III. Nhöõng yeáu toá khaùc nhau cuûa muïc vuï phuïng vuï 190. Nhu caàu muïc vuï ñoái vôùi chính vieäc cöû haønh
vaø nhöõng ñieàu kieän beân ngoaøi cuûa vieäc cöû haønh naøy.
Nhö ñaõ thaáy ôû treân, neáu vieäc cöû haønh phuïng vuï ñöôïc thöïc hieän toát tôùi ñaâu ñi nöõa cuõng vaãn caàn ñeán coâng vieäc muïc vuï phuïng vuï, thì moái baän taâm tröôùc tieân cuûa khoa muïc vuï phuïng vuï phaûi laø vieäc coå voõ söï cöû haønh ñuùng ñaén, trang troïng , ñeïp maét vaø chính xaùc. Phuïng vuï laø moät haønh ñoäng thaùnh : neân muïc vuï phuïng vuï phaûi laøm sao ñöa daãn chuùng vaøo tham döï haønh ñoäng thaùnh naøy, giuùp hoï hieåu caùc daáu phuïng vuï. Ngoaøi ra coøn phaûi laøm sao ñeå haønh ñoäng thaùnh naøy laø moät haønh ñoäng chính thoáng, ñeå caùc daáu phuïng vuï coù theå ñöôïc hieåu bieát vaø moïi ngöôøi coù theå tham döï caùch tích cöïc vaø linh ñoäng.
Döôùi nhieàu khía caïnh, ta coù theå noùi laø vieäc cöû haønh ñi tröôùc coâng vieäc muïc vuï. Bôûi vì nhöõng nghi thöùc ñöôïc cöû haønh caùch xöùng ñaùng, ñaïo ñöùc, deã hieåu, coù söùc giaùo huaán vaø xaây döïng tröôùc caû nhöõng baøi hoïc giaùo lyù. Thöïc ra, giaûi thích xuoâng khoâng ñuû, caàn phaûi cöû haønh. Vaø baøi giaùo lyù hay nhaát cuõng khoâng theå thay theá nhöõng kieán thöùc maø vieäc cöû haønh soáng ñoäng haèng ngaøy taùc duïng vaøo taâm trí giaùo daân. Chính vì theá, maø trong nhieàu giaùo ñöôøng coå thôøi , ngöôøi ta chæ giaûi thích nhöõng nghi leã sau khi ñaõ cöû haønh chuùng.
Ñeå cöû haønh xöùng ñaùng , muïc vuï phuïng vuï coù nhöõng ñoøi hoûi böùc baùch maø qui luaät chöõ ñoû tröôùc ñaây khoâng ñeå yù tôùi, vì cho vieäc tham döï tích cöïc cuûa giaùo daân laø khoâng caàn thieát. Nhöõng ñoøi hoûi naøy ñaõ ñöôïc nghi thöùc Tuaàn Thaùnh canh taân, Huaán thò ngaøy 03.09.1958 cuûa Thaùnh Boä Nghi Leã, vaø ñaëc bieät laø Hieán cheá veà phuïng vuï cuûa Coâng ñoàng Vaticano II neâu leân vaø nhaán maïnh.
Nhö vaäy , ñeå vieäc tham döï tích cöïc vaø yù thöùc cuûa giaùo daân ñöôïc ñaûm baûo, muïc vuï phuïng vuï ñoøi hoï phaûi qui tuï laïi caøng gaàn baøn thôø caøng toát, ñeå hoï coù theå nghe vaø nhìn thaáy nhöõng gì ñang cöû haønh. Vieäc qui tuï giaùo daân naøy khoâng chæ leä thuoäc vaøo thieän chí cuûa hoï cuõng nhö lôøi khuyeân nhuû cuûa vò chuû chaên, nhöng coøn leä thuoäc vaøo vieäc saép xeáp trong nhaø thôø, vaøo vò trí cuûa caùc gheá ngoài, vaøo heä thoáng aâm thanh vaø aùnh saùng v.v...
Bôûi vaäy, ñoái vôùi nhöõng nôi thôø töï seõ ñöôïc kieán thieát sau naøy, muïc vuï phuïng vuï khoâng nhöõng ñoøi nhöõng ngoâi nhaø ñeïp, nhöng coøn ñeå yù tôùi tính chaát höõu duïng cuûa chuùng nöõa. Phaûi trang bò nhaø thôø laøm sao ñeå vieäc cöû haønh nhöõng maàu nhieäm thaùnh ñöôïc dieãn taû caùch trang nghieâm , xöùng ñaùng vaø ñöôïc moïi ngöôøi nhìn roõ ñoàng thôøi cuõng deã qui tuï giaùo daân caùch nhanh choùng. Do ñoù phaûi laøm baøn thôø noåi baät leân, phaûi lieäu coù ñuû aùnh saùng ñeå ñoïc caùc baûn vaên maø vaãn giöõ ñöôïc baàu khí thanh thaûn vaø thaùnh thieän. Thöôøng thöôøng muïc vuï phuïng vuï phaûi baét ñaàu töø nhöõng ñieàu kieän vaät chaát keå treân, tuy nhieân, thaät laø moät laàm laïc neáu coi ñoù laø nhöõng ñieàu chính yeáu. Vì chuùng chæ coù coâng hieäu laø loaïi tröø nhöõng trôû ngaïi. Coâng vieäc chính yeáu cuûa muïc vuï phuïng vuï laø ñeå yù tôùi vieäc coâng boá Lôøi Chuùa, tôùi vieäc daïy Giaùo lyù vaø lieäu cho coù ngöôøi höôùng daãn daân chuùng trong khi cöû haønh.
191. Nhöõng ñoøi hoûi muïc vuï veà vieäc coâng boá Lôøi Chuùa
Ngoân ngöõ giöõ moät ñòa vò then choát trong muïc vuï phuïng vuï. Thöïc vaäy ,vò chuû chaên laø ngöôøi höôùng daãn caùc chieân cuûa Thieân Chuùa tôùi nhöõng ñoàng coû xanh töôi cuûa Lôøi Chuùa vaø caùc bí tích. Cuõng chính vì theá maø cuoán Muïc vuï cuûa thaùnh Gregorio Caû khoâng baøn veà caùch thöùc toå chöùc giaùo phaän hay xöù ñaïo, maø baøn veà vieäc giaûng Lôøi Chuùa.
Nhö chuùng ta ñaõ thaáy ôû treân, chính Lôøi Chuùa ñaõ trieäu taäp vaø qui tuï Giaùo Hoäi. Vì theá, söï tham döï ñoøi moãi giaùo daân phaûi coù tröôùc heát laø tieáp nhaän Lôøi Chuùa ñeå sau ñoù ñaùp öùng laïi nhöõng ñoøi hoûi do Lôøi Chuùa gôïi leân.
1. Nhöõng baøi ñoïc
Bôûi vaäy, trong khi cöû haønh, ta phaûi daønh cho caùc baøi ñoïc söï quan troïng to lôùn. Nhö chuùng ta ñaõ bieát, caùc baøi ñoïc naøy laø ñeå cho moïi ngöôøi tham döï nghe, vaø ñaây laø vieäc nghe coù tính caùch coäng ñoàng. Vì theá, duø moãi ngöôøi ñeàu coù saùch vaø coù theå ñoïc rieâng, thì vieäc coâng boá Lôøi Chuùa vaãn coøn caàn thieát vì ñaây laø vieäc coâng boá cho toaøn theå coäng ñoàng. Chính vì vaäy, maø Coâng ñoàng Vaticano II ñaõ aán ñònh ñeå caùc baøi ñoïc ñöôïc ñoïc baèng tieáng baûn xöù.
Vieäc naøy giaû thieát moät baûn dòch Kinh Thaùnh trung thaønh, duy nhaát vaø beàn vöõng; nhöõng baûn dòch cheá giaûm hay thích öùng seõ laøm sai laïc hay giaûm bôùt giaù trò Lôøi Chuùa, ñoàng thôøi cho ta caûm nghó laø Lôøi Chuùa coù theå thay ñoåi khoâng ngöøng tuøy theo sôû thích cuûa ngöôøi nghe. Dó nhieân chuùng ta seõ gaëp nhöõng khoù khaên trong vaán ñeà töø ngöõ cuõng nhö caùch haønh vaên cuûa Kinh Thaùnh. Tuy nhieân phaûi giaûi thích nhöõng khoù khaên naøy baèng vieäc giaûi thích trong baøi giaûng hay baøi giaùo lyù. Bôûi vì Lôøi Chuùa laø moät maàu nhieäm, do ñoù khoâng phaûi laø luoân luoân ngöôøi ta coù theå hieåu bieát heát moïi chi tieát cuûa noù caùch tröïc tieáp.
Ngoaøi ra, cuõng caàn coù nhöõng ñoïc vieân yù thöùc veà traùch nhieäm cuûa mình, bieát ñoïc caùch chaäm raõi, roõ raøng ñeå moïi ngöôøi deã nghe, ñoàng thôøi cuõng phaûi coù moät choã ñöùng xöùng ñaùng, ñeå moïi ngöôøi coù theå nhìn thaáy.
2. Nhöõng thaùnh vònh vaø nhöõng thaùnh ca
Ñaây cuõng vaãn coøn thuoäc laõnh vöïc Lôøi Chuùa, tuy nhieân giaùo daân khoâng ñoøi phaûi nghe maø phaûi haùt hay ñoïc, thöôøng laø ñeå ñaùp laïi Lôøi Chuùa trong nhöõng ñaùp ca. Bôûi vaäy, muïc vuï phuïng vuï phaûi ñeå yù tröôùc tieân tôùi caùc thaùnh vònh, ñeå laøm cho giaùo daân hieåu vaø moä meán. Tuøy theo luaät leä cuûa Giaùo Hoäi vaø ñòa phöông cho pheùp, nhöõng thaùnh vònh naøy coù theå dòch ra theo tinh thaàn tieáng baûn xöù, theo aâm ñieäu vaø luaät leä thi ca. Tuy nhieân, daãu ñaõ dòch, thaùnh vònh coøn caàn phaûi ñöôïc giaûi thích, vaø phaûi löïa choïn sao cho thích hôïp vôùi hoaøn caûnh cuûa vieäc cöû haønh.
3. Baøi giaûng
Ñaõ töø moät thôøi gian khaù laâu, vieäc giaûng thuyeát ñöôïc coi nhö moät hoaït ñoäng khoâng leä thuoäc vaøo vieäc phuïng töï. Ñieàu ñoù laøm baøi giaûng quaù nghieâng veà lyù thuyeát vaø minh giaùo, baét chöôùc moät caùch vuïng veà nhöõng baøi dieãn vaên trong nhöõng dòp quan troïng khaùc. Nhöng treân thöïc teá, baøi giaûng thoâng thöôøng laø moät phaàn cuûa vieäc phuïng töï, ñi sau caùc baøi ñoïc vaø tröôùc khi cöû haønh Thaùnh Theå, vaø thöôøng laø vieäc cuûa vò chuû toïa. Muïc ñích coát yeáu cuûa noù laø chuù giaûi nhöõng baûn vaên hay moät vaøi khía caïnh naøo ñoù ñöôïc cöû haønh. Vò chuû teá khoâng nhöõng chæ giaûi thích, nhöng coøn phaûi ñem aùp duïng vaøo ñôøi soáng cuï theå cuûa coäng ñoaøn ñang tham döï, ñeå giuùp hoï daán thaân theo nhö nhöõng ñoøi hoûi cuûa maàu nhieäm maø hoï cöû haønh. Do ñoù, baøi giaûng phaûi soi saùng, hieän taïi hoùa Lôøi chuùa vöøa ñöôïc nghe hay vöøa haùt, phaûi giaûi thích maàu nhieäm ñang cöû haønh hay bieán coá trong lòch söû cöùu ñoä maø thaùnh leã ngaøy ñoù töôûng nieäm vaø coøn ñang thöïc hieän trong naêm phuïng vuï, noù phaûi laøm giaùo daân thaám nhuaàn ñöôïc nhöõng giaùo lyù, nhöõng maàu nhieäm ñoàng thôøi ñöa ra aùp duïng vaøo cuoäc soáng haèng ngaøy.
Kieåu noùi thaân maät cuûa moät baøi giaûng khoâng theå bieán noù thaønh moät caâu chuyeän khoâng ñeà, khoâng daøn baøi. Vaø söï kieän noù laø moät phaàn cuûa vieäc phuïng töï khoâng theå ruùt goïn noù laïi thaønh moät lôøi chuù thích xuoâng khoâng aên nhaèm gì vôùi ñôøi soáng cuï theå cuûa giaùo daân. Moät baøi giaûng nhö vaäy seõ lieàu mình vaáp phaûi nguy cô naøy laø giôùi haïn toân giaùo vaøo nguyeân vieäc thôø töï, vaø neáu cöù laëp ñi laëp laïi nhö vaäy töø naêm naøy qua naêm khaùc, ngöôøi ta seõ deã boû qua nhöõng khía caïnh khaùc cuûa giaùo lyù toaøn theå. Nguy cô naøy caøng trôû neân traàm troïng hôn trong thôøi ta baây giôø, vì trong nhieàu nôi, vaø ñoái vôùi nhieàu ngöôøi, baøi giaûng ngaøy Chuùa nhaät laø cuûa aên duy nhaát cho ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa hoï.
192. Giaùo lyù Phuïng vuï
1. Baûn chaát vaø caàn thieát cuûa Giaùo lyù phuïng vuï
Theo coâng thöùc cuûa Ñöùc Pio XII ñöôïc Coâng ñoàng Vaticano II laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn1, thì vieäc tham döï cuûa giaùo daân vaøo nhöõng cöû haønh phuïng vuï khoâng nhöõng phaûi laø tích cöïc maø coøn yù thöùc nöõa. Bôûi vaäy, giaùo daân phaûi bieát taùc ñoäng maø hoï ñang tham döï laø gì, taïi sao hoï phaûi giöõ moät vai troø chuû ñoäng trong vieäc cöû haønh phuïng vuï; nhöõng cöû chæ, lôøi ñoïc cuûa vò chuû toïa coù yù nghóa gì, cuõng nhö nhöõng cöû chæ, nhöõng lôøi noùi maø hoï phaûi laøm, phaûi ñoïc trong khi cöû haønh coù nghóa ra sao.
Bôûi vaäy, caû vieäc phuïng töï laãn söï tham döï vaøo vieäc phuïng töï naøy, caàn phaûi ñöôïc soi saùng baèng nhöõng baøi giaùo lyù. ÔÛ ñaây, phaûi hieåu khoâng phaûi baát cöù giaûng daïy naøo veà vaán ñeà toân giaùo, nhöng laø nhöõng baøi giaûng daïy vöøa soáng ñoäng vöøa ñöôïm tinh thaàn caàu nguyeän, khôûi ñaàu baèng nhöõng thöïc taïi phuïng töï, nhöõng nghi leã maø ta muoán soi saùng, ñeå keát thuùc laø ñöa giaùo daân ñi vaøo trong chính maàu nhieäm cuûa phuïng töï1.
Nhöõng baøi giaùo lyù maø caùc vò chuû chaên coå thôøi daïy giaùo daân laø nhöõng kieät taùc coøn löu laïi cho chuùng ta. Td : cuoán Khaûo luaän veà Pheùp Röûa toäi cuûa Tertuliano, moät loaït nhöõng baøi giaûng daønh cho döï toøng vaø taân toøng cuûa thaùnh Cyrillo thaønh Gieârusalem, thaùnh Gioan Kim Khaåu, cuûa Theùodore de Mopsueste, cuûa thaùnh Ambrosio, thaùnh Zeùnon de Veùrone, thaùnh Augustino ...2 . Qua nhöõng baøi giaùo lyù treân ta thaáy raèng vieäc daïy giaùo lyù khoâng phaûi laø moät phöông thöùc taïm bôï duøng ñeå giaûi thích nhöõng thích öùng môùi meû cuûa phuïng vuï, hay nhöõng ngoân ngöõ maø giaùo daân khoâng hieåu. Tuy nhieân, theo baûn chaát, phuïng vuï ñoøi phaûi coù nhöõng baøi giaùo lyù ñoù, bôûi vì phuïng vuï laø moät maàu nhieäm chæ coù theå nhaän thöùc baèng ñöùc tin. Söï caàn thieát cuûa noù ñaõ ñöôïc Coâng ñoàng Trentoâ nhaéc tôùi3, vaø Ñöùc Pio XII ñaõ laëp laïi trong Thoâng ñieäp Mediator Dei vaø Musicae sacrae, trong Huaán thò ngaøy 03.09.1958. Môùi ñaây, Coâng ñoàng Vaticano II vaø caùc saùch Höôùng daãn muïc vuï cuûa caùc Giaùm muïc ñaõ luoân nhaán maïnh (PV 353).
2. Giaùo lyù toång quaùt
Giaùo lyù veà pheùp röûa toäi, veà leã Phuïc sinh, ngaøy Chuùa nhaät, veà Thaùnh leã, bí tích truyeàn chöùc, hay noùi taét, taát caû nhöõng thöïc taïi phuïng vuï, caàn phaûi ñöôïc ghi vaøo chöông trình giaùo lyù chung vôùi muïc ñích daãn ñöa ngöôøi tín höõu vaøo maàu nhieäm Chuùa Kitoâ, vaøo nhieäm cuïc cöùu ñoä, vaøo Kinh thaùnh. Nhöõng giaùo lyù naøy coøn caàn ñöôïc nhaéc laïi luoân maõi baèng moïi phöông tieän, töø vieäc daïy boån cho treû em, tôùi nhöõng baøi giaûng vaø nhöõng lôøi khuyeân baûo khi xöng toäi1.
3. Giaùo lyù phuïng vuï ñuùng nghóa
Giaùo lyù phuïng vuï ñuùng nghóa caàn phaûi ñöôïc giaûng daïy theo heä thoáng, vaøo nhöõng thôøi gian thuaän tieän. Nhöõng lôøi höôùng daãn trong khi cöû haønh maø chuùng ta seõ noùi tôùi sau ñaây khoâng theå thay theá vieäc daïy giaùo lyù phuïng vuï ñuùng nghóa naøy. Bôûi vì trong khi cöû haønh, höôùng daãn vieân khoâng theå daøi doøng ñi vaøo chi tieát, maø chæ gôïi laïi nhöõng gì ñaõ ñöôïc giaûi thích saâu roäng tröôùc nhöõng baøi giaùo lyù. Ta coù theå toå chöùc nhöõng tuaàn leã hoïc hoûi veà phuïng vuï, moät loaït nhöõng baøi giaûng, nhöõng baøi dieãn thuyeát, nhöõng cöû haønh ñaëc bieät, hay hoïc hoûi veà nhöõng ghi chuù cuûa moät cuoán saùch leã giaùo daân v.v... Nhöõng baøi giaùo lyù naøy phaûi döïa treân moät kieán thöùc chính xaùc veà phuïng vuï, veà nhöõng nghi leã, phaûi mang tính chaát Thaùnh kinh vaø bieåu töôïng. Khoâng phaûi giaûi thích töøng bieåu töôïng rieâng reõ, vì nhö theá seõ gaëp nguy, vaáp phaûi khuyeát ñieåm cuûa thôøi Trung coå, laø giaûi thích caùc nghi leã the hình boùng . Nhöng ñaëc tính bieåu tröng ôû ñaây nhaèm muïc ñích giuùp giaùo daân hieåu kieåu noùi bieåu tröng cuûa Thaùnh kinh vaø phuïng vuï, moät kieåu noùi raát töï nhieân ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khoâng bò ngoân ngöõ quaù nghieâng veà lyù luaän, veà hình thöùc cuûa nhaø tröôøng. Phaûi nhìn phuïng vuï trong boái caûnh toaøn dieän cuûa nhieäm cuïc cöùu ñoä , chöù ñöøng bao giôø coi noù nhö moät caùi hieáu kyø, moät söï ñaëc bieät. Noù cuõng phaûi mang ñaëc tính Giaùo Hoäi, nghóa laø phaûi laøm cho giaùo daân hieåu raèng, moät ñôøi soáng Kitoâ höõu saâu xa, nhòp nhaøng chæ coù theå trieån nôû trong ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi. Cuoái cuøng, ñoái töôïng cuûa nhöõng baøi giaùo lyù naøy phaûi laø baùc aùi, vì ôn suûng cuûa maàu nhieäm Thaùnh Theå, ñænh cao cuûa phuïng vuï, laø söï hôïp nhaát cuûa nhieäm theå qua ñöùc aùi.
193. Ngöôøi höôùng daãn
Söï quan troïng cuûa nhöõng lôøi huaán duï ñaõ ñöôïc Coâng ñoàng nhaéc ñeán (PV 35,3). Quaû thaät, giaùo daân caàn ñöôïc höôùng daãn trong khi cöû haønh phuïng vuï, chæ daãn cho hoï nhöõng thaùi ñoä, nhöõng cöû chæ, höôùng daãn hoï haùt thaùnh vònh, ñoïc nhöõng ñaùp ca hay nhöõng caâu thöa caàn thieát. Nhöng nhaát laø giuùp hoï caàu nguyeän caùch nghieâm tuùc. saâu xa cuõng nhö hieåu thaáu ñaùo nhöõng leã nghi ñang dieãn ra treân baøn thôø. Nhöõng lôøi giaùo huaán thích hôïp giuùp raát nhieàu trong vieäc taïo baàu khí thuaän lôïi cho vieäc caàu nguyeän, gôïi leân nhöõng taâm tình thích hôïp. Tuy nhieân, höôùng daãn vieân luoân phaûi theo nhöõng kyû luaät ñaõ ñöôïc ñeà ra cho hoï, ñaëc bieät laø noùi vöøa ñuû trong nhöõng luùc thuaän tieän, cuõng nhö khoâng gaây xaùo troän cho vieäc cöû haønh.
Nhieàu ngöôøi ñaõ töï hoûi, phaûi chaêng vieäc khuyeán khích duøng nhöõng saùch leã, nhöõng tôø in baøi leã vôùi nhöõng chuù thích ñaày ñuû khoâng laøm cho vai troø cuûa ngöôøi höôùng daãn vaø nhöõng lôøi huaán duï kia trôû thaønh voâ ích sao. Treân thöïc teá, vieäc phoå bieán caùc tôø in baøi leã vôùi nhöõng chuù thích raát neân ñöôïc khuyeán khích. Noù seõ giuùp cho giaùo daân hieåu roõ hôn caùc baûn vaên baèng caùch doïn tröôùc cuõng nhö ñoïc laïi sau khi cöû haønh ñeå suy nieäm vaø caàu nguyeän. Tuy nhieân ñang khi cöû haønh maø cöù phaûi nhìn vaøo saùch, theo doõi nhöõng baûn vaên trong ñoù, giaùo daân seõ khoù chuù yù tôùi nhöõng leã nghi ñang ñöôïc cöû haønh treân baøn thôø, vaø cuõng khoù thöïc hieän ñöôïc vieäc tham döï coäng ñoàng.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |
