự thay đổi từ cuộc sống quần thể ở sàn nuôi chung sang cuộc sống từng cặp ở chuồng lồng kiểm tra. Ngoài những cặp đã cặp đôi tự nhiên, còn có những con trống và mái riêng lẻ cần ghép đôi nhân tạo.

Sau khi lên chuồng kiểm định 30-45 ngày, chim sẽ đẻ lứa đầu. Tiến hành kiểm định khả năng sinh sản: tuổi thành thục, số trứng/ổ; khối lượng và chất lượng trứng; tỷ lệ nở, chất lượng con non, khả năng tiết "sữa diều" (thông qua khối lượng con non); thời gian đẻ lại,… từ kết quả thu được, tiến hành chọn giống. Trước hết, nên chọn những cặp đẻ sớm, nuôi con mau lớn và sớm đẻ lại lứa sau. Nếu có đôi ấp nở kém, nên đảo trống mái (vì có thể đôi cũ đều là 2 con mái); loại bỏ những cặp chim đẻ quá muộn (8-10 tháng mà vẫn chưa đẻ).

Sau khi đã bắt cặp, 8 - 12 ngày sau chim mái sẽ đẻ quả trứng đầu tiên. Thông thường chim mái đẻ 2 trứng/lứa, cách nhau khoảng 44 giờ. Ít khi chim đẻ 1 hay 3 trứng. Chim bồ câu mái đẻ quanh năm. Trong những điều kiện chăn nuôi hợp lý, một cặp chim câu bố mẹ có thể sinh sản ra 12-14 chim bồ câu con.

Sau khi cặp đôi, chim mái thường đẻ trứng thứ nhất vào buổi chiều, giữa 5-7 giờ tối. Trứng đầu tiên thường nhỏ hơn trứng sau này. Sau khi đẻ quả trứng thứ hai, chim bắt đầu ấp. Đôi khi chim ấp ngay sau khi đẻ quả trứng đầu tiên.

1.5. Ấp trứng tự nhiên

Sau khi đẻ xong, chim ấp ngay. Thời gian ấp trứng trung bình là 18 ngày (mùa nóng là 17 ngày, mùa lạnh là 18,5 ngày). Nếu chim ấp 3 trứng thì thời gian nở có thể kéo dài thêm nửa ngày.

Diều chim bồ câu tiết ra một loại dịch diều, có nồng độ dinh dưỡng tương tự như sữa của động vật có vú để nuôi chim non mới nở.

Trong những ngày đầu mới nở, “sữa” là thức ăn duy nhất của chim câu con. Từ ngày thứ 4-5, bắt đầu có sự chuyển tiếp về dinh dưỡng, chim bố mẹ trộn vào sữa một số thức ăn đang tiêu hoá dở, đầu tiên là những hạt bé li ti, sau đó là thức ăn cho chim trưởng thành. Đến ngày thứ 12-15 là thời điểm quyết định đối với chim câu con, chim bố mẹ dừng cấp sữa. Cũng có khi sự tiết sữa kéo dài tới tận ngày thứ 20-25, nhưng với một lượng nhỏ so với nhu cầu của chim, vì vậy, chim con phải tự ăn thức ăn từ môi trường.

Nếu sau khi ấp, chỉ nở 1 con thì có thể đem con đó ghép vào ổ có 1 con khác với ngày nở chênh lệch không quá 2-3 ngày, để cho bố mẹ chúng đẻ lứa khác.

Trong thời kì nuôi con (từ khi nở đến 28 ngày tuổi), cần thay lót ổ thường xuyên (2-3 ngày/lần). Khi chim non được 7-10 ngày tuổi, tiến hành cho ổ đẻ thứ hai vào để chim chuẩn bị đẻ lứa mới.

1.7. Chăm sóc chim trong ổ đến khi ra ràng

Chỉ sau vài giờ nở ra, chim bồ câu con hoàn toàn khô, liền sau đó, chim bồ câu bố mẹ bắt đầu “mớm” cho chúng dòng sữa đầu tiên ít ỏi. Điều đặc biệt là bầu diều chim con rất to, có thể chứa được một lượng thức ăn bằng 1/2 khối lượng cơ thể của nó. Đó thực sự là một ống tiêu hoá hoạt động mạnh mẽ, giúp cho chim non phát triển hết sức nhanh trong giai đoạn đầu.

Sau 14 tới 18 ngày kể từ khi chim lứa trước nở ra, chủ yếu là chim bố săn sóc chim con, (còn chim bẹ thì bận rộn với lứa mới), do đó, lượng sữa diều giảm đi, chim non phải bắt đầu tập ăn nên máng ăn và máng uống cần đặt ngay trong ô chuồng của chim bố mẹ. Cần cho chim con nhìn và bắt chước động tác ăn, uống của chim trưởng thành.

Đối với giống bồ câu thịt, chim bồ câu con chuẩn bị rời ổ vào khoảng 4 tuần tuổi. Có khi chúng rời chuồng vì tai nạn hoặc không được chim bố mẹ nuôi dưỡng đầy đủ. Khi chúng rời chuồng quá sớm thì sự tăng trưởng bị chậm hẳn lại bởi chúng không được nuôi dưỡng chu đáo nên dễ bị ốm. Đây là thời kỳ khủng hoảng nghiêm trọng của chim non. Người ta thường thu gom chim bồ câu ra ràng bán thịt vào 4 tuần tuổi.

Chim bồ câu con có tốc độ sự sinh trưởng đặc biệt nhanh, chỉ trong 36 -48 giờ, khối lượng của nó đã tăng gấp đôi. Cơ thể chim non tăng trưởng nhanh nhất khi 5- 20 ngày tuổi, chúng tăng lên khoảng 50 gam, nhưng thịt chim bồ câu con mềm, nhão do chứa nhiều nước và rất ít bắp cơ. Trong phạm vi 3 tuần lễ, chim bồ câu con gần như đạt được khối lượng thương mại. Sau 4 tuần tuổi, chim bồ câu con ra ràng đã có thể ăn thịt được (nhất là đối với giống chim bồ câu hướng thịt). Tuy vậy, vào lúc này thịt chim bồ câu còn mềm. Có thể cải thiện chất lượng thịt của chim câu ra ràng bằng cách nuôi thêm một số ngày nữa với thức ăn thích hợp, đó là quá trình “vỗ béo” chim câu con.

Sau 7 hoặc 8 tuần, những lông cánh đầu tiên xuất hiện và chim non sẽ sớm có màu lông của chim trưởng thành. Vào thời gian này, chim non cần sự yên tĩnh và nghỉ ngơi. Thêm vào đó, chúng cần ánh sáng mặt trời và một chế độ ăn cân đối. Vào những ngày trời nắng, chúng nằm xoè rộng cánh để tắm nắng. Chim non cũng thích tắm nước. Ta có thể đặt một cái chậu nhựa hoặc chậu men với đường kính thích hợp, sâu từ 10 – 15cm. Nước tắm cần phải sạch và thay thường xuyên. Sau khi tắm, chim dùng mỏ rỉa lông, quá trình đó thúc đẩy sự lưu thông máu. Tắm có thể coi là một chỉ số để đánh giá sức khoẻ của chim, những chim ốm yếu thì không tắm.

Chim bồ câu thích sống thành bầy đàn. Không nên nuôi bồ câu riêng rẽ. Khi chim bồ câu trưởng thành về sinh dục thì có sự thay đổi. Những con chim trống thường đánh nhau, nhưng rồi mỗi con sớm chọn được bạn tình và chỗ của mình.

Ở 4 tuần tuổi, chim bồ câu con có thịt rất mềm, chưa có nhiều bắp cơ và có tỷ lệ nước khá cao. Một số người tiêu thụ thích loại chim bồ câu ra ràng “già” thêm hai tuần để nâng cao chất lượng thịt.

Khi bị tách khỏi ổ, chim đã “hao” khối lượng và chim bồ câu ra ràng chỉ lấy lại được khối lượng ban đầu sau một tuần lễ; vào 6 tuần tuổi, chim bắt đầu thay lông. Và sau gần 7 tuần, mới hoàn toàn có một bộ lông mới. Nếu thịt vào 6-7 tuần tuổi thì thân thịt rất xấu do có nhiều lông măng và chân lông, vì thế người chăn nuôi cũng như người giết mổ vẫn có xu hướng xuất thịt ngay sau khi chim ra ràng, 4 tuần tuổi.

Người ta cho rằng, vỗ béo chim chỉ nên tiến hành với chim còi hoặc yếu ớt mà thôi. Trong 5 này đầu tiên, nên cho ăn đầy đủ dinh dưỡng giàu đạm, ME, vitamin và vi khoáng.