Nhà nước thống nhất quản lý toàn bộ đất đai theo quy hoạch và pháp luật, bảo đảm sử dụng đúng mục đích và có hiệu quả

I. ĐỊNH HƯỚNG SỬ DỤNG ĐẤT

- Chủ động hội nhập và tăng tốc phát triển với mục tiêu tổng quát là: Đổi mới toàn diện và mạnh mẽ hơn nữa;

- Phát huy dân chủ và sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân, động viên mọi nguồn lực, nắm bắt thời cơ, vượt qua thách thức, chủ động hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế;

- Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh, hiệu quả và bền vững, không ngừng nâng cao đời sống nhân dân; giữ vững ổn định chính trị-xã hội;

- Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh ngày càng văn minh, hiện đại, từng bước trở thành một trung tâm công nghiệp, dịch vụ, khoa học-công nghệ của khu vực Đông Nam Á; góp phần quan trọng vào sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa.

1.2. Nhiệm vụ chủ yếu

1.2.1. Về kinh tế

Thành phố phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế cao. Mục tiêu tăng trưởng kinh tế không chỉ chú trọng đến số lượng, mà đặt trọng tâm vào chất lượng của tăng trưởng và phát triển. Tăng trưởng kinh tế phải gắn liền với công bằng và tiến bộ xã hội, cải thiện môi trường sống, bố trí lại dân cư theo quy hoạch và xây dựng đô thị văn minh.

Thành phố lấy dịch vụ và công nghiệp giá trị gia tăng cao làm nền tảng phát triển của mình. Xây dựng Thành phố thành nơi thu hút các tập đoàn kinh tế lớn trong và ngoài nước đặt trụ sở kinh doanh của mình để tiến hành các hoạt động kinh doanh trên phạm vi cả nước và các nước trong khu vực; tạo điều kiện để từng bước trở thành trung tâm công nghiệp và dịch vụ của khu vực Đông Nam Á.

1.2.2. Về đô thị

Xây dựng Thành phố văn minh, hiện đại, là một Thành phố xanh và sạch. Phát triển Thành phố thành một đô thị mở, nhiều trung tâm và đô thị vệ tinh. Giới hạn quy mô dân số Thành phố ở mức vừa phải (ổn định ở mức 10 triệu dân vào năm 2020, không kể khách vãng lai).

Phát huy vị trí vai trò của một trung tâm khoa học - công nghệ lớn của cả nước; tập trung chủ yếu vào nghiên cứu ứng dụng, thúc đẩy phát triển thị trường công nghệ; khi tiềm lực khoa học Thành phố đủ lớn, sẽ đi vào nghiên cứu chọn lọc một số lĩnh vực khoa học cơ bản.

Thành phố sẽ là một trung tâm lớn về giáo dục - đào tạo và y tế của cả nước, trực tiếp phục vụ cho Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Nâng chất lượng giáo dục của Thành phố lên bằng với các nước trong khu vực. Thành phố là nơi tập trung thu hút đầu tư các cơ sở đào tạo có uy tín của nước ngoài ở Việt Nam.

Thành phố sẽ thực hiện sớm hơn so với cả nước các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ của Liên Hiệp Quốc; tập trung vào giải quyết các vấn đề xóa đói giảm nghèo, phổ cập giáo dục bậc trung học, bình đẳng giới và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Xây dựng Thành phố thành một trung tâm văn hóa lớn của cả nước, phát triển các lĩnh vực văn hóa đỉnh cao. Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, kết hợp hài hòa giữa văn hóa truyền thống và văn hóa hiện đại. Phát triển mạnh các ngành văn hóa giải trí.

Phải luôn luôn giữ vững ổn định an ninh - chính trị, trật tự - an toàn xã hội và phải được xem như là tiền đề quyết định của sự phát triển.

- Thông qua các chính sách, giải pháp và các công cụ quản lý Nhà nước khác nhằm định hướng và dẫn dắt các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tếtập trung đầu tư phát triển nhanh các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ theo mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

- Đảm bảo tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm các sản phẩm hàng hóa, dịch vụ được xác định là thế mạnh của Thành phố, có tốc độ tăng trưởng giá trị gia tăng bình quân cao hơn ít nhất là 1,2 lần tốc độ tăng trưởng bình quân của mỗi khu vực kinh tế.

- Đảm bảo có sự biến đổi căn bản chất lượng tăng trưởng của từng khu vực kinh tế, thể hiện qua sự chuyển dịch nhanh cơ cấu nội bộ các ngành kinh tế; tăng tỷ trọng các sản phẩm hàng hóa và dịch vụ có giá trị gia tăng, hàm lượng khoa học – kỹ thuật cao trong cơ cấu GDP; tạo tiền đề cần thiết để tăng trưởng bền vững trong các giai đoạn tiếp theo.

Dưới đây là các sản phẩm công nghiệp, dịch vụ chủ yếu Thành phố tập trung chuyển dịch cơ cấu :

1.3.2. Các ngành dịch vụ.

Chín lĩnh vực phù hợp với vị trí, vai trò và tiềm năng của Thành phố, gồm:

Tập trung phát triển sản phẩm tài chính, định chế tài chính và thị trường tài chính.

Thành phố là đầu mối về xuất nhập khẩu hàng hóa lớn nhất nước, nơi đặt trụ sở giao dịch của các công ty lớn trong nước và quốc tế. Xây dựng các trung tâm hội chợ, triển lãm tầm cỡ khu vực và trung tâm thương mại quốc tế, hình thành sở giao dịch hàng hóa. Phát triển Thành phố thành một trung tâm mua sắm của khu vực.

Xây dựng hệ thống kho, bãi hiện đại, đáp ứng nhu cầu là trung tâm về vận tải đường bộ, đường thủy, đường sông. Di dời hệ thống cảng biển ra khỏi nội thành. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống cảng mới, đường bộ, đường sắt. Khai thác tối đa sân bay Tân Sơn Nhất, chuẩn bị nối kết hạ tầng với sân bay quốc tế Long Thành trong tương lai.

Ngành này sẽ gắn với sự phát triển của công nghệ tin học và phần mềm. Phát triển dịch vụ gia công, xử lý, quản lý dữ liệu từ xa cho các khách hàng trong nước và quốc tế; hội nhập giữa dịch vụ viễn thông - tin học - truyền thông; phát triển dịch vụ đa chức năng.

Phát triển mạnh dịch vụ cho thuê nhà ở, cao ốc văn phòng cho thuê, dịch vụ giao dịch nhà, đất. Xây dựng phát triển đô thị mới; thực hiện các chính sách đất đai, xây dựng để tăng khối lượng cung về nhà ở và các giải pháp về tài chánh để kích thích khối cầu.

Thành phố tạo mọi điều kiện để thúc đẩy các dịch vụ khoa học, công nghệ và tư vấn để tạo bước phát triển đột phá trong giai đoạn cạnh tranh và hội nhập quốc tế ở các lĩnh vực như: chuyển giao công nghệ, sở hữu trí tuệ, năng suất và chất lượng sản phẩm, kiểm toán, chiến lược kinh doanh, luật pháp,... Hỗ trợ cho các hoạt động nghiên cứu khoa học và triển khai ứng dụng vào sản xuất. Chú trọng phát triển lĩnh vực thiết kế, tạo mẫu và lĩnh vực quảng cáo; phát triển thị trường công nghệ.

Tập trung nâng cao chất lượng của dịch vụ y tế. Xây dựng một số trung tâm y tế có chất lượng ngang bằng so với các nước trong khu vực nhưng với chi phí phục vụ rẻ hơn. Nghiên cứu xây dựng một số trung tâm y tế - sinh thái, kết hợp khám chữa bệnh và nghỉ dưỡng. Tiếp tục xã hội hóa lĩnh vực y tế; nghiên cứu áp dụng mô hình bệnh viện cổ phần.

Thành phố tiếp tục là trung tâm giáo dục - đào tạo hàng đầu của phía Nam, đặt quyết tâm cao về đào tạo ở hai lĩnh vực là: kỹ thuật và quản lý. Tập trung đào tạo nghề, các ngành khoa học kỹ thuật theo nhu cầu đòi hỏi của thị trường để đáp ứng cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đào tạo về quản lý kinh tế để thúc đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu sang các ngành dịch vụ. Tiếp tục xã hội hóa giáo dục - đào tạo hơn nữa. Khuyến khích các trường, cơ sở giáo dục quốc tế thành lập chi nhánh tại Thành phố.

Hình thành Thành phố khoa học Đông bắc Thành phố Hồ Chí Minh gắn kết không gian phát triển của Đại học quốc gia và Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh

1.3.3. Các ngành công nghiệp

Chú trọng giải quyết mục tiêu tăng trưởng bền vững song song với bảo vệ môi trường, và môi trường bị tác động tiêu cực do việc sử sụng nhiều năng lượng và tạo ra các chất thải độc hại.

Quy hoạch lại, sắp xếp, điều chỉnh các khu, cụm công nghiệp tập trung trên địa bàn theo hướng chuyên môn hóa và hợp tác hóa. Phân bổ hợp lý công nghiệp trong một không gian kinh tế thống nhất với toàn Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam trên cơ sở lợi thế vị trí, lợi thế của từng địa phương, bảo vệ môi trường, giữ vững quốc phòng - an ninh. Không lập mới các khu công nghiệp đa ngành mà chỉ tiến hành mở rộng một số khu công nghiệp hiện có.

Các ngành công nghiệp trọng yếu sẽ được ưu tiên phát triển trên địa bàn là:

Tập trung ưu tiên cao các ngành sản xuất và nội địa hóa lắp ráp ô tô; sản xuất các phương tiện vận tải thủy và các nhà máy vệ tinh; máy móc phục vụ nông nghiệp, công nghiệp chế biến; sản xuất máy công cụ thế hệ mới để trang bị cho nền kinh tế quốc dân; sản xuất trang thiết bị điện.

Tập trung ưu tiên sản xuất linh kiện, phụ tùng, các sản phẩm điện tử công nghiệp, điện tử viễn thông, máy tính thương hiệu Việt, các phầm mềm xuất khẩu, các dịch vụ điện tử - tin học, dịch vụ trực tuyến và đa truyền thông, nghiên cứu và phát triển và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Tập trung ưu tiên sản xuất các sản phẩm hóa dược, thảo dược và thuốc y tế, các sản phẩm hóa chất công nghiệp nhựa, cao su kỹ thuật cao cấp gắn với các ngành hóa dầu; hóa chất công nghiệp và nông nghiệp.

Tập trung đầu tư chiều sâu nhằm nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, thực hiện tốt chương trình di dời và phát triển ra vùng quy hoạch ở ngoại thành.

Ngoài các ngành nêu trên, đối với một số ngành công nghiệp như: dệt may - da giầy, sản xuất đồ gỗ, thủ công – mỹ nghệ sẽ xây dựng trung tâm xuất nhập khẩu và cung cấp nguyên phụ liệu cũng như các dịch vụ phát triển ngành ở khu vực phía Nam. Tăng cường đầu tư chiều sâu để sản xuất các sản phẩm dệt may - da giầy cao cấp có hàm lượng sáng tạo và giá trị tăng cao. Phát triển công nghệ thiết kế, tạo mẫu mốt và thương hiệu cho các sản phẩm của thành phố. Di dời phần lớn cơ sở sản xuất ra vùng quy hoạch ở ngoại thành để giải tỏa sức ép về lao động và môi trường.

1.4.4. Ngành nông nghiệp

Sản xuất giống cây, giống con chất lượng cao, thực hiện có kết quả các pháp lệnh về công tác giống cây trồng, vật nuôi.

Phát triển theo chiều sâu các mô hình sản xuất kết hợp với kinh doanh, dịch vụ phục vụ nhu cầu nghỉ ngơi, giải trí của nội thành và du khách; Các mô hình tổ chức sản xuất có hiệu quả như kinh tế trang trại, kinh tế hộ gia đình, kinh tế hợp tác...

Tăng năng suất lao động và thu nhập lao động nông nghiệp và nông thôn ngoại thành; nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp bình quân trên mỗi đơn vị diện tích.

- Quy hoạch hợp nhất. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là công cụ để điều hướng việc phát triển theo mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của Thành phố

- Sử dụng đất hiệu quả, tiết kiệm và gắn kết với bảo vệ môi trường cải thiện điều kiện sống của người dân.

- Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất mang tính khả thi cao phù hợp với tiến trình đô thị hóa và và đi đôi với chiến lược phát triển thị trường bất động sản.

3. Quan điểm và các nguyên tắc khai thác sử dụng đất đai.

Để đảm bảo thực hiện thành công các chỉ tiêu kinh tế - xã hội đề ra, quan điểm tổng thể trong khai thác sử dụng quỹ đất của Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2006 - 2010 và xa hơn là:

- Phối hợp, liên kết với các tỉnh trong Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam để thực hiện nhanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố và thúc đẩy vai trò trung tâm của Thành phố trong phát triển toàn Vùng;

- Đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế của Thành phố theo hướng: thúc đẩy sự tăng trưởng của khu vực dịch vụ ngang bằng với tốc độ của khu vực công nghiệp - xây dựng; giữ tỷ trọng của khu vực dịch vụ cao nhất trong cơ cấu GDP; tạo điều kiện để khu vực dịch vụ có tốc độ tăng trưởng cao hơn khu vực công nghiệp - xây dựng trong giai đoạn sau 2010. Trong nội bộ ngành cần có sự chuyển dịch cơ cấu theo hướng tăng tỉ trọng các ngành dịch vụ hiện đại, tăng tỉ trọng các ngành công nghiệp thâm dụng kỹ thuật cao, chất xám và giá trị gia tăng cao;

- Trong việc bố trí các công trình phải chú ý đến việc cải thiện môi trường sống và tổ chức tốt môi trường sinh thái đô thị. Các khu công nghiệp tập trung được bố trí tại các vùng ven và ngoại thành, với công nghệ xử lý hiện đại nhằm bảo vệ môi trường giảm thiểu ô nhiễm.

Hệ thống các nguyên tắc khai thác sử dụng đất đai của Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2006 - 2010 cụ thể hóa một số vấn đề nhằm đáp ứng kịp thời đòi hỏi của quá trình phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian trước mắt:

Quỹ đất đai của Thành phố có hạn, nhất là quỹ đất có khả năng thích nghi đối với từng mục đích sử dụng, nên việc khai thác quỹ đất tự nhiên và sử dụng đất tiết kiệm trên cơ sở đúng mục đích, đủ nhu cầu, có hiệu quả và bền vững mang ý nghĩa thiết thực quan trọng trong quá trình sử dụng đất.

Là một đô thị có mật độ dân số cao, áp lực đối với đất đai của Thành phố Hồ Chí Minh là rất lớn, nhiều chỉ tiêu sử dụng đất còn thấp so với quy chuẩn định mức và nhu cầu thực tế. Điều kiện về diện tích tuy đã chật nhưng việc sử dụng đất trong thực tế chưa theo quy hoạch còn mang tính tự phát, đặc biệt là đất ở của người dân.

Với diện tích có hạn mà dân số và nhu cầu sử dụng đất ngày càng tăng cao, việc mở rộng, phát triển quy mô diện tích, tăng thêm sức tải cho Thành phố là bức xúc và cần thiết, nhưng không phải có thể tăng vô hạn. Để tạo điều kiện cải thiện đời sống sinh hoạt ăn ở và làm việc của người dân, việc giải tỏa các khu nhà lụp xụp, tận dụng triệt để và phát triển chiều cao không gian, hạn chế mở rộng thêm diện tích, góp phần tiết kiệm sử dụng đất là cách duy nhất để giải quyết và thực hiện vấn đề này.

Với đất khu dân cư và đất ở vùng nông thôn các huyện ngoại thành, vấn đề quan trọng là bố trí thật hợp lý, kết hợp hài hoà phong tục tập quán định cư, thuận tiện cho sản xuất nhưng phải đạt được mục đích tạo điều kiện đầu tư tập trung và phát huy hiệu quả, thuận lợi cho các vấn đề xã hội. Một mặt cần sớm xác định và ổn định địa bàn dân cư, mặt khác phải đẩy mạnh phát triển các khu dân cư tập trung mang tính chất là trung tâm khu vực để có điều kiện đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng các công trình văn hoá phúc lợi, thúc đẩy các hoạt động công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại dịch vụvà du lịch. Xây dựng các nhà chung cư cao tầng ra các vùng phát triển mở rộng để giảm tải cho khu vực trung tâm, kết hợp đồng bộ với việc hình thành và phát triển các trung tâm hành chính mới.

Đối với đất sản xuất nông nghiệp, quan trọng nhất là hoàn thiện hệ thống công trình thuỷ lợi, đảm bảo được yêu cầu tưới tiêu chủ động, góp phần thâm canh tăng vụ, chuyển dịch cơ cấu cây trồng.

Như vậy việc sử dụng tiết kiệm và hợp lý quỹ đất đai của Thành phố rất có ý nghĩa vừa để tăng diện tích sử dụng, hệ số sử dụng và làm đẹp cảnh quan cho Thành phố.

3.2. Chuyển đổi mục đích và điều chỉnh những bất hợp lý trong sử dụng đất

Trong những năm qua, nền kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh đã có những bước tiến nhất định. Vấn đề này liên quan trực tiếp đến việc chuyển đổi giữa các mục đích sử dụng đất nói riêng, cũng như ảnh hưởng rất lớn đến quá trình sử dụng đất của Thành phố nói chung.

Để trở thành một đô thị hiện đại, Thành phố Hồ Chí Minh cần tiến hành cải tạo, mở rộng và xây dựng nhiều công trình mới trên lĩnh vực nhà ở, giao thông, các công trình công cộng, khu công nghiệp, khu du lịch, vui chơi, giải trí,... Việc chuyển đổi đất đai giữa các mục đích sử dụng nhằm đem lại hiệu quả kinh tế cao là tất yếu và giành đất cho những nhu cầu này không thể không đáp ứng. Trong những năm sắp tới Thành phố sẽ tiếp tục chuyển đổi mục đích sử dụng của một số loại đất, kể cả đất nông nghiệp để đáp ứng cho nhu cầu phát triển. Song trên từng địa bàn cụ thể khi có nhu cầu chuyển đổi mục đích sử dụng từ nông nghiệp sang các mục đích khác cần phải cân nhắc thận trọng. Đối với những vùng đất mà việc sử dụng không còn phù hợp cần phải được điều chỉnh như giảm diện tích canh tác cho năng suất thấp, chuyển thành cây lâu năm hoặc nuôi trồng thủy sản. Đất vườn tạp ở khu vực ngoại thành cần được sử dụng hiệu quả cao hơn, thâm canh thành các vườn quả và dãn dân làm đất ở để hạn chế lấy vào các loại đất khác.

Phân bố sắp xếp và tổ chức lại các khu dân cư. Xây dựng các khu ở mới và di dời một bộ phận khá lớn dân cư ở các quận quá tập trung trong khu vực nội thành ra bên ngoài. Mở rộng diện tích đô thị hóa ra vùng ven trên cơ sở có chuẩn bị đầy đủ về cơ sở hạ tầng, được kiểm soát chặt chẽ theo quy hoạch về tổ chức lãnh thổ hợp lý. Bên cạnh đó, tập trung chỉnh trang khu trung tâm theo yêu cầu một Thành phố hiện đại, có hệ thống cơ sở hạ tầng hoàn thiện cùng các hoạt động kinh tế - xã hội và dịch vụ đô thị văn minh.

Trong quá trình sử dụng đất luôn nảy sinh những bất hợp lý do chưa có quy hoạch, đây là một trong những nguyên nhân chính gây kìm hãm đối với quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Do vậy, việc điều chỉnh những bất hợp lý trong sử dụng đất đai khi lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là hết sức cần thiết, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tạo điều kiện thuận lợi đưa nền kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh ngày càng phát triển.

3.3. Bảo vệ và duy trì một quỹ đất nông - lâm nghiệp cần thiết

Thành phố Hồ Chí Minh thuộc vùng Đông Nam Bộ và cận kề Tây Nguyên, vùng trồng cây công nghiệp lớn nhất cả nước, tiếp giáp với khu vực đồng bằng sông Cửu Long là vựa lúa, trái cây và nhiều loại nông sản khác nên có thể “yên tâm” về vấn đề cung cấp đủ lương thực, thực phẩm. Đất nông nghiệp của Thành phố những năm qua trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa đang có xu hướng giảm dần diện tích. Hàng năm để đáp ứng cho yêu cầu xây dựng và phát triển đô thị, phải chuyển một số diện tích đất nông nghiệp sang các mục đích sử dụng khác. Tuy nhiên trên địa bàn Thành phố vẫn còn một bộ phận đáng kể dân cư, chủ yếu ở khu vực ngoại thành, sinh sống và thu nhập chủ yếu từ sản xuất nông nghiệp, trong khi quỹ đất sản xuất nông nghiệp của Thành phố lại không nhiều và ngày càng giảm. Vì vậy cần thiết phải tiếp tục duy trì và ổn định một quỹ đất nông nghiệp nhằm đảm bảo mục tiêu cung cấp một phần thực phẩm sạch, tươi sống và những sản phẩm nông nghiệp phục vụ đô thị cho Thành phố cũng như giải quyết việc làm cho người lao động.

Việc chuyển mục đích sử dụng đối với đất nông nghiệp cho các nhu cầu phát triển đô thị, hạ tầng cơ sở, khu dân cư, công trình công cộng, khu cụm công nghiệp... là một thực tế trong quá trình phát triển đô thị của Thành phố. Tuy nhiên trong quá trình chuyển đổi này phải có các giải pháp để ổn định sự phát triển của sản xuất nông nghiệp. Trên cơ sở xem xét điều kiện đất đai, hiệu quả kinh tế xã hội, môi trường và lợi ích lâu dài, trong một số trường hợp đặc biệt, đối với những công trình mang tính chất bắt buộc mới cần thiết phải chuyển đổi một phần diện tích đất nông nghiệp sang các mục đích phi nông nghiệp... Việc chuyển đất nông nghiệp sang phi nông nghiệp nên chọn những vùng đất có năng suất thấp, hiệu quả kinh tế không cao; hạn chế tối đa quy hoạch, giao cấp các loại đất nông nghiệp có giá trị đã được quy hoạch đầu tư phát triển các loại cây con, nông sản chủ lực.

Thực hiện những biện pháp cụ thể, đồng bộ để sử dụng có hiệu quả đất nông nghiệp, tạo điều kiện ổn định về tâm lý cho người sản xuất nông nghiệp thông qua việc quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hỗ trợ đầu tư ban đầu khoa học công nghệ, giống mới, hỗ trợ xúc tiến thương mại và tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh đó cần có những biện pháp để cải tạo, bố trí hợp lý cơ cấu cây trồng, đầu tư chiều sâu thâm canh, tăng vụ, tăng năng suất ở những địa bàn trọng điểm sản xuất, từng bước nâng cao hệ số sử dụng đất, mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khai thác bền vững đất đai, chú trọng xây dựng các vùng sản xuất cây, con chủ lực (rau an toàn, hoa cảnh, dứa cayen, vùng nuôi bò sữa, nuôi tôm, cá sấu, cá cảnh...) tập trung, cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và tạo ra lượng sản phẩm hàng hoá chất lượng cao nhằm tăng hiệu quả kinh tế và lợi ích của người lao động. Đối với những khu vực đất nông nghiệp đã được phê duyệt quy hoạch chuyển mục đích sử dụng nhưng chưa có dự án đầu tư chính thức, phải tiếp tục sử dụng và chuyển đổi sang cây ngắn ngày (trồng cỏ, rau...), tránh tình trạng bỏ hoang hoá, lãng phí đất đai.

Là đô thị lớn, đông dân, tập trung nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất và các công trình công cộng lớn, diện tích cây xanh và rừng phòng hộ trên địa bàn Thành phố có một vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, cải thiện môi sinh và tạo cảnh quan, cân bằng sinh thái... Do đó ngoài việc duy trì bảo vệ, quản lý và sử dụng có hiệu quả tài nguyên rừng, diện tích cây xanh hiện có, sẽ tiếp tục đầu tư, đẩy mạnh công tác bảo vệ chăm sóc, khoanh nuôi tái sinh làm giàu và trồng rừng mới các ly các khu dân cư tập trung, khu công nghiệp và các vùng sản xuất nông nghiệp kém hiệu quả (Nhà Bè). Hình thành các khu rừng phòng hộ kết hợp du lịch sinh thái, lâm công viên văn hóa lịch sử và khai thác tổng hợp mà hướng chủ đạo là chức năng phòng hộ môi trường. Hình thành những vành đai cây xanh đủ lớn bao quanh thành phố, kết hợp với các mảng cây xanh đô thị được phân bố đều khắp trong các khu dân cư, khu vui chơi giải trí, khu công nghiệp, công viên, hồ nước, tuyến giao thông và ven các sông rạch lớn của Thành phố.

3.4. Dành một quỹ đất xây dựng hợp lý cho sự phát triển

Trong những năm gần đây, Thành phố Hồ Chí Minh đã đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế tương đối cao, với những thành tựu đáng khích lệ trong mọi mặt phát triển kinh tế - xã hội. Tốc độ đô thị hoá tăng nhanh kéo theo sự gia tăng dân số và các nhu cầu của đời sống và sản xuất gây sức ép mạnh mẽ lên hệ thống kết cấu hạ tầng của Thành phố. Yêu cầu cần phải dành một diện tích đất xây dựng thỏa đáng và hợp lý cho bố trí và phát triển cơ sở hạ tầng, các công trình công cộng và phúc lợi xã hội,đáp ứng cho nhu cầu sản xuất và sinh hoạt đời sống nhân dân. Giải quyết các vấn đề này triệt để trong tương lai là một bài toán khó và phức tạp đòi hỏi phải có một chiến lược đúng đắn và tầm nhìn dài hạn. Việc đầu tư xây dựng hệ thống cơ sở vật chất hạ tầng kinh tế - xã hội, hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là giao thông đô thị cần tiến hành đồng bộ trước khi mở rộng Thành phố, thị trấn, hình thành khu công nghiệp và khu dân cư.

Các công trình xây dựng cơ sở hạ tầng, hệ thống giao thông vận tải, cấp điện, cấp thoát nước, thông tin liên lạc, vệ sinh đô thị của Thành phố trong tương lai được phát triển dựa trên quan điểm cải tạo, nâng cấp, tận dụng cơ sở đã có; mở rộng và xây dựng mới, phát triển từng bước theo hướng hiện đại, ngang tầm trình độ về công nghệ và tổ chức quản lý của các đô thị tiên tiến trong khu vực và trên thế giới, với tầm nhìn lâu dài, đặc biệt gắn kết chặt chẽ với nhiệm vụ quốc phòng, an ninh.

Tập trung đầu tư phát triển giao thông công cộng, nâng cấp sân bay, bến cảng,... phát triển các cơ sở dịch vụ vận tải biển. Phối hợp với các tỉnh lân cận, với Bộ Giao thông vận tải nâng cấp các quốc lộ trên địa bàn Thành phố và mở các trục đường giao thông mới nối liền Thành phố với các vùng đô thị phát triển, các khu công nghiệp tập trung đang và sẽ hình thành. Nâng cấp và bổ sung hệ thống giao thông đối ngoại của Thành phố cả về tuyến, công trình đầu mối và phương tiện vận tải thủy bộ, đảm bảo giao thông thuận lợi giữa Thành phố và khu vực phía Nam, với cả nước và giao lưu quốc tế.

Nghiên cứu, tổ chức thực hiện quy hoạch và kiến trúc đô thị nhằm mục tiêu đưa Thành phố Hồ Chí Minh trở thành một đô thị hiện đại, mang bản sắc dân tộc; gìn giữ và tôn tạo các di tích lịch sử, văn hóa, kiến trúc tiêu biểu, các cảnh quan thiên nhiên.

Song song với việc cải tạo, chỉnh trang, nâng cấp, hiện đại hóa khu vực nội thành cũ và đầu tư phát triển nhanh cơ sở hạ tầng khu vực nội thành phát triển là việc quy hoạch cải tạo, đô thị hóa vùng nông thôn, kết hợp với việc hình thành các đô thị ngoại vi, các huyện lỵ mở rộng, huyện lỵ mới và các khu dân cư đô thị gắn với các khu công nghiệp tập trung nhằm tiếp nhận một bộ phận dân cư các quận nội thành chuyển ra, hạn chế mật độ dân cư tập trung quá mức ở các khu vực trung tâm; gia tăng mật độ cây xanh, khắc phục ô nhiễm, cải thiện môi trường sinh thái, tiến tới xây dựng một đô thị văn minh, hiện đại. Trước mắt là việc quy hoạch sử dụng đất cho cải tạo, nâng cấp và xây mới hệ thống cơ sở hạ tầng như cầu, đường, mạng lưới cấp điện, nước, thoát nước,... giai đoạn tiếp theo là chuẩn bị đất đai xây dựng mới các công trình sản xuất và dân dụng trên cơ sở phân bố hợp lý và khai thác có hiệu quả nhất.

Chỉ tiêu kinh tế đề ra là: Tốc độ tăng trưởng kinh tế của Thành phố giai đoạn 2006 - 2010 là 12%; cơ cấu kinh tế đến năm 2010 là dịch vụ 50,6%, công nghiệp - xây dựng 48,5% và nông nghiệp 0,9%. Do đó quan điểm sử dụng đất giai đoạn 2006 - 2010 là phải bố trí đầy đủ phù hợp quỹ đất cho các ngành.

- Giành quỹ đất hợp lý và đầu tư thoả đáng cho việc xây dựng và hiện đại hoá cơ sở vật chất kỹ thuật thương mại.

- Tạo điều kiện bố trí đủ diện tích cần thiết và vị trí thích hợp để hình thành các khu, cụm công nghiệp tập trung, các khu chế xuất, khu công nghệ cao. Phát triển chiều cao, tăng hệ số sử dụng đất nhằm tránh sự phân tán, lãng phí trong sử dụng đất và sử dụng có hiệu quả cơ sở hạ tầng; đầu tư chiều sâu để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, đảm bảo điều kiện vệ sinh môi trường.

- Bố trí đất đai cho phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, nhất là những ngành công nghiệp có khả năng khai thác các tiềm năng sẵn có như: công nghiệp cơ khí chế tạo máy, công nghiệp điện tử - công nghệ thông tin và công nghiệp hóa chất.

- Về đất ở: Sử dụng đất phải đáp ứng được nhu cầu đất ở của nhân dân, đảm bảo quỹ nhà ở, đất ở, không gian ở, chất lượng môi trường sống. Đất ở cần được bố trí tập trung dựa trên cơ sở khu dân cư cũ cải tạo, chỉnh trang lại cho phù hợp hoặc hình thành khu mới với quy mô đủ lớn để tiết kiệm đất xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân.

Quy hoạch sử dụng đất đảm bảo bố trí đất cho nhu cầu phát triển kinh tế xã hội. Quan điểm sử dụng đất đối với Tp Hồ Chí Minh là phải đảm bảo được sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng dịch vụ, công nghiệp và dịch vụ sẽ chiếm ưu thế. Việc phân bố lực lượng sản xuất theo hướng thay đổi cơ cấu lao động, giảm lực lượng lao động phổ thông, lao động nông nghiệp, tăng lực lượng lao động phi nông nghiệp và lao động cótrình độ chuyên môn nghiệp vụ được đào tạo.

Quá trình khai thác sử dụng đất của Thành phố cần được kết hợp chặt chẽ giữa sử dụng và cải tạo nhằm không ngừng nâng cao sức sản xuất và tính kinh tế của đất.

Đối với đất nông nghiệp chính là nâng cao độ phì, thau chua rửa mặn, tránh sự thoái hoá sản xuất nông sản sạch,an toàn cho người tiêu dùng, tăng giá trị và hiệu quả cho người sản xuất;

Đối với đất xây dựng đô thị là việc gia cố, san lấp, tôn nền, cống sụt lún, đảm bảo thoát nước tốt, phòng chống ngập. Bên cạnh đó việc khai thác sử dụng đất đai phải được kết hợp gắn liền với công tác bảo vệ môi trường, bảo vệ nguồn nước, bảo vệ các di tích, danh lam, thắng cảnh và diện tích thảm xanh hiện có, tăng cường kiểm soát ô nhiễm môi trường.

Các chất thải trong sản xuất công nghiệp, trong sinh hoạt tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu đô thị, khu dân cư... nước thải, chất thải rắn, chất thải độc hại, khói bụi, tiếng ồn và vệ sinh thực phẩm là những vấn đề cụ thể cần có biện pháp thích hợp để xử lý kịp thời, tránh huỷ hoại đất đai, gây ô nhiễm môi trường nguồn nước, không khí...Đối với nguồn nước thải, trước hết là tích cực phòng ngừa tại đầu nguồn, sau đó là sử dụng các biện pháp xử lý chất thải cuối đường ống, cuối cùng là xử lý tập trung trong tổng thể chung của Thành phố. Đối với chất thải rắn cần bố trí dành đất để xây dựng các bãi chôn lấp và xử lý rác thải ở các khu vực xa dân cư, nguồn nước. Tăng cường phương tiện kỹ thuật để xử lý và chế biến rác thải. Chất thải nguy hại cần quy hoạch riêng đưa vào các khu vực cách ly, ngoài phạm vi ảnh hưởng đến khu dân cư. Hoạch định mục tiêu, đề ra giải pháp, quy chế để hạn chế tối đa mức độ ô nhiễm môi trường ở các khu công nghiệp hiện có và quản lý giám sát ngay từ đầu các khu công nghiệp mới. Đối với các cơ sở công nghiệp ổn định tại khu vực nội thành cần hạn chế mở rộng diện tích, chủ yếu là cải tạo và đổi mới thiết bị công nghệ. Những cơ sở sản xuất độc hại, gây ô nhiễm cao có thể giải thể, sát nhập hoặc di chuyển ra các khu vực quy hoạch tập trung tại khu vực ngoại thành Thành phố.

Trong sản xuất nông nghiệp việc sử dụng các loại thuốc trừ sâu, diệt cỏ, phân bón hóa học cần có sự kiểm soát chặt chẽ và tuân thủ các khuyến cáo khi dùng. Nguồn phân hữu cơ từ hoạt động chăn nuôi được sử dụng trong mô hình VAC, hầm Biogas, không xả thải trực tiếp xuống sông rạch. Đối với việc an táng, cần khuyến khích hình thức hỏa táng, điện táng, hạn chế địa táng và xây cất nghĩa địa, nhà mồ riêng lẻ, quy tập vào các nghĩa trang, nghĩa địa hiện có tại những vị trí thích hợp, không chôn cất rải rác trên đất vườn hay ruộng của gia đình.

Đảm bảo khoảng không gian xanh của Thành phố với tỷ lệ che phủ 33 - 35%, khuôn viên dân cư và công sở 15 - 20%, khu công nghiệp 20 - 25%. Việc quy hoạch thảm xanh phải quán triệt yêu cầu cải thiện và bảo vệ môi trường sinh thái - cảnh quan đô thị, phát triển theo hướng bền vững, quan tâm trồng cây phân tán ở khu vực ngoại thành, ven các lộ giới và dọc sông ngòi, kênh mương. Đặc biệt với các quận nội thành, cần bố trí các loại hình thảm xanh vành đai đủ lớn kết hợp phòng hộ môi trường, ngăn ngừa ô nhiễm do các khu, cụm công nghiệp gây ra.

3.8. Đảm bảo quốc phòng an ninh

Việc khai thác sử dụng đất đai theo quy hoạch, kế hoạch để phát triển kinh tế - xã hội cần phải gắn với vấn đề quốc phòng an ninh, quán triệt phương châm kết hợp kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế.

Kết hợp xây dựng kinh tế, xã hội với an ninh quốc phòng ở một đô thị lớn hiện đại với tầm nhìn xa về phát triển là vấn đề hết sức phức tạp và tốn kém, nhất là để đối phó với những tình huống xấu nhất: có chiến tranh, biến loạn và thiên tai lớn,... Để bảo vệ có hiệu quả Thành phố và cả đất nước, ngay từ bây giờ phải có quy hoạch tổng thể mặt bằng dài hạn, chia ra từng bước, từng công trình để triển khai thực hiện tùy theo diễn biến tình hình cụ thể và khả năng kinh tế cho phép. Quy hoạch và sắp xếp lại các khu quân sự theo yêu cầu xây dựng an ninh quốc phòng, đề phòng trường hợp cấp đất manh mún hoặc bị lấn chiếm tự phát sẽ gây hậu quả nghiêm trọng về sau. Trong bối cảnh các áp lực đối với đất xây dựng của Thành phố ngày càng gia tăng, công trình quốc phòng nào nhất thiết phải có mà chưa có khả năng thực thi thì nên có quy hoạch định vị, dành quỹ đất dự trữ để khi có điều kiện và yêu cầu cấp thiết sẽ thực hiện. Đồng thời cũng sớm đề ra sơ đồ thế trận phòng thủ chiến lược, chiến thuật cụ thể đến từng quận huyện, các cụm dân cư lớn, tạo nên các khu vực phòng thủ, hình thành thế trận liên hoàn trên địa bàn Thành phố.

4. Định hướng sử dụng đất đến năm 2020

4.1. Đất phi nông nghiệp

4.1.1.. Đất khu dân cư nông thôn và đất ở nông thôn

Dự kiến đến năm 2020 sẽ có khoảng 500.000 người sống trong các khu dân cư nông thôn trên địa bàn 5 huyện ngoại thành Thành phố. Định hướng diện tích đất ở nông thôn đến năm 2020 sẽ có từ 2.500 - 3.000 ha.

Hoàn thành việc xây dựng Khu đô thị Nam Thành phố với quy mô diện tích vào khoảng 3.000 ha (trên địa bàn các quận, huyện: quận 7, quận 8 và huyện Bình Chánh) và Khu đô thị mới Thủ Thiêm, với quy mô diện tích 737 ha, trong đó khu đô thị phát triển mới 657 ha, khu đô thị chỉnh trang 80 ha. Đây là các khu đô thị mới hiện đại của Thành phố Hồ Chí Minh.

Cơ bản hoàn thành phát triển các khu đô thị Tây Bắc Thành phố với quy mô 6.000 ha, khu đô thị cảng Hiệp Phước 2.000 ha, Dự án lấn biển tại thị trấn Cần Thạnh, huyện Cần Giờ với quy mô dự kiến khoảng 2.000 ha.

Đến năm 2020 cùng với việc đô thị hóa các khu dân cư nông thôn, quỹ đất đô thị của Thành phố Hồ Chí Minh khoảng trên 90.000 ha (không tính diện tích đất mặt nước chuyên dùng khoảng 35.000 ha), trong đó, đất ở đô thị khoảng 28.000 ha - 31.000 ha).

Trên cơ sở thực trạng và định hướng phát triển kinh tế xã hội, hiện trạng sử dụng đất và tiềm năng đất đai của Thành phố Hồ Chí Minh, định hướng sử dụng đất chuyên dùng của Thành phố như sau:

Đất chuyên dùng đến năm 2020 vào khoảng 63.000 - 64.000 ha, gồm:

- Đất trụ sở cơ quan hành chính sự nghiệp: 900 - 1000 ha;

- Đất quốc phòng an ninh: 2.400 - 2.500 ha;

- Đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp: 19.000 - 20.000 ha, trong đó:

+ Đất khu - cụm công nghiệp: 8.500 - 9.000 ha.

+ Đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp: 8.000 - 8.500 ha (bao gồm đất dành cho kho tàng bến bãi, đất cho phát triển siêu thị, trung tâm thương mại...).

+ Đất cho hoạt động khoáng sản: 50 - 100 ha.

+ Đất cho sản xuất vật liệu xây dựng, gốm sứ: 172,7 ha.

- Đất có mục đích công cộng: 40.000 - 41.000 ha, trong đó:

+ Đất giao thông: 16.000 - 17.000 ha.

+ Đất thuỷ lợi: 3.500 - 4.000 ha (bao gồm cả hệ thống kênh thoát nước đô thị và hệ thống đê ngăn lũ).

+ Đất cơ sở văn hoá: 4.500 - 5.000 ha.

+ Đất cơ sở y tế: 800 – 1.000 ha.

+ Đất cơ sở giáo dục và đào tạo: 2.100 - 2.500 ha.

+ Đất cơ sở thể dục thể thao: 2.500 - 3.000 ha.

+ Đất bãi thải, xử lý chất thải: 1.400 - 1.500 ha.

- Đất tôn giáo tín ngưỡng: 400 ha;

- Đất nghĩa trang, nghĩa địa: 1.250 - 1.300 ha;

- Đất sông suối và mặt nước chuyên dùng: 34.500 - 35.000 ha;

- Đất phi nông nghiệp khác: 400 - 500 ha.

Định hướng đến năm 2020, đất nông nghiệp khoảng 70.000 - 75.000 ha, được sử dụng như sau:

- Đất sản xuất nông nghiệp: 25.000 - 30.000 ha, trong đó:

+ Đất trồng cây hàng năm khoảng 15.000 - 20.000 ha (trong đó đất trồng lúa 4.000 - 5.000 ha).

+ Đất trồng cây lâu năm khoảng 12.000 - 15.000 ha

- Đất lâm nghiệp:38.000 - 40.000 ha

- Đất nuôi trồng thuỷ sản: 5.000 - 7.000 ha

- Đất làm muối: 1.000 - 1.100 ha

Đất chưa sử dụng định hướng đến năm 2020 còn lại khoảng 5,4 ha đất núi đá tại Cần giờ.