Mô hình độ cao số dem (Digital Elevation Model) II. 1/ Giới thiệu chung

Khả năng quan sát đóng một vai trò quan trọng trong các hoạt động quân sự, thông tin liên lạc sử dụng microwave và các nghiên cứu cảnh quan du lịch. Việc xác định tầm quan sát trên bản đồ giấy rất khó khăn do số lượng các lát cắt dọc cần xem xét rất lớn.

Tầm quan sát được xác định trên bản đồ số có mạng TIN bằng phương pháp truy vấn đường đi (tracking procedure). Phương pháp này là một biến đổi của thuật toán đường ẩn (hidden line algorithm).

Bản đồ độ dốc, độ lồi, độ lõm và hướng dốc:

Trước khi mô hình độ cao DEM xuất hiện thì người ta sử dụng rất nhiều kỹ thuật để đánh giá độ dốc và độ lồi lõm của địa hình. Với DEM thì các công việc này trở nên nhanh chóng và thuận tiện, không cần nhiều công sức như trước đây.

Sau khi dữ liệu độ cao địa hình đã được chỉnh lý và thể hiện bằng mô hình TIN thì ta có thể sử dụng nhiều công cụ của phần mềm TIN để tính toán độ dốc, hướng dốc và độ lồi lõm của vùng nghiên cứu. Sau đây là những công thức tính toán chủ yếu.

Xác định hướng dốc:

Góc của vector tổng hợp giữa các vector D_x và D_y sẽ cho chúng ta hướng dốc (hình IV.15). Điểm cần lưu ý là phải tính toán giá trị + hay – trong bản đồ D_x và D_y.

Trong đó, số 57,29579 là hệ số chuyển đổi từ gradient sang độ. Giá trị có thể tính từ - 90^o đến + 90^o

Độ dài của vector (góc dốc) đã được xác định theo chiều X và Y có thể tính theo định lý Pithago

Trong đó D_x là gradient theo trục X; D_y là gradient theo trục Y; và k_c là kích thước của pixel.

Để xác định sự sai khác về độ dốc theo từng mét, người ta chia độ dốc tính theo công thức trên cho kích thước của pixel.

Tính độ dốc theo độ: