tCvn T i ª u c h u È n V i Ö t N a m
TCVN 5367 : 1991 (ISO 6634 - 1982)
Rau qu¶ vµ c¸c s¶n phÈm tõ rau qu¶ x¸c ®Þnh hµm lîng ASEN - Ph¬ng ph¸p quang phæ b¹c Dietyldithio cacbamat
Hµ Néi - 1991
Lêi nãi ®Çu
TCVN 5367-1991 phï hîp víi ISO 6634-1982.
TCVN 5367-1991 do Trung t©m Tiªu chuÈn - §o lêng - ChÊt lîng khu vùc 1 biªn so¹n, Tæng côc Tiªu chuÈn - §o lêng - ChÊt lîng ®Ò nghÞ vµ ®îc ñy ban Khoa häc vµ Kü thuËt Nhµ níc ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 343/Q§ ngµy 11 th¸ng 6 n¨m 1991.
Nhãm M
T I ª u c h u È n v I Ö t n a m tcvn 5367:1991
Rau qu¶ vµ c¸c s¶n phÈm tõ rau qu¶ x¸c ®Þnh hµm lîng ASEN - Ph¬ng ph¸p quang phæ b¹c Dietyldithio cacbamat
Fruits, vegetables and derived products. Determination of arsenic content - Silver ®ietylithiocachamate spectrophotometric method
Tiªu chuÈn nµy ¸p dông cho rau qu¶ vµ c¸c s¶n phÈm tõ rau qu¶ vµ qui ®Þnh ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh hµm lîng asen b»ng ph¬ng ph¸p quang phæ b¹c dietyldithiocacbamat.
Tiªu chuÈn nµy phï hîp víi ISO 6634 - 1982.
1. Nguyªn t¾c
Ph©n hñy mét lîng mÉu c©n, khö asen (V) thµnh asen (III) b»ng thiÕc (II) clorua vµ biÕn ®æi asen thµnh asin do t¸c dông cña hydro míi sinh. H×nh thµnh mét phøc chÊt cã mµu ®á do t¸c dông cña asin víi b¹c dietyldithiocacbamat vµ viÖc ®o quang phæ ë bíc sãng 520mm.
2. Dông cô vµ thuèc thö
2.1. Thuèc thö
TÊt c¶ c¸c thuèc thö ph¶i lµ lo¹i tinh khiÕt ph©n tÝch ®îc ®îc c«ng nhËn vµ ®Æc biÖt kh«ng ®îc cã asen (trõ dung dÞch asen tiªu chuÈn nãi ë môc 2.1.9). Níc sö dông ph¶i lµ níc cÊt hay Ýt nhÊt lµ níc cã chÊt lîng t¬ng ®¬ng.
2.1.1. Axit sunfuric, 20 = 1,84 g/ml;
2.1.2. Axit nitric 20 = 1,38 g/ml
2.1.3. Axit pecloric 20 = 1,67g/ml
2.1.4. KÏm m¹ platin ®îc chuÈn bÞ nh sau:
Cho mét Ýt kÏm ®· nghiÒn thµnh h¹t vµo capxun vµ ®æ mét thÓ tÝch dung dÞch platin clorua 0,05g/ml ®ñ ®Ó ngËp kÏm. Gi÷ nguyªn trong 30 phót, sau ®ã ®æ hÕt chÊt láng ra, röa b»ng níc, ®Ó kÏm m¹ platin r¸o níc trªn mÆt giÊy thÊm máng, ®· ®îc gÊp thµnh vµi líp vµ ®Ó kh«. B¶o qu¶n trong b×nh kh«.
KÏm m¹ platin ®îc chuÈn bÞ nh trªn ph¶i ®em thö s¬ bé (xem 3.2.1.).
TCVN 5367 - 1991
Chó thÝch: Nh÷ng h¹t kÏm kh«ng m¹ platin cã thÓ ®îc sö dông nÕu nh s¶n phÈm chøng tá lµ phï hîp qua kiÓm tra s¬ bé.
2.1.5. Kali hydroxyt, d¹ng viªn;
2.1.6. Dung dÞch thiÕc (II) clorua ®îc ®iÒu chÕ nh sau
Cho ¨n mßn nguéi 20g thiÕc nguyªn chÊt ®· nghiÒn thµnh h¹t nhá víi 100ml axit clohydric ®Ëm ®Æc ( 20 = 1,19 g/ml).
B¶o qu¶n víi sù cã mÆt cña thiÕc kim lo¹i ®· ®îc c¸ch ly kh«ng khÝ vµo mét chai cã c¬ cÊu an toµn (®Ó tr¸nh ¸p suÊt cao g©y ra do gi¶i phãng hydro).
2.1.7. Kali iodua, dung dÞch 100 g/l
2.1.8. Natri hydroxyt, dung dÞch thÓ tÝch chuÈn, nång ®é (NaOH) = 1 mol/1.
2.1.9. Asen, dung dÞch tiªu chuÈn t¬ng øng víi 10mg asen (V) trong mét lÝt ®îc ®iÒu chÕ nh sau.
2.1.9.1. Hoµ tan trong b×nh dung tÝch 500ml mét lîng 264 mg asen trioxyt kh«, nguyªn chÊt trong 10ml dung dÞch natri hydroxyt (2.1.8). Cho thªm níc ®Õn thÓ tÝch kho¶ng 100ml, thªm 15ml dung dÞch axit clohydric 1mol/1 vµ 2 giät brom, ®un cho s«i ®Ó ®Èy brom thõa ra, ®Ó nguéi, chuyÓn mét phÇn dung dÞch sang b×nh 200ml vµ thªm níc cho ®Õn v¹ch chuÈn. 1 ml dung dÞch nµy chøa 1mg asen.
2.1.9.2. Dïng pipet, chuyÓn 10ml dung dÞch (2.1.9.1) sang b×nh 1000 ml. Cho thªm níc cho ®Õn v¹ch chuÈn.
1ml cña dung dÞch nµy chøa 10 g asen (V).
2.1.10. B¹c dietyldithiocacbamat, dung dÞch tiªu chuÈn ®îc ®iÒu chÕ nh sau
2.1.10.1. Hoµ tan 3,4g b¹c nitrat trong 200ml níc, lµm nguéi dung dÞch ®Õn nhiÖt ®é gÇn 100C.
2.1.10.2. Hoµ tan 4,5g natri dietyldithiocacbamat trong 200ml níc, lµm nguéi dung dÞch nµy ®Õn cïng nhiÖt ®é nh nhiÖt ®é cña dung dÞch b¹c nitrat (2.1.10.1).
2.1.10.3. Thªm tõ tõ vµ l¾c ®Òu dung dÞch natri dietyldithiocacbamat vµo dung dÞch b¹c nitrat; dån chÊt kÕt tña vµo mét chÐn nung thñy tinh t«i ®é xèp cÊp P.40, röa víi níc ®· ®îc lµm nguéi tríc ®Õn 100C , sau ®ã sÊy kh« díi ¸p suÊt gi¶m ë nhiÖt ®é xung quanh, trong tèi.
Hoµ tan b¹c dietyldithiocacbamat ®· sÊy kh« trong piridin nguéi. Thªm níc l¹nh ®Ó kÕt tña s¶n phÈm. Läc chÊt kÕt tña vµ röa b»ng níc l¹nh cho ®Õn khi kh«ng cßn vÕt piridin (cã thÓ kiÓm tra ®iÒu nµy b»ng giÊy chØ thÞ pH: pH cña níc röa kh«ng ®îc lín h¬n 6,5).
SÊy kh« tinh thÓ b¹c dietyldithiocacbamat cãmµuvµng nh¹t trong b×nh hót Èm díi ¸p suÊt gi¶m. Tinh thÓ nµy ®îc chøa vµo chai thñy tinh cã nót b»ng thñy tinh mµi vµ ®Ó ë chç m¸t, tèi.
2.1.10.4. Hßa tan 0,4g ephedrin - L trong kho¶ng 200ml clorofooc thªm 0,6g tinh thÓ b¹c dietyldithiocacbamat (2.1.10.3), l¾c kho¶ng 15 ®Õn 20 phót, läc vµ cho thªm clorofooc cho ®ñ 250ml.
Thuèc thö nµy ®Ó trong chai cã nót ®Ëy kÝn cã thÓ cÊt gi÷ trong tñ l¹nh ®Ó ë chç tèi ®Õn 2 tuÇn.
2.1.11. Phenolphtalein, dung dÞch etanol 10g/l.
2.2. ThiÕt bÞ
Dông cô thÝ nghiÖm th«ng thêng vµ ®Æc biÖt lµ:
2.2.1. B×nh thãt cæ ®¸y trßn, dung tÝch 1000ml;
2.2.2. B×nh thãt cæ ®Ó ®o thÓ tÝch, dung tÝch 50 vµ 250ml;
2.2.3. Cèc Bese (cèc ®øng thµnh), dung tÝch 50ml;
2.2.4. Pipet, dung tÝch 1,2,5,10,20 vµ 50ml;
2.2.5. Buret;
2.2.6. ThiÕt bÞ ®Ó x¸c ®Þnh asen, nh thÝ dô chØ dÉn trong h×nh vÏ, gåm cã:
2.2.6.1. B×nh nãn dung tÝch 100ml cã hÖ thèng èng nèi ren ®Ó l¾p vµo trô 2.2.6.2;
2.2.6.2. Trô cao 200mm vµ ®êng kÝnh 15mm ®Ó l¾p vµo b×nh thãt cæ (2.2.6.1). ë ®¸y vµ cã mét èng cã ren vÝt nèi trªn ®Ønh;
2.2.6.3. èng x¶ ®êng kÝnh trong 4mm, cã hai chç uèn t¹o gãc vu«ng c¸ch nhau 80mm, mét ®Çu nèi víi trô (2.2.6.2) vµ ®Çu kia ®îc tuèt nhá;
2.2.6.4. èng xñi bät cã thÓ lµ mét èng do dung tÝch 10ml, chia v¹ch 0,1ml;
2.2.7. Quang phæ kÕ thÝch hîp cho viÖc ®Ó dïng trong vïng cã thÓ thÊy ®îc cña quang phæ, ®Ó ®o møc ®é hÊp thô ë 520nm, ®îc l¾p tÕ bµo quang häc thÝch hîp cã chiÒu dµi quang tr×nh 10mm;
H×nh vÏ: VÝ dô vÒ thiÕt bÞ ®Ó x¸c ®Þnh asen (2.2.6)
2.2.8. C©n ph©n tÝch
3. TiÕn hµnh thö
3.1. KiÓm tra s¬ bé thuèc thö (1)
3.1.1. KiÓm tra tÝnh ph¶n øng cña kÏm vµ dung dÞch b¹c dietyldithiocacbamat.
3.1.1.1. L¾p ë ®¸y trô (2.2.6.2) cña thiÕt bÞ (2.2.6) mét nót b«ng thñy tinh vµ cho thªm vµi viªn kali hydroxit (2.1.5) ®Õn ®é cao 6 - 8cm. L¾p èng x¶ (2.2.6.3) lªn trô (2.2.6.2).
CÇm ®Çu èng x¶ (2.2.6.3) vµo èng xñi bät (2.2.6.4) cã chøa 4ml dung dÞch b¹c dietyldithiocacbamat (2.1.10). Lµm nguéi thuèc thö b»ng c¸ch ®Æt èng ®ong vµo mét chËu níc ®¸.
3.1.1.2. §æ vµo b×nh nãn (2.2.6.1) 0,5ml dung dÞch asen tiªu chuÈn (2.1.9) vµ mét lîng níc võa ®ñ ®Ó ®¹t ®îc thÓ tÝch kho¶ng 35ml axit sunfuric (2.1.1) ®Ó nguéi, thªm 2 giät dung dÞch thiÕc (II) clorua (2.1.6.), råi sau ®ã thªm 5ml dung dÞch kali iodua (2.1.7). §Ó nguyªn 15 phót, thªm 5g kÏm m¹ platin (2.1.4) vµ nhanh chãng nót l¹i b»ng c¸ch l¾p trô (2.2.6.2) vµ èng x¶ (2.2.6.3).
