Xuất hành, kinh nghiệm về một Thiên Chúa yêu thương, trung tín : (Xh 2,23-25)

“Sau nhưng năm dài ấy...” (Xh 2,23) câu dạo đầu này đưa người đọc vào sự cảm thông với cái dài dằng dặc của những năm tháng triền miên trong tủi nhục, khổ đau của con cái Ít-ra-en. Tác giả có vẻ không bận tâm nhiều đến số năm mà Ít-ra-en làm nô lệ Ai-cập cho bằng nhấn mạnh tâm trạng của người chịu đựng : thời gian chịu đau khổ dường như vô tận, không đểm nổi, chỉ biết nó dài, dài lắm, dài đến ê chề thất vọng. Người ta có thể nghĩ là Thiên Chúa đã quên dân Người thật rồi. Tuy nhiên câu dạo đầu này cũng mở ra một thông tin hết sức quan trọng liên quan đến sự sống còn của con cái Ít-ra-en, Sách Thánh ghi : “Sau những năm dài ấy.... Thiên Chúa đã nghe tiếng họ than van và Thiên Chúa đã nhớ lại giao ước của Người với các tổ phụ Áp-ra-ham, I-xa-ác và Gia-cóp...” (Xh 2,23-25). “Thiên Chúa đã nghe...” và “Thiên Chúa nhớ lại giao ước...” nghĩa là Thiên Chúa đã sẵn sàng để ra tay hành động vì dân Người và không trì hoãn nữa. Thời đã điểm.

Trong Tv 136, thuật ngữ hesed (חֶ֫סֶד) được dùng suốt thánh vịnh qua điệp khúc “muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương”. Hesed là một thuật ngữ khá quan trọng thường được dùng để nói về tình yêu của Thiên Chúa. Khó tìm được từ tương đương để dịch từ này. Vì nó vừa mang nghĩa lòng tốt, ân huệ, yêu thương đồng thời lại bao hàm nghĩa trung thành, trung tín. Từ này nói lên mối liên kết giữa hai cá nhân, và khi hai cá nhân liên kết với nhau, họ không chỉ muốn điều tốt cho nhau mà còn tin tưởng và trung tín với nhau. Trong khi Tv 136, với từ hesed, nhìn thấy trong mỗi hành động của Thiên Chúa trong biến cố Xuất hành là hành động yêu thương (x. Tv 136,10-22), thì Xh 1–3 mà chúng ta đang bàn đến không hề có thuật ngữ hesed. Thế nhưng, nếu tìm hiểu bản văn thì sẽ thấy ý nghĩa của hesed nổi bật trong Xh 2,23-25 qua kiểu nói : “Thiên Chúa đã nghe tiếng họ kêu van và Thiên Chúa nhớ lại giao ước của Người với các tổ phụ Áp-ra-ham, I-xa-ác và Gia-cóp”. Thật vậy, khi nói Thiên Chúa đã nghe tiếng họ kêu van, cho thấy Thiên Chúa xót thương dân Người, Người chạnh lòng vì họ khốn khổ, đó là hesed. Riêng về cụm từ “và Thiên Chúa nhớ lại giao ước của Người với các tổ phụ Áp-ra-ham, I-xa-ác và Gia-cóp” chính là lời tuyên xưng về lòng trung tín của Thiên Chúa, mà trung tín là hesed. Vậy khi nói Thiên Chúa đã nghe tiếng họ than van và Người nhớ lại giao ước của Người với các tổ phụ, đó chính là lời ca khen về lòng thương xót và sự trung tín của Thiên Chúa đối với con cái Ít-ra-en. Nó đồng nghĩa với lời tạ ơn trong Tv 136 : “Muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương”. Muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương với con cái Ít-ra-en vì Người đã nghe, đã thấy và đã biết đến nỗi thống khổ của dân Người đang làm tôi người Ai-cập.