Tiªu chuÈn c¬ ®iÖn n«ng nghiÖp
|
10 TCN 490-2001
|
Tiªu chuÈn ngµnh
| 10 TCN 490 - 2001 |
Tiªu chuÈn M¸y n«ng l©m nghiÖp vµ thuû lîi
X¸c ®Þnh møc c«ng suÊt ©m cña nguån ph¸t ån - ph¬ng Ph¸p §o so s¸nh t¹i hiÖn trêng
Agricultural, forestry and irrigation machines - Determination
of sound power levels of noise source - Comparison method in situ
|
1. Ph¹m vi ¸p dông
1.1. Tiªu chuÈn nµy quy ®Þnh ph¬ng ph¸p ®o so s¸nh, x¸c ®Þnh møc c«ng suÊt ©m cña ®èi tîng thö lµ m¸y vµ thiÕt bÞ ph¸t ra tiÕng ån l¾p ®Æt tÜnh t¹i hiÖn trêng, gäi t¾t lµ nguån ån thö. TÊt c¶ c¸c phÐp ®o ®îc tiÕn hµnh theo d¶i octa. Tiªu chuÈn nµy kh«ng ¸p dông cho c¸c nguån ån di ®éng.
1.1.1. §é kh«ng ®¶m b¶o ®o phô thuéc vµo m«i trêng thö nghiÖm, ®îc so s¸nh ®¸nh gi¸ b»ng chØ sè m« t¶ ph©n bè ©m thanh riªng phÇn. CÊp chÝnh x¸c cña ph¬ng ph¸p nµy cã thÓ tho¶ m·n c¸c ph¬ng ph¸p ®o kü thuËt hoÆc ph¬ng ph¸p ®iÒu tra.
1.1.2. Møc c«ng suÊt ©m cña nguån ån thö ®îc tÝnh tõ c¸c gi¸ trÞ ®o møc ¸p suÊt ©m t¹i c¸c ®iÓm ®o quy ®Þnh ®èi víi nguån ån thö vµ nguån ©m thanh mÉu t¬ng øng. C¸c phÐp tÝnh to¸n ®Òu ®îc tiÕn hµnh øng víi c¸c d¶i octa, tõ ®ã x¸c ®Þnh møc c«ng suÊt ©m theo ®Æc tÝnh A.
1.2. Tiªu chuÈn nµy ¸p dông cho c¸c nguån ph¸t ra tiÕng ån d¶i tÇn réng. Khi ¸p dông cho c¸c nguån ån d¶i tÇn hÑp hoÆc ©m s¾c rêi r¹c, ®é kh«ng ®¶m b¶o ®o cã thÓ lín h¬n gi¸ trÞ c«ng bè trong tiªu chuÈn nµy.
1.3. Tiªu chuÈn nµy cã thÓ ¸p dông cho c¸c m«i trêng thö bªn ngoµi phßng thÝ nghiÖm, cã ån nÒn ®ñ thÊp vµ møc ¸p suÊt ©m t¹i vÞ trÝ micr«ph«n chñ yÕu phô thuéc vµo ph¶n x¹ tõ c¸c mÆt ph¼ng bao quanh.
2. Tiªu chuÈn trÝch dÉn
-
ISO 3747: 2000 ¢m häc - X¸c ®Þnh møc c«ng suÊt ©m cña nguån ph¸t ån b»ng ¸p suÊt ©m - Ph¬ng ph¸p so s¸nh t¹i hiÖn trêng .
-
TCVN 6775: 2001 (IEC 651: 1979 / Amd .1: 1993) ¢m häc - M¸y ®o møc ©m.
-
TCVN 3151-79 C¸c ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh c¸c ®Æc tÝnh ån cña m¸y.
3. ThuËt ng÷, ®Þnh nghÜa vµ ký hiÖu
Trong tiªu chuÈn nµy ¸p dông c¸c ký hiÖu, thuËt ng÷ vµ ®Þnh nghÜa sau:
3.1. ¸p suÊt ©m p
Sù t¨ng gi¶m ¸p suÊt trªn nÒn ¸p suÊt tÜnh khi xuÊt hiÖn ©m thanh, biÓu thÞ b»ng Pa (N/m2).
Chó thÝch: §é lín cña ¸p suÊt ©m cã thÓ biÓu diÔn b»ng ¸p suÊt ©m liªn tôc, ¸p suÊt ©m cùc ®¹i hay ¸p suÊt ©m hiÖu dông (gi¸ trÞ trung b×nh b×nh ph¬ng trong kho¶ng thêi gian hay kh«ng gian x¸c ®Þnh).
3.2. Møc ¸p suÊt ©m Lp
Møc ¸p suÊt ©m lµ ®¹i lîng ®îc tÝnh theo biÓu thøc:
Trong ®ã:
Lp - møc ¸p suÊt ©m, dB;
p - ¸p suÊt ©m trung b×nh b×nh ph¬ng, Pa;
p0 - ¸p suÊt ©m ®èi chiÕu (p0 = 2.10-5Pa).
3.3. Møc ¸p suÊt ©m t¬ng ®¬ng Lp eq, T
Møc ¸p suÊt ©m cña nguån ©m æn ®Þnh liªn tôc trong kho¶ng thêi gian T cã gi¸ trÞ b»ng trung b×nh b×nh ph¬ng møc ¸p suÊt ©m thay ®æi theo thêi gian, tÝnh theo c«ng thøc:
=
Trong ®ã:
Lp eq,T - møc ¸p suÊt ©m trung b×nh trong kho¶ng thêi gian T, dB;
Lp(t) - møc ¸p suÊt ©m tøc thêi, dB;
Lpi - møc ¸p suÊt ©m thø i trong n møc cÇn lÊy trung b×nh (i = 1, 2, ..., n), dB;
- tæng cña n møc ¸p suÊt ©m, dB.
Chó thÝch:
-
Khi ®o møc ¸p suÊt ©m t¹i c¸c d¶i octa sÏ x¸c ®Þnh ®îc møc ¸p suÊt ©m octa t¬ng øng.
-
Møc ¸p suÊt ©m t¬ng ®¬ng Lp eq,T hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A (kÝ hiÖu t¬ng øng lµ LpAeq,T), viÕt t¾t lµ LpA ®îc tÝnh theo c«ng thøc LpA = 20lg(pA/p0), ë ®ã pA lµ gi¸ trÞ ¸p suÊt ©m trung b×nh b×nh ph¬ng ®· hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A ®äc trªn m¸y ®o ån, Pa.
3.4. octa
D¶i tÇn sè giíi h¹n bëi hai tÇn sè mµ tû sè gi÷a tÇn sè giíi h¹n trªn vµ tÇn sè giíi h¹n díi b»ng hai (21). VÝ dô: d¶i octa víi tÇn sè trung t©m 1kHz bao gåm c¸c tÇn sè tõ 0,7071kHz ®Õn 1,4142kHz.
Chó thÝch:
D¶i mét phÇn ba octa (1/3 octa) lµ d¶i tÇn giíi h¹n bëi hai tÇn sè giíi h¹n trªn vµ giíi h¹n díi mµ tû sè gi÷a chóng b»ng 21/3 1,2599.
3.5. TÇn sè trung t©m
TÇn sè danh ®Þnh cña d¶i b¨ng th«ng, cã trÞ sè b»ng trung b×nh nh©n (c¨n bËc hai cña tÝch sè) gi÷a c¸c tÇn sè danh ®Þnh giíi h¹n trªn vµ giíi h¹n díi cña b¨ng th«ng ®ã.
3.6. C«ng suÊt ©m PW
Møc n¨ng lîng ©m thanh truyÒn trong kh«ng khÝ trªn mét ®¬n vÞ thêi gian, ph¸t ra tõ mét nguån x¸c ®Þnh, biÓu thÞ b»ng W (O¸t).
3.7. Møc c«ng suÊt ©m LW
Møc c«ng suÊt ©m cña nguån ån thö, ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
Trong ®ã:
LW - møc c«ng suÊt ©m, dB;
PW - c«ng suÊt ©m, W;
PW0 - c«ng suÊt ©m ®èi chiÕu (PW0 = 10-12W).
3.8. Nguån ©m thanh mÉu
Nguån ph¸t ra ©m thanh d¶i tÇn réng æn ®Þnh vµ x¸c lËp cã møc c«ng suÊt ©m t¬ng thÝch, phï hîp cho môc ®Ých ®o thö vµ ®îc hiÖu chuÈn theo tiªu chuÈn thÝch hîp.
3.9. VÞ trÝ hiÖu chuÈn
VÞ trÝ ®îc x¸c ®Þnh tuú thuéc mÆt ph¼ng ph¶n x¹ ©m, t¹i ®ã nguån ©m thanh mÉu ®îc hiÖu chuÈn (®iÒu 4.5).
3.10. Hép tham chiÕu
BÒ mÆt ngoµi gi¶ thiÕt cña h×nh hép ch÷ nhËt nhá nhÊt, chøa võa ®ñ nguån ©m thanh vµ bÞ giíi h¹n bëi c¸c mÆt ph¼ng ph¶n x¹.
3.11. Trêng ©m ph¶n x¹
PhÇn trêng ©m trong buång thö, trong ®ã cã thÓ bá qua ¶nh hëng cña ©m thanh tíi trùc tiÕp tõ nguån ån thö.
3.12. Trêng ©m tù do
Trêng ©m thanh ®ång nhÊt, ®¼ng híng vµ kh«ng ph¶n x¹. Trong thùc tiÔn lµ trêng ©m cã møc ®é ph¶n x¹ ©m kh«ng ®¸ng kÓ tõ mäi phÝa trªn toµn d¶i tÇn sè quan t©m.
3.13. Kho¶ng c¸ch ®o dm
Kho¶ng c¸ch gÇn nhÊt tõ hép tham chiÕu ®Õn vÞ trÝ micr«ph«n trªn bÒ mÆt ®o lêng h×nh hép, biÓu thÞ b»ng m (mÐt).
3.14. BÒ mÆt ®o lêng
BÒ mÆt gi¶ thiÕt bao quanh nguån ph¸t ån, trªn ®ã bè trÝ c¸c ®iÓm ®o møc ¸p suÊt ©m.
3.15. ån nÒn
T¹p ©m tõ mäi nguån khi ®· lo¹i bá nguån ån thö.
Chó thÝch: ån nÒn cã thÓ bao gåm c¸c ph©n bè ©m tõ c¸c nguån ©m thanh truyÒn trong kh«ng khÝ, qua rung ®éng kÕt cÊu vµ t¹p ©m ®iÖn trong thiÕt bÞ ®o ®iÖn tö.
3.16. D¶i tÇn sè quan t©m
Trong trêng hîp chung, d¶i tÇn sè quan t©m bao gåm c¸c d¶i octa víi c¸c tÇn sè trung t©m tõ 125Hz ®Õn 8000Hz.
Chó thÝch:
-
NÕu më réng hoÆc thu hÑp d¶i tÇn sè quan t©m ®Ó tèi u c¸c qui tr×nh thö ®èi víi c¸c nguån ph¸t ån nghiªng vÒ d¶i tÇn sè ©m thanh cao (hoÆc thÊp), ph¶i ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn cho m«i trêng thö nghiÖm, nguån ©m thanh mÉu vµ cÊp chÝnh x¸c cña thiÕt bÞ ®o trªn toµn d¶i më réng hoÆc thu hÑp ®ã.
-
Trong khi x¸c ®Þnh møc c«ng suÊt ©m hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A (hoÆc hiÖu chØnh theo tÇn sè), cho phÐp bá qua c¸c thµnh phÇn trong d¶i tÇn sè kh«ng tham gia vµo møc c«ng suÊt ©m theo ®Æc tÝnh A.
3.17. Ph¬ng ph¸p so s¸nh
Ph¬ng ph¸p mµ theo ®ã, møc c«ng suÊt ©m ®îc tÝnh b»ng c¸ch so s¸nh c¸c gi¸ trÞ ®o ®îc cña møc ¸p suÊt ©m tõ nguån ån (®èi tîng thö) víi møc ¸p suÊt ©m tõ nguån ©m thanh mÉu cã møc c«ng suÊt ©m ph¸t ra ®· biÕt trong cïng m«i trêng thö.
3.18. §é d«i møc ¸p suÊt ©m ë kho¶ng c¸ch x¸c ®Þnh Lf
HiÖu sè gi÷a ®êng cong ph©n bè ©m cña buång ©m vµ ®êng cong ph©n bè ©m cña trêng ©m tù do ®èi víi nguån ©m thanh mÉu cã chuÈn tham chiÕu ë kho¶ng c¸ch ®o x¸c ®Þnh, biÓu thÞ b»ng dB (tham kh¶o Phô lôc A).
3.19. ChØ sè ®Þnh híng DIi
Sè chØ sù vît tréi cña ¸p suÊt ©m vÒ mét híng chñ ®¹o so víi c¸c híng kh¸c cña nguån ©m thanh, tÝnh theo biÓu thøc:
DIi = Lpi - Lpf
Trong ®ã:
Lpi - møc ¸p suÊt ©m ®o ®îc theo híng i trªn bÒ mÆt ®o lêng, dB;
Lpf - møc ¸p suÊt ©m trung b×nh ®o ®îc ë cïng kho¶ng c¸ch cña bÒ mÆt ®o lêng, dB.
4. Quy ®Þnh chung
4.1. Ph¬ng ph¸p thö nghiÖm
Ph¬ng ph¸p thö theo tiªu chuÈn nµy lµ ®o so s¸nh c«ng suÊt ©m thanh ph¸t ra cña nguån ån (®èi tîng thö) víi nguån ©m thanh mÉu cã møc c«ng suÊt ©m ®· biÕt. M«i trêng thö cÇn cã tÝnh ph¶n x¹ râ rÖt ®Ó lo¹i trõ tÝnh ®Þnh híng cña nguån ån thö, kh«ng g©y ¶nh hëng ®¸ng kÓ lªn kÕt qu¶ ®o vµ gi¶m ®é kh«ng ®¶m b¶o ®o ®Õn møc thÊp nhÊt cã thÓ.
§Ó ®¸nh gi¸ kh¸ch quan ®iÒu kiÖn ®o thö nghiÖm, chØ cÇn x¸c ®Þnh chØ sè ®é d«i Lf ®èi víi m«i trêng thö lµ ®ñ (tham kh¶o Phô lôc A).
4.2. §é chÝnh x¸c
§é chÝnh x¸c cña phÐp ®o phô thuéc vµo gi¸ trÞ cña ®é d«i Lf. MÆt kh¸c, chØ sè ®é d«i Lf phô thuéc vµo sù lùa chän nguån ©m thanh mÉu vµ vÞ trÝ ®Æt micr«ph«n. Do vËy, trong mét sè trêng hîp cã thÓ t¨ng ®é chÝnh x¸c ®o tõ cÊp 3 (ph¬ng ph¸p ®iÒu tra) lªn cÊp 2 (ph¬ng ph¸p kü thuËt) nhê thay ®æi vÞ trÝ ®Æt micr«ph«n (tham kh¶o Phô lôc A).
4.3. §é kh«ng ®¶m b¶o ®o
4.3.1. Møc c«ng suÊt ©m ®¬n trÞ cña nguån ån thö x¸c ®Þnh ®îc theo c¸c qui tr×nh trong tiªu chuÈn nµy cã thÓ sai kh¸c so víi gi¸ trÞ thËt mét lîng kh«ng vît qu¸ ®é kh«ng ®¶m b¶o ®o (K§B§). C¸c yÕu tè bÊt lîi cña m«i trêng thö, kü thuËt thùc nghiÖm vµ ®Æc tÝnh ®Þnh híng cña nguån ån thö cã thÓ lµm t¨ng ®é K§B§ cña kÕt qu¶ x¸c ®Þnh møc c«ng suÊt ©m.
4.3.2. Møc c«ng suÊt ©m cña nguån ån thö vµ ®é lÖch chuÈn cña gi¸ trÞ ®o ë d¶i octa ®îc x¸c ®Þnh phï hîp víi c¸c ®iÒu kho¶n trong tiªu chuÈn nµy ë c¸c m«i trêng thö kh¸c nhau cã thÓ kh¸c nhau. Nh×n chung, ®é lÖch chuÈn nµy phô thuéc vµo chØ sè ®é d«i Lf vµ kh«ng vît qu¸ gi¸ trÞ møc c«ng suÊt ©m hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A cho trong B¶ng 1. NÕu kh«ng íc lîng ®îc, ®é lÖch chuÈn mÆc ®Þnh cña ®é lÆp l¹i SR lµ 4,0dB.
4.3.3. C¸c gi¸ trÞ cho trong B¶ng 1 lµ ®é lÖch chuÈn cña ®é lÆp l¹i SR trong ®ã cã tÝnh ®Õn ®é K§B§, nhng kh«ng tÝnh ®Õn sù thay ®æi cña c«ng suÊt ©m ph¸t ra do c¸c thay ®æi trong ®iÒu kiÖn vËn hµnh nh tèc ®é quay, ®iÖn ¸p líi hoÆc ®iÒu kiÖn l¾p ®Æt v.v... (ISO 3747: 2000).
B¶ng 1. Gi¸ trÞ giíi h¹n trªn íc lîng ®é lÖch chuÈn cña ®é lÆp l¹i SR
møc c«ng suÊt ©m nguån ån thö hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A.
ChØ sè ®é d«i Lf
|
Gi¸ trÞ giíi h¹n trªn ®é lÖch chuÈn cña ®é lÆp l¹i SR møc c«ng suÊt ©m nguån ån thö hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A
|
CÊp chÝnh x¸c
| LfA > 7dB* |
1,5dB
|
CÊp 2
|
LfA < 7dB hoÆc kh«ng x¸c ®Þnh
|
4,0dB
|
CÊp 3
|
* Ph¶i ®¸p øng ë mäi vÞ trÝ cña micr«ph«n
|
Chó thÝch: §èi víi c¸c nguån ph¸t ån d¶i tÇn hÑp, ©m thanh rêi r¹c vµ c¸c tæ hîp cña chóng, ®é lÖch chuÈn cho trong B¶ng 1 cã thÓ cã gi¸ trÞ lín h¬n, kh«ng ®¹t ®îc cÊp chÝnh x¸c kü thuËt (cÊp 2).
4.3.4. §é K§B§ phô thuéc vµo ®é lÖch chuÈn cña ®é lÆp l¹i ®· cho trong B¶ng 1, theo ®ã x¸c ®Þnh sai sè hÖ thèng víi ®é tin cËy mong muèn. VÝ dô: møc c«ng suÊt ©m cña nguån ån thö víi ®é tin cËy 90% dù ®o¸n n»m trong kho¶ng 1,645 SR; cßn víi ®é tin cËy 95% - n»m trong kho¶ng 1,96 SR.
Chó thÝch : Khi SR vît qu¸ 2dB, cã thÓ kh«ng ¸p dông kho¶ng tin cËy.
4.3.5. Møc c«ng suÊt ©m hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A cña ®é lÆp l¹i ®îc x¸c ®Þnh víi ®é lÖch chuÈn thay ®æi theo gi¸ trÞ chØ sè ®é d«i Lf cho trong B¶ng 1 chñ yÕu phô thuéc vµo c¸c møc trong d¶i tÇn sè tõ 250Hz ®Õn 4000Hz. §é lÖch chuÈn sÏ cao h¬n nÕu c¸c tÇn sè thÊp h¬n 500Hz cã vai trß chñ ®¹o ®èi víi møc c«ng suÊt ©m hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A. Ngîc l¹i, nÕu c¸c tÇn sè chñ ®¹o cao h¬n 2000Hz - khi ®ã nguån ån thö cã tÝnh ®Þnh híng cao h¬n. C¶ hai trêng hîp trªn nÕu cã c¸c bÒ mÆt hÊp thô ©m m¹nh gÇn c¸c nguån ån thö (vÝ dô: trÇn hÊp thô ©m), ®é K§B§ sÏ lín h¬n.
Chó thÝch: NÕu kh«ng sö dông nguån ©m thanh mÉu ë c¸c vÞ trÝ nh ®· ®îc hiÖu chuÈn sÏ lµm t¨ng ®é K§B§ ë c¸c tÇn sè thÊp. VÝ dô: nguån ©m thanh mÉu ®îc bè trÝ ë kho¶ng c¸ch t¬ng ®èi gÇn bÒ mÆt ph¶n x¹, kh¸c víi c¸ch bè trÝ trong qu¸ tr×nh hiÖu chuÈn.
4.4. ThiÕt bÞ ®o
4.4.1. ThiÕt bÞ ®o møc ¸p suÊt ©m bao gåm thiÕt bÞ ®iÖn tö khuyÕch ®¹i - läc - chØ thÞ, micr«ph«n, d©y c¸p vµ m¸y chuÈn ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu ®èi víi thiÕt bÞ ®o cÊp 1 qui ®Þnh trong TCVN 6775: 2001 vµ TCVN 3151 - 79.
4.4.2. KiÓm tra micr«ph«n vµ hiÖu chuÈn toµn bé thiÕt bÞ ®o ë mét hoÆc nhiÒu tÇn sè trªn toµn d¶i tÇn sè quan t©m trong mçi lo¹t ®o b»ng thiÕt bÞ hiÖu chuÈn ©m thanh.
4.4.3. KiÓm tra sù t¬ng thÝch cña m¸y chuÈn mét lÇn trong n¨m vµ sù t¬ng thÝch cña thiÕt bÞ ®o Ýt nhÊt hai n¨m mét lÇn t¹i c¸c phßng thÝ nghiÖm cã dÉn suÊt chuÈn.
Ghi gi÷ d÷ liÖu cña lÇn kiÓm tra sau cïng vµ kh¼ng ®Þnh sù t¬ng thÝch víi c¸c tiªu chuÈn liªn quan.
4.5. Nguån ©m thanh mÉu
4.5.1. Nguån ©m thanh mÉu ph¶i tho¶ m·n c¸c ®Æc tÝnh kü thuËt sau:
-
Møc c«ng suÊt ©m trªn toµn bé d¶i tÇn sè tõ 50Hz ®Õn 20000Hz t¹i mçi d¶i 1/3 octa ë ®iÒu kiÖn lµm viÖc x¸c lËp, æn ®Þnh theo thêi gian víi ®é lÖch chuÈn kh«ng lín h¬n 1dB.
-
Phæ tÇn ph¶i phñ Ýt nhÊt d¶i tÇn sè trung t©m 1/3 octa tõ 100 ®Õn 10.000Hz. Møc c«ng suÊt ©m hiÖu chØnh ë ®iÒu kiÖn phßng vang hoÆc phßng c©m cã nÒn ph¶n x¹ ©m ph¶i n»m trong kho¶ng 12dB vµ kh«ng sai kh¸c 3dB ®èi víi c¸c d¶i 1/3 octa liÒn kÒ nhau.
