Muhammad al-xozazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

tarmoqlariga abonent kirish texnologiyalarini, shuningdek an`anaviy abonent kirish texnologiyalarini xam qamraydi. Bular PDH, ISDN, abonent Ethernet i, IP, xDSL va VDSL, FTTx/PON, Wi-Fi va WiMAX, WLL, HPNA, CATV va HDTV, Fibre Channel. Shuningdek bularga telefon kanallari va modemli aloqaning an`anaviy texnologiyalari kiradi.

• 
  Sarlavha o’lchami (4 bayt) - qiymati ham 4 bit joy oladi va 32-bitli so’zda o’lchanadi. Odatda sarlavha 20 bayt (beshta 32-bitli so’z) o’lchamga ega bo’ladi, lekin parametrlar maydoniga xizmatchi zaruriy axborotlarni qo’shish hisobiga oshishi mumkin. Sarlavhaning eng katta qiymati 60 baytni tashkil qiladi. • Servis turi (8 bit) maydoni paketning prioritetini va marshrutni tanlash mezonlarini ko’rsatish uchun mo’ljallangan.
  
• 
  RFC 791bilan mos ravishda, “Xizamat turni” maydonining dastlabki 3 biti paketning prioritetini (shoshilinchlik) ko’rsatadi. Bu bitlar 0 (past prioritet)dan 7 (yuqori prioritet)gacha qiymat qabul qiladi. Paket prioritetini hisobga oluvchi marshrutizatorlar, birinchi navbatda yuqori prioritetli paketlarni qayta ishlaydi.
  

• 
  6,7 va 8 qiymatli bitllarni sharhlash uchun variantlar:
  
• 
  Paket kechikishini minimallashtirish;
  
• 
  O’tkazish qobiliyatini maksimallashtirish;
  
• 
  Yetkazib berish ishonchliligini maksimallashtirish.
  
• 
  Paketning o’lchami (2 bayt) – paketning umumiy o’lchamini blgilash uchun ishlatiladi. Paketning o’lchami bu maydon kengligi bilan chegaralangan va 65535 dan oshib ketmaydi. Ko’pchilik tarmoqlarda 1500 bayt o’lchamli paketlar ishlatiladi (Ethernet II kadrining ma’lumot maydonining maksimal o’lchami).
  
• 
  Paket identifikatori (2 bayt) - kiruvchi paketni qismlarga (bo’laklarga) ajratish yo’li bilan paketlarni idrok etish uchun foydalaniladi. Bitta paketning barcha qismlari (bo’laklari) bu maydonda bir xil qiymatga ega bo’lishi lozim.
  
• 
  Bayroqlar– bu maydon paket bo’laklarining belgilarini ko’rsatish uchun ishlatiladi. Maydonning uzunligi 3 bit.
  
• 
  Bo’laklarni ko’chirish maydoni (13 bit) – qismlarga ajratilmagan boshlang’ich paketning ma’lumot maydoni boshlanishiga nisbatan bu bo’laklarning ma’lumot maydonini siljitish baytda beriladi. Yig’ish/bo’laklashda paket bo’laklaridan foydalaniladi. Ko’chirish qat’iy tarzda 8 baytga karrali bo’lishi kerak.
  
• 
  Hayot vaqti (8bit) – bu maydon paketning tarmoqqa o’tishi uchun ketadigan belgilangan vaqtni berish uchun foydalaniladi. Paketning hayotiy vaqti sekundda o’lchanadi va manba tomonidan beriladi.
  
• 
  Protokol (8 bit) – bu paketning ma’lumot maydonida joylashgan axborot qaysi yuqori pog’onadagi protokolga tegishli ekanligini ko’rsatuvchi identifikatordan tashkil topadi. Identifikator qiymati turli xil protokolllar uchun standartga mos holda beriladi. Masalan, 6 raqami paketda TCP xabari, 17 – UDP xabari, 1 – ICMP xabari borligini bildiradi.
  
• 
  Sarlavhaning nazorat yig’indisi (16 bit) – paket sarlavhasining nazorat yig’indisi qiymati. Bu maydon uzatish jarayonida paket sarlavhasining to’liqligini tekshirish uchun ishlatiladi. Nazorat yig’indisini paket manbasi hisoblaydi va paket o’tadigan har bir marshrutizator tomonidan tekshiriladi va qayta hisoblanadi. Nazorat yig’indisini qayta hisoblash paket sarlavhasi maydoning o’zgarishi bilan bog’liq, masalan, har bir marshrutizator “Hayot vaqti” maydonini o’zgartiradi. Nazorat yig’indisini hisoblashda “Nazorat yig’indisi” maydonining qiymati 0 ga teng deb qabul qilinadi.
  
• 
  Manba IP-manzili (32 bit) – paket yuborilgan uzel manzili.
  
• 
  Parameter – bu maydon paketni uzatishning qo’shimcha parametrlarini yoki paketning o’tish marshruti haqidagi yozuvlarni ko’rsatish uchun mo’ljallangan. Maydon zarur hisoblanmaydi va odatda faqat tarmoqni sozlashda ishlatiladi.
  
• 
  Baravarlash – maydon paket sarlavhasini 32 bitli chegarada baravarlash uchun ishlatiladi.
  
• 
  IPv4da manzillash
  

• 
  Mahalliy (qurilmaviy) – tarmoq ostilarida paketlarni yetkazib berish uchun
  

• 
  IP-manzillar – Internetda tarmoq interfeyslarini identifikatsiyalovchi tarmoq bosqichi manzillari. Bu manzillash tizimi universal va bir qiymatli usul bilan asosiy tarmoqning ixtiyoriy interfeysini identifikasiyalash imkonini berishi kerak. Buning hayratlanarli yechimi tarmoqdagi barcha tarkibiy tarmoqlarni noyob raqamlash bo’lib, bundan keyin har bir shunday tarmoqlardagi barcha bog’lamalar raqamlanadi.
  
• 
  Domen nomlar - kompyuterlarni identifikasiya qilish uchun TCP/IP tarmoqlaridagi apparat-dasturiy ta’minot IP-manzilning sonli ifodalanishiga asoslanadi. Biroq odatda foydalanuvchilar bir muncha qulay belgilar (domenli) kompyuter nomidan foydalanishni afzal ko’rishadi.Transport sathi protokollari. TCP va UDP protokollariTransport qatlami ikkita protokol bilan ifodalanadi: TCP va UDP.Tarmoq sathidagi IP protokoli ma'lumotlargrammani manba xostdan maqsadli xostga etkazib beradi.Hozirgi vaqtda operatsion tizim ko'p foydalanuvchili va ko'p ishlov beruvchi muhitlarni qo'llab-quvvatlaydi, bajaruvchi dastur jarayon deb ataladi. Agar xostboshqaxostga xabar yuborsa, bu manba jarayoni jarayonni maqsadli jarayonga yuborishini anglatadi. Transport qatlamining protokollari protokol portlari deb nomlanuvchi alohida portlarga ba'zi ulanishlarni belgilaydi.
  

• 
  UDP foydalanuvchi Datagram Protocol degan ma'noni anglatadi .
  
• 
  UDP oddiy protokol bo'lib, u ketma-ket tashish funksiyasini ta'minlaydi.
  
• 
  UDP - bu ulanishsiz protokol.
  
• 
  Ushbu turdagi protokol ishonchlilik va xavfsizlik tezlik va o'lchamdan kamroq ahamiyatga ega bo'lganda qo'llaniladi.
  
• 
  UDP - bu yuqori qatlamdagi ma'lumotlarga transport darajasidagi manzillar, nazorat summasi xatosi nazorati va uzunlik ma'lumotlarini qo'shadigan uchdan-uchgacha transport darajasidagi protokol.
  
• 
  UDP protokoli tomonidan ishlab chiqarilgan paket foydalanuvchi datagrami sifatida tanilgan.