Trường Đại học y dược Thái Nguyên Bản tin y dược miền núi số 4 năm 2014

Lấy bệnh phẩm trước và trong mổ, sau mổ cấy khuẩn làm kháng sinh đồ cho những bệnh nhân có nguy cơ nhiễm khuẩn cao.

Có 5 bệnh nhân máu tụ trong não sau phẫu thuật vết thương điều trị nội khoa đều ổn định.

Tất cả các bệnh nhân có rách màng não đều được khâu kín chiếm 63,6%, có 5 trường hợp bệnh nhân phải vá màng não rộng rãi.

Để hở màng não không có trường hợp nào, không phải xử trí có 19 bệnh nhân chủ yếu là tổn thương xoang hơi.

Bảng 6: Kết quả điều trị khi ra viện

Mức độ	Số lượng	Tỷ lệ (%)
Hồi phục hoàn toàn	48	72,7%
Di chứng TK vừa	16	24,3%
Di chứng TK nặng	2	3%
Đời sống thực vật	0	0%
Tử vong	0	0%
Tổng số	66	100%

Kết quả điều trị từ 3 - 6 tháng (Kết quả gần)

Hồi phục hoàn toàn chiếm 83,4%, di chứng thần kinh nhẹ là 13,6%, di chứng thần kinh nặng chiếm 3%.

Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi nhỏ nhất là 5 tuổi, nhóm tuổi từ 11 - 40 chiếm tỷ lệ là 74,3%, đây cũng là đối tượng tham gia các hoạt động xã hội cũng như tham gia giao thông nhiều nhất.

Nguyên nhân do tai nạn giao thông chiếm tỷ lệ 60% điều này cũng phù hợp với nghiên cứu của các tác giả.

Bệnh nhân đến viện sau tai nạn trước 6 giờ chiếm tỷ lệ khá cao 65,2%. Điều này chứng tỏ người dân rất hiểu là sau khi tai nạn cần đến viện sớm, đồng thời phương tiện vận chuyển cũng rất thuận lợi do đó người bệnh được cấp cứu và điều trị kịp thời đây cũng là yếu tố hạn chế các biến chứng cũng như di chứng sau phẫu thuật.

Số bệnh nhân vết thương sọ não vào viện với tri giác > 13đ chiếm 78,8%. Tri giác tỉnh thường là yếu tố tiên lượng khả quan sau phẫu thuật.

Triệu chứng cơ năng nổi bật là đau đầu cùng với vị trí tổn thương hay gặp ở vùng trán và thái dương là chủ yếu. Đây là những vị trí nếu tổn thương não sẽ có những biểu hiện lâm sàng đặc trưng.

Thời gian được phẫu thuật của bệnh nhân nghiên cứu chủ yếu là <12 giờ đây cũng là yếu tố tích cực bởi bệnh viện đã có khoa phẫu thuật sọ não nên bệnh nhân được cấp cứu và điều trị khẩn trương hơn.

Kết quả cho thấy 95,5% mảnh xương vỡ còn tại vùng tổn thương, có 1 bệnh nhân có dị vật là kim loại, 31,8% bệnh nhân có khí trong sọ nên khi phẫu thuật phải lưu ý lấy hết dị vật đặc biệt là những dị vật không cản quang. Đồng thời những mảnh xương vỡ nhỏ cắm vào não và màng não đều phải lấy bỏ, mảnh xương có kích thước lớn còn màng xương thì tùy theo có thể giữ lại nếu tiên lượng sau mổ không bị nhiễm trùng hay viêm tiêu xương. Tất cả những bệnh nhân này sau 2-3 tháng được phẫu thuật tạo hình lại hộp sọ bằng vật liệu titan.

Vết thương sọ não thường có dập não kèm theo chiếm 65,6%, tổ chức não giập đều lấy bỏ tới phần não lành, có 3 bệnh nhân có máu tụ ngoài màng cứng kết hợp, 5 bệnh nhân có máu tụ trong não nhưng không can thiệp lấy máu tụ mà điều trị nội khoa đây cũng là yếu tố liên quan đến tiên lượng.

Trong nghiên cứu của chúng tôi thì cả những bệnh nhân đến viện muộn nhưng đều đã được dùng kháng sinh nên tổn thương màng não chúng tôi khâu kín hoặc vá lại bằng cân galia, đồng thời những bệnh nhân có nguy cơ cao đều được nuôi cấy làm kháng sinh đồ để có căn cứ sử dụng kháng sinh hợp lý. Chủ yếu chúng tôi đều sử dụng 2 loại kháng sinh kết hợp trong đó metronidazol là bắt buộc, kết quả sau mổ không có trường hợp nào có dấu hiệu viêm nhiễm. Vì vậy tùy thuộc vào thực tế tổn thương mà có thể cân nhắc việc đóng kín màng cứng.

Kết quả sau mổ có 48/66 bệnh nhân hồi phục hoàn toàn, 16 bệnh nhân có di chứng thần kinh nhẹ, 2 bệnh nhân có di chứng nặng là những bệnh nhân tổn thương trước mổ có máu tụ trong não, cơn động kinh gây phù não, tổn thương thần kinh thị giác. Kết quả sau 3 - 6 tháng khám lại tỷ lệ bệnh nhân hồi phục hoàn toàn chiếm 83,4% không có tử vong và sống thực vật.

Tóm lại chúng tôi thấy vết thương sọ não là loại bệnh lý cần được điều trị bằng ngoại khoa là chính, do vậy người thầy thuốc phải có thái độ điều trị là:" Mổ một cách triệt để " và tuân thủ theo các nguyên tắc: Mổ càng sớm càng tốt, rạch rộng vết thương da đầu, cắt lọc tiết kiệm, lấy bỏ xương vỡ, gặm rộng xương đến phần màng não lành, cắt lọc màng não tiết kiệm, hút bỏ não dập lấy hết dị vật, dẫn lưu, đóng da đầu 2 lớp, tìm mọi cách để che kín vết thương, làm kháng sinh đồ phân lập vi khuẩn.

TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT

1. 
   Trần Mạnh Chí (1990), Vết thương sọ não do hỏa khí kinh nghiệm chấn đoán và điều trị, Học viện quân y.
   
2. 
   Phạm Khánh Hòa (2003), Tình hình chấn thương và xử trí chấn thương xoang trán tại viện TMH trong 10 năm gần đây, Luận văn thạc sĩ y học, Trường Đại học Y Hà Nội.
   
3. 
   Kiều Đình Hùng (2013), "Kỹ thuật mổ cấp cứu sọ não", Nhà xuất bản y học, tr 59-79.
   
4. 
   Hoàng Văn Hiếu (2004), Nghiên cứu chẩn đoán và xử trí tổn thương xoang hơi trán trong chấn thương sọ não tại Bệnh viện Việt Đức, Luận văn Bác sĩ chuyên khoa cấp II, Trường Đại học Y Hà nội.
   
5. 
   Vũ Khoa (2005), Nghiên cứu chẩn đoán và thái độ xử trí vết thương sọ não tại Bệnh viện Việt Đức trong 2 năm 2004-2005, Luận văn Bác sĩ chuyên khoa cấp II, Trường Đại học Y Hà nội.
   
6. 
   Nguyễn Văn Sửu (1992) “Nhận xét lâm sàng và thái độ xử trí VTSN” Nội san tâm thần, thần kinh và phẫu thuật thần kinh 1992, số đặc biệt 1994 - 2000.
   
7. 
   Nguyễn Công Tô (1994), Góp phần nghiên cứu chẩn đoán và xử trí tổn thương xoang tĩnh mạch trong chấn thương sọ não, Luận văn Bác sĩ chuyên khoa cấp II, Trường Đại học Y Hà nội.
   
8. 
   Nguyễn Văn Tài (1997), Một số đặc điểm lâm sàng và kết quả điều trị phẫu thuật vỡ lún xương sọ, Luận văn thạc sĩ y học, Trường Đại học Y Hà Nội.
   
9. 
   Lê Xuân Trung (2003), "Vết thương sọ não và Chấn thương sọ não ở trẻ em", Nhà xuất bản y học, tr 99-100.
   
10. 
    Trương Văn Việt (2002), "Chuyên đề Ngoại thần kinh", Nhà xuất bản y học, tr 51-61.
    

14. Gurdjam E.S (1974), The treatment of penetrating wounds of brain substained in warfare. Journal Neurosurgery vol: 40n₂