-
ChØ sè ®Þnh híng lín nhÊt cña c¸c d¶i 1/3 octa kh«ng lín h¬n +6dB.
Chó thÝch: Kh«ng cã yªu cÇu riªng biÖt vÒ møc c«ng suÊt ©m d¶i réng ®èi víi nguån ©m thanh mÉu.
4.5.2. Nguån ©m thanh mÉu cã ®Æc tÝnh kü thuËt phï hîp ph¶i ®îc hiÖu chuÈn theo tiªu chuÈn thÝch hîp.
Chó thÝch:
-
KÕt qu¶ hiÖu chuÈn chØ ®óng khi vÞ trÝ cña nguån ©m thanh mÉu ë c¸ch xa têng, trùc tiÕp trªn nÒn hay th¼ng ®øng bªn trªn nÒn ë kho¶ng c¸ch quy ®Þnh.
-
ChØ sö dông nguån ©m thanh mÉu ë c¸c vÞ trÝ ®Æc thï kh¸c nÕu ®· hiÖu chuÈn øng víi c¸c vÞ trÝ ®ã. NÕu kh«ng, sai sè hÖ thèng sÏ xuÊt hiÖn ë c¸c tÇn sè thÊp.
4.6. §iÒu kiÖn vËn hµnh nguån ån thö
4.6.1. §¶m b¶o ®iÒu kiÖn vËn hµnh qui ®Þnh trong m· sè thö nghiÖm liªn quan cho ®èi tîng thö (kiÓu m¸y hay thiÕt bÞ riªng biÖt). NÕu kh«ng cã m· sè thö, vËn hµnh nguån ån thö theo c¸ch phæ th«ng. Chän mét hoÆc mét sè c¸c ®iÒu kiÖn vËn hµnh sau ®©y cho ®èi tîng thö, nÕu cã thÓ:
-
Møc t¶i hoÆc ®iÒu kiÖn vËn hµnh qui ®Þnh;
-
Møc t¶i danh ®Þnh (nÕu kh¸c trêng hîp trªn);
-
Kh«ng t¶i;
-
§iÒu kiÖn vËn hµnh øng víi møc ph¸t ån tèi ®a ®iÓn h×nh trong chÕ ®é ®Þnh møc;
-
Møc t¶i m« pháng ë ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh (ph¶i vËn hµnh mét c¸ch thËn träng);
-
§iÒu kiÖn vËn hµnh víi chu k× lµm viÖc ®Æc trng.
4.6.2. Ph¶i æn ®Þnh vµ duy tr× kh«ng ®æi ®iÒu kiÖn vËn hµnh tríc khi tiÕn hµnh mçi phÐp ®o x¸c ®Þnh møc c«ng suÊt ©m cña nguån ån thö theo mçi tæ hîp ®iÒu kiÖn vËn hµnh ®· chän (vÝ dô: møc ®Æt t¶i, tèc ®é quay, nhiÖt ®é, v.v.).
4.6.3. Lùa chän vµ ®¶m b¶o kiÓu vËt liÖu ®îc chÕ biÕn hay kiÓu dông cô ®îc sö dông trong thùc tÕ sao cho c¸c th«ng sè vËn hµnh phô ®Æc trng cho chÕ ®é vËn hµnh Ýt thay ®æi nhÊt, nÕu nguån ån thö ph¸t ra phô thuéc vµo c¸c th«ng sè nµy. Ph¶i c«ng bè dông cô vµ vËt liÖu thö øng víi m· sè thö cho nhãm nguån ån thö nhÊt ®Þnh.
4.6.4. §¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn vËn hµnh phæ biÕn vµ ®iÓn h×nh nhÊt cho nhãm nguån ån thö nhÊt ®Þnh cã ®é lÆp l¹i cao. Ph¶i c«ng bè c¸c ®iÒu kiÖn vËn hµnh trong c¸c m· sè thö riªng biÖt.
4.6.5. NÕu c¸c ®iÒu kiÖn vËn hµnh m« pháng ®îc sö dông, chóng sÏ ®îc chän ®Ó ®a ra møc c«ng suÊt ©m ®iÓn h×nh ë ®iÒu kiÖn sö dông chuÈn cña nguån ån thö.
4.6.6. KÕt qu¶ ®o tõ mét sè ®iÒu kiÖn vËn hµnh riªng biÖt duy tr× trong c¸c kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh sÏ ®îc liªn hîp b»ng phÐp trung b×nh n¨ng lîng thµnh kÕt qu¶ tæng hîp cña c¶ quy tr×nh vËn hµnh, nÕu thÝch hîp.
4.6.7. §iÒu kiÖn vËn hµnh cña nguån ån thö trong qu¸ tr×nh ®o ph¶i ®îc m« t¶ ®Çy ®ñ trong b¸o c¸o thö nghiÖm.
4.7. §iÒu tra s¬ bé
4.7.1. ån nÒn
T¾t nguån ån (®èi tîng thö), b»ng trùc gi¸c nghe hay dïng m¸y ®o møc ån x¸c ®Þnh vïng cã thÓ cã møc ån cao. BËt riªng rÏ lÇn lît nguån ån thö vµ nguån ©m thanh mÉu, ®¸nh gi¸ s¬ bé møc ån trong c¸c vïng cã ån nÒn vµ ®a ra kÕt luËn vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i quan t©m hay kh«ng ®Õn chuÈn cø ån nÒn trong ®iÒu 5.3. Chän c¸c vïng kh«ng cã vÊn ®Ò ån nÒn ®Ó sö dông sau nµy.
4.7.2. §Æc tÝnh nguån ån thö
4.7.2.1. §i vßng quanh nguån ån thö, b»ng trùc gi¸c nghe, xem xÐt ®¸nh gi¸. X¸c ®Þnh t©m h×nh häc cña mét bé phËn cã møc ph¸t ån næi tréi nhÊt lµm t©m ©m thanh cña nguån ån, nÕu cã. NÕu kh«ng cã bé phËn ph¸t ån næi tréi, lo¹i trõ tÊt c¶ c¸c bé phËn kh«ng ph¸t ån cña ®èi tîng thö vµ coi t©m h×nh häc cña phÇn cßn l¹i lµm t©m ©m thanh cña nguån ån.
4.7.2.2. §o ¸p suÊt ©m ë kho¶ng c¸ch 1m tõ hép tham chiÕu, ë ®é cao H = 1,5m trªn mÆt sµn. NÕu nguån ån thö ph¸t x¹ ®Þnh híng vÒ phÝa tríc, chän chiÒu cao H sao cho c¸c vÞ trÝ cña micr«ph«n tho¸ng vµ híng th¼ng vÒ t©m ©m thanh cña nguån ån thö. NÕu møc ¸p suÊt ©m däc theo vïng bao nµy biÕn ®æi Ýt h¬n 4dB, nguån ån thö ®îc xem nh lµ kh«ng ®Þnh híng (®Òu theo mäi híng). NÕu biÕn ®æi lín h¬n 4dB - cã ®Þnh híng.
4.8. VÞ trÝ cña nguån ©m thanh mÉu
4.8.1. Mét vÞ trÝ
4.8.1.1. Th«ng thêng cÇn mét nguån ©m thanh mÉu lµ ®ñ. VÞ trÝ cña nguån ©m thanh mÉu cµng gÇn t©m ©m thanh cña nguån ån thö cµng tèt, ngo¹i trõ vÞ trÝ kh¸c cã thÓ m« pháng ®îc biÓu ®å cña nguån ph¸t ån mét c¸ch râ rÖt vµ tèt h¬n. §Æt nguån ©m thanh mÉu lªn trªn nguån ån thö, nÕu cã thÓ. NÕu kh«ng, chän mét vÞ trÝ däc theo sên nguån ån cã ®é cao thÝch hîp m« pháng tèt nhÊt h×nh d¹ng biÓu ®å cña nguån ph¸t ån. C¸c vÞ trÝ ®o ph¶i c¸ch xa mÆt bªn cña hép tham chiÕu mét kho¶ng kh«ng nhá h¬n 0,5m (trõ khi nguån ©m thanh mÉu ®· ®îc hiÖu chuÈn t¹i c¸c vÞ trÝ dù ®Þnh ®o gÇn h¬n). §èi víi nguån ph¸t ån kh«ng ®Þnh híng, ph¶i ®¶m b¶o ®é cao thÝch hîp ®Ó nguån ©m thanh mÉu cã thÓ ph¸t vÒ mäi híng.
4.8.1.2. Trong m«i trêng thö cã tÝnh vang râ rÖt, nguån ©m thanh mÉu cã thÓ ®îc ®Æt t¹i c¸c vÞ trÝ hiÖu chuÈn hay t¹i c¸c vÞ trÝ kh¸c. NÕu t¹i ®ã, ®é K§B§ t¨ng ®èi víi c¸c tÇn sè thÊp, xem ®iÒu 4.3.
Chó thÝch: C¸c híng dÉn tiÕp theo cho trong Phô lôc B.
4.8.2. NhiÒu vÞ trÝ
§èi víi nguån ån thö lµ nguån ©m thanh d¶i tÇn réng hay cã h¬n hai nguån ©m thanh cã tÇn sè c¸ch biÖt râ rµng, ph¶i sö dông nhiÒu vÞ trÝ nguån ©m thanh mÉu. Sè lîng nguån ©m thanh mÉu phô thuéc vµo tû sè a/dm (ë ®ã a lµ kÝch thíc cña nguån ån thö lín nhÊt vµ dm lµ kho¶ng c¸ch ®o) nh sau:
-
NÕu a/dm lín h¬n 1 vµ nÕu nguån ån thö ph¸t x¹ ®Òu theo mäi híng, sö dông vµi nguån ©m thanh mÉu ®éc lËp c¸ch nhau mét kho¶ng d b»ng nhau däc sên bªn nguån ån thö;
-
NÕu a/dm lín h¬n 1 vµ nÕu nguån ån thö cã c¸c vïng ph¸t x¹ ©m x¸c ®Þnh râ rÖt, sö dông mét vÞ trÝ nguån ©m thanh mÉu cho mçi vïng ©m;
-
NÕu a/dm nhá h¬n 1 vµ nÕu nguån ån thö ph¸t x¹ ®Òu theo mäi híng nhng kh«ng thÓ sö dông mét vÞ trÝ nguån ©m thanh mÉu ®Æt trªn nãc m¸y, ph¶i sö dông bèn vÞ trÝ nguån ©m thanh mÉu däc theo sên bªn.
5. Quy tr×nh ®o
5.1. Chän vÞ trÝ micr«ph«n
5.1.1. Yªu cÇu chung
Bíc mét, bè trÝ c¸c micr«ph«n ®èi diÖn c¸c sên bªn nguån ån thö nghiÖm ®Ó cã ®é lan truyÒn ®ång ®Òu cho toµn bé c¸c vïng ©m (vÝ dô: ®èi víi mçi vÞ trÝ micr«ph«n trong vïng cã tÇm nh×n còng nh mäi vïng ©m bÞ ch¾n tÇm nh×n). Tr¸nh c¸c vÞ trÝ mµ ë ®ã chØ cã mét phÇn cña nguån ån thö ph¸t x¹ tíi.
Bíc hai, sö dông ba hoÆc bèn vÞ trÝ micr«ph«n ph©n bè ®Òu nhau xung quanh nguån ån thö, nÕu cã thÓ. §Þnh híng c¸c micr«ph«n t¬ng tù nhau cho c¸c phÐp ®o tiÕn hµnh víi nguån ©m thanh mÉu vµ nguån ån thö. Chän kho¶ng c¸ch ®o dm ®ñ lín, c¸ch xa c¸c mÆt bao cña phßng thö Ýt nhÊt 0,5m ®Ó vÞ trÝ micr«ph«n n»m trong vïng mµ m«i trêng thö cã ®ñ ®iÒu kiÖn tho¶ m·n ®é K§B§ theo ph¬ng ph¸p kü thuËt, øng víi ®é lÖch chuÈn SR 1,5dB (tham kh¶o Phô lôc A).
Chó thÝch:
-
NÕu phßng thö ®ñ lín, sö dông bèn vÞ trÝ micr«ph«n trªn c¸c mÆt bªn cña hép mÉu. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c vÞ trÝ micr«ph«n ph¶i kh«ng nhá h¬n 2m.
-
NÕu trÇn cao hÊp thô ©m vµ c¸c tÇn sè chñ ®¹o cao h¬n 2000Hz, chän Ýt nhÊt hai vÞ trÝ micr«ph«n ®ñ cao vµ gÇn nguån ån thö sao cho kh«ng m©u thuÉn víi c¸c yªu cÇu liªn quan.
5.1.2. Ph©n vïng
Môc ®Ých ph©n vïng lµ ®¸nh gi¸ sù t¬ng ®ång gi÷a h×nh d¸ng c¸c biÓu ®å ph¸t x¹ cña nguån ån thö víi nguån ©m thanh mÉu trong mÆt ph¼ng n»m ngang khi cã nguån ån thö vËn hµnh. Sö dông c¸ch ph©n vïng theo B¶ng 3.
B¶ng 2. Ph©n vïng hiÖu qu¶ íc lîng c«ng suÊt ©m
Ph¸t x¹ trùc tiÕp (kh«ng cã mµn ch¾n)
|
Kho¶ng c¸ch t¬ng ®èi ®Õn micr«ph«n
|
HiÖu qu¶ íc lîng c«ng suÊt ©m
|
Ghi chó vïng
|
Nguån ån thö T
|
Nguån ©m thanh mÉu M
|
Cã
|
Kh«ng
|
______
|
¦íc lîng qu¸ cao
|
+ +
|
Kh«ng
|
Cã
|
______
|
¦íc lîng qu¸ thÊp
|
|
Cã
|
Cã
|
rT < rM
|
¦íc lîng cao
|
+
|
Cã
|
Cã
|
rT > rM
|
¦íc lîng thÊp
|
|
Cã
|
Cã
|
rT rM
(trong kho¶ng 10%)
|
¦íc lîng cao hoÆc thÊp kh«ng nhiÒu
|
+/
|
Kh«ng
| Kh«ng |
______
|
¦íc lîng hoÆc qu¸ cao hoÆc qu¸ thÊp
|
+ +/
|
Chó thÝch:
-
Trõ khi phßng thö cã tÝnh ph¶n x¹ ©m cao (c¸c têng bªn hoÆc trÇn kh«ng ®îc xö lý ©m, kh«ng cã vËt c¶n lín hÊp thô ©m) kh«ng cã vÞ trÝ micr«ph«n nµo n»m trong vïng + +/ .
-
rT vµ rM lµ kho¶ng c¸ch tõ micr«ph«n ®Õn nguån ån thö vµ ®Õn nguån ©m thanh mÉu.
5.1.3. VÞ trÝ micr«ph«n
Sö dông b¶ng ph©n vïng trong ®iÒu 5.1.2 vµ kÕt hîp víi c¸c yªu cÇu chung trong 5.1.1 chän vÞ trÝ micr«ph«n nh sau:
-
Nguån ån thö cã ®Æc tÝnh ph¸t x¹ ®Òu theo mäi híng vµ nguån ©m thanh mÉu n»m trªn ®èi tîng thö (nguån ån): Chän mét vÞ trÝ micr«ph«n ë bªn mçi sên tù do cña nguån ån thö v× tÊt c¶ c¸c vïng lµ + hoÆc +/.
-
C¸c trêng hîp cßn l¹i:
T×m c¸c vÞ trÝ micr«ph«n tho¶ m·n vïng +/. NÕu kh«ng t×m ®îc c¸c vÞ trÝ theo yªu cÇu, cho phÐp chän mét vÞ trÝ micr«ph«n n»m trong vïng +, mét vÞ trÝ n»m trong vïng +/ vµ mét hoÆc hai vÞ trÝ n»m trong vïng .
5.2. TiÕn hµnh ®o
5.2.1. ChØ tiÕn hµnh ®o thö khi ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh trong ®iÒu 4 vµ sau khi ®· bè trÝ hîp lý nguån ©m thanh mÉu vµ vÞ trÝ micr«ph«n (tham kh¶o Phô lôc B).
5.2.2. §o x¸c ®Þnh møc ¸p suÊt ©m trung b×nh theo thêi gian ®èi víi nguån ån thö, nguån ån nÒn vµ nguån ©m thanh mÉu cho mçi d¶i octa quan t©m (tõ 125Hz ®Õn 8000Hz). Ghi chÐp ®Çy ®ñ c¸c d÷ liÖu cÇn thiÕt sau:
-
Møc ¸p suÊt ©m L'pi(T) trong qu¸ tr×nh vËn hµnh ®· ®Þnh (®iÒu 4.6) cña nguån ån thö ®o ®îc ë vÞ trÝ micr«ph«n thø i = 1, 2, ..., n.
-
Møc ¸p suÊt ©m L'pi(N) cña møc ån nÒn ®o ®îc ë vÞ trÝ micr«ph«n thø i = 1, 2, ..., n.
-
Møc ¸p suÊt ©m L'pi(M) cña nguån ©m thanh mÉu ®o ®îc ë vÞ trÝ micr«ph«n thø i = 1, 2, ..., n.
Chó thÝch:
-
Khi ®o nguån ©m thanh mÉu, sö dông thêi gian tÝch ph©n (thêi gian ®o) T lín h¬n 30s. NÕu nguån ©m thanh mÉu cã phæ d¶i réng vµ vît tréi ë c¸c tÇn sè trªn 250Hz, khi ®ã sö dông T b»ng 10s.
-
Th«ng thêng nguån ån thö kh«ng æn ®Þnh, do vËy cÇn chän thêi gian tÝch ph©n lín h¬n, vÝ dô: chøa Ýt nhÊt mét chu kú ®iÓn h×nh cña nguån ån thö.
5.2.3. Th«ng tin cÇn ghi chÐp
Ghi chÐp c¸c th«ng tin sau, nÕu ¸p dông:
a) Nguån ån thö
-
M« t¶ nguån ån thö nghiÖm (bao gåm c¶ c¸c kÝch thíc);
-
§iÒu kiÖn vËn hµnh (theo m· sè thö, nÕu cã);
-
§iÒu kiÖn l¾p ®Æt (theo m· sè thö, nÕu cã).
b) Nguån ©m thanh mÉu
-
C«ng bè sù phï hîp víi tiªu chuÈn trÝch dÉn;
-
C«ng bè c¸c gi¸ trÞ møc c«ng suÊt ©m hiÖu chuÈn LW(M).
c) M«i trêng ©m häc
-
M« t¶ m«i trêng ©m thö nghiÖm;
-
Xö lý têng, trÇn hay nÒn;
-
S¬ ®å chØ râ vÞ trÝ cña nguån ©m vµ c¸c ®å vËt trong phßng.
d) ThiÕt bÞ ®o
-
ThiÕt bÞ dïng ®Ó ®o bao gåm: tªn, kiÓu, sè lo¹t vµ nhµ chÕ t¹o;
-
Ngµy vµ n¬i hiÖu chuÈn m¸y chuÈn vµ c¸c thiÕt bÞ ©m häc kh¸c;
-
Tªn, kiÓu, sè lo¹t vµ nhµ chÕ t¹o nguån ©m thanh mÉu ®îc sö dông nh thiÕt bÞ ©m häc.
e) D÷ liÖu ©m häc
-
VÞ trÝ micr«ph«n vµ nguån ån thö (kÌm s¬ ®å bè trÝ, nÕu cÇn thiÕt);
-
VÞ trÝ nguån ©m thanh mÉu.
5.3. HiÖu chØnh ån nÒn
5.3.1. øng víi mçi d¶i octa cÇn thiÕt ph¶i hiÖu chØnh c¸c møc ¸p suÊt ©m L'pi ®o ®îc ®èi víi ån nÒn nÕu L'pi(N) thÊp h¬n c¸c møc nµy tõ 6dB ®Õn 15dB. Gi¸ trÞ ®îc hiÖu chØnh tÝnh theo biÓu thøc:
NÕu L = L'pi - L'pi(N) 6dB th× phÐp ®o phï hîp tiªu chuÈn nµy. ThËm chÝ nÕu phÐp ®o kh«ng cã hiÖu lùc ®èi víi d¶i tÇn sè ®¬n, nã vÉn ®óng ®èi víi gi¸ trÞ hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A, miÔn lµ LA lín h¬n 6dB, ë ®ã LA = L'piAi - L'piAi(N).
Chó thÝch: Kh«ng lµm hiÖu chØnh nÕu L lín h¬n 15dB.
5.3.2. NÕu chuÈn cø 6dB kh«ng ®îc tho¶ m·n, cÊp chÝnh x¸c cña kÕt qu¶ ®o bÞ gi¶m vµ cã thÓ kh«ng ®¹t cÊp chÝnh x¸c kü thuËt (cÊp 2). CÊp chÝnh x¸c ®iÒu tra (cÊp 3) ®îc duy tr× nÕu 3dB L < 6dB. PhÇn hiÖu chØnh tèi ®a cã thÓ ¸p dông cho c¸c phÐp ®o nµy lµ 1,3dB.
5.3.3. C¸c d÷ liÖu hiÖu chØnh kÕt qu¶ ®o vµ ån nÒn ph¶i ®îc b¸o c¸o râ rµng b»ng v¨n b¶n, b¶ng sè hoÆc ®å thÞ.
6. TÝnh møc c«ng suÊt ©m
6.1. Mét vÞ trÝ nguån ©m thanh mÉu
Cho mçi d¶i octa, tÝnh møc c«ng suÊt ©m LW theo biÓu thøc:
Trong ®ã, cho mçi d¶i octa:
LW - møc c«ng suÊt ©m, dB;
n - sè vÞ trÝ micr«ph«n;
LW(M) - møc c«ng suÊt ©m cña nguån ©m thanh mÉu tõ ®Æc tÝnh hiÖu chuÈn;
Lpi = Lpi(T) - Lpi(M);
Lpi(T) - møc c«ng suÊt ©m cña nguån ån thö ë vÞ trÝ thø i cña micr«ph«n, ®· hiÖu chØnh ®èi víi ån nÒn (i = 1, 2, ..., n);
Lpi(M) - møc c«ng suÊt ©m cña nguån ©m thanh mÉu ë vÞ trÝ thø i cña micr«ph«n, ®· hiÖu chØnh ®èi víi ån nÒn (i = 1, 2, ..., n).
6.2. NhiÒu vÞ trÝ nguån ©m thanh mÉu
Khi sö dông nhiÒu vÞ trÝ nguån ©m thanh mÉu, møc c«ng suÊt ©m LW cho mçi d¶i octa tÝnh theo biÓu thøc:
Trong ®ã:
LWj(M) - møc c«ng suÊt ©m cña nguån ©m thanh mÉu, dB;
Lpij = Lpi(T) - Lpij(M);
i - vÞ trÝ thø i cña micr«ph«n (i = 1, 2, ..., n)
j - vÞ trÝ thø j cña nguån ©m thanh mÉu (j = 1, 2, ..., m);
n - sè vÞ trÝ micr«ph«n;
m - sè vÞ trÝ nguån ©m thanh mÉu.
6.3. Møc c«ng suÊt ©m hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A
Gi¸ trÞ hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
Trong ®ã:
LWA - møc c«ng suÊt ©m hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A, dB;
LWk - møc c«ng suÊt ©m d¶i octa k, dB;
Ak - h»ng sè hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A cña tÇn sè trung t©m cña d¶i octa k.
H»ng sè hiÖu chØnh cho trong B¶ng 3.
B¶ng 3. H»ng sè hiÖu chØnh
-
TÇn sè, Hz
|
H»ng sè hiÖu chØnh Ak
|
125
250
500
1000
2000
4000
8000
|
-16,1
-8,6
-3,2
0
1,2
1,0
-1,1
|
6.4. ¦íc lîng ®é kh«ng ®¶m b¶o ®o
NÕu Lf lín h¬n hoÆc b»ng 7dB, ®é K§B§ t¬ng øng víi ph¬ng ph¸p ®o kü thuËt. Trong c¸c trêng hîp kh¸c nªn cè g¾ng c¶i thiÖn Lf (tham kh¶o Phô lôc A). §é K§B§ díi d¹ng ®é lÖch chuÈn cña ®é lÆp l¹i cho trong B¶ng 1.
7. B¸o c¸o kÕt qu¶
Biªn b¶n b¸o c¸o ph¶i bao gåm (tham kh¶o Phô lôc C):
-
Tªn vµ ®Þa chØ cña ngêi (tæ chøc) thùc hiÖn ®o thö nghiÖm;
-
Sè nhËn d¹ng cña biªn b¶n thö nghiÖm;
-
Tªn vµ ®Þa chØ cña ngêi (tæ chøc) yªu cÇu thö nghiÖm;
-
B¸o c¸o c¸c h¹ng môc ®o trong ®iÒu 5.2.3;
-
Møc ¸p suÊt ©m t¹i tÊt c¶ c¸c vÞ trÝ micr«ph«n ®èi víi nguån ån thö vµ nguån ©m thanh mÉu ®· hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A (nÕu yªu cÇu, c¶ díi d¹ng c¸c d¶i octa);
-
Møc c«ng suÊt ©m ®îc tÝnh theo dB, hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A díi d¹ng c¸c d¶i octa, lµm trßn vÒ trÞ sè gÇn nhÊt, tÝnh b»ng dB (so víi P0 = 10-12W);
-
Lf vµ ®é K§B§ theo B¶ng 1;
-
Ngµy thùc hiÖn ®o thö;
-
Th«ng tin vÒ ån nÒn, mçi lo¹i nÕu cã (xem ®iÒu 5.3).
-
C«ng bè t×nh tr¹ng vµ sù phï hîp cña c¸c møc c«ng suÊt ©m ®o ®îc víi c¸c yªu cÇu cña tiªu chuÈn nµy.
Phô lôc A
(Quy ®Þnh)
§¸nh gi¸ ®é d«i Lf vµ ®é kh«ng ®¶m b¶o ®o
A.1. X¸c ®Þnh ®é kh«ng ®¶m b¶o ®o
§é K§B§ ®îc x¸c ®Þnh theo tr×nh tù trong lu ®å H×nh A.1 díi ®©y
A .2. X¸c ®Þnh ®é d«i Lf
Chän vÞ trÝ thuËn lîi cña nguån ©m thanh mÉu l©n cËn nguån ån thö. Thay ®æi kho¶ng c¸ch ®o r, ®o møc ¸p suÊt ©m Lpr do nguån ©m thanh mÉu ph¸t ra theo híng ®o kh«ng cã vËt c¶n. §é d«i Lf cña møc c«ng suÊt ©m ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
(A.1)
Trong ®ã:
Lf - ®é d«i møc c«ng suÊt ©m, dB;
LW(M) - møc c«ng suÊt ©m cña nguån ©m thanh mÉu, dB;
Lpr - møc ¸p suÊt ©m ®o ®îc t¹i kho¶ng c¸ch r tõ nguån ©m thanh mÉu, dB;
r - kho¶ng c¸ch gi÷a nguån ©m thanh mÉu vµ micr«ph«n, m;
r0 = 1m.
Chó thÝch:
-
Khi møc ¸p suÊt ©m ®îc hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A, kÝ hiÖu chØ sè ®é d«i sÏ lµ LfA.
-
Khi phæ tÇn sè cña nguån ©m thanh mÉu t¬ng tù nh nguån ån thö, th× ®êng cong suy gi¶m ©m thanh liªn quan ®Õn c¸c møc hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A. NÕu kh«ng, ®o theo d¶i tÇn sè vµ c¸c møc hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A cña ®êng cong suy gi¶m ©m thanh vµ tÝnh theo phæ cña nguån ån thö.
-
Khi phæ tÇn sè cña nguån ån thö vµ nguån ©m thanh mÉu kh¸c nhau nhng phæ cña nguån ån thö cã ®Æc tÝnh d¶i tÇn réng víi gi¸ trÞ cùc ®¹i n»m trong kho¶ng 500Hz -1000Hz th× sau khi hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnh A cã thÓ sö dông ®êng cong suy gi¶m cña d¶i octa 1000Hz.
Sö dông ®êng cong ph©n bè ©m thanh Lf(r) ®Ó x¸c ®Þnh kho¶ng c¸ch d cÇn thiÕt gi÷a micr«ph«n vµ hép tham chiÕu víi Lf 7dB. NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc ®êng cong ph©n bè ©m thanh theo ph¬ng ph¸p m« t¶ trªn, h·y sö dông biÓu thøc A.1 ®Ó x¸c ®Þnh Lf t¹i vÞ trÝ micr«ph«n ®· chän.
NÕu kh«ng cã vÞ trÝ nµo cña micr«ph«n tho¶ m·n ®iÒu kiÖn Lf(r) 7dB th× m«i trêng thö nãi chung kh«ng tho¶ m·n c¸c yªu cÇu cña ph¬ng ph¸p kü thuËt theo tiªu chuÈn nµy cho bÊt kú nguån ån thö nµo.
Phô lôc B
(Tham kh¶o)
Híng dÉn bè trÝ nguån ©m thanh mÉu vµ micr«ph«n
khi sö dông mét vÞ trÝ nguån ©m thanh mÉu
B.1. Kh¸i qu¸t chung
C¸c vÞ trÝ mong muèn cña nguån ©m thanh mÉu vµ micr«ph«n liªn quan ®Õn nguån ån thö phô thuéc vµo kiÓu, h×nh d¸ng biÓu ®å ph¸t x¹ cña nguån ån thö. Tuú thuéc nguån ån thö ph¸t x¹ kh«ng ®Þnh híng (®Òu theo mäi híng), hay ®Þnh híng chñ yÕu theo mét hoÆc mét sè híng theo ph¬ng n»m ngang, cã thÓ x¸c ®Þnh b»ng c¸ch chuyÓn dÞch m¸y ®o møc ©m xung quanh c¸ch c¸c mÆt bªn nguån ån thö 1m ë ®é cao c¸ch nÒn 1,2m. NÕu sù thay ®æi møc ¸p suÊt ©m ®o ®îc nhá h¬n 4dB, cã thÓ xem nguån ån thö cã ®Æc tÝnh ph¸t x¹ kh«ng ®Þnh híng.
NÕu sù thay ®æi cña møc ¸p suÊt ©m ®o ®îc lín h¬n hoÆc b»ng 4dB, c¸c híng theo ph¬ng n»m ngang cã møc ph¸t ån vît tréi ®ã ph¶i ®îc x¸c ®Þnh.
B.2. Gîi ý 1
Bè trÝ nguån ©m thanh mÉu ë vÞ trÝ sao cho h×nh d¸ng biÓu ®å ph¸t x¹ cña nã khi cã nguån ån thö vËn hµnh vµ h×nh d¸ng biÓu ®å ph¸t x¹ cña nguån ån thö t¬ng tù nhau.
§èi víi nguån ån thö ph¸t x¹ kh«ng ®Þnh híng trong kh«ng gian, bè trÝ nguån ©m thanh mÉu bªn trªn nguån ån thö lµ ®Æc biÖt thuËn lîi (H×nh B.1).
§èi víi nguån ån thö ph¸t x¹ chñ yÕu theo híng x¸c ®Þnh cã ph¬ng ngang trong kh«ng gian, bè trÝ nguån ©m thanh mÉu bªn c¹nh vÒ híng ph¸t x¹ cña nguån ån thö lµ thuËn lîi (H×nh B.2).
B.3. Gîi ý 2
Khi nguån ån thö cã nguån ©m chñ ®¹o vµ biÕt ®îc vÞ trÝ cña nã, nªn ®Æt nguån ©m thanh mÉu:
-
GÇn nguån ån thö ®Õn møc cã thÓ;
-
B ªn trªn nguån ån thö nÕu nguån ©m chñ ®¹o kh«ng ®Þnh híng (H×nh B.3).
-
§Æt nguån ©m thanh mÉu bªn c¹nh nguån ån thö vÒ phÝa cã ph¸t x¹ ©m chñ ®¹o, nÕu viÖc bè trÝ bªn trªn nguån ån thö lµ kh«ng kh¶ thi (H×nh B.4).
B.4. Gîi ý 3
§èi víi vÞ trÝ nguån ©m thanh mÉu ®Æt bªn c¹nh nguån ån thö, nhng bÞ ch¾n bëi nguån ån thö vµ nguån ån thö ph¸t x¹ vÒ phÝa vïng bÞ ch¾n, nªn ®Æt mét vÞ trÝ micr«ph«n trong vïng bÞ ch¾n (H×nh B.5).
B .5. Gîi ý 4
Kh«ng nªn ®Æt micr«ph«n gÇn mÆt ph¼ng th¼ng ®øng chøa nguån ©m thanh mÉu hoÆc vÞ trÝ cã nguån ©m chñ ®¹o cña nguån ån thö.
NÕu kh«ng tån t¹i nguån ©m chñ ®¹o (vÝ dô: nguån ©m thanh ph©n bè trªn mÆt khèi lín cña nguån ån thö) hoÆc kh«ng thÓ nhËn d¹ng cho c¸c øng dông ®· gîi ý ë trªn, träng t©m cña nguån ån sÏ ®îc xem lµ vÞ trÝ nguån ©m chñ ®¹o cña nguån ån thö.
ChuÈn cø ®îc khuyÕn c¸o ®Ó chÊp nhËn vÞ trÝ micr«ph«n lµ:
Trong ®ã:
r - kho¶ng c¸ch tõ vÞ trÝ ®Æt micr«ph«n ®Õn nguån ©m thanh mÉu, m;
d - kho¶ng c¸ch tõ micr«ph«n ®Õn vÞ trÝ nguån ©m thanh chñ ®¹o (H×nh B.6), m.
Phô lôc C
(Tham kh¶o)
Tªn C¬ së thùc hiÖn ®o thö nghiÖm
...............................................
§Þa chØ:..................................
Tel..................Fax..................
MÉu Biªn b¶n §o thö nghiÖm
Sè..............
1. Kh¸ch hµng :
Tªn: ........................................................................................
§Þa chØ: ...................................................................................
§iÖn tho¹i:................................ Fax: ......................................
2. §èi tîng ®o thö nghiÖm :
2.1. Tªn/m· hiÖu: ....................... KiÓu: ............... N¬i s¶n xuÊt: ................ N¨m: ...............
2.2. §Æc trng kü thuËt chÝnh:
C«ng suÊt ®Þnh møc: ............................. kW/ kVA / kVar
Tèc ®é quay ®Þnh møc: ......................... min-1
VËt liÖu hay dông cô ®îc sö dông: ....................................
KÝch thíc chÝnh (dµi x réng x cao): ...................................
C¸c th«ng sè kh¸c: ...............................................................
2.3. Tiªu chuÈn/Ph¬ng ph¸p ¸p dông:...................................................................................
3. ChÕ ®é ®o thö nghiÖm:
Trong nhµ Ngoµi trêi
4. §iÒu kiÖn ®o thö nghiÖm
4.1. §Þa ®iÓm :.........................................................................................................................
4.2. Thêi gian : Tõ ...................................®Õn............................................................
4.3. M«i trêng : NhiÖt ®é........0C §é Èm.........%RH ¸p suÊt khÝ quyÓn...........Pa
C¸c th«ng sè ®Æc trng ©m häc (trêng ©m ph¶n x¹ hoÆc phßng c©m cã nÒn ph¶n x¹ .v.v.)
..........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
4.4. §iÒu kiÖn vËn hµnh thö nghiÖm: ...............................................................................
4.5. S¬ ®å bè trÝ nguån ån thö nghiÖm vµ c¸c thiÕt bÞ kh¸c
4.6. S¬ ®å bè trÝ micr«ph«n vµ b¶ng gi¸ trÞ møc c«ng suÊt ©m hiÖu chuÈn LW(M), dB (nÕu ¸p dông).
5. Ph¬ng tiÖn ®o thö nghiÖm
Sè TT
|
Tªn/KÝ m· hiÖu thiÕt bÞ
|
D¶i ®o, dB
|
TÇn sè, Hz
|
Sai sè/ §é K§B§
|
N¬i chÕ t¹o
|
Ngµy hÕt h¹n hiÖu chuÈn
|
1
|
ThiÕt bÞ ®o
|
|
|
|
|
|
2
|
Nguån ©m thanh mÉu
|
|
|
|
|
|
. . .
|
|
|
|
|
|
|
6. KÕt qu¶ ®o thö nghiÖm
6.1. B¶ng sè liÖu (øng víi ®é tin cËy 95% vµ bËc tù do k= n-1) hiÖu chØnh theo ®Æc tÝnhA.
VÞ trÝ ®o thö
|
KÕt qu¶ ®o, dB
|
Sai sè / ®é K§B§, dB
|
Møc ¸p suÊt ©m cña nguån ån thö Lp(T)
|
Møc ¸p suÊt ©m cña nguån ©m mÉu Lp(M)
|
NÒn ån Lp(N)
|
§é d«i Lf
|
Møc c«ng suÊt ©m cña nguån ån thö LW
|
Møc ¸p suÊt ©m cña nguån ©m mÉu
|
Møc c«ng suÊt ©m cña nguån ån thö
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. . .
|
|
|
|
|
|
|
|
Chó thÝch: ChØ râ chÕ ®é ®o d¶i tÇn réng, octa hay 1/3 octa phï hîp yªu cÇu ®o thö.
6.2. Ghi chó
.......................................................................................................................................................
7. Ngêi ®o thö nghiÖm vµ tÝnh to¸n kÕt qu¶: ................................................................
8. KÕt luËn/ nhËn xÐt...........................................................................................................
...............................................................................................................................................
|
KT. Bé trëng Bé N«ng nghiÖp vµ Ptnt
Thø trëng |
|
§· ký: NguyÔn ThiÖn Lu©n
|
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |