O‘zbek xalq milliy harakatli o‘yinlarining kelib chiqish tarixi uzoq
Bog‘cha bolalalari bilan milliy harakatli o‘yinlarni
tải về 1.07 Mb. Chế độ xem pdf
|
Boliboyeva Zebuniso, Mavzu direktor- maktabgacha ta’lim tashkiloti rahbari. Reja kir, Xolmurodova Muharram
| Bog‘cha bolalalari bilan milliy harakatli o‘yinlarni
o‘tkazish yo‘llari. Respublika prezidenti I.A.Karimov buyuk kelajagimizni ko‘zda tutgan holda mamlakatning tinchligini saqlash, iqtisodiyotni rivojlantirish, aholining salomatligini yaxshilash va eng muhimi esa yosh bolalarni sog‘lom qilib o‘stirishga jiddiy e’tibor berib keldi. Bu yo‘lda chuqur islohotlar o‘tkazilib, sog‘lom avlod davlat dasturi, ta’limning uzluksizligi va umumta’lim davlat dasturi kabi g‘oyat muhim bo‘lgan rasmiy hujjatlar qabul qilinib, bular amaliy jihatdan amalga oshirilib o‘z samaralarini berib kelmoqda. Bunda sog‘lom ona - sog‘lom bola shiori ostida nufuzli tadbirlar o‘tkazilmoqda. Bu yo‘lda bolalar bog‘chalarining sharoitlarini yaxshilash, mutaxassis kadrlar bilan ta’minlash, ularni moddiy va ma’naviy jihatdan qo‘llab - quvatlashga e’tibor berilmoqda. Ta’kidlash zarurki, mustaqillik yillari davrida qurilayotgan bolalar tarbiyasi muassasalarining yangi binolari davr talablariga mos kelmoqda. Ya’ni bog‘cha bolalarini tarbiyalashga zarur bo‘lgan sport zallari, ochiq va yopiq suv havzalari, turli uskunalar bilan jihozlangan o‘yin maydonlari yuzaga kelmoqda. Maktabgacha tarbiya pedagogika kollejlarida ixtisosli tarbiyachilarni yetishtirib berish, ularni tarbiyaga doir barcha fanlar mazmuni bilan qurollantirishga alohida e’tibor kuchaymoqda. Shu bilan bir qatorda ularning nazariy bilim va amaliy malakalarini jismoniy tarbiya bilan boyitish yaxshilanmoqda. Hatto pedagogika institutlari va pedagogika kollejlarida tayyorlanayotgan jismoniy tarbiya mutaxassislariga bog‘chalardagi jismoniy tarbiya bilimi berilishi muhim ahamiyatga egadir. Buning boisi shundaki, davr talablari va ta’lim - tarbiya taqozo etayotganidek, bog‘chalarda jismoniy tarbiya tashkilotchisi (o‘qituvchi - uslubchi) o‘rinlari belgilangan. Chunki, bog‘chalarda “jismoniy tarbiya” alohida mazmun topib, uni davlat dasturi asosida olib borilmoqda. Dastur mazmunining yarmidan ko‘pi bolalarga ertalabki gimnastika - satri, kunduzgi milliy harakatli o‘yinlar, kechki mustaqil harakatlar va maxsus o‘yinlarni tashkil qilishga qaratilgan. Maktabgacha pedagogika, bolalar bog‘chalari ish mazmuni va jismoniy tarbiyaning taqozosi bo‘yicha bog‘cha yoshidagi bolalar turli yosh guruhlariga bo‘linib, ularni kichik, o‘rta va katta guruhlar deb aytishga odatlanilgan. Chunki, bolalarning jismoniy holati, o‘sish darajasi, harakat malakalari va umuman tana a’zolaridagi funksiyalar (vazifalar) tarbiya jarayonlarini belgilaydi. Shu asosda jismoniy tarbiyani tashkil qilishda guruhlardagi amaliy harakatlar bir - biridan tubdan farq qiladi. Shunga asosan guruhlar va ularning tarkibidagi sog‘lom va nochor bolalarga nisbatan ham mashq - o‘yinlarning turlari va baholar ish me’yorlari ancha farq qiladi. Darslik barcha guruhlarda gimnastika mashqlari, milliy harakatli o‘yinlar, sayrlar tashkil qilinadi. Ularning turlari va qoida mazmunlarini quyidagicha ifodalash mumkin: Kichik guruhlar (1 - 3yosh): 1. Safga turish, burilish, yurish, qo‘llarni bel, yelka, yon, balandga qo‘yib va ko‘tarib yurish. Turgan holda oldinga va yuqoriga qo‘llarni ko‘tarib chapak chalish, joyda o‘ng, chap, orqaga burilib sakrash, gavda a’zolariga turli xil mashqlar berish. 2. Chiziq, taxta va gimnastika o‘tirg‘ichlari ustida qo‘llarni yonga yozib yurish, pastga sakrab tushish. Parallel chiziqlar ustida tez yurib o‘tish. 3. Turli moslama - jihozlarda mashqlar, o‘yinlar, halqalar orasidan (tunel) engashib o‘tish. 4. Bolalarning yoshiga qarab (1 – 2 yosh, 2 – 3yosh) to‘plarni ilib olish, dumalatilgan to‘pga yetib uni qaytarish, to‘pni burchakka (mo‘ljal) otish, to‘pni oyoqlar bilan tepish, ushlab olish va h.k. 5. Havoning yoqimli paytlarida o‘yin maydoni, hovli yuzasi va atrofida sayrlar. O‘rta yoshdagi (3-4yosh) bolalar kichik yoshdagi bolalarning o‘yin va mashqlarini takrorlaydi, diqqat bunda ularning miqdori va boshqarish yo‘llari bir muncha murakkablashtiriladi. Shuningdek, futbol o‘yini elementlari (to‘pni tepish, irg‘itish, to‘xtatish, sherigiga uzatish va h.k.), kurash elementlari (yelkadan tortish, belga yopishish, quchoqlab olish, yiqitish va h.k.), bog‘chadan chetga va qiziqarli xiyobonlar, binolarga sayr uyushtirish olib boriladi. 1. Katta guruhlarda (5-6-7 yoshli) – gimnastika mashqlari to‘la o‘tkazilib, bunda harakatli o‘yinlar qo‘shib olib boriladi. Ya’ni bir oyoqda, juft qilib sakrash, yelkalardan ushlagan holda bir oyoqda juft qilib sakrab yurish, qator chiziqlar ustidan tez yugurib o‘tish (kim tez), brevno yoki o‘tir eng (skameyka) ustidan yiqilmay tez yurib o‘tish, arg‘amchilarni aylantirib sakrashlar, ikki-uchta to‘p (buyum) bilan yugurib doira ichiga qo‘yib kelish va olib kelish kabi oddiy va murakkab harakatlar musobaqalashish shaklida o‘tkaziladi. 2. Kun tartibidagi (rejim) o‘yin – mashqlarda quyidagi yo‘nalishda mashg‘ulot – o‘yinlar tashkil qilinadi: ▪ Saf – qator bo‘lib tizilish, yurish, sakrashlar; ▪ Turli estafetali o‘yinlar to‘plarni manzilga qo‘yib kelish va olib kelish, bulava (biron buyum), tayoq, bayroqlarni kichik doiraga qo‘yib – tiklab kelish, olib kelish, chambaraklar ichidan o‘tib – aylantirib yugurish; ▪ Oddiy milliy harakatli o‘yinlar (mushuk bilan sichqon), “Bo‘sh joy, “Qo‘l tegizib qochish”, “Ko‘z bog‘lash”, “Bekinmachoq”, “Xo‘rozlar jangi”, “Oq terakmi – ko‘k terak”, “Qarmoq” va h.k. 3. Sayr – sayohatlarda o‘yinlar; ▪ Bog‘cha atrofi, xiyobonlar, madaniyat maskanlari, maktab oldi maydonchalari, ko‘p qavatli uylar va h.k manzarali joylarga sayr uyushtirish; ▪ Ochiq maydon va yashil o‘tloqli joylarda “Quvlashmachoq”, “Kim tez”, “Ovozidan top”, “Kim keldi”, “Arqon tortish”, “Tepaga chiqish” kabi milliy harakatli o‘yinlarni qisqa vaqtli qilib tashkil etish. Ta’kidlash lozimki, tabiyachi – tashkilotchi mazkur mashqlar, harakatli o‘yinlarni yaxshi bilish, ularni tashkil qilishda pedagogik tamoyillariga (asta – sekin, osondan – qiyinga, oddiydan murakkabga, tanishdan – notanishga, takrorlash, tushuntirish, yangi o‘yin o‘rgatish, o‘yinlarni yakunlash va h.k.) to‘la amal qilish lozim. Xulosa shundan iboratki, barcha yoshdagi bog‘cha bolalarining sog‘lom bo‘lishi, qomatni to‘g‘ri o‘stiruvchi va jismoniy rivojlantiruvchi o‘yin – mashqlarni tanlash, yangilab borish lozim. Bolalardagi o‘ynoqi xususiyatlarini yanada takomillashtirish milliy va harakatli o‘yinlarning asosiy maqsad va vazifalari bo‘lishi shart. tải về 1.07 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|