LỜi nóI ĐẦU 9 phần thứ nhấT 12

LỜI NÓI ĐẦU

Trọng kính Quý Bề Trên Dòng,

Kính thưa Quý Chị Giáo,

Trước hết, tôi xin cám ơn Chúa, cám ơn Quý Bề Trên và quý Chị Giáo đã cho tôi cơ hội đến đây để được học hỏi với Quý Bề Trên và Quý Chị Giáo trong khóa học chuyên đề Đào Tạo Người Đào Tạo. Chị Chủ Tịch chỉ định cho tôi chia sẻ về Nhân Bản Kitô Giáo, một đề tài quá rộng và quá quan trọng không thể nào nói hết trong một ngày. Quả thế, trong Tông Huấn Pastores Dabo Vobis, thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II luôn đặt Nhân Bản ở vị trí đầu tiên trong bốn chiều kích đào tạo: Nhân Bản, Thiêng Liêng, Tri Thức và Mục Vụ.
Đứng trước sự rộng lớn đó, tôi không khỏi lo lắng, nhưng câu Ca Dao Việt Nam này giúp tôi an lòng: Dập dìu kẻ trước người sau, sức riêng một ít góp vào lợi chung”. Trong cái một ít đó, tôi xin chia bài chia sẻ thành hai phần: Trước hết nhấn mạnh về Đào Tạo Trưởng Thành Nhân Bản Kitô Giáo và Trưởng Thành Nhân Bản Đời Tu Qua Việc Sống Tốt Các Đặc Tính Của Đời Sống Cộng Đoàn. Tiếp đến, để kiện toàn sự trưởng thành nhân bản Kitô giáo và đời tu, trong khung cảnh đào tạo nhà đào tạo, tôi xin trình bày ba đề tài hỗ trợ thiết yếu sau đây, nếu không đủ thời giờ trình bày thì Quý Chị cũng có thêm tài liệu tham khảo:

• 
  Tiến trình đồng bộ được đào tạo, tự đào tạo và đào tạo ứng sinh của nhà đào tạo;
  
• 
  Vượt lên những bất cập và thái quá để làm nhà đào tạo đích thực theo gương Chúa Giêsu;
  
• 
  Môi trường và tác nhân đào tạo.
  

Kính thưa Quý Bề trên và Quý Chị Giáo,

PHẦN THỨ NHẤT

Một

ĐÀO TẠO TRƯỞNG THÀNH
NHÂN BẢN KITÔ GIÁO VÀ ĐỜI TU

1. Nhân bẢn nói chung

1. Định nghĩa và Nội Dung

Chúng ta sẽ vắn tắt lược qua các đức tính ấy:

NHÂN là nhân đức dạy ta biết yêu thương tha thứ và phục vụ người khác, vì người trong bốn biển đều là anh em “Tứ hải giai huynh đệ”.

NGHĨA là một trong những giá trị cơ bản để một người xứng đáng làm người sống có tình nghĩa, có tấm lòng biết ơn. 

LỄ là những hành vi nhã nhặn, lịch sự, khiêm tốn, thể hiện nơi người có văn hóa, có giáo dục, biết tôn trọng người khác và tôn trọng chính mình trong cách cư xử giao tiếp chân thành.

CÔNG là quán xuyến những việc trong nhà, nấu nướng, thêu may, quét dọn, trang trí ngăn nắp đẹp đẽ tươm tất.

2. Trưởng thành Nhân Bản

Mở rộng ý thức về bản thân, nhưng không lấy cái tôi của mình làm trung tâm điểm, mà liên kết với tha nhân: vừa có khả năng sống thân mật với tha nhân, vừa có khả năng sống thanh thoát khỏi khuynh hướng chiếm hữu nhưng tôn trọng kẻ khác.

Sự chín chắn đạo đức: biết sự khác biệt giữa cái đúng và cái sai trong cuộc sống thường ngày; không lẫn lộn phương tiện và mục đích, và cương quyết theo đuổi cho bằng được những mục đích mà mình cảm thấy là đúng.

3. Sự Thiếu Trưởng Thành Nhân Bản

Tình trạng đen tối đó có những nguyên nhân như là: Nhà trường nặng về dạy chữ mà nhẹ về dạy người, chỉ lo truyền giảng kiến thức mà không chú trọng uốn nắn chỉnh sửa những sai trái của học trò, và đáng buồn là nhiều thầy cô đã không sống gương mẫu; gia đình buông lỏng việc quản lý giáo dục con cái, để trẻ ngày càng tách khỏi thế giới thực và bị cuốn hút vào thế giới ảo bởi những trò chơi bạo lực ly kì, phim ảnh nóng hấp dẫn trên mạng; việc giáo dục đạo đức trong nhà trường các cấp còn nhiều bất ổn: nặng về lý thuyết, nhẹ về kỹ năng sống, không tạo được dấu ấn và điều kiện thuận lợi để hình thành nhân cách cho học sinh; tác động của nền kinh tế thị trường và sự hấp dẫn của đời sống đô thị du nhập từ Âu Mỹ đã làm cho các giá trị đạo đức truyền thống bị xâm hại và mai một, nhiều yếu tố xấu tác động trực tiếp đến nhân cách đạo đức của con em.

2. Nhân bẢn Kitô giáo

1. Nhân bản Kitô giáo là gì?

Như thế, Đào Tạo Nhân Bản và Đào Tạo Nhân Bản Kitô Giáo rất quan trọng và cần thiết trong tiến trình hướng đến con người trưởng thành xứng đáng là người, là con cái Thiên Chúa (người Kitô hữu) và là môn đệ của Chúa Kitô, tức Linh mục, Tu sĩ tương lai.

2. Nội dung nhân bản Kitô giáo

Tóm lại, nhân bản Kitô giáo là một nền nhân bản toàn diện và liên đới, có thể tạo ra một trật tự xã hội, kinh tế và chính trị mới, đặt nền tảng trên phẩm giá và tự do của mỗi con người. Nền nhân bản này có thể trở thành hiện thực nếu mỗi cá nhân và mỗi cộng đồng biết vun trồng các đức tính luân lý và xã hội nơi bản thân mình và phổ biến chúng trong xã hội (x. HTXHGHCG số 19)¹⁵.

3. Con đường trưởng thành Nhân bản Kitô giáo

Bác ái được mô tả nơi điều răn quan trọng nhất là “yêu mến Thiên Chúa hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn và yêu người thân cận như chính mình” (x. Mt 22, 37-39). Bác ái là tình yêu thương rộng lớn giữa loài người với Thiên Chúa và giữa loài người với nhau. Có thể nói nhân đức bác ái bao trùm lên tất cả các đức tính nhân bản. Con người có được nhân đức bác ái như thế vì nó được khơi nguồn từ Thiên Chúa Tình Yêu. Nó sẽ ngày càng tăng trưởng nhờ vào sự giáo dục, nhất là giáo dục đức tin và thực hiện việc thương người mười bốn mối, mà thương xác bảy mối (cho kẻ đói ăn, cho kẻ khát uống, cho kẻ rách rưới mặc, viếng kẻ liệt cùng kẻ tù rạc, cho khách đỗ nhà, chuộc kẻ làm tôi, chôn xác kẻ chết); và thương linh hồn bảy mối (lấy lời lành mà khuyên người, mở dạy kẻ mê muội, an ủi kẻ âu lo, răn bảo kẻ có tội, tha kẻ dể ta, nhịn kẻ mất lòng ta, cầu cho kẻ sống và kẻ chết).

2. 
   Khôn Ngoan
   

2. 
   Công Bình
   

Can đảm là kiên trì và quyết tâm theo đuổi điều thiện cho dù có nhiều khó khăn cản lối và nhiều thử thách cam go: “Trong thế gian, anh em sẽ phải gian nan khốn khó, nhưng can đảm lên! Thầy đã thắng thế gian” (Ga 16, 33). Nhờ can đảm, con người cương quyết chống lại các cơn cám dỗ, vượt qua các chướng ngại trong đời sống luân lý, chiến thắng sự sợ hãi (kể cả cái chết), để dám sống cho chính nghĩa. Nhưng can đảm không phải là cứ nhắm mắt làm liều, làm bừa, mà cần phải biết kết hợp với sự khôn ngoan và ơn Chúa Thánh Thần soi sáng, để nhận rõ mục đích của hành động. Khi đã biết chắc chắn đó là mục đích tốt đẹp, mới dũng cảm và kiên cường vượt thắng.

Trái lại, các nhân đức đối thần quy chiếu trực tiếp về Thiên Chúa như căn nguyên, động lực và đối tượng. Các nhân đức đối thần là nền tảng và linh hồn của toàn bộ đời sống luân lý. Thiên Chúa ban cho chúng ta những nhân đức nầy để chúng ta có khả năng hành động như con cái Thiên Chúa và đáng hưởng sự sống đời đời.

1. 
   Đức Tin
   

Đức Cậy là nhân đức nhờ đó chúng ta khao khát Nước Trời và sự sống vĩnh cửu như hạnh phúc của đời mình, tin tưởng vào các lời hứa của Chúa Kitô, và phó thác vào ơn trợ lực của Chúa Thánh Thần. Con người ta sống không thể không có hy vọng, mà sống nhờ hy vọng. Nhưng điều quan trọng là hy vọng vào ai, hy vọng cái gì, và làm thế nào để đạt tới? Hy vọng của Kitô hữu không chỉ là hạnh phúc trần thế, nhưng là chính Thiên Chúa, là Nước Trời và sự sống vĩnh cửu (x. Cl 1,5). Người Kitô hữu ý thức rằng tự mình không thể đạt tới hạnh phúc vĩnh cửu ấy, nhưng phải nương tựa vào Chúa. Đức Cậy là cái neo chắc chắn bền vững của tâm hồn, là vũ khí bảo vệ chúng ta trong cuộc chiến thiêng liêng, và mang lại cho chúng ta niềm vui ngay giữa những gian truân thử thách (x. Rm 12,12). Lời cầu nguyện vừa diễn tả vừa nuôi dưỡng đức Cậy, nên chúng ta cần phải đi sâu hơn mỗi ngày vào đời sống cầu nguyện (x. Rm 5, 4-5).

4. Tình yêu bản thân

5. Tình yêu giữa các môn đệ

6. Phương thế thực hiện

3. NHÂN BẢN ĐỜI TU

1. Nhận định tổng quát

2. Các chiều kích của lòng trung tín

Khi tuyên khấn, chúng ta cam kết sống theo Hiến Chương, Nội Quy, Đặc Sủng, Linh Đạo và Sứ Vụ của Dòng, cùng với chị em đồng chung lý tưởng; đồng thời cam kết trao gởi cuộc đời mình cho Dòng dìu dắt, vui vẻ đón nhận những gì Dòng cần đến vì sứ vụ và công việc của Dòng, dù đôi khi công việc và sứ vụ ấy nằm ngoài tầm tay của mình. Chúng ta đem vào Dòng những khả năng, sở thích sẵn có hay nhờ Dòng mà đã học hành thủ đắc được, đồng thời đặt để những khả năng và sở thích đó tùy thuộc Bề Trên Dòng sắp đặt sử dụng, chấp nhận sự bất định của đời tu: được sai đến nơi mình không muốn, ở với người mình không ưa, làm việc mình không thích, với lòng tín trung và vâng lời, coi đó như là Thánh Ý Chúa.

Trong ý thức và bổn phận xây dựng đời sống chung, chúng ta được đòi hỏi thương yêu bênh vực chị em vì thanh danh của Dòng, của chúng ta và của chính những chị em ấy; cũng như phải đối đầu với họ vì những suy nghĩ hay hành động trái ngược với đời tu, với Dòng, với chị em của họ nữa. Vậy chúng ta đã sống, đã làm thế nào? Lý tưởng nên thánh có luôn là động lực đời sống chúng ta không? Khi chưa khấn, chúng ta quảng đại đón nhận tất cả như hồng ân. Khấn rồi, chúng ta có còn luôn sẵn sàng đón nhận sự điều động, sai phái của Bề trên với tinh thần siêu nhiên, đồng trách nhiệm hay thoái thác và đặt điều kiện? Chúng ta có thực sự yêu thương liên đới với chị em hay chỉ lo vun vén cho bản thân, theo chủ thuyết ích kỷ “mackênô” (mặc kệ nó), sống chết hay dở mặc ai?

c. Trung Tín với Lời Khấn Vâng Phục

Lời khấn Vâng Phục là lời khấn khó nhất và quan trọng nhất giúp chúng ta giữ được trọn vẹn hai lời khấn Khó Nghèo và Khiết Tịnh, vì nó chạm tới tự do, bản ngã và ý riêng của con người chúng ta. Quả vậy, ĐTC Phanxicô nói: “Đức vâng phục, xét như là lắng nghe ý muốn của Thiên Chúa, trong sự thôi thúc nội tâm của Chúa Thánh Thần, được Giáo Hội chứng thực, ngang qua các trung gian nhân loại – là các đấng bề trên-”²⁹. Phải có một tinh thần đức tin siêu nhiên mạnh mẽ mới lãnh hội được tính cách huyền nhiệm của thánh ý Chúa và vâng phục ý muốn của Chúa qua Bề Trên cách triệt để được, như gương mẫu vâng phục của Chúa Giêsu và Mẹ Maria, vì thánh ý Chúa luôn vượt quá mọi lý lẽ của trí óc con người.

Khi khấn Khó Nghèo, chúng ta hứa từ bỏ mọi tư hữu của cải, đặt mọi sự làm của chung, kể cả mạng sống cùng những tri thức, tài năng, đức độ trong sự tùy thuộc vào Dòng, chấp nhận chịu mọi chi phối và đón nhận từ Dòng mọi sự. ĐTC Phanxicô nói: “Sự nghèo khó dạy chúng ta biết liên đới, chia sẻ và bác ái, được diễn tả trong sự tiết độ, giản dị và niềm vui về điều chính yếu, đề phòng các ngẫu tượng vật chất vốn làm mờ tối ý nghĩa đích thực của cuộc sống… Sự nghèo khó lý thuyết không được ích gì. Sự nghèo khó được học biết bằng cách chạm đến thân xác của Chúa Kitô nghèo khó nơi những người hèn mọn, bệnh tật, trẻ em… Đức Nghèo Khó xét như là việc vượt quá mọi thói ích kỷ, dạy chúng ta tin tưởng vào Thiên Chúa Quan Phòng, và hiểu rằng chúng ta xây dựng Vương Quốc Thiên Chúa không phải bằng những phương tiện nhân loại, mà trước tiên bằng chính sức mạnh ân sủng của Chúa, Đấng đang hành động xuyên qua sự yếu đuối của chúng ta”³¹. Ngài còn nhấn mạnh: “Nghèo đói không phải luôn là vật chất, có một sự nghèo đói tinh thần đang bám lấy con người hiện đại: nghèo nàn tình yêu, khao khát sự thật và công lý… Quả thật, cái nghèo nàn lớn nhất là sự thiếu vắng Chúa Kitô, và chúng ta đã làm được quá ít ỏi cho con người khi chúng ta chưa đem Chúa Giêsu đến cho họ”³².

Vậy chúng ta đã hiểu thế nào về Lời Khấn Khó Nghèo và sự khó nghèo đích thực? ĐTC thúc giục: “Các con đừng bao giờ mệt mỏi tỏ lòng xót thương, đừng xấu hổ khi phải ân cần với người cao tuổi. Hãy phân phát cho mọi người Lời Chúa mà chính các con đã vui mừng nhận lãnh”… “Thật đau lòng khi cha nhìn thấy một linh mục hay một nữ tu lái các mẫu xe mới nhất, các con không thể làm điều này được. Một chiếc xe là cần thiết để làm rất nhiều công việc, nhưng xin vui lòng chọn một cái khiêm tốn hơn. Nếu các con thích một chiếc xe hào nhoáng, thì chỉ cần suy nghĩ đến bao nhiêu trẻ em đang chết đói trên thế giới”³³. Ngài cũng nói rằng điện thoại thông minh mới nhất hoặc những đồ dùng thời trang không phải là con đường đưa tới hạnh phúc.

Nghèo không phải là không có gì, nhưng là dùng mà không quá bám dính đến như nô lệ: tiền bạc là một đầy tớ tốt, nhưng là một ông chủ xấu. Chớ gì trong khi đòi hỏi tinh thần nghèo khó bằng cách giao nộp mọi thứ tiền bạc, các vị hữu trách biết lo liệu mọi sự cần thiết cho chị em, nhất là khi phải đi ra ngoài, để chị em khỏi mắc lỗi vì phải thủ lại một số nào đó phòng khi bất trắc. Điều này các Dòng hoạt động chắc phải lưu ý hơn. Vật chất chúng ta không có bao nhiêu, chớ gì chúng ta không nghèo tình thương, tình liên đới chị em, nhất là không nghèo Lời Chúa và chính Chúa, và luôn sẵn sàng đem chia sẻ cho người khác.

Khi gặp các tu sĩ trong cuộc thăm viếng mục vụ Hàn Quốc, ĐTC Phanxicô nói: “Trong đời sống tận hiến, đức Khó nghèo vừa là “bức tường” vừa là “bà mẹ.” “Bức tường” vì nó bảo vệ đời sống tận hiến, “mẹ” vì nó giúp mình lớn lên và dẫn mình đi trên con đường ngay thẳng”… Các tu sĩ đã khấn khó nghèo mà lại sống giàu có thì họ sống một đời sống đạo đức giả, họ làm thương tổn tâm hồn các tín hữu và làm cho Giáo hội bị nhận chìm… Thật nguy hiểm khi sống theo lối sống trần tục, lối sống chỉ đặt hy vọng vào các phương tiện của con người, hủy đi chứng tá của ơn khó nghèo mà Chúa Giêsu Kitô đã sống và đã dạy chúng ta”.

e. Trung Tín với Lời Khấn Khiết Tịnh

Khi khấn Khiết Tịnh, chúng ta dâng trọn trái tim, dâng trọn cuộc đời cho Chúa và tìm cách làm đẹp lòng Người, như thánh Phaolô nói: “Tôi muốn anh chị em không phải bận tâm lo lắng điều gì. Đàn ông không có vợ thì chuyên lo việc Chúa: họ tìm cách làm đẹp lòng Người. Còn người có vợ thì lo lắng việc đời: họ tìm cách làm đẹp lòng vợ, thế là họ bị chia sẻ. Cũng vậy, đàn bà không có chồng và người trinh nữ thì chuyên lo việc Chúa, để thuộc trọn về Người cả hồn lẫn xác. Còn người có chồng thì lo lắng việc đời: họ tìm cách làm đẹp lòng chồng”³⁴. Qua lời khấn, chúng ta ký kết với Chúa một giao ước nhiệm hôn³⁵ và đòi hỏi phải có sự chung thủy. Người đàn bà đời thường muốn nếm sự mặn mà của tình bạn, sự nồng nàn của tình yêu, khao khát trải nghiệm sự ngọt ngào bên người yêu, hưởng sự âu yếm của hôn phu và những an ủi khả giác. Trong sâu thẳm của lòng mình, chúng ta cũng có như vậy, nhưng chúng ta đã tự nguyện khước từ chúng, để chọn một tình yêu cao hơn, trọn vẹn hơn cho Chúa và các linh hồn. ĐTC Phanxicô nói: “đức Khiết Tịnh là một đặc sủng quý giá, nó mở rộng tự do trao hiến cho Thiên Chúa và tha nhân, với sự hiền lành, lòng nhân từ, sự gần gũi của Chúa Kitô. Sự khiết tịnh vì Nước Trời cho thấy đời sống tình cảm nằm trong một sự tự do chín chắn và trở thành dấu chỉ của thế giới sắp đến để luôn làm rạng ngời tính tối thượng của Thiên Chúa… một đức khiết tịnh phong nhiêu sinh ra những người con thiêng liêng trong Giáo Hội”³⁶.

Vậy chúng ta đã làm gì để trung tín trong Lời Khấn Khiết Tịnh? Chúng ta có dùng mọi biện pháp siêu nhiên cũng như tự nhiên để giữ mình không? Chúng ta có quan tâm năm yếu tố cần thiết để giữ mọi mối tương quan được hài hòa, quân bình và an toàn không? Đó là nơi chốn gặp gỡ, thời gian và thời lượng, khoảng cách thể lý và tâm lý, sự có mặt của những người thứ ba, nhất là sống sự hiện diện khuất ẩn nhưng rất thực của Chúa. Vì thế, ĐTC Phanxicô căn dặn: “Khiết tịnh là biểu hiện tâm tình tận hiến duy nhất cho tình yêu của Chúa, là tảng đá của tâm hồn chúng ta. Chúng ta tất cả đều biết một sự hiến thân riêng tư của mình sẽ đòi hỏi như thế nào. Các cám dỗ trong lời khấn này đòi hỏi chúng ta phải khiêm tốn tin tưởng vào Chúa, cảnh giác và kiên định”³⁹.

Ngài nhắc nhở: “Đức Khiết tịnh, Nghèo khó, Vâng lời trở thành một chứng tá vui vẻ của tình yêu Thiên Chúa trong cách chúng ta bám trụ vững vàng trên tảng đá của lòng thương xót… Chỉ khi nào chứng tá của chúng ta vui vẻ, thì chúng ta mới lôi cuốn được giáo dân đến với Chúa Kitô; niềm vui này là ơn phúc được nuôi dưỡng bằng đời sống cầu nguyện, chiêm niệm Lời Chúa, cử hành các Bí tích và sống đời sống cộng đồng. Khi thiếu những chuyện này, thì lúc đó yếu đuối và khó khăn xuất hiện, nó làm đen tối niềm vui mà chúng ta đã từng biết một cách mật thiết ở buổi ban đầu con đường chúng ta đi.”

Chúng ta đã qua một chặng đường khá dài trong đời tu. Liệu chúng ta có cảm nhận được hạnh phúc và quyết tâm theo Chúa cho đến cùng, không hề do dự hay hối tiếc không? Chúng ta hãy nghe lời chia sẻ của ĐTC Phanxicô về chặng đường 60 năm theo tiếng Chúa gọi của ngài: “Sau nhiều năm trôi qua với một số thành công, niềm vui, nhưng nhiều năm thất bại, yếu đuối, tội lỗi..., Cha nói với các con điều này: Cha không bao giờ hối tiếc! bởi vì, ngay cả trong những lúc đen tối nhất, trong những lúc tội lỗi, trong những lúc yếu đuối, trong những lúc thất bại, cha luôn luôn nhìn vào Chúa Giêsu và cha tín thác vào Người, và Người đã không bỏ cha một mình. Hãy tín thác vào Chúa Giêsu! Người luôn luôn tiến bước, đồng hành với chúng ta! Người thành tín, Người là người bạn đồng hành trung thành”⁴⁰.

Chớ gì mỗi người chúng ta cũng cảm nhận được hạnh phúc đi theo Chúa, trung tín với Chúa, với Hội dòng và với chị em qua việc thực thi triệt để ba lời khấn Dòng. Chính hạnh phúc tỏa chiếu nơi niềm vui, ngời lên trong ánh mắt và nụ cười, làm chứng tá cho Nước Chúa và cổ vũ cho những ơn gọi tiếp nối chúng ta. ĐTC Phanxicô bảo chúng ta phải thể hiện niềm vui và một diện mạo nhân bản xuất phát từ việc nhận biết Chúa Giêsu. Ngài nói: “Khi bước vào cuộc hành trình suy niệm về Chúa Giêsu Kitô, cầu nguyện và sám hối với Ngài, lòng nhân bản của chúng ta phát triển… Làm thế nào để một tu sĩ thể hiện lòng nhân bản của mình? Thưa thông qua niềm vui, và ngày càng hân hoan hơn nữa! Tôi thật buồn khi nhìn thấy các tu sĩ với khuôn mặt buồn rười rượi. Họ có thể mỉm cười, nhưng đó là một nụ cười giả tạo như những nụ cười của tiếp viên hàng không. Không! Chúng ta hãy cho thấy nụ cười hân hoan đến từ niềm vui nội tâm nhé?”⁴¹

3. Những tâm tình không thể thiếu

4. Nên đồng hình đồng dạng với Chúa Kitô

Đời sống người tu sĩ khởi đi từ một con đường, con đường Thập Giá bước theo Chúa Giêsu: “Ai muốn theo Thầy, phải từ bỏ chính mình, vác thập giá mình mà theo” (Mt 16,24). Hội Thánh không bao giờ che giấu thập giá, nhưng tán dương và suy tôn thập giá. Không thể xem thập giá như là một gánh nặng, nhưng đúng hơn như là cây gậy nâng đỡ. Cuộc sống tu sĩ càng cắm rễ sâu vào thập giá thì càng sinh nhiều hoa quả. Vì thế, chúng ta đừng bao giờ tìm cách thoát khỏi bóng thập giá, thoát khỏi khía cạnh hy sinh trong cuộc sống và tác vụ của mình.

Khi đọc và suy niệm Tin Mừng⁴⁵, chúng ta kinh ngạc về nhân tính của Chúa Giêsu, được biểu lộ cách rõ ràng nhất nơi lòng trắc ẩn của Ngài. Lòng trắc ẩn của Chúa Giêsu khiến Ngài liên kết với mọi người: người bệnh tật và đau khổ, người nghèo đói và bị áp bức, kẻ tội lỗi cũng như người thánh thiện⁴⁶. Tu sĩ không thể vô cảm hay lãnh đạm trước những nỗi đau buồn và những cuộc chiến đấu của đồng loại. Sống tác vụ với người bệnh tật và đau khổ, người nghèo đói và thiếu thốn cách nào đó làm chúng ta nên mềm mại và dịu dàng, khiến chúng ta trở nên nhân bản hơn và nên giống Chúa Kitô hơn.

Chúa Kitô đến hoà giải con người với chính mình, với người khác, với Thiên Chúa và với tất cả thế giới được tạo thành. Tu sĩ cũng phải là sứ giả của sự hoà giải bằng cách nhận thức sâu xa rằng mình vẫn mang nơi chính mình những hạt giống tội lỗi và ích kỷ nên cần phải hoán cải và hoà giải trước tiên. Đồng thời tu sĩ cũng nỗ lực giúp tha nhân khiêm tốn và trung thực nhìn nhận sự dữ trong lòng để họ được hoà giải với chính mình, với người khác, với tạo thành và với Thiên Chúa, hầu trở nên sứ giả bình an và hoà hợp trong Hội Thánh cũng như trong cộng đồng xã hội.

Các Tin Mừng miêu tả Chúa Giêsu như là một con người cầu nguyện trong mối hiệp thông sâu xa nhất với Chúa Cha⁴⁷. Chúa Giêsu đã dạy các môn đệ cầu nguyện bằng chính gương mẫu của Ngài. Lòng gắn bó của Ngài với con người cũng xuất phát dồi dào từ mối hiệp thông của Ngài với Chúa Cha. Người tu sĩ phải vun trồng đời sống nội tâm, đời sống cầu nguyện, chiêm niệm trong hành động, khi sống trong trần gian nhưng không thuộc về trần gian. Phải yêu mến cầu nguyện, dành ưu tiên cho việc cầu nguyện và hằng ngày dành thời gian chất lượng cho Chúa: sống trong tình hiệp nhất thân mật và liên lĩ với Chúa Cha, qua Chúa Giêsu Kitô và trong Chúa Thánh Thần. Nhờ đó, bảo vệ và củng cố ơn gọi của mình, gia tăng các nhân đức khác và tăng trưởng trong lòng nhiệt thành đem mọi người về cho Chúa.

Việc dạy Lời Chúa sẽ hiệu quả nhờ chính đời sống cầu nguyện và chiêm niệm của người rao giảng. Việc rao giảng hiệu quả là một hoa trái khác của việc cầu nguyện cá nhân. Trước khi dạy dỗ và rao giảng cần phải có kinh nghiệm bản thân về Lời Chúa, như cô Maria đã ngồi dưới chân Chúa để lắng nghe lời Ngài, thấm nhuần Lời Chúa, để không rao giảng về chính bản thân hay những ý kiến riêng của mình, nhưng rao giảng Tin Mừng với lòng trung tín trọn vẹn.

5. Người môn đệ trưởng thành (Theo Rev. Ron Rolheiser, OMI):

c) Mềm dẻo chịu đựng, không để tâm hồn chai cứng: Khiêm nhường chịu đựng và tha thứ là phép thử định rõ mức độ trưởng thành và chân tướng của chúng ta.

d) Tha thứ: Nghĩ cho cùng, việc chúng ta phải đấu tranh nhiều nhất là hành động tha thứ. Tha thứ cho những ai đã làm chúng ta tổn thương, tha thứ cho bản thân vì những khiếm khuyết, và tha thứ cho cả Thiên Chúa vì Ngài đã để chúng ta như thế này. Đừng để mình chết đi với một tâm hồn chua cay và bất bao dung.

e) Sống biết ơn: Luôn sống trong tâm tình biết ơn là thánh thiện. Biết ơn Chúa, biết ơn cuộc đời, biết ơn con người.

f) Chúc phúc hơn là chúc dữ: Chúng ta trưởng thành khi chúng ta biết tìm đến tha nhân và nhìn họ với cặp mắt chúc lành hơn là chúc dữ, khen ngợi hơn là chê bai.

g) Sống minh bạch và lương thiện: Sự trưởng thành không có nghĩa là chúng ta trở nên hoàn hảo hay vô tội, nhưng có nghĩa là chúng ta sống lương thiện và chân thật minh bạch nhìn nhận những thiếu sót bất toàn của mình.

h) Cầu nguyện bằng cảm xúc lẫn theo nghi thức: Chúng ta trưởng thành khi biết mình bất lực và biết nhờ đến sức mạnh ân sủng của Thiên Chúa, cũng như khi biết cầu nguyện với tha thân để cho toàn thế giới cũng sẽ cầu nguyện như vậy.

i) Mở rộng vòng tay: Chúng ta trưởng thành khi biết thương xót như Thiên Chúa giàu lòng thương xót, đón nhận tha nhân một cách đại kết, liên tôn, không kỳ thị phân biệt lập trường tư tưởng.

Trong các mối tương quan giữa các cá nhân, gia đình và cộng đoàn, Đức Thánh Cha Phanxicô cũng đề nghị 7 lời khuyên:

• 
  Hãy ứng xử một cách tế nhị khi cảm giác khó chịu xuất hiện, vì nếu không, chúng sẽ chặn đứng cuộc đối thoại.
  
• 
  Cố gắng diễn tả ra những gì người khác đang nghĩ, mà không làm mất lòng họ.
  
• 
  Cẩn thận lựa lời mà nói để không gây xúc phạm, đặc biệt khi thảo luận vấn đề khó khăn.
  
• 
  Khi đưa ra ý kiến cá nhân, đừng bao giờ nhằm trút tức giận và gây tổn thương.
  
• 
  Đừng dùng giọng điệu trịch thượng để chế giễu, tố cáo và xúc phạm người khác.
  
• 
  Tập quen nhìn nhận tầm quan trọng thực sự của người khác, cố gắng cảm nhận được những bận tâm sâu xa nhất của họ và khởi đầu cuộc đối thoại từ chính những bận tâm này.
  
• 
  Coi những bất toàn là điều bình thường; tha nhân quan trọng hơn những điều nhỏ nhặt gây phiền toái cho chúng ta. Tình yêu chưa hoàn hảo không có nghĩa là tình yêu ấy không chân thực.
  

• 
  Đừng ngắt lời người khác, dù đó là chủ đề mình không thích, thậm chí đã biết trước rồi.
  
• 
  Đừng cố chứng minh quan điểm của mình đúng bằng cách nhấn giọng cách phản cảm trước mặt bao người khác, song hãy tỏ ra hào hiệp và khiêm tốn.
  
• 
  Hãy khiêm tốn và tôn trọng cảm xúc, ý kiến của người khác.
  
• 
  Mọi người đều xứng đáng được mình tôn trọng, dù là họ làm ngành nghề gì hay vị trí của họ đứng ở đâu trong xã hội.
  
• 
  Điều quan trọng nhất chúng ta có thể học chính là trách nhiệm của mình. Khi có chuyện không hay, nhiệm vụ của mình là tìm cách vượt qua nó.
  
• 
  Người nổi giận đầu tiên thường là kẻ thua cuộc. Nếu cảm thấy đang tức giận, hãy thay đổi chủ đề hoặc ngừng nói chuyện. Trong cơn giận dữ, chúng ta có thể thốt ra những từ sẽ khiến chúng ta phải hối tiếc sau này.
  
• 
  Đừng bao giờ ngừng học hỏi, mình không bao giờ đứng ở đỉnh cao của kiến thức cả.
  
• 
  Không ngừng cố gắng thay đổi bản thân và tận dụng giây phút hiện tại.
  
• 
  Người biết lắng nghe và thấu hiểu người khác luôn được tôn trọng hơn một kẻ hay ba hoa.
  
• 
  Luôn luôn nói về điểm mạnh của bạn bè, nhưng đừng làm cho bản thân mình kém đi.
  
• 
  Tranh cãi với một kẻ ngốc chỉ chứng minh rằng có hai kẻ ngốc.
  
• 
  Chỉ cần chân vẫn đứng vững trên mặt đất, đừng xem mình quá nhẹ, cũng đừng xem mình quá lớn.
  

Nguyện xin Chúa Thánh Thần tiếp tục cho đến kiện toàn tiến trình trưởng thành nhân bản, trưởng thành nhân bản Kitô giáo và trưởng thành đời tu mà Giáo Hội và thế giới đang mong đợi nơi chúng ta. Amen.

Hai

TRƯỞNG THÀNH NHÂN BẢN ĐỜI TU
QUA VIỆC SỐNG TỐT CÁC ĐẶC TÍNH
CỦA ĐỜI SỐNG CỘNG ĐOÀN

Đời Sống Cộng Đoàn vừa có một thuận lợi rất lớn, nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn một nguy cơ không nhỏ cho đời sống huynh đệ. Thuận lợi bởi sự kiện chúng ta lìa xa gia đình tự nhiên, cha mẹ anh chị em thân thuộc, bỏ lại hết mọi sự ở bên ngoài, đến sống trong Dòng như một gia đình mới, phải ngày càng gắn bó thương yêu nhau, cùng nhau cộng tác với ơn Chúa để xây dựng, củng cố, bảo vệ và phát triển lên mỗi ngày. Nhưng nguy cơ là nếu chúng ta không vượt lên nổi những khác biệt, hiểu lầm, xung khắc hay va chạm nhỏ nhặt hằng ngày, thì cuộc sống đời tu sẽ trở nên nặng nề đau khổ, vì phải luôn luôn giáp mặt với cùng những con người và những vấn đề ấy.

1. BẢN CHẤT CỦA CỘNG ĐOÀN

2. XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ CỘNG ĐOÀN

1. Tính truyền thống và tính thích nghi

Trong tinh thần ấy, ĐTC Phanxicô nhắc nhở: “Hoài niệm quá khứ không phải chỉ liên quan đến việc tưởng nhớ và trân quí các ân sủng của quá khứ; nó còn có nghĩa là rút tỉa từ chúng những nguồn thiêng liêng để có thể đối đầu một cách khôn ngoan và cương quyết với những gì là hy vọng, hứa hẹn và thách đố trong tương lai… Nhìn về quá khứ mà không nghe thấy tiếng gọi của Thiên Chúa trong việc hoán cải trong hiện tại sẽ chẳng giúp chúng ta tiến tới; trái lại, nó chỉ cầm giữ chúng ta lại và thậm chí còn ngăn cản đà tiến bộ thiêng liêng của chúng ta nữa”⁵⁷.

2. Mười điều răn của đời sống cộng đoàn

Hai: Đừng quên rằng mỗi người là một dụ ngôn tình yêu và hiệp thông của Chúa Thánh Thần, để làm cho con đường dẫn tới đức tin được dễ dàng hơn cho những ai chưa biết Chúa Giêsu Kitô (chiều kích truyền giáo): Xem kìa, họ yêu thương nhau là dường nào!

Bốn: Cộng đoàn vệ tinh ở tại các địa phương không phải là cộng đoàn duy nhất. Mỗi thành viên đều sống thuộc về Hội dòng và luôn luôn ở trong Hội dòng, ra khỏi nhà nhưng không bao giờ ra khỏi cộng đoàn. Mỗi người sẽ sẵn sàng để được sai đến bất cứ nhà nào của Hội dòng hay đảm trách bất cứ sứ vụ nào Hội dòng trao cho.

3. CỘNG ĐOÀN GIẢ DANH VÀ CỘNG ĐOÀN ĐÍCH THỰC

4. CỘNG ĐOÀN TRUYỀN THÔNG CHÂN THÀNH VÀ KHÔNG SỢ HÃI

5. CỘNG ĐOÀN VÀ CÁC ÂN BAN TÀI NĂNG

1. Nhận định

2. Các đặc điểm của ân ban tài năng

Các tài năng mà một người sở hữu có thể thay đổi. Chẳng hạn Chị kia làm việc rất thành công với các em thanh tuyển còn bé bỏng trong nhiều năm lại thấy khó khăn và mất nhẫn nại với các em Kinh Viện không còn trẻ con nữa nhưng cũng chưa lớn đủ. Chị không còn thấy hứng thú và bắt đầu nhận thấy ân ban tài năng đào tạo của mình đã thay đổi. Các giai đoạn chuyển tiếp của ơn gọi cũng thế: “Ơn nói tiên tri ư? Cũng chỉ nhất thời. Nói các tiếng lạ chăng? Có ngày sẽ hết. Ơn hiểu biết ư? Rồi cũng chẳng còn. Vì chưng sự hiểu biết thì có ngần, ơn nói tiên tri cũng có hạn. Khi cái hoàn hảo tới, thì cái có ngần có hạn sẽ biến đi. Cũng như khi tôi còn là trẻ con, tôi nói năng như trẻ con, hiểu biết như trẻ con, suy nghĩ như trẻ con; nhưng khi tôi đã thành người lớn, thì tôi bỏ tất cả những gì là trẻ con”⁶⁶. Khi suy nghĩ về điều này, chúng ta có thấy tài năng nào đó của mình đã thay đổi không vậy? Và có sẵn sàng chấp nhận những ân ban tài năng đã thay đổi đó không? Điều đó thường xảy ra trong cộng đoàn qua việc thay đổi nhiệm sở và nhiệm vụ theo yêu cầu khách quan của cộng đoàn.

3. Các loại ân ban tài năng

Những thời gian thinh lặng trong nguyện cầu, cảm nhận sự hiện diện và tình yêu Thiên Chúa, ân huệ đã lãnh, ơn soi sáng đã nhận, những khoảnh khắc đắm mình trong chiêm niệm,… tất cả đều là những ân ban nổi lên từ đời sống đức tin và từ mối tương quan với Chúa. Các trải nghiệm đức tin này cần được suy ngắm và chia sẻ với người khác, nhờ đó đức tin của cộng đoàn sẽ được gia tăng.

Các ân ban tài năng tự nhiên là những khả năng, những đức tính, những kỹ năng chuyên môn… làm cho mỗi người trở nên độc đáo. Các ân ban tài năng này thay đổi, phát triển và mở rộng khi con người lớn lên, trưởng thành. Khi sử dụng các ân ban tài năng tự nhiên đó, người ta cảm thấy dễ dàng, vui mừng thích thú và thoải mái. Những ân ban tài năng thông thường và đơn giản của cuộc sống là tính tự phát, nhiệt tình, hiếu khách, dễ gần, tế nhị, hài hước, cảm thông, khả năng lắng nghe, khả năng nghệ thuật, thuật lãnh đạo, tính quảng đại, khả năng kỹ thuật, nhạy bén… Các ân ban tài năng tự nhiên cũng có thể bị bỏ quên hay giảm thiểu.

4. Những trở ngại trong việc nhận biết và phát triển các ân ban tài năng

Do văn hóa và bối cảnh sống, có thể có khuynh hướng tự ti bẩm sinh làm giảm thiểu các khả năng tích cực của một người: tự coi mình không là gì và chẳng làm được gì. Trái lại, phải nhìn nhận các tài năng và đức tính của mình là do Chúa ban để ca tụng lòng tốt của Chúa: “Tôi không là gì và cũng chẳng làm được gì cả, nhưng tôi có là gì và có làm được gì thì tất cả đều nhờ bởi ơn Chúa”⁶⁹. Điều đó không hàm ý khoe khoang phô trương những ân ban tài năng cá nhân của mình, vì lòng khiêm nhường đích thực là nhìn nhận sự thật về ân ban tài năng của mình, nhưng xác tín rằng nguồn gốc của chúng là chính Thiên Chúa nhân lành và quảng đại để cám ơn Chúa.

Trở ngại thứ hai là không để cho một ân ban tài năng được nhìn nhận vì nó xem ra tầm thường và bình thường. Quan niệm sai lầm rằng tất cả các ân ban tài năng phải thật ngoạn mục có thể cản trở một người chấp nhận các ân ban tài năng Chúa ban cho mình và cho người khác. Khi kỳ vọng quá cao vào một ân ban tài năng ngoạn mục thì những ân ban tài năng như lắng nghe, cảm thông, tính vui vẻ, dễ gần, hiếu khách… là những cái làm cho cuộc đời con người được phong phú sẽ bị coi thường.

Tính kiêu ngạo thiển cận cho rằng một ân ban tài năng nào đó là phổ quát sẽ là chướng ngại trong việc quan tâm tìm biết và phát triển tài năng của nhau. Một chị kia không chịu nhận ra ân ban “tư vấn khôn ngoan” mà chị đã cống hiến cho cộng đoàn. Cả nhóm chỉ ra cho chị thấy đó là sự thật, nếu không thì tại sao nhiều người bị lôi kéo liên hệ với chị, cách đặc biệt khi họ cần một lời khuyên hay an ủi? Việc họ đánh giá cao ân ban tài năng của chị đã dẫn chị đến ý thức rằng chị sở hữu một ân ban tài năng mà không phải bất cứ người nào cũng có được, để biết tạ ơn Chúa và gắng sức giúp đỡ chị em.

Trong khi ân ban tài năng của người khác là một thách đố để mình cố gắng phát triển ân ban tài năng của mình thì lắm khi lại đâm ra ghen ghét vì tài năng của họ. Những ân ban tài năng nổi bật của người này có thể là đối tượng khiến người kia hao tốn nhiều nghị lực trong việc ham muốn, thèm khát và ghen ghét. Có những người đã phung phí nghị lực của mình để chú tâm vào những ân ban tài năng mà mình không có, đến đỗi bỏ quên khám phá và phát triển những ân ban tài năng mà mình có.

Đây có thể là chướng ngại đặc biệt khó vượt qua vì gốc rễ của sợ hãi có nhiều mặt: một số ân ban tài năng nào đó đi kèm theo thách đố trong việc sử dụng chúng. Đối với một số người, sợ hãi có thể nổi lên do cảm thấy không chắc chắn hay không an toàn trong việc thi thố ân ban tài năng mới khám phá được. Một chiều kích khác của sợ hãi là do ân ban tài năng đó có thể đòi hỏi một sự thay đổi trong cuộc sống, như thay đổi nhiệm sở, cách ứng xử, các hoạt động, sứ vụ, công việc và ngay cả lối sống. Chướng ngại thông thường đối với sự thay đổi mà ai cũng kinh nghiệm thấy [phải đến nơi không muốn, ở với người không ưa, làm việc không thích] có thể rõ nét ở đây và làm cho việc thắng vượt sợ hãi trở nên đặc biệt khó khăn.

6. CÁC ÂN BAN TÀI NĂNG GIÚP SỐNG TỐT ĐỜI SỐNG CỘNG ĐOÀN

1. Ân ban tài năng lắng nghe

2. Ân ban tài năng ăn nói

3. Ân ban tài năng nhạy cảm

4. Ân ban tài năng kiên trì

5. Ân ban tài năng khẳng định mình là ai

6. Ân ban tin rằng mình được yêu thương

7. Ân ban tài năng hài hước

Mẹ Têrêxa Calcutta nói: “Cách thức mà chúng ta thinh lặng, lắng nghe, tha thứ, nói năng và hành động là những giọt dầu chân chính giúp cho ngọn đèn chúng ta cháy mãi suốt cuộc đời mình”. Chúng ta có thể kết thúc suy niệm về các ân ban tài năng này bằng một lời cầu nguyện ngắn:

7. CÁC XUNG ĐỘT CỘNG ĐOÀN VÀ CÁCH GIẢI QUYẾT

1. Cộng đoàn là nơi có thể có các xung đột

Trong cuộc viếng thăm mục vụ Hàn Quốc ngày 14-18/8/2014, ĐTC Phanxicô nói với các tu sĩ rằng: “Theo kinh nghiệm, tôi biết rằng đời sống cộng đoàn không phải luôn dễ dàng, nhưng đó là trường huấn luyện cho tâm hồn. Ước mong không có những va chạm là không thực tế; sẽ có những hiểu lầm và chúng ta phải đối mặt với chúng. Nhưng dù có những thách đố này, chính trong cuộc sống cộng đoàn mà chúng ta được mời gọi lớn lên trong lòng thương xót, trong nhẫn nại và đức ái hoàn hảo”. Đừng lấy làm lạ với khẳng định cộng đoàn là nơi có khả năng có những xung đột, có xung đột vì chúng ta được làm nên bằng xương bằng thịt, bằng cảm xúc, bằng dục vọng: “Chúa biết chúng ta được nắn nên bằng gì, Người nhớ chúng ta chỉ là cát bụi”⁷¹.

2. Các phương sách giải quyết xung đột

• 
  Hành xử như con rùa: Rùa từ bỏ tất cả và rút lui vào trong cái vỏ mai của mình để tìm sự an toàn, chạy trốn khỏi xung đột để yên thân.
  
• 
  Hành xử như cá mập: Cá Mập tấn công áp đảo buộc đối thủ chấp nhận giải pháp của mình để đạt mục tiêu, bất chấp tương quan sẽ thế nào.
  
• 
  Hành xử như cáo : Cáo sẵn lòng hy sinh một phần mục tiêu và mối tương giao của mình để thỏa hiệp với đối thủ, cả hai cùng nhượng bộ để cùng được hưởng một mối lợi nào đó.
  
• 
  Hành xử như cú vọ : Cú Vọ nhìn trực diện vấn đề, giản lược những căng thẳng giữa đôi bên để đạt mục tiêu và cải thiện tương giao.
  
• 
  Hành xử như gấu bông : Gấu Bông sẵn sàng từ bỏ mục tiêu để giữ mối tương giao với đối thủ bằng cách hòa nhã xoa dịu xung đột.
  

Cộng đoàn giải quyết tốt các xung đột

Cộng đoàn có khó khăn với xung đột

3. Mấu chốt của vấn đề

Chúng ta hãy phóng cái nhìn vào vũ trụ: So sánh quả đất chúng ta đang sống với Kim tinh, Hỏa tinh, Thủy tinh, Diêm vương tinh thì quả đất thật lớn; nhưng so sánh với Mộc tinh, Thổ tinh, Thiên vương tinh và Hải vương tinh thì quả đất lại nhỏ hơn rất nhiều; còn so sánh với Mặt trời thì quả đất chỉ là một chấm nhỏ. Nếu vượt ra khỏi Thái Dương hệ để so sánh với Pollux, Arcturus thì chúng ta không còn nhìn thấy quả đất của mình nữa.

4. Một số xung đột điển hình trong cộng đoàn

5. Tiến trình bốn bước tâm lý và thiêng liêng để vượt lên xung đột

b. Với tất cả lý luận sắc bén, chúng ta chứng minh được rằng HỌ CỐ Ý, thì làm sao giải quyết nỗi bực mình? Thưa, với người cố ý này, hãy coi họ là NẠN NHÂN của chính ác tâm của họ. Đối với nạn nhân, chúng ta thường THƯƠNG HẠI. Khi thương hại ai thì tâm lý chúng ta cảm nhận là chúng ta ở trên nạn nhân, đồng thời có thể coi thường họ, thậm chí coi khinh họ, dù họ là ai đi nữa! Và nỗi đau của chúng ta như thể được xoa dịu, tâm lý chúng ta được giải tỏa, bù đắp. Xin nhớ đây là vấn đề tâm lý, không phải vấn đề thiêng liêng hay quyền bính gì cả, và chúng ta chỉ giải quyết trong lòng mình, chứ đâu có tỏ thái độ ra với ai đâu. Nếu lẫn lộn hai lãnh vực này thì không những tâm lý không giải quyết được gì, mà có thể bị mặc cảm vô phép, hoặc có lỗi dày vò.

c. Nghĩ tới ĐIỀU TỐT NHẤT CHÚA LÀM CHO TA: Chúa đã nói rõ rằng mọi sợi tóc trên đầu chúng ta đều được đếm cả rồi, và mỗi sợi tóc chúng ta rụng xuống Chúa cũng biết. Vậy thì chuyện ai đó làm chúng ta bị tổn thương sẽ quá lớn so với chuyện một sợi tóc rụng, lẽ nào Chúa không biết? Chúa biết mà Chúa vẫn để xảy ra, tại sao? Thánh Phaolô dạy rằng Chúa luôn biến mọi sự nên tốt cho những ai yêu mến Chúa. Vậy trong tất cả mọi việc Chúa làm, Chúa đều nhắm cái gì đó tốt đẹp nhất cho chúng ta, dù bây giờ chúng ta chưa có thể biết được nó tốt đẹp như thế nào cả. Nhưng tin vào sự thông minh và tình thương vô hạn của Chúa, chúng ta cảm tạ Chúa và sẽ không còn buồn giận hay căng thẳng nữa, trái lại lòng chúng ta sẽ cảm thấy bằng an, thanh thản.

d. CÓ LÒNG BIẾT ƠN NGƯỜI XÚC PHẠM: Chúa có thể trực tiếp làm điều tốt nhất ấy cho chúng ta, nhưng có thể Ngài dùng người đó. Quyền năng Chúa lại có thể biến đổi điều xấu thành điều tốt, rút ra cái tốt từ cái xấu. Như thế người làm cho chúng ta bị tổn thương ấy trở thành dụng cụ để Chúa thực hiện điều tốt nhất cho chúng ta, và chúng ta phải có lòng biết ơn đối với người đó. Ví dụ người thân chúng ta ở xa nhờ người mang lại cho chúng ta một món quà, chúng ta biết ơn người thân cho quà lẫn người mang quà đến. Cũng thế, chúng ta biết ơn Chúa và biết ơn người Chúa dùng để làm điều tốt nhất cho chúng ta. Từ cảm giác buồn giận hay đau khổ đi đến lòng biết ơn, vấn đề không còn đè nặng nữa, mà lòng chúng ta trở nên thanh thản, bình an. Nỗi đau hay xung đột đã được giải quyết.

Xin Chúa chúc lành và soi sáng cho chúng ta hiểu và vận dụng đúng tiến trình bốn bước mà hai bước đầu có tính cách tâm lý, còn hai bước sau có tính cách thiêng liêng hơn, không lẫn lộn nhưng phối hợp các bước này giúp chúng ta giải quyết được xung đột và có được tâm hồn nhẹ nhàng, thanh thản, bình an và hạnh phúc trong cuộc sống. Chúng ta hãy có cái nhìn tích cực về cộng đoàn đôi khi có xung đột của chúng ta như ĐTC Phanxicô nhìn về Giáo Hội: “Có đúng thật là cùng nhau bước đi đòi hỏi dấn thân và đôi khi có thể gây mệt nhọc: có thể xảy ra là vài anh chị em gây vấn đề cho chúng ta hay làm gương mù gương xấu cho chúng ta... Nhưng Chúa đã tín thác sứ điệp cứu độ cho những con người, cho tất cả chúng ta, cho các nhân chứng và chính trong các anh chị em của chúng ta với các ơn và các hạn hẹp của họ, Chúa đến gặp gỡ chúng ta và làm cho chúng ta nhận biết Người”⁷⁶.

Chúng ta có thể ví cách hành động của Chúa Giêsu như tác dụng của một thiết bị lọc nước. Thiết bị lọc nước giữ những thứ không sạch lại và cho chúng ta dòng nước sạch. Ngài đã lấy đi tội của chúng ta, biến đổi chúng và mang lại ơn cứu độ; Ngài đón lấy hận thù, biến đổi nó và mang lại tình yêu; Ngài đón lấy ghen tương đố kỵ, biến đổi nó và mang lại sự nâng đỡ; Ngài đón lấy phẫn uất, biến đổi nó và mang lại thương cảm; Ngài đón lấy nhục hình, biến đổi nó và đem lại tha thứ. Đó là mẫu gương cho chúng ta trong việc xử lý căng thẳng và phẫn uất bằng cách chấp nhận, biến đổi và đẩy chúng ra khỏi đời sống chúng ta. Chúng ta không chỉ ngưỡng mộ những gì Chúa Giêsu đã làm, mà phải bắt chước những gì Ngài làm và phải làm như thế.

8. VƯỢT LÊN KHỦNG HOẢNG VÀ XÂY DỰNG TÌNH HUYNH ĐỆ ĐÍCH THỰC

1. 
   Vượt lên khủng hoảng tình huynh đệ
   

2. 
   Chỉ bảo huynh đệ đích thực
   

1. 
   Phần mù là ô chỉ người khác biết về ta những điều mà ta không biết hay ý thức được.
   
2. 
   Phần che đậy là ô chỉ ta ý thức và biết về mình, còn người khác không biết được.
   
3. 
   Phần hiển nhiên là ô người khác biết về ta, và ta cũng biết và ý thức được.
   
4. 
   Phần vô thức, bí mật và huyền nhiệm cuộc đời là ô người khác không biết về ta, mà ta cũng chẳng ý thức được.
   

Ta cần được người chỉ cho biết điều họ biết về ta mà ta không biết và ta cũng phải nói với người điều ta biết về họ mà họ không biết. Khi được ta xin, người khác sẽ nói cho ta biết phần mù của ta, và ta sẽ trả lời lại, giải thích cho họ về điều họ nói, đồng thời nói cho họ biết phần còn che đậy của ta. Như thế, người và ta sẽ dần dần thu hẹp lại phần mù lẫn phần che đậy, và khai mở biên giới của phần hiển nhiên, để rồi cả đôi bên hiểu biết nhau hơn, cảm thông nhau hơn, tín nhiệm nhau hơn, thân nhau hơn, thương nhau hơn và cộng tác tích cực với nhau hơn.

1. 
   Đợi cho người nghe phải sẵn sàng đã mới góp ý.
   
2. 
   Mô tả một hành vi như quay một cuốn phim, không phê phán.
   
3. 
   Việc xảy ra không lâu, để người đó còn nhớ rõ mà kiểm chứng.
   
4. 
   Nói những điều người kia vô tình không ý thức được.
   
5. 
   Nói những điều có thể sửa đổi được (hiện tượng chứ không phải bản chất).
   
6. 
   Chỉ nói những điều có thể sửa đổi được, nhưng không bắt buộc người kia phải sửa đổi.
   
7. 
   Nói để giúp ích cho người kia, chứ không phải nói cho hả giận hoặc để trả thù.
   
8. 
   Nói với sự kính trọng và yêu thương, như chia sẻ một mối ưu tư, một cảm tưởng, một phản ứng tự nhiên.
   

1. 
   Phải xin người khác cho mình nhận xét.
   
2. 
   Lắng nghe và kiểm chứng là mình đã hiểu rõ.
   
3. 
   Đừng mất tinh thần, nếu gặp phải nhận xét tiêu cực (bị chê, bị chỉ trích).
   
4. 
   Trả lời cho người cho mình nhận xét với lòng biết ơn, vì người ta đã bởi lòng bác ái mà cho mình nhận xét, nhất là khi nhận xét làm cho mình khó chịu.
   

Vấn nạn: Người cho nhận xét phải đợi người nhận sẵn sàng đã, nhưng nếu người nhận chưa sẵn sàng (không xin), mà việc cần góp ý ngay thì phải làm sao? – Thưa phải theo gương Chúa Giêsu chủ động đi bước trước: “Ông Simon, tôi có điều này muốn nói với ông. – Xin Thầy cứ nói”⁹⁰.

Tình huynh đệ đích thực sẽ là:

• 
  một sự đoàn kết bên nhau để cùng tiến bước,
  
• 
  một cuộc đối thoại thường xuyên trong cuộc sống đa nguyên, đa diện,
  
• 
  một cuộc gặp gỡ cởi mở hơn cho cuộc hành trình đầy gian khó và nguy hiểm,
  
• 
  một sự có mặt khích lệ hay một nâng đỡ hỗ trợ tinh thần,
  
• 
  một lời vui, một tiếng cười thanh thỏa cùng chia sẻ tình thương dâng lên vời vợi,
  
• 
  một cái nhìn cảm thông khi vướng trở ngại, hay khi bị thất bại chua cay,
  
• 
  một “tôi khác” để mỗi người có dịp phản tỉnh nhìn lại bộ mặt của mình, có khi đã hoen ố bụi đời,
  
• 
  một bạn đồng hành để con đường thập giá bớt nỗi đơn côi,
  
• 
  một Simong vác đỡ hay một Vêrônica lau mặt,
  
• 
  một cái gì khỏa lấp chỗ trống vắng tình thương sau tình yêu Thầy Chí Thánh,
  
• 
  một hiện diện và hiện thân của Thiên Chúa cao xa vô hình.
  

Chớ chi mỗi người chúng ta trước hết hãy là người bạn đích thực như thế cho nhau và cho kẻ khác, Chúa sẽ quảng đại ban cho chúng ta những người bạn quý như vậy.

9. CỘNG ĐOÀN CẢM THÔNG

1. Mời gọi cảm thông

2. Cảm thông và Công bằng

3. Trọng tâm của đời sống cộng đoàn

4. Lòng cảm thông và lầm lỗi của tha nhân

5. Cộng đoàn và đường lối cảm thông

6. Công bằng bên trong cộng đoàn cảm thông

10. CỘNG ĐOÀN HIỆP THÔNG

1. Nhận định chung

2. Tình trạng phân mảnh

3. Kinh nghiệm tìm kiếm hiệp thông

4. Khao khát hiệp thông là rất người

5. Hiệp thông với Chúa

11. CỘNG ĐOÀN YÊU THƯƠNG

1. Bài học từ đàn ngỗng trời

2. Tâm sự của Cha Mẹ với con cái

3. Ước nguyện của con cái đối với Cha Mẹ

PHẦN THỨ HAI

Một

TIẾN TRÌNH ĐỒNG BỘ ĐƯỢC ĐÀO TẠO,
TỰ ĐÀO TẠO VÀ ĐÀO TẠO ỨNG SINH
CỦA NHÀ ĐÀO TẠO

1. Nhận định tổng quát

Một khi có trách nhiệm và đã bắt tay vào việc, chúng ta cảm thấy việc đào tạo người trẻ hôm nay khó hơn việc chúng ta được đào tạo ngày trước. Và có những người dự đoán rằng việc đào tạo càng ngày càng khó hơn vì ảnh hưởng của tâm thức thời đại, của các điều kiện và hoàn cảnh xã hội bên ngoài, về phía các nhà đào tạo cũng như về phía các ứng sinh. Đại hội quốc tế về việc đào tạo các tu sĩ ngày 7-11/4/2015 tại Rôma nhận định: “Không thể có lòng trung thành sáng tạo và khả thể sống hiện tại với lòng say mê và giang tay ôm tương lai vào lòng nếu không có một việc đào tạo phẩm chất và thích hợp với các nhu cầu ngày nay, trong đó có thách đố của thế giới vi tính, công lý, hòa bình và việc bảo vệ thụ tạo là các biên giới mới của việc đào tạo cho cuộc sống thánh hiến trong lòng Giáo Hội và giữa lòng thế giới”¹²³.

Công cuộc đào tạo vốn đã khó khăn thì ngày nay càng khó khăn phức tạp hơn nữa. Nhưng những khó khăn đó có thể vượt qua được, khi mỗi người và mỗi thế hệ cùng chung tay quyết định biến những giá trị lớn lao trong quá khứ thành của mình và đổi mới bản thân bắt nhịp với bước đi của Ơn Thánh và khoa sư phạm tân tiến. Chúng ta hãy khích lệ nhau rằng việc càng khó càng có giá trị. Hơn nữa, chúng ta sẽ không đơn độc, vì công cuộc đào tạo là việc của muôn người và của muôn đời, trong nỗ lực cộng tác với ơn trợ giúp không thể thiếu của Chúa Giêsu. Chính Ngài mới là nhà đào tạo đích thực và gương mẫu cho chúng ta noi theo, để tự đào tạo chính mình thành nhà đào tạo có khả năng và tâm huyết, có cái tâm đào tạo như Ngài, và có cả những kỹ năng cần thiết, để cho sứ vụ của chúng ta được hiệu quả hơn.

Chúng ta phải chấp nhận giới trẻ ngày nay không giống như chúng ta hồi còn trẻ và nhìn nhận ứng sinh có quyền có được người đồng hành tốt nhất giúp họ tự biết mình là ai, hầu trở thành người tu sĩ quân bình và bền vững qua mọi tình huống đời sống và sứ vụ như cuộc đại hội vừa nêu nhấn mạnh: “Cần phải biết tạo ra thế quân bình trong cuộc đời thánh hiến giữa việc cầu nguyện, suy niệm, học hành và các công việc khác trong ngày sống”. Nhà Dòng được lập ra để đón nhận và đào tạo những con người muốn trở thành tu sĩ của Thiên Chúa, nên việc đào tạo phải diễn ra trong đức tin và lòng thương xót. Việc đào tạo ngày nay tuy làm chung với nhiều người và cho nhiều người, nhưng phải chú trọng đến từng cá nhân, với từng hoàn cảnh cụ thể, để hướng họ tới đời sống cộng đoàn tốt hơn (xem tiến trình mài giũa của những viên đá trơn tru, tròn trịa, bóng láng dưới các dòng suối).  

Những ai tin vào Chúa Kitô càng có thêm động lực mạnh mẽ để không sợ hãi, vì Thiên Chúa không bỏ rơi chúng ta, và tình yêu của Ngài luôn đến với chúng ta trong trách nhiệm và trong thân phận yếu đuối con người của chúng ta, để giúp chúng ta đào tạo nhân sự tương lai của Hội Dòng và của Giáo Hội. Quả thế, Chúa Giêsu là người đầu tiên được Chúa Cha sai đi chia sẻ tình thương cứu độ và qui tụ toàn thể thế giới tạo thành về lại cho Chúa Cha và Ngài đã chu toàn sứ vụ của mình. Nay Giáo Hội và mỗi người chúng ta được mời gọi tiếp tục sứ vụ của Chúa Giêsu, liên tục từ thế hệ này qua thế hệ khác, làm cho Ngài được nhận biết và yêu mến.

2. Cần những nhà đào tạo phẩm chất

Nhà đào tạo phẩm chất phải nội tâm hóa và thực hành các nhân đức nhân bản Kitô giáo để nên thánh toàn vẹn, hầu dẫn dắt ứng sinh nên thánh và đến với Cha trên trời, qua các đặc tính sau:

1. 
   Nhà đào tạo, người của đức tin
   

2. 
   Nhà đào tạo, người của hy vọng
   

3. 
   Nhà đào tạo, người của tình yêu
   

4. 
   Nhà đào tạo, người của khiêm nhường
   

5. 
   Nhà đào tạo, người của Trung Tín
   

6. 
   Nhà đào tạo, người của vâng lời
   

7. 
   Nhà đào tạo, người của lịch sự
   

8. 
   Nhà đào tạo, người của liêm chính
   

9. 
   Nhà đào tạo, người của khôn ngoan
   

10. 
    Nhà đào tạo, người của Hoán Cải
    

11. 
    Nhà đào tạo, người của nhẫn nại
    

12. 
    Nhà đào tạo, người của sự Giản Dị
    

13. 
    Nhà đào tạo, người của Niềm Vui
    

3. Một số điều kiện khác của nhà đào tạo

Nhà đào tạo không để mình dễ bị chi phối bởi những đam mê hay tình cảm, yêu hay ghét, thích hay không thích, ác cảm hay thiện cảm, thù oán hay ghen tỵ... Nói chung nhà đào tạo là người trưởng thành về tình cảm, không có khuynh hướng lệch lạc, lạm dụng người dưới quyền, nhưng luôn giữ được sự chính trực và công bằng. Nhà đào tạo còn phải trưởng thành về đời sống thiêng liêng, thanh thản và siêu thoát, không tìm bám víu vào ý riêng và kế hoạch của mình, nhưng chỉ mong tìm và thực hiện ý Chúa, chỉ tìm ích chung cho cộng đoàn, cho sự lớn lên thực sự của từng thành viên trong căn tính người tu sĩ của Dòng (đào sâu và sống đặc sủng và linh đạo của Dòng).

Tình yêu ấy phải được diễn tả làm sao để ứng sinh nhận ra qua việc quan tâm đến sức khỏe, gia đình, đời sống tình cảm, học tập, cầu nguyện, đặc biệt trong thời gian ứng sinh gặp thử thách khủng hoảng. Tình yêu ấy cũng phải được bộc lộ qua cả những lúc phải dùng đến hình phạt nữa (vì thương mà phải phạt). Hỏi thăm trực tiếp ứng sinh là hình thức đơn sơ nhất, miễn là biết cách để không có vẻ soi mói, điều tra. Con người ứng sinh phải được đặt lên trên công việc hay của cải vật chất. Đừng để việc năng thăm viếng quà cáp của các gia đình giàu có hay hoàn cảnh khó khăn ít thăm viếng và quà cáp của các gia đình nghèo ảnh hưởng lên cách đối xử của chúng ta với con cái của họ và là thụ huấn sinh của chúng ta.

Nhà đào tạo không dùng quyền một cách vội vã, dù chính đáng. Cần cân nhắc, đắn đo trước khi hành động. Phải xem nên làm gì, khi nào, nơi nào và làm cách nào thuận tiện để đạt kết quả tốt nhất. Càng ít ra lệnh, thì lệnh càng nghiêm. Nhà đào tạo góp ý, tránh mắng nhiếc, mạt sát, làm nhục một người được Chúa chọn gọi (x. Câu chuyện trò Trang). Sửa lỗi ứng sinh cách bình tĩnh, không la lối, không nổi giận, nhưng kín đáo, tế nhị, thận trọng; phê phán hành vi sai lỗi hơn là phê phán người phạm sai lỗi.

Thời gian đào tạo là thời gian không dễ dàng, vì thế niềm vui và nụ cười trên khuôn mặt nhà đào tạo làm vơi nhẹ đi rất nhiều lo âu cho ứng sinh. Bầu khí cộng đoàn chịu ảnh hưởng bởi tính khí của nhà đào tạo. Lạc quan là có cái nhìn tích cực, lời nói tích cực và việc làm tích cực đối với ứng sinh. Lạc quan là nhìn ra những điểm sáng giữa bóng tối, là tin tưởng và hy vọng không ngơi vào lòng tốt, sự phục thiện và quyết tâm sửa đổi của ứng sinh. Lạc quan là giũ bỏ mọi thành kiến để nhìn ứng sinh bằng cái nhìn mới, là không kể tội quá khứ, là cho họ một cơ hội nữa để làm lại từ đầu sau những vấp ngã. Thái độ bi quan có thể bóp chết những cố gắng lật sang trang và bước một bước mới của ứng sinh, đồng thời làm cho họ ở trong tình trạng căng thẳng và chán nản thường xuyên.

Nhà đào tạo không để mình dễ nóng giận, có giận cũng biết làm chủ cơn giận của mình, và giận có lý do chính đáng tương xứng: Nhà đào tạo nhẫn với ứng sinh như Chúa đã nhẫn với mình. Nhẫn đòi phải chờ đợi, có khi trong thời gian dài, tưởng như vô ích: Tiểu sự bất nhẫn tất loạn đại mưu, việc nhỏ không nhẫn nhục sẽ làm hư việc lớn. Mà có việc gì lớn hơn việc đào tạo con người?: “Kế một năm không gì bằng trồng lúa, kế mười năm không gì bằng trồng cây, kế trăm năm không gì bằng trồng người.” Nhà đào tạo muốn nhẫn nại cần phải khiêm tốn, vì nhẫn là chấp nhận thua, chấp nhận chịu đau khổ do người dưới quyền, chấp nhận không dùng quyền dù có thể dùng. Đừng sợ nhẫn quá sẽ làm hư ứng sinh. Thực tế họ sẽ bị đánh động nhiều và sâu xa trước sự nhẫn nại bền bỉ của nhà đào tạo, và họ sẽ quyết tâm sống thật tốt để đền đáp lại.

Nhà đào tạo vừa lãnh đạo vừa phục vụ cộng đoàn như Chúa Giêsu: “Thầy ở giữa anh em như người phục vụ” (Lc 22, 27), mới có thể huấn luyện ứng sinh trở thành người phục vụ. Phục vụ đòi phải đứng mũi chịu sào, chấp nhận con dại cái mang “trên đe dưới búa”, và đón lấy thánh giá không thể tránh khỏi mỗi ngày. Xin lỗi, cám ơn, khen ngợi, an ủi, giúp đỡ, cộng tác, chia sẻ, sẵn sàng dành thời giờ để gặp gỡ, hiện diện thường xuyên trong cộng đoàn là những cách diễn tả việc tận tâm phục vụ của nhà đào tạo hôm nay. Có thể nói, nhờ phục vụ mà nhà đào tạo theo sát được các ứng sinh của mình để đào tạo (xem câu chuyện Kiểm soát bằng cách phục vụ).

4. Tâm hồn đào tạo

Người có tâm hồn đào tạo luôn tạo điều kiện và cơ hội cho cái tích cực lớn dần lên mãi cho đến khi thành nhân đức và cái tiêu cực nhỏ dần xuống mãi cho đến khi bị triệt tiêu. Người có tâm hồn đào tạo giúp giết chết dần dần con người trần tục trong ứng sinh để con người thánh hiến lớn dần lên trong chính họ, một đàng phải lớn lên và đàng kia phải nhỏ lại như thánh Gioan Tẩy giả khẳng định: “Chúa Kitô phải lớn lên, còn tôi phải nhỏ lại”.

5. Hai mô hình đào tạo

Nói đến luật lệ làm người ta thường nghĩ ngay đến quyền lực, đến khả năng đạt được những gì mình muốn và ngăn chận những gì mình không muốn. Mặt trái của quyền lực là có thể trở nên cưỡng bức, áp đặt, độc tài để đạt được kết quả như ý, dựa vào đe dọa và thao túng người khác bởi mánh khoé và thủ đoạn, hầu bảo đảm thắng lợi, hoặc ít nhất để khỏi bị thất bại. Theo mô hình này, nhà đào tạo đưa ra những luật lệ rất rõ ràng chi tiết, kèm theo những hình phạt tương xứng cho những ai vi phạm. Ứng sinh cứ thế mà thi hành dưới sự kiểm soát nghiêm ngặt của nhà đào tạo. Sự hiện diện của nhà đào tạo có tính cách nhắc nhở giữ luật và đe dọa hình phạt. Họ luôn mang bộ mặt nghiêm nghị, cư xử cứng rắn, lời nói đanh thép.

Hai

VƯỢT LÊN NHỮNG BẤT CẬP VÀ THÁI QUÁ
ĐỂ LÀM NHÀ ĐÀO TẠO ĐÍCH THỰC
THEO GƯƠNG CHÚA GIÊSU

1. VƯỢT LÊN NHỮNG BẤT CẬP VÀ THÁI QUÁ TRONG VIỆC ĐÀO TẠO

1. Óc nệ cổ

2. Chạy theo thời

3. Điều tra ứng sinh về ứng sinh khác

4. Bắt ứng sinh nhận xét nhau

5. Lẫn lộn tòa trong và tòa ngoài

6. Tin thư nặc danh

7. Dùng “ăng-ten” theo dõi báo cáo

8. Lạm dụng Thần quyền

9. Thương riêng cách lộ liễu

10. Óc cầu toàn

11. Vội kết án và sử dụng biện pháp

12. Hay nhắc lại lầm lỗi cũ

13. Làm việc cách độc đoán

14. Lạm dụng việc đánh giá

Tóm lại, lắm khi tính khí, quan điểm và cách làm việc bất cập hay thái quá của một số nhà đào tạo trong chúng ta đã gây nên những thách đố, thử thách, và đau khổ không vượt qua được đối với một số ứng sinh làm cho Giáo Hội mất đi một số ơn gọi, mà càng ngày sẽ càng ít đi, nhất là ở các thành phố lớn và những khu vực mới phát triển.

Bài đọc thêm

Monty kể lại rằng cô giáo đã ra đề luận văn cho học trò: “Lớn lên em sẽ làm gì?” Một cậu bé đã viết bẩy trang giấy mô tả khát vọng ngày nào đó sẽ làm chủ một trang trại nuôi ngựa. Em diễn đạt ước mơ của mình thật chi tiết. Thậm chí em còn vẽ cả sơ đồ trại nuôi ngựa tương lai với diện tích khoảng 200 mẫu, trong đó em chỉ rõ chỗ nào xây nhà, chỗ nào đặt làm đường chạy cho ngựa. Viết xong, cậu bé đem bài nộp cho cô giáo. Vài ngày sau, cậu bé nhận lại bài làm của mình với một điểm 1 to tướng và một dòng bút phê đỏ chói của cô: “Đến gặp tôi sau giờ học”.

Chớ gì không ai trong chúng ta phải ân hận vì mình mà một hay nhiều ơn gọi đã phải ra đi, trong khi Chúa lại kêu gọi họ; hoặc cả dám cất nhắc lên người mà Chúa không chọn! Hy vọng các nhà đào tạo sẽ luôn tạo cơ hội giúp mỗi một ứng sinh theo đuổi được ước mơ ơn gọi của mình, đáp lại lời kêu mời của Chúa.

2. NHÀ ĐÀO TẠO ĐÍCH THỰC THEO GƯƠNG CHÚA GIÊSU

1. Nhân hậu như Chúa Giêsu

2. Cầu nguyện cho ứng sinh

3. Nêu gương sáng

4. Cùng ứng sinh tìm ý Chúa

5. Không nản lòng vì thất bại

6. Mở rộng con đường trở về

7. Không nhắc lại lầm lỗi quá khứ

8. Kín đáo về lầm lỗi cá nhân của ứng sinh

9. Gợi ý thúc đẩy sáng kiến và quyết tâm

10. Thương người lầm lỗi

11. Không thử thách quá sức ứng sinh

12. Cho cơ hội và lắng nghe lời giải thích

13. Hiện diện mang lại bình an và an toàn

14. Nhẫn nại chấp nhận những giới hạn

Nhà đào tạo từng trải kinh nghiệm và nhân hậu luôn nhớ hai sức mạnh đối nghịch khiến con người không làm được điều tốt mình muốn làm, nhưng lại làm điều xấu mình không muốn làm mà thánh Phaolô nói đến.¹³⁸ Chấp nhận những giới hạn yếu đuối bất toàn và bất lực của mình khiến ta ngày càng khiêm tốn hơn. Chấp nhận những giới hạn yếu đuối bất toàn bất lực của người khác khiến ta ngày càng cảm thông, độ lượng, tha thứ và bỏ qua lầm lỗi thiếu sót của người hơn. Nhà đào tạo cảm thông áp dụng điều ấy vào tương quan của mình với ứng sinh sẽ tìm thấy một con đường rộng mở và mở rộng một con đường cho ứng sinh tiến bước.

15. Tiến trình chỉ bảo huynh đệ và lòng cảm thông

16. Cảm thông với Giáo Hội

17. Khen thưởng và thúc đẩy

Bài đọc thêm:

Ý CHÚA TRÊN CUỘC ĐỜI TA

Thiên Chúa đặt hai mắt chúng ta ở đằng trước, vì Ngài muốn chúng ta luôn hướng tới phía trước, chứ không phải để chúng ta cứ ngoái nhìn về những sự việc ở phía sau!

Ba

MÔI TRƯỜNG VÀ TÁC NHÂN ĐÀO TẠO

1. Cộng đoàn giáo dục

2. Đội ngũ đào tạo hiệp nhất

Mỗi nhà đào tạo chỉ đóng một phần vai trò trong việc đào tạo. Chính công việc của cộng đoàn giáo dục và đội ngũ hợp nhất các nhà đào tạo mới có tính cách đào tạo toàn diện. Các nhà đào tạo tìm được sự nâng đỡ không thể thiếu từ anh chị em đồng nghiệp. Không có tình liên đới này, sứ vụ sẽ trở nên nặng nề và mất đi hiệu năng. Tính tập đoàn (collégialité) vừa nâng đỡ trách nhiệm tập thể của các nhà đào tạo vừa tránh tình trạng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược” gây thiệt hại cho các ứng sinh, nhờ có sự thống nhất bàn bạc, cân nhắc và lấy biểu quyết bằng phiếu kín của mọi thành viên, chứ không do một cá nhân mạnh thế nào áp đặt.

Tính tập đoàn và đồng trách nhiệm của các nhà đào tạo còn là gương mẫu và động lực đào tạo cho các ứng sinh có ý thức cộng đồng, biết quan tâm đến người khác, biết hợp tác với người khác làm việc chung, biết nhượng bộ ý kiến chủ quan hạn chế của mình cho ý kiến khách quan đúng của tập thể vì lợi ích chung.

3. Vai trò rất quan trọng của Bề trên

4. Bản thân nhà đào tạo

Nhà đào tạo trung thực nhận biết các điểm mạnh điểm yếu trong cách xử sự, các thái độ, các tình cảm, các động lực và ngộ nhận cơ bản của mình. Chính nhờ kinh nghiệm bản thân mà nhà đào tạo giúp ứng sinh cách hữu hiệu. Nhà đào tạo phải phát huy nghiệp vụ đào tạo bằng cách cập nhật hóa kiến thức theo kịp với những nhu cầu hiện tại của Giáo Hội giữa một thế giới đang đổi thay nhanh chóng, đồng thời cải tiến phương pháp đào tạo trong sự trung thành với Mạc khải và Huấn quyền.

5. Chính ứng sinh và việc tự đào tạo

6. Nhóm bạn đồng môn

7. Sự thích nghi cần thiết

Nhà đào tạo phải tôn trọng và đón nhận sự khác mình của ứng sinh, đồng thời phải thích nghi phương pháp đào tạo của mình, dù đôi khi khó khăn. Trong đời sống gia đình, đôi vợ chồng phải thay đổi cuộc sống khi đón nhận đứa con đầu lòng, tự điều chỉnh và thích nghi với các nhu cầu và chỗ đứng của đứa con. Với mỗi đứa con ra đời, cha mẹ và cả gia đình phải tái điều chỉnh cách xử sự. Công cuộc đào tạo cũng tương tự như thế. Người mới vào phải học biết kinh nghiệm và khôn ngoan của người đi trước bằng cách niềm nở lắng nghe, hòa nhịp cùng với bước đi của cộng đoàn và hội nhập vào cách sống đã được thiết lập và cấu trúc. Người cũ cũng không quá nại vào nề nếp để làm khó cho những người mới đến, bắt họ phải mau chóng đi vào thế giới của mình và điều chỉnh ngay theo nhịp sống và tư tưởng của mình.  

8. Cách thực thi trách nhiệm đào tạo

Các ứng sinh sẽ rất tín nhiệm uy quyền của các nhà đào tạo được thực hiện hài hòa theo nguyên tắc căn bản này: Trách nhiệm đòi phải có quyền bính tương ứng và phải luôn theo nguyên lý bổ trợ, chứ không qua mặt các cấp độ trách nhiệm, dẫn đến tình trạng mâu thuẫn “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”, ứng sinh không biết phải theo ai.

Cần có sự trao đổi thống nhất đường lối và hành động: Bề trên không bao giờ bỏ qua người có trách nhiệm đào tạo để trực tiếp điều chỉnh các người dưới quyền của người đó, và người trách nhiệm cấp dưới không làm điều gì quan trọng mà không thông qua ý kiến và sự chấp thuận của cấp trên. 

Nhà đào tạo không thể chuyên môn trong mọi sự, nhưng phải luôn giữ trách nhiệm đồng hành cho từng cá nhân ứng sinh. Cần phải xây dựng tương quan hợp tác giữa các giáo sư và nhà đào tạo, vì việc đào tạo là một toàn thể và các môn học phải góp phần vào việc đào tạo toàn diện, nhân bản và thiêng liêng, tri thức và tông đồ cho ứng sinh.

9. Tương quan đồng hành đào tạo

Nhà đào tạo phải cố gắng đi vào khoảng không gian kín ẩn của từng ứng sinh, hiểu rõ các ước muốn tốt cũng như những tổn thương sâu xa thường được che giấu của họ, giúp họ hiểu biết chính mình và tin tưởng để ân sủng Chúa tác động, thì họ mới tiến bộ thực sự được. Nếu không làm như thế thì sự tiến bộ đó chỉ có bề ngoài. Nội dung đào tạo sẽ không bén rễ sâu trong ứng sinh, và kết quả đào tạo sẽ chỉ biểu hiện trên cách ứng xử của đương sự trong một thời gian nào đó mà không kết hợp được với các động lực sâu xa của họ (giả dại qua ải, nín thở qua sông). 

Việc thiếu hụt các nhà đào tạo có chất lượng đồng hành trọn thời gian, ảnh hưởng không chỉ đào tạo tri thức, mà cả đào tạo nhân bản và thiêng liêng: nếu nhà đào tạo không có cả thời gian và nghị lực để lắng nghe, thấu hiểu và cảm thông, thì sẽ không cung cấp được sự đào tạo hữu hiệu cho ứng sinh, và các ứng sinh cũng sẽ bị tước mất nhu cầu chia sẻ và trình bày những vấn đề thực tế phức tạp của họ.

Điều đáng ao ước là có nhà đào tạo thích hợp cho từng giai đoạn huấn luyện, các ứng sinh sẽ được đào tạo tốt hơn trong từng giai đoạn liên hệ. Mỗi giai đoạn phải nhằm một mục tiêu đặc biệt, chẳng hạn giai đoạn Nhà Tập phải là thời gian trong đó đời sống thiêng liêng vượt trổi hơn đời sống tông đồ (x.GL 652,5), đang khi đó những đòi hỏi mục vụ tại các sở làm tổn thương đời sống thiêng liêng của tập sinh còn non trẻ. Nhưng tất cả các giai đoạn phải nằm trong một tổng thể nhất quán và liên tục.

Nhà đào tạo cần gần gũi, nhưng nên tránh tình trạng “quen quá hóa nhờn”, nghĩa là phải có một mức độ thân mật đủ để trao đổi hầu ứng sinh biết mình và cái mình phải “trở thành.” Một liên hệ quá quen thuộc nhàm lờn liều mình tạo nên một sự thông đồng cản trở những tương quan lành mạnh. Những xung đột liên nhân vị có thể dễ dàng sản sinh ra những mối ác cảm rất mạnh và nguy hiểm, có thể trở nên không chịu nổi cho người này lẫn người kia.

Lòng khiêm tốn của nhà đào tạo mở ra với đối thoại và cảm thông. Sự khác biệt tâm thức giữa các thế hệ có thể sẽ ảnh hưởng đến tính đáng tin cậy của nhà đào tạo đối với những ai được giao phó cho họ. Đừng để những điều đáng tiếc đi vào tiềm thức và ở lại mãi trong lãnh vực không nói lên lời đó, hầu tránh những nỗi thất vọng không lường trước được.  

10. Việc linh hướng

Vị linh hướng phải khơi dậy lòng tín nhiệm nơi người thụ hướng bởi thái độ sẵn sàng, cởi mở, đón tiếp và chân thành, đồng thời nuôi dưỡng tinh thần tin cậy nhờ sự cẩn mật của mình. Có thế thì người thụ hướng mới có thể tự do nói hết những trăn trở riêng tư, những bí mật của cuộc đời mình, đặc biệt trong lãnh vực giới tính. Có những ứng sinh than phiền “muốn nói hết tầng sâu của đời mình mà không có cơ hội để nói lên được”.

Vì việc linh hướng thuộc về tòa trong, nên khi hội đồng đánh giá ứng sinh (tòa ngoài), vị linh hướng không bao giờ được lên tiếng, dù để bảo vệ hay để kết án người thụ hướng của mình. Sự bảo mật này nhằm bảo đảm tự do nội tâm của ứng sinh trong việc biện phân và quyết định chọn lựa ơn gọi. Nhưng nhờ nghe trong hội đồng những nhận xét khác nhận xét của mình, vị linh hướng có thêm được thông tin về những yếu tố khác, nhờ đó mà phân định được tốt hơn, đồng thời chọn lựa sự giúp đỡ thích hợp và hữu hiệu hơn cho người thụ hướng của mình.

Quyết định dứt khoát ở tòa trong ăn khớp với lương tâm ứng sinh: tự mình đối diện, trắc nghiệm bản thân, lượng lấy sức và tự mình chủ động giải quyết trước mặt Chúa. Do đó vị linh hướng dự phần trong việc đào tạo lương tâm trưởng thành của ứng sinh. Nhưng vị linh hướng không chỉ thụ động lắng nghe, song phải có khả năng thách đố và đối đầu, khi sự việc đòi hỏi, để giúp ứng sinh trải qua một tiến trình phân định ơn gọi đích thực, như Chúa và Giáo Hội mong muốn. Những người sắp có một bước ngoặc trong cuộc đời hoặc sắp phải quyết định những chọn lựa lớn lại càng cần việc linh hướng hơn. Phải cầu nguyện xin Chúa hướng dẫn để gặp được vị linh hướng thích hợp: Mẹ Thánh Têrêxa Avila đã có kinh nghiệm với rất nhiều vị trước khi tìm được một người hợp với mình nhất, nên đừng mong sẽ gặp ngay người hợp với mình từ lần đầu tiên (một người bề ngoài có vẻ bình thường nhưng lại hợp, song một người có vẻ giỏi lại không hiểu tâm hồn mình). Thánh I-Nhã nhấn mạnh đến xúc cảm của lòng mình, vì đây là nơi mà Chúa Thánh Thần lên tiếng. Sức mạnh của việc linh hướng là phối hợp được lý tính với điều huyền bí, hai khía cạnh bổ túc cho nhau để nhận định được con đường nào thích hợp với mình.

11. Đồng hành Mục vụ

12. Bề trên sở

Chúng ta cũng cần lưu ý đặc biệt các chị em gặp thử thách, đau ốm bệnh hoạn, nhất là các chị già hưu dưỡng và bệnh tật hầu tránh cho họ cảnh thiếu thốn, cô đơn và hụt hẫng… để chuỗi ngày cuối đời của các chị được bình an, nhẹ nhàng thanh thản ra đi về với Chúa.

Nói về đào tạo, nhất là ở đây lại nói về đào tạo các nhà đào tạo nữa thì không thể nào thấu tình đạt lý hết được. Tôi xin hết lòng cám ơn toàn thể chị em đã chịu khó nghe, và thành thật xin lỗi chị em vì có khi phải nghe cả những điều khó chịu nữa.

Tôi xin được kết thúc với mấy tư tưởng này: “Nhà đào tạo tầm thường thì thích nói, nhà đào tạo tốt thì giải thích, nhà đào tạo giỏi thì chứng minh, và nhà đào tạo khéo léo thì gợi hứng”. Các vị đại thánh thường đủ khiêm tốn để nhìn nhận mình là kẻ có tội. Chúng ta nhìn nhận mình không hoàn hảo và không ảo tưởng chờ đợi các bảo đảm của việc đào tạo của mình, mà hoàn toàn ký thác cho Chúa. Không thể thấy trước được những gì sẽ xảy ra trong đời một con người về lâu về dài. Lòng khiêm tốn sẽ giúp chúng ta tìm đến với khôn ngoan và quyền năng của ơn Chúa. 

Thánh Gioan Boscô căn dặn: “Hãy nhớ rằng giáo dục là công việc của tâm hồn, nơi chỉ có Thiên Chúa làm chủ, ta không thể đạt được gì nếu Chúa không dạy ta nghệ thuật và trao cho ta bí quyết giáo dục. Hãy cố gắng làm cho mình được yêu mến và vun trồng tâm tình kính sợ Chúa. Như thế, ta có thể mở được cánh cửa của bao tâm hồn và liên kết họ lại với chúng ta mà ca hát, ngợi khen và chúc tụng Đấng đã trở nên mẫu mực, đường đi và gương lành cho chúng ta trong mọi sự, đặc biệt trong việc giáo dục thanh thiếu niên”.

Hãy thực thi lòng nhân hậu và để Chúa Thánh Thần làm phần còn lại. Như thế chúng ta sẽ cảm thấy hạnh phúc hơn, tự tin hơn, và có thể làm công việc đào tạo tốt hơn. Hãy để ân sủng Chúa làm việc trong chúng ta, dẫn dắt chúng ta, và hãy tin tưởng vào Chúa và tha nhân. Và nếu chúng ta có cảm thấy mình nhiều khuyết điểm, cũng hãy tạ ơn Chúa. Có lẽ điều đó sẽ giúp chúng ta trở nên nhà đào tạo khéo léo và tâm huyết. Cái quan trọng chính là tấm lòng của chúng ta: Ai không yêu thương thật sự, không thể làm nghề đào tạo được, chúng ta sẽ khổ và làm cho các người chúng ta đào tạo cũng phải khổ nữa.

Chúng ta có thể nói rằng làm nhà đào tạo là một ơn gọi và một ân sủng. Chúng ta cho bao nhiêu thì chúng ta nhận bấy nhiêu, càng cho đi chúng ta càng nhận lãnh. Đón tiếp và đào tạo người trẻ hôm nay là một cơ may để chúng ta đáp lại lời mời gọi đặc biệt của Chúa Giêsu; đồng thời chúng ta cũng không phụ lòng hay làm thất vọng những trông đợi mà Giáo Hội, Hội dòng và Thế giới kỳ vọng nơi các nhà đào tạo. Đó là ước mong tha thiết nhất của NHÀ ĐÀO TẠO TÂM HUYẾT HÔM NAY.

Kỷ niệm Năm Thánh Lòng Thương Xót 2016 Linh mục Micae-Phaolô Trần Minh Huy, PSS