1.3.2.5. Thùc tr¹ng vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc cña GV Sinh häc víi HS c¸c líp chuyªn Sinh
§Ó x¸c ®Þnh thùc tr¹ng nµy, chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra trªn c¶ GV vµ HS, ®äc gi¸o ¸n vµ dù giê th¨m líp.
* KÕt qu¶ ®iÒu tra trªn HS
Chóng t«i ®iÒu tra trªn HS b»ng c¸ch hái c¸c em vÒ nh÷ng viÖc c¸c em hay ®îc giao ®Ó tù häc m«n Sinh häc. Víi HS 10 Sinh, chóng t«i hái nh÷ng viÖc HS ®îc giao lµm khi häc ë THCS v× chóng t«i tiÕn hµnh th¨m dß ý kiÕn ë HS vµo ®Çu n¨m häc, khi c¸c em míi vµo nhËp häc. Víi HS khèi 11, 12, chóng t«i kh«ng hái ë THCS v× thêi gian ®ã ®· qua kh¸ l©u víi c¸c em vµ chóng t«i muèn ®¸nh gi¸ møc ®é vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p híng dÉn HS tù häc cña GV THPT Chuyªn Sinh.
KÕt qu¶ ®iÒu tra ®îc thÓ hiÖn ë b¶ng 1.3.10. Tõ sè liÖu thu ®îc cho thÊy, ®a sè HS chuyªn Sinh thêng xuyªn ®îc GV giao ®äc mét ®o¹n trong SGK, t×m ý chÝnh hoÆc ®äc s¸ch (tõ 58% ®Õn 74%) hoÆc quan s¸t h×nh vÏ, s¬ ®å ®Ó tr¶ lêi mét c©u hái, bµi tËp nhá (trªn 50%). Cã kho¶ng xÊp xØ 50% HS ®îc giao so¹n bµi tríc khi lªn líp. §ã lµ nh÷ng c«ng viÖc nhá ®îc thùc hiÖn díi sù trî gióp thêng xuyªn hoÆc trùc tiÕp cña GV. Cßn nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái dµi h¬i vµ tÝnh ®éc lËp cao h¬n nh lµm dù ¸n, viÕt b¸o hoÆc TL, HS Ýt ph¶i lµm h¬n. Con sè nµy còng kh¸ thèng nhÊt trong ba kÕt qu¶ ®iÒu tra. Víi viÖc viÕt TL, ®a phÇn HS kh¼ng ®Þnh lµ cha tõng lµm (trªn 70%). Riªng HS 10 Sinh cña Chuyªn Hng Yªn th× chØ cã 16,1% thØnh tho¶ng ph¶i viÕt TL khi ë THCS. KÕt qu¶ nµy cho thÊy HS cha ®îc lµm quen nhiÒu víi nh÷ng c«ng viÖc mang tÝnh dµi h¬i vµ ®ßi hái sù ®éc lËp cao. Sè liÖu còng cho thÊy tØ lÖ HS khèi trªn ph¶i lµm c«ng viÖc nµy nhiÒu h¬n nªn míi ®a sè HS ba khèi thêng xuyªn viÕt TL lªn 12,4%. §iÒu ®ã chøng tá, ®· cã GV THPT chuyªn Sinh thùc hiÖn d¹y häc b»ng c¸ch tæ chøc cho HS viÕt TL nhng cßn Ýt vµ GV còng kh«ng Ðp buéc HS mµ c«ng viÖc mang tÝnh chÊt tù nguyÖn nhiÒu h¬n.
B¶ng 1.3.10. Nh÷ng c«ng viÖc HS chuyªn Sinh thêng ®îc giao (khi häc THCS) ®Ó tù häc m«n Sinh häc.
STT
|
C«ng viÖc
|
HS 10 Sinh Chuyªn Hng Yªn
|
HS 10 Sinh tham gia ®iÒu tra
|
Tæng HS tham gia ®iÒu tra
|
TX
|
TT
|
KBG
|
TX
|
TT
|
KBG
|
TX
|
TT
|
KBG
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
1
|
So¹n bµi tríc khi lªn líp.
|
15
|
48,4
|
11
|
35,5
|
5
|
16,1
|
53
|
50,5
|
31
|
29,5
|
21
|
20,0
|
109
|
54,2
|
53
|
26,4
|
39
|
19,4
|
2
|
§äc mét ®o¹n trong SGK, t×m ý chÝnh.
|
23
|
74,2
|
8
|
25,8
|
0
|
0,0
|
70
|
66,7
|
32
|
30,5
|
3
|
2,9
|
118
|
58,7
|
72
|
35,8
|
11
|
5,5
|
3
|
§äc s¸ch hoÆc quan s¸t h×nhvÏ, s¬ ®å ®Ó tr¶ lêi mét c©u hái hoÆc bµi tËp nhá.
|
16
|
51,6
|
15
|
48,4
|
0
|
0,0
|
60
|
57,1
|
39
|
37,1
|
6
|
5,7
|
115
|
57,2
|
70
|
34,8
|
16
|
8,0
|
4
|
ViÕt mét bµi b¸o Sinh häc.
|
1
|
3,2
|
6
|
19,4
|
24
|
77,4
|
6
|
5,7
|
25
|
23,8
|
74
|
70,5
|
11
|
5,5
|
41
|
20,4
|
149
|
74,1
|
5
|
Su tÇm tµi liÖu ®Ó hoµn thµnh mét dù ¸n, mét ®Ò tµi mµ thÇy c« gi¸o giao cho.
|
2
|
6,5
|
18
|
58,1
|
11
|
35,5
|
17
|
16,2
|
60
|
57,1
|
28
|
26,7
|
36
|
17,9
|
104
|
51,7
|
61
|
30,3
|
6
|
ViÕt mét bµi tiÓu luËn.
|
0
|
0,0
|
5
|
16,1
|
26
|
83,9
|
5
|
4,8
|
14
|
13,3
|
86
|
81,9
|
25
|
12,4
|
34
|
16,9
|
142
|
70,6
|
* KÕt qu¶ ®iÒu tra trªn GV chuyªn Sinh.
-VÒ c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn ®¹i GV ®· sö dông trong gi¶ng d¹y ®Ó tæ chøc HS tù nghiªn cøu tµi liÖu. KÕt qu¶ ®iÒu tra thÓ hiÖn trong b¶ng 1.3.11 sau:
B¶ng 1.3.11. Nh÷ng ph¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn ®¹i mµ GV ®· sö dông trong gi¶ng d¹y ®Ó tæ chøc häc sinh tù nghiªn cøu tµi liÖu.
STT
|
Ph¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn ®¹i.
|
Møc ®é
|
Thêng xuyªn
|
ThØnh tho¶ng
|
Kh«ng bao giê
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
1
|
D¹y häc theo dù ¸n.
|
1
|
1,1
|
80
|
85,1
|
13
|
13,8
|
2
|
D¹y ®Ó häc
|
9
|
9,6
|
10
|
10,6
|
75
|
79,8
|
3
|
D¹y häc nªu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
|
91
|
96,8
|
3
|
3,2
|
0
|
0,0
|
4
|
Webquest
|
1
|
1,1
|
6
|
6,4
|
87
|
92,6
|
5
|
D¹y häc dùa theo t×nh huèng
|
31
|
33,0
|
35
|
37,2
|
28
|
29,8
|
- Tõ sè liÖu cho thÊy, ph¬ng ph¸p ®îc GV sö dông nhiÒu ®Ó tæ chøc HS tù nghiªn cøu tµi liÖu lµ d¹y häc nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò (96,8% GV thêng xuyªn sö dông). Ph¬ng ph¸p ®øng thø hai lµ d¹y häc dùa theo t×nh huèng còng ®îc GV dïng nhiÒu h¬n c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c nhng cßn Ýt vËn dông (chØ cã 33,0% thêng xuyªn vµ 37,2% thØnh tho¶ng). Ba ph¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn ®¹i ®ßi hái tÝnh tù lËp cao cña HS vµ gÇn víi ph¬ng ph¸p tæ chøc cho HS lµm b¸o c¸o TL th× rÊt Ýt ®îc sö dông. Víi Webquest th× nhiÒu GV cßn tá ra kh«ng biÕt ®ã lµ ph¬ng ph¸p g×. Riªng ph¬ng ph¸p d¹y häc theo dù ¸n th× cã nhiÒu GV thØnh tho¶ng míi sö dông (95,1%)
- VÒ nh÷ng c«ng viÖc GV thêng giao cho HS chuyªn Sinh ®Ó c¸c em tù nghiªn cøu tµi liÖu. Sè liÖu thÓ hiÖn ë b¶ng 1.3.12. Tõ sè liÖu ta cã thÓ thÊy, c«ng viÖc GV thêng yªu cÇu HS chuyªn Sinh lµm lµ so¹n bµi tríc khi lªn líp. Cßn c¸c viÖc kh¸c nh: §äc mét ®o¹n trong SGK, t×m ý chÝnh; §äc s¸ch hoÆc quan s¸t h×nh vÏ, s¬ ®å ®Ó tr¶ lêi mét c©u hái hoÆc bµi tËp nhá; Su tÇm tµi liÖu ®Ó hoµn thµnh mét dù ¸n, mét ®Ò tµi mµ thÇy c« gi¸o giao cho; ViÕt mét bµi TL th× thØnh tho¶ng GV míi yªu cÇu HS lµm.
B¶ng 1.3.12.Nh÷ng nhiÖm vô GV Sinh häc thêng giao cho HS chuyªn Sinh ®Ó tù nghiªn cøu tµi liÖu.
STT
|
C«ng viÖc
|
Møc ®é
|
Thêng xuyªn
|
ThØnh tho¶ng
|
Kh«ng bao giê
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
1
|
So¹n bµi tríc khi lªn líp.
|
87
|
92,6
|
6
|
6,4
|
1
|
1,1
|
2
|
§äc mét ®o¹n trong SGK, t×m ý chÝnh.
|
18
|
19,1
|
73
|
77,7
|
3
|
3,2
|
3
|
§äc s¸ch hoÆc quan s¸t h×nhvÏ, s¬ ®å ®Ó tr¶ lêi mét c©u hái hoÆc bµi tËp nhá.
|
22
|
23,4
|
71
|
75,5
|
1
|
1,1
|
4
|
ViÕt mét bµi b¸o Sinh häc.
|
0
|
0,0
|
78
|
83,0
|
16
|
17,0
|
5
|
Su tÇm tµi liÖu ®Ó hoµn thµnh mét dù ¸n, mét ®Ò tµi mµ thÇy c« gi¸o giao cho.
|
1
|
1,1
|
85
|
90,4
|
8
|
8,5
|
6
|
ViÕt mét bµi tiÓu luËn.
|
2
|
2,1
|
73
|
77,7
|
19
|
20,2
|
- VÒ viÖc vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc trong d¹y häc phÇn CSVC - CCDT cña GV chuyªn Sinh. KÕt qu¶ ®iÒu tra còng thÓ hiÖn GV ®· cã sù vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p tÝch cùc vµo d¹y häc. Ngay c¶ phÇn CSVC - CCDT víi rÊt nhiÒu kiÕn thøc trõu tîng vµ kiÕn thøc vÒ c¸c c¬ chÕ, c¸c qu¸ tr×nh nhng GV ®Òu rÊt Ýt sö dông ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh. §Æc biÖt víi phÇn nµy th× GV sö dông ph¬ng ph¸p t×nh huèng thêng xuyªn h¬n c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c. MÆt kh¸c, hÇu hÕt c¸c ph¬ng ph¸p ®Òu ®îc ®a sè c¸c GV thØnh tho¶ng vËn dông. §iÒu ®ã chøng tá hä ®· cã sù sö dông mét c¸ch rÊt ®a d¹ng vµ linh ho¹t nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau trong tæ chøc d¹y vµ häc.
B¶ng 1.3.13. Ph¬ng ph¸p d¹y häc GV Sinh häc ®· vËn dông ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu cña häc sinh chuyªn Sinh khi d¹y phÇn C¬ së vËt chÊt vµ c¬ chÕ di truyÒn
STT
|
Tªn ph¬ng ph¸p
|
Møc ®é
|
Thêng xuyªn
|
ThØnh tho¶ng
|
Kh«ng bao giê
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
1
|
Ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh
|
12
|
12,8
|
15
|
16,0
|
67
|
71,3
|
2
|
Ph¬ng ph¸p vÊn ®¸p
|
22
|
23,4
|
72
|
76,6
|
0
|
0,0
|
3
|
Ph¬ng ph¸p d¹y häc nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
|
17
|
18,1
|
77
|
81,9
|
0
|
0,0
|
4
|
Ph¬ng ph¸p t×nh huèng
|
64
|
68,1
|
30
|
31,9
|
0
|
0,0
|
5
|
Ph¬ng ph¸p d¹y häc theo dù ¸n
|
2
|
2,2
|
79
|
84,0
|
13
|
13,8
| 1.3.3. Thùc tr¹ng vËn dông ph¬ng ph¸p tæ chøc HS lµm b¸o c¸o TL ®Ó rÌn kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu cña GV chuyªn Sinh. 1.3.3.1. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra trªn GV chuyªn Sinh.
- VÒ hiÓu biÕt cña GV vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc b»ng c¸ch tæ chøc HS lµm b¸o c¸o TL: KÕt qu¶ nghiªn cøu thÓ hiÖn trªn b¶ng 1.3.14. KÕt qu¶ nµy còng phï hîp víi c¸c sè liÖu ®· thu ®îc. Chóng cho thÊy nhiÒu GV ®· cã biÕt tíi ph¬ng ph¸p nµy nhng møc ®é vËn dông cßn Ýt.
B¶ng 1.3.14. Møc hiÓu biÕt cña GVvÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc b»ng tæ chøc cho HS lµm b¸o c¸o TL.
STT
|
|
SL
|
%
|
1
|
Cha bao giê nghe ®Õn
|
2
|
2,1
|
2
|
§· ®îc nghe nãi ®Õn nhng cha bao giê viÕt còng nh tæ chøc cho häc sinh viÕt.
|
5
|
5,3
|
3
|
§· tõng viÕt tiÓu luËn nhng cha tæ chøc cho häc sinh viÕt bao giê.
|
12
|
12,8
|
4
|
§· tõng tæ chøc cho häc sinh viÕt nhng rÊt hiÕm.
|
73
|
77,7
|
5
|
Thêng xuyªn tæ chøc cho häc sinh viÕt tiÓu luËn.
|
2
|
2,1
|
- VÒ lîi Ých cña ph¬ng ph¸p nµy: §a phÇn GV ®Òu thèng nhÊt víi chóng t«i vÒ c¸c lîi Ých cña nã nh : T¨ng tÝnh chñ ®éng lÜnh héi kiÕn thøc cña häc sinh (100%); Häc sinh ®îc rÌn luyÖn t¸c phong NCKH (98,9%); T¹o m«i trêng lµm viÖc nhãm cã hiÖu qu¶ (100%); Häc sinh sÏ chñ ®éng tiÕp cËn nhiÒu nguån th«ng tin h¬n (96,8%). Riªng ý nghÜa: T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong d¹y häc th× cã Ýt ngêi t¸n thµnh h¬n (24,5%) do ®©y lµ t¸c dông gi¸n tiÕp.
- VÒ c¸c lo¹i kiÕn thøc cã thÓ vËn dông ph¬ng ph¸p d¹y häc b»ng c¸ch tæ chøc cho HS viÕt b¸o c¸o TL: HÇu hÕt GV ®Òu cho r»ng cã thÓ vËn dông ph¬ng ph¸p nµy trªn c¸c lo¹i kiÕn thøc nh: C¸c kiÕn thøc lÝ thuyÕt ®¹i c¬ng (94,7%); C¸c lÝ thuyÕt chuyªn ngµnh trõu tîng (81,9%); KiÕn thøc chuyªn ngµnh mang tÝnh thùc tiÔn vµ øng dông cao (96,8%); KiÕn thøc mang tÝnh liªn m«n (91,5%). Nh vËy, kiÕn thøc chuyªn ngµnh cã tÝnh thùc tiÔn øng dông cao ®îc GV u tiÖn vËn dông nhiÒu nhÊt.
- VÒ môc ®Ých sö dông ph¬ng ph¸p tæ chøc HS lµm b¸o c¸o TL, GV cho r»ng cã thÓ vËn dông víi nhiÒu môc ®Ých nh cho HS chuÈn bÞ bµi tríc khi lªn líp (83%); D¹y bµi míi (80,9%); Cñng cè, më réng kiÕn thøc sau mçi bµi (87,2%); Cñng cè më réng kiÕn thøc sau mçi ch¬ng hoÆc chuyªn ®Ò (96,8%). Nh vËy, môc ®Ých cñng cè, më réng kiÕn thøc sau mçi ch¬ng hoÆc chuyªn ®Ò hay ®îc sö dông nhÊt.
- VÒ ph¶n håi cña HS víi GV trong trêng hîp GV ®· tõng tæ chøc cho HS lµm b¸o c¸o TL: §a sè GV cho biÕt hä nhËn ®îc nhiÒu ph¶n håi tÝch cùc ( HS høng thó vµ s«i næi h¬n trong häc tËp, kh¶ n¨ng thu thËp vµ xö lý th«ng tin cña HS tèt h¬n, HS cã kÜ n¨ng viÕt c¸c bµi tù luËn tèt h¬n) mµ Ýt gÆp c¸c ph¶n håi tiªu cùc (tèn thêi gian mµ kh«ng hiÖu qu¶ vµ qu¸ søc HS).
- VÒ nh÷ng khã kh¨n khi tæ chøc HS viÕt TL: §a sè GV gÆp khã kh¨n bëi giíi h¹n thêi gian cña mét tiÕt häc, thø ®Õn lµ nguån tµi liÖu cho HS, cuèi cïng lµ kh¶ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu cña HS. HÇu nh kh«ng GV nµo cho r»ng m×nh gÆp khã kh¨n trong ý tëng thiÕt kÕ c¸c ®Ò tµi TL.
C¸c kÕt qu¶ trªn còng kh¸ thèng nhÊt víi ®iÒu tra trªn GV chuyªn Sinh cña THPT Chuyªn Hng Yªn.
1.3.3.2. Theo kÕt qu¶ dù giê th¨m líp vµ ®äc gi¸o ¸n cña GV chuyªn Sinh t¹i Chuyªn Hng Yªn.
- Chóng t«i cã t×m hiÓu gi¸o ¸n cña c¸c GV chuyªn Sinh (thuéc phÇn CSVC - CCDT). Qua ®äc gi¸o ¸n chóng t«i nhËn thÊy, GV ®· cã lùa chän c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña ngêi häc. Trong ®ã ph¬ng ph¸p chñ yÕu lµ d¹y häc nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò víi hÖ thèng c©u hái, bµi tËp nhá. Nh÷ng c©u hái, bµi tËp nµy ®· gãp phÇn ph¸t huy tÝnh tù lùc cña häc trß, tuy nhiªn cha ®ßi hái chóng ë møc ®é cao. H×nh thøc tù häc cña HS míi chØ lµ h×nh thøc tù häc cã híng dÉn.
- NhËn ®Þnh t¬ng tù chóng t«i còng thu ®îc khi dù giê th¨m líp. HÖ thèng c©u hái GV sö dông vÉn lµ hÖ thèng c©u hái nhá. Tuy nhiªn hiÖu qu¶ sö dông hÖ thèng c©u hái ®ã kh«ng cao. MÆc dï trong gi¸o ¸n ®Òu cã thÓ hiÖn râ ho¹t ®éng thÇy trß nhng hÇu hÕt GV ®Òu dµnh cho HS mét kho¶ng thêi gian rÊt ng¾n ®Ó t duy sau khi ®Æt c©u hái. Sau ®ã cã GV tù m×nh tr¶ lêi lu«n cho HS. Còng cã lóc GV ®îi häc trß ph¸t biÓu nhng kh«ng nhiÒu. ViÖc ph¸t biÓu bµi thêng chØ tËp trung vµo nh÷ng HS kh¸ giái. Khi HS cã víng m¾c hoÆc kh«ng tr¶ lêi ®îc th× thêng GV thay c¸c em tr¶ lêi lu«n mµ kh«ng gîi ý, dÉn d¾t. Nh vËy, trong d¹y häc GV ®· v« t×nh biÕn d¹y häc nªu vÊn ®Ò thµnh thuyÕt tr×nh nªu vÊn ®Ò. Ph¬ng ph¸p nµy v« h×nh chung lµm t¨ng tÝnh ú cña HS. §iÒu nµy x¶y ra do giíi h¹n thêi gian cña tiÕt häc víi néi dung kiÕn thøc qu¸ lín cña ch¬ng tr×nh Sinh häc chuyªn s©u. MÆt kh¸c, sè lîng GV cã thÓ ®øng líp chuyªn Sinh cña chuyªn Hng Yªn cßn qu¸ Ýt, sè tiÕt 1 GV chuyªn Sinh ph¶i d¹y còng lín (thêng Ýt nhÊt lµ 17 tiÕt buæi s¸ng vµ 6 tiÕt buæi chiÒu) do ®ã hÇu hÕt GV cha cã nhiÒu thêi gian ®Çu t ®Ó n©ng cao chÊt lîng bµi d¹y.
Th«ng qua dù giê th¨m líp vµ ®äc gi¸o ¸n chóng t«i còng nhËn thÊy c¸c GV chuyªn Sinh cña chuyªn Hng Yªn Sinh ®Òu cha thÓ hiÖn trong gi¸o ¸n vµ bµi d¹y cña m×nh ph¬ng ph¸p d¹y häc b»ng c¸ch híng dÉn HS lµm b¸o c¸o TL hoÆc c¸c ph¬ng ph¸p gÇn víi nã nh d¹y häc dùa trªn dù ¸n hoÆc Webquest.
1.3.4. Thùc tr¹ng kÜ n¨ng viÕt b¸o c¸o TL cña HS chuyªn Sinh nãi chung vµ 10 Sinh THPT chuyªn Hng Yªn nãi riªng.
- Theo kÕt qña tæng hîp trªn phiÕu ®iÒu tra cña chóng t«i, ®a sè HS chuyªn Sinh ®Æc biÖt lµ HS 10 Sinh chuyªn Hng Yªn ®Òu cha tham gia viÕt TL m«n Sinh häc (chØ cã 5/31 HS cho r»ng thØnh tho¶ng m×nh cã ®îc giao viÕt TL khi häc THCS). TØ lÖ c¸c em thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc gÇn víi TL nh viÕt b¸o, thùc hiÖn c¸c ®Ò tµi, dù ¸n ®îc giao còng kh«ng cao.
- Theo nh÷ng HS tõng viÕt TL, kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu rÊt cÇn thiÕt ®Ó viÕt TL. §ã còng lµ khã kh¨n lín cña hÇu hÕt c¸c em. Nh÷ng h¹n chÕ nµy do c¸c em yÕu trong x¸c ®Þnh vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu, trong kÜ n¨ng ®äc, thu thËp xö lý còng nh chän läc th«ng tin tõ nguån tµi liÖu.
- Theo kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng bµi kiÓm tra kh¶o s¸t kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu ë trªn, kÜ n¨ng viÕt c¸c bµi kiÓm tra tù luËn cña HS 10 Sinh chuyªn Hng Yªn ®a phÇn ë møc trung b×nh vµ yÕu.
- §Ó cã ®¸nh gi¸ ch¾c ch¾n h¬n vÒ kÜ n¨ng viÕt c¸c bµi TL cña HS 10 Sinh chuyªn Sinh Hng Yªn, sau khi d¹y chuyªn ®Ò: Giíi thiÖu chung vÒ thÕ giíi sèng, chóng t«i sö dông ngay bµi thùc hµnh vÒ ®a d¹ng Sinh häc (bµi 6 s¸ch Sinh häc 10 n©ng cao ®Ó giao bµi TL cho c¸c em). Yªu cÇu chóng t«i ®a ra lµ: “Em h·y su tÇm vµ sö dông c¸c h×nh ¶nh su tÇm ®îc ®Ó chøng minh cho sù ®a d¹ng còng nh ®Æc ®iÓm sinh häc cña c¸c giíi sinh vËt theo hÖ thèng ph©n lo¹i 5 giíi cña Whittker ”. §Ó thùc hiÖn, chóng t«i chia líp lµm 5 nhãm, mçi nhãm 6 em vµ mçi nhãm lµm vÒ 1 giíi Sinh vËt. Sau 2 tuÇn c¸c em ph¶i nép bµi. KÕt qu¶ cho thÊy cã nhãm ®· photo nguyªn mét phÇn liªn quan ë Sinh häc Philip – Chilton ®Ó nép bµi, cã nhãm in nguyªn xi mét bµi t×m ®îc trªn Internet. C¸c nhãm cßn l¹i cã kh¸ h¬n mét chót lµ chÐp nguyªn c¸c ®o¹n ë c¸c bµi kh¸c nhau ®Ó nép sau ®ã chÌn mét sè h×nh minh ho¹. ThËm chÝ cã bµi ®· lÊy h×nh ¶nh cÊu tróc rÔ thùc vËt ®Ó minh ho¹ cho t¶o. NhËn thÊy c¸c em ®Òu kh«ng ®¹t yªu cÇu quan träng nhÊt cña bµi TL lµ biÕt tæng hîp th«ng tin tõ c¸c nguån kh¸c nhau. Thùc chÊt ®©y lµ h×nh thøc ®¹o v¨n, mét ®iÒu tèi kÞ khi viÕt TL vµ cao h¬n n÷a lµ trong c«ng t¸c NCKH. V× vËy, chóng t«i ®· kh«ng chÊm bµi vµ mÆc ®Þnh c¸c em ®Òu ®îc 0 ®iÓm cho bµi TL nµy. Bµi luËn nµy còng cho thÊy HS 10 chuyªn Sinh Hng Yªn cha cã kh¸i niÖm c¬ b¶n còng nh kÜ n¨ng khi viÕt TL.
Tãm l¹i, kÕt qu¶ nghiªn cøu c¬ s¬ thùc tiÔn cho thÊy:
- HÇu hÕt GV vµ HS chuyªn Sinh ®Òu nhËn thøc ®îc sù cÇn thiÕt, vai trß vµ t¸c dông cña kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu ®èi víi HS chuyªn Sinh.
- KÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu vµ viÕt TL cña hÇu hÕt HS chuyªn Sinh nãi chung khi bíc vµo líp 10 THPT cßn ë møc yÕu kÐm vµ trung b×nh. §Æc biÖt, HS 10 chuyªn Sinh cña Hng Yªn cã ®iÓm xuÊt ph¸t vÒ hai kÜ n¨ng nµy thÊp so víi HS cïng khèi cña chuyªn NguyÔn HuÖ vµ chuyªn §¹i häc S ph¹m Hµ Néi. §iÒu ®ã thÓ hiÖn ë c¸c mÆt nh kÜ n¨ng x¸c ®Þnh vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu, c¸c kÜ n¨ng thu thËp, khai th¸c, xö lý vµ vËn dông th«ng tin cßn yÕu. Sù yÕu kÐm nµy dÉn ®Õn kÜ n¨ng viÕt luËn cña HS cßn kÐm. VÒ kÜ n¨ng viÕt TL, mÆc dï cã HS cho r»ng m×nh ®· tõng ®îc giao viÕt nhng tÊt c¶ c¸c em ®Òu thÓ hiÖn cha cã nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ thÓ lo¹i nµy.
- Nh×n chung, GV chuyªn Sinh ®· cã sù vËn dông mét c¸ch ®a d¹ng c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña trß trong d¹y häc bé m«n. Tuy nhiªn, viÖc vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc trong híng dÉn HS tù nghiªn cøu tµi liÖu cña GV Sinh häc trong ®ã cã GV Sinh cña chuyªn Hng Yªn cha ®îc thùc hiÖn nhiÒu. HÇu nh míi chØ dõng l¹i ë møc yªu cÇu HS lµm chø cha cã híng dÉn cô thÓ, cha theo s¸t c¸c ho¹t ®éng tù häc cña trß. ViÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng tù häc cña trß míi chØ dõng l¹i ë møc tù häc cã híng dÉn, c¸c ho¹t ®éng ®a ra thêng chØ míi lµ nh÷ng c©u hái bµi tËp nhá, yªu cÇu gi¶i quyÕt trong ng¾n h¹n chø kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng dµi h¬i víi nh÷ng bµi tËp lín h¬n, do ®ã cha ph¸t huy ®îc tèi ®a tÝnh ®éc lËp, tÝch cùc cña HS chuyªn Sinh trong häc tËp bé m«n.
- §· cã GV ®a d¹y häc b»ng c¸ch tæ chøc HS lµm b¸o c¸o TL vµo d¹y häc nhng viÖc lµm nµy vÉn mang tÝnh chÊt tù ph¸t chø cha cã mét quy tr×nh rÌn luyÖn vµ môc ®Ých râ rµng. Tuy nhiªn , nhiÒu GV còng ®· nhËn nh÷ng ph¶n håi tÝch cùc tõ trß. §iÒu ®ã më ra triÓn väng ®Ó vËn dông ph¬ng ph¸p d¹y häc nµy mét c¸ch cã chiÒu s©u h¬n.
1.3.5. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng.
- §èi víi GV, viÖc chËm ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ®Æc biÖt lµ chËm ®a c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn ®¹i, ph¸t huy cao tÝnh tÝch cùc cña häc trß vµo d¹y häc nh híng dÉn HS lµm b¸o c¸o TL lµ h¹n chÕ chung cña nÒn gi¸o dôc níc ta. §iÒu nµy cã cã nguyªn nh©n chñ quan vµ nguyªn nh©n kh¸ch quan. Nguyªn nh©n chñ quan : ChÊt lîng GV chuyªn cña chóng ta nãi chung cã cao h¬n so víi GV c¸c trêng kh¸c nhng cha ®ång ®Òu mµ ®Ó thùc hiÖn ®îc c¸c ph¬ng ph¸p ®ã, buéc ngêi GV ph¶i cã tÇm c¶ vÒ chuyªn m«n vµ nghiÖp vô ®Ó lµm chñ qu¸ tr×nh d¹y vµ häc . MÆt kh¸c, c¸c ph¬ng ph¸p nµy khi nh×n vÒ ho¹t ®éng cña thÇy trªn líp th× thÊy dêng nh thÇy kh«ng ph¶i lµm g× ®Æc biÖt lµ kh«ng thÊy thÇy gi¶ng bµi nhiÒu. Tuy nhiªn, ®Ó cã ®îc mét bµi b¸o c¸o TL cã chÊt lîng cña häc trß th× GV ph¶i ®Çu t c«ng søc rÊt nhiÒu trong kh©u chuÈn bÞ tõ ý tëng ®Ò tµi, hÖ thèng c©u hái gîi ý, lu«n ë trong t×nh tr¹ng ph¶i gãp ý cho häc trß bÊt cø lóc nµo HS cã th¾c m¾c,… Trong qu¸ tr×nh HS b¸o c¸o bµi TL, GV còng ph¶i lµm viÖc hÕt søc míi cã thÓ l¾ng nghe vµ ®a ra nh÷ng gi¸ nhËn xÐt. ®¸nh gi¸ x¸c ®¸ng nhÊt. Sau ®ã, mçi GV cÇn ph¶i thu l¹i bµi cña HS ®Ó nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ l¹i mét lÇn n÷a nh»m ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan,…Nãi chung GV sÏ ph¶i ®Çu t rÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc nÕu muèn c¸c bµi TL cña häc trß ph¸t huy hiÖu qu¶. V× vËy, trªn thùc tÕ cã kh«ng Ýt GV ng¹i thùc hiÖn ph¬ng ph¸p d¹y häc nµy. VÒ mÆt kh¸ch quan : GV còng gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n nh giíi h¹n thêi gian cña mét tiÕt häc, c¸ch bè trÝ líp häc, tiÕn tr×nh tæ chøc mét bµi häc cña ta cßn theo 5 bíc c¬ b¶n, … §ã còng lµ nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i ë THPT Chuyªn Hng Yªn.
- Víi HS chuyªn nãi chung, chÊt lîng ®Çu vµo nh×n chung kh«ng ®Òu ë c¸c trêng. Nã phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè. Thø nhÊt lµ vïng tuyÓn. VÝ dô : THPT Chuyªn Hng Yªn chØ tuyÓn ®îc HS thuéc 4 – 5 huyÖn xung quanh thµnh phè Hng Yªn v× HS giái thuéc c¸c huyÖn gÇn Hµ Néi x¸c ®Þnh nÕu ph¶i ®i häc xa nhµ th× c¸c em sÏ lùa chän lªn Hµ Néi häc. Thø hai lµ chÊt lîng cña kh©u tuyÓn sinh ®Æc biÖt lµ phô thuéc vµo chÊt lîng vµ kh¶ n¨ng ph©n ho¸ cña ®Ò,… §ã cã lÏ chÝnh lµ lÝ do t¹i sao kÕt qu¶ ®iÒu tra thùc tr¹ng c¸c kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu cña HS cña 10 Sinh chuyªn Hng Yªn l¹i thÊp h¬n so víi HS cïng khèi ë c¸c trêng kh¸c. Thùc tÕ còng cho thÊy, kÕt qu¶ thi häc sinh giái quèc gia, thi ®¹i häc cña THPT Chuyªn Hng Yªn thuéc diÖn thÊp so víi c¸c trêng trong khu vùc ®ång b»ng s«ng Hång.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |