O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti karimjon Axmedjanov, Alisher Sattorov
Auditorlik faoliyati standartlarining zaruriyati
tải về 5.22 Mb. Chế độ xem pdf
|
- Điều hướng trang này:
- Auditorlik faoliyati standartlari
|
2.3. Auditorlik faoliyati standartlarining zaruriyati Sifatli va muvaffaqiyatli audit tekshiruvini o‘tkazish uchun tekshiruv jarayonida auditorlik faoliyatiga doir yagona umumqabul qilingan standartlarni qo‘llash zarurati yuzaga keladi. Auditorlik faoliyati standartlari – auditorlik faoliyatining o‘ziga xos xususiyatlari va asoslarini tartibga soluvchi, shuningdek, auditorlar uchun tekshiruv o‘tkazish borasidagi o‘z majburiyatlarini amalga oshirishlariga yordam berish maqsadida qabul qilingan umumiy qonun-qoidalar tizimidir. Tekshiruv davomida auditorlik standartlariga amal qilish tekshiruvning yuqori sifatli o‘tishi va ishonchli bo‘lishini ta’minlaydi. Standartlar asosida auditorlar faoliyati sifat nuqtayi nazaridan baholanadi. Standartlar audit tekshiruviga umumiy yondashuvni, tekshiruv ko‘lamini, xulosa turini, tekshiruv uslubiyatini va bu soha vakillari amal qilishlari lozim bo‘lgan qonuniyatlarni belgilab beradi. Iqtisodiy muhitning o‘zgarishi asosida umumiy standartlarga tuzatishlar, qo‘shimchalar kiritilishi mumkin. Agar auditor tekshiruv 51 davomida bu standartlardan chetlashsa, buning sabablarini asoslab bera olishi kerak. Shuni ta’kidlash lozimki, auditorlik standartlari auditor faoliyati to‘g‘riligini umumiy belgilab bersada, auditor tomonidan qo‘llanilgan barcha uslubiyatlar, amaliyotlarning to‘g‘riligini anglatmaydi. Standartlarning ahamiyati quyidagilarda o‘z ifodasini topadi: ‒ audit tekshiruvining yuqori sifatini ta’minlaydi; ‒ tekshiruv jarayonida fan yangiliklarining tatbiq etilishiga asos yaratadi; ‒ foydalanuvchilarga audit tekshiruvi jarayonini tushunish imkonini beradi; ‒ davlat organlari tomonidan tekshiruv ustidan nazorat olib borish zaruriyatini bartaraf etadi; ‒ auditor uchun mijoz bilan o‘zaro ishonchga asoslangan munosabat olib borishga imkon yaratadi; ‒ audit tekshiruvi jarayonida alohida elementlar o‘rtasida aloqa o‘rnatish imkonini beradi; ‒ auditorning o‘z bilim va malakasini doimiy ravishda oshirib borishini ta’minlaydi; ‒ turli auditorlik firmalari ishini sifat nuqtayi nazaridan taqqoslash imkonini beradi; ‒ audit tekshiruvini soddalashtiradi va boshqalar. Ammo audit standartlari butun tekshiruv jarayonining barcha jabhalarini qamrab olmaydi. Bu standartlarda audit nazariyasi va amaliyoti qisqa va lo‘nda ko‘rinishda umumlashgan. Ular auditorlik faoliyatining uzoq yillar davomidagi amaliyoti jarayonida auditorlik faoliyatiga nisbatan talablarga javob berishini isbotlash asosida umumqabul qilingan standartlarga aylandi. Auditorlik standartlari huquqiy organlar uchun audit tekshiruvini sifat jihatidan tekshirish va baholash jarayonida umumiy yo‘riqnoma vazifasini bajaradi. Amaliyotda auditorlik standartlari (1) xalqaro; (2) milliy auditorlik standartlariga bo‘linadi. Auditorlik faoliyatining xalqaro standartlari to‘rt o‘zaro bog‘langan qismlardan tashkil topgan: – asosiy postulatlar – auditorlik faoliyati umumiy standartlarining asosini belgilab beruvchi asosiy qonuniyatlar, uslubiyatlar, shart-sharoitlarni ifodalaydi. Bu standartlar auditorlar 52 uchun moliyaviy hisobotlar yuzasidan umumiy tasavvur hosil qilish va shunga mos keladigan xulosa tayyorlashda asos bo‘lib xizmat qiladi; – umumiy standartlar – auditor o‘z oldida turgan vazifalarni samarali bajarishi uchun ega bo‘lishi talab etiladigan sifat va malakaviy talablarni ifoda etadi (tayyorgarlik, malaka, mustaqillik, xolislik, tekshiruv jarayonida e’tiborlilik); – ishchi standartlar – audit tekshiruvi jarayonida auditor amal qilishi lozim bo‘lgan qonun-qoidalarni aks ettiradi (rejalashtirish, nazorat, yetarli miqdordagi dalillarni to‘plash va ichki nazorat tizimini baholash); – auditorlik hisoboti bo‘yicha standartlar – audit tekshiruvi yakunida tayyorlanishi lozim bo‘lgan auditorlik hisoboti shakli, mohiyati, ma’lumotlarni aks ettirish tartibi borasidagi talablarni belgilab beradi. Mustaqillik yillarida yurtimizda auditorlik faoliyati asoslari qaror topishi bilan audit standartlarini ishlab chiqish zarurati ham yuzaga keldi. Shu munosabat bilan O‘zbekiston Respublikasi Buxgalterlar va Auditorlar Milliy Assotsiatsiyasi Moliya vazirligi bilan hamkorlikda “Auditorlik faoliyatining milliy standartlari” ni (AFMS) ishlab chiqdi. Bu borada Respublikamizdagi mavjud iqtisodiy shart-sharoitlar, milliy xususiyatlarni inobatga olish va xalqaro tajribadan keng foydalanish standartlarning zamon talablariga yanada mos kelishini ta’minlaydi. tải về 5.22 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|