Microsoft Word 5 \320\340o Th? Nga My 266-275. doc
tải về 2.14 Mb. Chế độ xem pdf
|
| 2. Đọc hiểu và chiến lược đọc hiểu
Theo Temma(1989), đọc hiểu là hoạt động nhằm lí giải nội dung những ý đồ của người viết thông qua việc đọc văn bản được viết bằng văn tự. Thuật ngữ Chiến lược (Strategy) vốn dĩ chỉ những chiến thuật tổng hợp lâu dài nhằm đạt đượ c mục đích nào đó (Kawauchiyama, 1998). Parrott (1993) thì cho rằng Chiến lược “là một biện pháp mà người học (mặc dù không nhất thiết phải có ý thức) sử dụng một cách tích cực để tạo điều kiện thuận lợi hoặc tăng cường học tập”. Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng, những thao tác diễn ra trong đầu khi chúng ta đọc văn bản tiếng mẹ đẻ và khi đọc văn bản bằng ngôn ngữ thứ hai là khác nhau. Khi ta đọc văn bản bằng tiếng nước ngoài, trong đầu ta sẽ lần tìm các “Chiến lược” nhằm bổ xung, lấp đi những lỗ hổng về kiến thức ngôn ngữ. Ellis (1986) cho rằng việc nghiên cứu về chiến lược mà người học ngôn ngữ sử dụng là vấn đề quan trọng hàng đầu trong nghiên cứu về quá trình thụ đắc ngôn ngữ thứ hai. Phạm Thị Tời (2000) đã trích dẫn Oxford (1990) và đưa ra 6 nhóm chiến lược học tiếng như sau: a. Nhóm chiến lược siêu nhận thức (metacognitive strategies) Gồm các chiến lược có liên quan đến việc lập kế hoạch và tổ chức tổng thể các kinh nghiệm học tập một cách có lựa chọn từ việc chọn lựa chiến lược để sử dụng trong một trường hợp cụ thể và cho một mục tiêu cụ thể. b. Nhóm chiến lược xúc cảm (affective strategies) Gồm các chiến lược giảm lo âu, tự động viên khuyến khích và tự nhận thức về cảm xúc. c. Nhóm chiến lược xã hội (social strategies) Gồm những chiến lược tạo ra các cơ hội để sử dụng ngoại ngữ và học bằng cách tương tác với người khác. d. Nhóm chiến lược trí nhớ (memory strategies) Thường được sử dụng trong việc học từ vựng. Ví dụ: chiến lược sử dụng sự liên kết trí nhớ như khi muốn học từ “hen” (con gà) trong tiếng Anh, ta có thể liên tưởng tới từ “hen” (bệnh hen) trong tiếng Việt. e. Chiến lược nhận thức (cognitive strategies) Các chiến lược để hiểu và sản sinh ngôn ngữ mới bao gồm việc học tập có ý thức như ghi chép, thực hành một cách tự nhiên, suy luận, phân tích đối chiếu, tóm tắt, liên hệ các thông tin mới với thông tin cũ… f. Nhóm chiến lược bù đắp (compensation strategies) Đ.T.N. My./ Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 28 (2012) 266-275 268 Được dùng để vượt qua những hạn chế về kiến thức và đạt được mục đích giao tiếp, ví dụ do không biết từ “dentist” (nha sĩ), có sinh viên đ ã sử dụng cụm từ “tooth doctor” (bác sĩ răng) để thay thế. Ikenoue (1996) dựa trên những đề xuất của Oxford (1994) đã liệt kê các chiến lược tri nhận và siêu tri nhận như Bảng 1 sau: Bảng 1: Các chiến lược tri nhận và siêu tri nhận Tri nhận Siêu tri nhận Trực tiếp/ Quan hệ trực tiếp với ngôn ngữ đích Gián tiếp/ Trợ giúp gián tiếp việc học tiếng Chiến lược Chiến lược A. Lặp lại Thay đổi mục đích, đọc lại nhiều lần B. Nhanh chóng nắm bắt ý tác giả Scanning, skimming C. Tìm cách hiểu văn bản qua sử dụng tài liệu Sử dụng từ điển… D. Dịch ra tiếng mẹ đẻ Decording E. So sánh với tiếng mẹ đẻ để phân tích F. Sử dụng chuyển di từ tiếng mẹ đẻ G. Học trong môi trường tự nhiên Sử dụng tài liệu, giáo trình trong thực tế H. Đoán bằng các biện pháp mang tính ngôn ngữ Suy đoán, dự đoán qua kiến thức ngôn ngữ I. Đoán bằng các biện pháp phi ngôn ngữ Suy đoán, dự đoán nhờ kiến thức về bối cảnh J. Liên tưởng khái niệm, tài liệu học với những kiến thức đã có. Sử dụng tri thức vốn có K. Chú ý đến những vấn đề, mục cần thiết Bỏ qua không đọc những chi tiết rườm rà L. Không câu nệ vào những chỗ chưa hiểu Bỏ qua không đọc những chỗ chưa hiểu M. Hiểu về việc học ngôn ngữ N. Đặt mục tiêu O. Làm rõ nhiệm vụ (task), tự mình đặt ra nhiệm vụ Đọ c có mục tiêu P. Tìm kiếm cơ hội thực hành Ý thức được tầm quan trọng của cơ hội Q. Theo dõi hoạt động và học tập của bản thân R. Đánh giá hoạt động và học tập của bản thân S. Đánh giá một cách tích cực để tạo sự tự tin Nhằm mục đích tìm hiểu về các chiến lược của người học khi đọc văn bản, các nhà nghiên cứu đã tiến hành nhiều thực nghiệm. Ví dụ: Block (1986) đã sử dụng thủ pháp THINK – ALOUD TASK yêu cầu người đọc phát thành tiếng tất cả những cảm xúc, suy nghĩ trong đầu, qua đó tác Đ.T.N. My./ Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 28 (2012) 266-275 269 giả phân tích quá trình xử lí văn bản cũng như những nguyên nhân cản trở quá trình nắm bắt thông tin từ văn bản của người đọc, và rút ra kết luận rằng dạng chiến lược mà người đọc sử dụng có liên quan đến việc thành công (successfull) hay thất bại (un-successfull) trong việc hiểu văn bản. Trong giáo dục tiếng Nhật, Taniguchi (1991) nghiên cứu về các phương pháp dạy đọc hiểu thông qua việc chia sinh viên thành các nhóm, cùng phát ra thành lời quá trình tư duy của mình trong khi đọc thành lời. Taniguchi (1991) đã kết luận rằng nếu sử dụng các giáo trình đọc hiểu có chú trọng đến việc phát huy kiến thức nền (schema), đồng thời có phương pháp dạy thích hợp thì người học, mặc dù kiến thức ngôn ngữ còn hạn chế, sẽ sử dụng rất nhiều chiến lược để tiến hành hoạt động đọc hiểu. Những nghiên cứu trên đã dùng phương pháp nghiên cứu thực chứng để chỉ ra liên quan giữa việc sử dụng các chiến lược đọc hiểu với hiệu quả đạt được. Tuy nhiên, những tư duy trong quá trình đọc hiểu diễn ra rất phức tạp, đ ôi khi người đọc không kịp diễn đạt bằng lời nói. Ngoài ra, việc diễn đạt các suy nghĩ thành lời nói bằng ngoại ngữ trong văn bản hay bằng tiếng mẹ đẻ cũng là một vấn đề còn đang bàn cãi. Trên cơ sở đó, chúng tôi đã thử nghiệm với một phương pháp nghiên cứu mới, được cho là khách quan hơn, đó là sử dụng hệ thống eye camera để ghi lại những chuyển động của đồng tử khi đọc văn bản, đồng thời dựa trên những phỏng vấn sau thực nghiệm (follow up interview) để phân tích những chiến lược mà người đọc sử dụng khi đọc văn bản. tải về 2.14 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|