§Æt b×nh nãn vµo chËu níc l¹nh vµ ®a toµn bé thiÕt bÞ vµo n¬i tèi.
3.1.1.3 ®Ó cho ph¶n øng diÔn ra Ýt nhÊt mét giê. Th¸o èng x¶ (2.2.6.3) ra. NÕu cÇn, ®iÒu chØnh thÓ tÝch trong èng ®ong ®Õn 4ml b»ng c¸ch cho thªm dung dÞch b¹c dietyldithiocacbamat (2.1.10). Trén lªn.
B»ng m¸y quang phæ (2.2.7), ®o møc ®é hÊp thô ë 520nm cña dung dÞch trong èng ®ong, dïng dung dÞch b¹c dietyldithiocacbamat (2.1.10) nh mét dung dÞch chuÈn. Møc ®é hÊp thô ph¶i Ýt nhÊt lµ 0,12.
3.1.2. KiÓm tra sù kh«ng cã mÆt cña asen trong thuèc thö
3.1.2.1. ChuÈn bÞ trô (2.2.6.2), èng x¶ (2.2.6.3) vµ èng xñi bät (2.2.6.4) cña thiÕt bÞ (2.2.6) gièng nh khi kiÓm tra s¬ bé qui ®Þnh ë 3.1.1.1.
3.1.2.2. §æ vµo b×nh nãn (2.2.6.1) 35ml níc vµ 5ml axit sunfuric (2.1.1) vµ ®Ó nguéi; sau ®ã thªm 2 giät thiÕc (II) clorua (2.1.6) vµ 5ml dung dÞch kali iodua (2.1.7). §Ó yªn 15 phót, thªm 5g kÏm m¹ platin (2.1.4), nhanh chãng nót kÝn l¹i b»ng c¸ch l¾p trô (2.2.6.2) vµo èng x¶ (2.2.6.3) vµ ®Æt thiÕt bÞ vµo chç tèi.
TiÕp tôc nh ®· m« t¶ ë 3.1.1.3.
(1) C¸c phÐp thö nµy chØ thùc hiÖn khi dïng thuèc thö míi ®îc cung cÊp.
Møc ®é hÊp thô so víi møc ®é hÊp thô dung dÞch b¹c dietydithiocacbamat ®îc coi nh mét dung dÞch chuÈn (2.1.10) ph¶i nhá h¬n 0,015.
Chó thÝch : Sù kh«ng cã mÆt cña asen trong c¸c axit nitric vµ axit pecloric ®îc kiÓm tra b»ng thö mÉu tr¾ng (3.4).
3.2. ChuÈn bÞ mÉu thö
Trén kü mÉu thÝ nghiÖm. NÕu cÇn lÊy hÕt h¹t, thanh cøng vµ ruét h¹t vµ cho phÇn cßn l¹i vµo m¸y nghiÒn. Tríc hÕt lµm tan c¸c s¶n phÈm ®«ng l¹nh hay íp l¹nh trong chËu kÝn vµ cho thªm chÊt láng ®îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh lµm tan vµo s¶n phÈm tríc khi lµm ®ång nhÊt.
3.3. Lîng mÉu c©n
3.3.1. S¶n phÈm láng
Dïng pipet, cho 50ml mÉu thö (3.2 ) vµo b×nh thÝt cæ dung tÝch 1000ml (2.2.1).
NÕu chÊt láng cã chøa etanol th× lo¹i etanol b»ng c¸ch ®un s«i vµ ®Ó nguéi
3.3.2. C¸c s¶n phÈm nh·o, r¾n hoÆc ®· khö níc
C©n chÝnh x¸c ®Õn 0,01g khèi lîng mÉu thö (3.2) t¬ng øng víi 50 ®Õn 100 g s¶n phÈm t¬i tïy theo tÝnh chÊt cña mÉu vµ ®æ nã vµo b×nh thãt cæ dung tÝch 1000ml (2.2.1).
Chó thÝch: NÕu mÉu giÇu chÊt h÷u c¬, viÖc ph©n tÝch sÏ cÇn nhiÒu thêi gian h¬n vµ v× vËy lîng mÉu c©n nªn Ýt nhÊt.
3.4. Thö mÉu tr¾ng
Thö mÉu tr¾ng ®îc tiÕn hµnh theo nh÷ng tr×nh tù gièng nh khi x¸c ®Þnh nhng thay thÕ lîng mÉu c©n b»ng 50ml níc.
Chó thÝch: Kh«ng cÇn thiÕt thö mÉu tr¾ng nÕu kiÓm tra kh«ng cã asen trong thuèc thö dïng ®Ó ph©n hñy.
3.5. Ph©n hñy.
Thªm vµo b×nh thãt cæ 10ml axit sunfuric (2.1.1) vµ tõ 20 ®Õn 30ml axit nitric (2.1.2), vµ nÕu cÇn thªm vµi giät axit pecloric (2.1.3).
TiÕn hµnh nh ®· m« t¶ trong c¸c tiªu chuÈn hiÖn hµnh.
Khi qu¸ tr×nh ph©n huû hoµn thµnh, chuyÓn dung dÞch sang b×nh dung tÝch 50ml (2.2.2), xóc b×nh ®Çu tiªn b»ng níc vµ ®æ níc xóc ®ã vµo b×nh ®o thÓ tÝch ®Ó thÓ tÝch ®¹t v¹ch chuÈn. Trén ®Òu b»ng c¸ch l¾c.
3.6. ChuÈn ®é axit cña dung dÞch
Dïng pipet chuyÓn 2 ml dung dÞch thu nhËn ®îc ë (3.5) sang cèc ®èt (2.2.3), pha thªm vµi mililit níc vµ chuÈn ®é b»ng dung dÞch nattri hydroxit (2.1.8) víi 2 giät phenolphthalein (2.1.11).
Nång ®é (C) cña axit sunfuric trong dung dÞch nhËn ®îc ë 3.5, tÝnh ra gam trong 100ml,
C = 0,049 x n x 50
Trong ®ã n lµ thÓ tÝch tÝnh b»ng mililit, cña dung dÞch natri hydroxit (2.1.8) ®· sö dông hay biÓu thÞ theo mililit axit sunfuric ( 20 = 1,84 g/ml) trong 100ml dung dÞch.
C' =
3.7. X¸c ®Þnh b»ng c¸ch so mµu
3.7.1. ChuÈn bÞ trô (2.2.6.2), èng x¶ (2.2.6.3) vµ èng xñi bät (2.2.6.4) cña thiÕt bÞ (2.2.6) gièng nh ®· m« t¶ ë 3.1.1.1.
3.7.2. §æ vµo b×nh nãn (2.2.6.1) mét thÓ tÝch V dung dÞch ®· thu ®îc ë 3.5 t¬ng øng víi 5 ml axit sunfuric tinh khiÕt, ®îc tÝnh theo ph¬ng tr×nh
V =
Khi cÇn th× thªm ®Ó cã ®îc chõng 40ml níc. §Ó nguéi.
Thªm 2 giät dung dÞch thiÕc (II) clorua (2.1.6) vµ 5ml dung dÞch kali iodua (2.1.7). §Ó yªn 15 phót. Thªm 5g kÏm m¹ platin (2.1.4) vµo chÊt chøa trong b×nh thãt cæ (2.2.6.1). Nhanh chãng nót b×nh l¹i b»ng c¸ch l¾p trô (2.2.6.2) vµ èng x¶ (2.2.6.3) vµ ®Æt thiÕt bÞ vµo chç tèi vµ chó ý ®Æt b×nh h×nh nãn vµo chËu níc l¹nh.
3.7.3. §Ó cho ph¶n øng x¶y ra Ýt nhÊt 1 giê. Th¸o èng x¶. §iÒu chØnh thÓ tÝch trong èng xñi bät ®Õn 4ml víi dung dÞch b¹c dietydithiocacbamat (2.1.10) dïng phæ quang kÕ (2.2.7) ®o møc ®é hÊp thô ë 520 nm cña dung dÞch nhËn ®îc, sö dông dung dÞch thö mÉu tr¾ng (3.4) hay dung dÞch b¹c dietydithiocacbamat (2.1.10) nh mét dung dÞch chuÈn tïy tõng trêng hîp.
3.8. §å thÞ chuÈn
TiÕn hµnh nh ®· m« t¶ ë 3.1 dïng 0,5 - 1 - 1,5 vµ 2ml dung dÞch asen tiªu chuÈn (2.1.9.2) t¬ng øng víi 5-10-15 vµ 20 g asen vµ vÏ ®å thÞ, thÝ dô nh khèi lîng asen theo microgam lµm hoµnh ®é, cßn c¸c trÞ sè t¬ng øng cña møc ®é hÊp thô lµm tung ®é.
4. TÝnh kÕt qu¶
4.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh vµ c«ng thøc
4.1.1. S¶n phÈm láng
Hµm lîng asen (X), tÝnh b»ng miligam trong 1 lÝt s¶n phÈm, ®· thu nhËn ®îc tÝnh b»ng:
X =
Trong ®ã, m1 lµ khèi lîng asen, tÝnh b»ng microgam, cã ®îc tõ ®å thÞ chia ®é vµ t¬ng øng víi møc ®é hÊp thô ®· ®o ®îc ë 3.7.3;
V: lµ thÓ tÝch, tÝnh b»ng mililit, dung dÞch lÊy ®Ó x¸c ®Þnh ë 3.7.2.
4.1.2. C¸c s¶n phÈm nh·o, r¾n hay ®· khö níc
Hµm lîng asen (X), tÝnh b»ng miligam, trong 1 kg s¶n phÈm ®· thu nhËn ®îc b»ng
X =
Trong ®ã, m0 lµ khèi lîng, tÝnh b»ng gam, cña lîng c©n (3.3.2).
m1 lµ khèi lîng asen, tÝnh b»ng microgam, cã ®îc tõ ®å thÞ chia ®é vµ t¬ng øng víi møc ®é hÊp thô ®· ®o ®îc ë 3.7.3;
V lµ thÓ tÝch, tÝnh b»ng mililit, cña dung dÞch ®· lÊy ®Ó x¸c ®Þnh ë 3.7.2.
NÕu muèn biÓu thÞ hµm lîng asen theo s¶n phÈm kh« th× ph¶i xÐt ®Õn yªu cÇu nµy khi tÝnh to¸n.
4.2. §é lÆp l¹i
Sù kh¸c nhau gi÷a kÕt qu¶ cña hai lÇn x¸c ®Þnh ®îc tiÕn hµnh ®ång thêi hay kÕ tiÕp nhau do cïng mét ngêi tiÕn hµnh, trªn cïng mét mÉu, kh«ng ®îc vît qu¸ 10% vÒ trÞ sè t¬ng ®èi.
5. Biªn b¶n thö
Trong biªn b¶n thö ph¶i nªu râ ph¬ng ph¸p ®· sö dông vµ kÕt qu¶ nhËn ®îc. CÇn nªu c¶ ph¬ng ph¸p biÓu thÞ kÕt qu¶ ®· ®îc sö dông vµ bÊt kú nh÷ng ®iÒu kiÖn thao t¸c nµo kh«ng ®îc quy ®Þnh trong tiªu chuÈn nµy hay ®îc coi nh lµ tïy ý ¸p dông còng nh bÊt kú t×nh huèng nµo ®ã cã thÓ ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ thö nghiÖm.
Biªn b¶n thö ph¶i bao gåm tÊt c¶ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó nhËn biÕt mét c¸ch ®Çy ®ñ vÒ mÉu thö.
TCVN 5367 - 1991
Phô lôc
Tµi liÖu tham kh¶o
ISO 5515. Rau qu¶ vµ c¸c s¶n phÈm tõ rau qu¶. Ph©n hñy chÊt h÷u c¬ tríc khi ph©n tÝch. Ph¬ng ph¸p ít.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |