Cung
Trªn thÕ giíi cã h¬n 100 níc trång vµ xuÊt khÈu chÌ. N¨m 2000, tæng s¶n lîng chÌ thÕ giíi ®¹t 2,83 triÖu tÊn, trong ®ã chÌ ®en chiÕm 75% vµ chÌ xanh chiÕm 25%. Ên ®é vµ Trung Quèc lµ hai níc trång chÌ lín nhÊt thÕ giíi, víi tæng s¶n lîng cña hai níc céng l¹i chiÕm h¬n nöa s¶n lîng chÌ thÕ giíi.
C¸c níc s¶n xuÊt chÌ lín tiÕp theo gåm cã Sri Lanka (chiÕm 10% s¶n lîng thÕ giíi), Kenya (8%), Indonesia (5%). ViÖt Nam lµ níc trång chÌ lín thø 9 thÕ giíi (chiÕm 2,24 % s¶n lîng thÕ giíi), sau Iran (2,26%).
|
|
|
Nguån: Sè liÖu trung b×nh c¸c n¨m 1997-2001, FAO
|
Tuy lµ níc s¶n xuÊt lín nhÊt, Ên §é chØ xuÊt khÈu ®îc 22% s¶n lîng do tiªu thô trong níc cao vµ ®øng thø 4 thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu chÌ. T¬ng tù nh vËy, Trung Quèc chØ xuÊt khÈu ®îc 30% s¶n lîng, ®øng thø 3 thÕ giíi. Trong khi ®ã, c¸c níc Sri Lanka, Kenya vµ Indonesia cã tæng s¶n lîng chiÕm 25% s¶n lîng thÕ giíi th× chi phèi ®Õn 50% thÞ trêng xuÊt khÈu thÕ giíi. C¸c níc nµy xuÊt khÈu ®Õn 90% s¶n lîng cña hä.
Sri Lanka xuÊt khÈu nhiÒu chÌ nhÊt, chiÕm 20% thÞ phÇn thÕ giíi, theo sau ®ã lµ Kenya (17%), Trung Quèc (15%), Ên §é (13%), Indonesia (6%), Argentina (4%), Malawi (3%), ViÖt Nam (3%) vµ Anh (2%).
Níc Anh tuy kh«ng s¶n xuÊt chÌ nhng chuyªn nhËp
|
|
chÌ ®Ó chÕ biÕn vµ xuÊt
|
Nguån: Sè liÖu trung b×nh c¸c n¨m 1997-2001, FAO
|
khÈu.
i. Cung chÌ ®en
S¶n lîng chÌ ®en
N¨m 2000, s¶n lîng chÌ ®en ®¹t 2,15 triÖu tÊn. Do chÌ ®en chiÕm phÇn lín s¶n lîng chÌ thÕ giíi nªn tû träng xuÊt khÈu chÌ ®en cña c¸c níc còng gÇn t¬ng tù nh tû träng xuÊt khÈu chÌ nãi chung, chØ riªng cã tû träng xuÊt khÈu chÌ ®en cña Trung Quèc sôt xuèng ®¸ng kÓ do Trung Quèc chñ yÕu s¶n xuÊt chÌ xanh (71% tæng s¶n lîng chÌ n¨m 2000). Ên §é vÉn lµ níc s¶n xuÊt lín nhÊt thÕ giíi, chiÕm 38% tæng s¶n lîng, theo sau lµ Sri Lanka (14,22%), Kenya (11%), Indonesia (6,11%), Trung Quèc (3,03%).
|
Nguån: Sè liÖu cña FAO, 2001
|
Theo dù b¸o cña FAO (2001), s¶n lîng chÌ ®en thÕ giíi sÏ t¨ng víi tèc ®é trung b×nh 1,2%/n¨m tõ 2,15 triÖu tÊn n¨m 2000 lªn 2,4 triÖu tÊn vµo n¨m 2010. Møc ®é t¨ng nµy chñ yÕu lµ do t¨ng n¨ng suÊt.
Tõ n¨m 2000 – 2010, hÇu hÕt c¸c nhµ s¶n xuÊt Ch©u Phi sÏ t¨ng nhanh vÒ s¶n lîng do c¸c bôi chÌ sÏ ®¹t ®é tuæi tèi u vµ kü n¨ng s¶n xuÊt cña c¸c nhµ trång chÌ nhdodax trë nªn hoµn thiÖn h¬n. Dù b¸o s¶n lîng cña Kenya t¨ng 2,3%/n¨m tõ 236,3 ngh×n tÊn n¨m 2000 lªn 304 ngh×n tÊn n¨m 2010, Tazania vµ Uganda sÏ t¨ng 1.7%/n¨m vµ 2.7%/n¨m.
ë Ch©u ¸, s¶n lîng chÌ Ên §é còng sÏ t¨ng nhanh (2,5%/n¨m), ®¹t 1,07 triÖu tÊn vµo n¨m 2010, chiÕm gÇn 44% s¶n lîng chÌ ®en (so víi 38% n¨m 2000). In®«nªsia sÏ t¨ng 1.1%/n¨m tõ 130,6 ngh×n tÊn n¨m 2000 lªn 147 ngh×n tÊn n¨m 2010. S¶n xuÊt chÌ ë Sri Lanka ®¹t 329 ngh×n tÊn n¨m 2010 víi tèc ®é t¨ng trëng 0,7%. S¶n xuÊt chÌ ®en ë Trung Quçc sÏ tiÕp tôc gi¶m xuèng 54 ngh×n tÊn khi s¶n xuÊt chÌ chuyÓn sang lo¹i chÌ kh¸c cã triÓn väng thÞ trêng tèt h¬n.
Theo dù b¸o, 3 níc s¶n xuÊt chÌ ®en lín nhÊt, Ên §é, Kenya vµ Sri Lanka sÏ chiÕm 70% tæng s¶n lîng thÕ giíi vµo n¨m 2010 so víi 63% n¨m 2000.
XuÊt khÈu chÌ ®en
Trong 2,15 triÖu tÊn chÌ ®en s¶n xuÊt ra , 63% ®îc tiªu thô néi ®Þa, 47% cßn l¹i ®îc xuÊt khÈu. Sri Lanka lµ níc xuÊt khÈu chÌ ®en lín nhÊt trªn thÕ giíi, chiÕm 27,88% tæng lîng chÌ ®en xuÊt khÈu, theo sau lµ Kenya (20,63%), Ên §é (19,64%), In®«nªsia (9,72%).
|
Nguån: Sè liÖu cña FAO, 2001
|
XuÊt khÈu chÌ ®en thÕ giíi dù b¸o sÏ ®¹t 1,12 triÖu tÊn, t¨ng trung b×nh 1.5%/n¨m tõ 1 triÖu tÊn n¨m 2000.
HÇu hÕt xuÊt khÈu t¨ng lµ do s¶n lîng ë Ch©u Phi t¨ng, trong khi tiªu thô néi ®Þa ë c¸c níc nµy nhá, g©y thõa chÌ vµ t¨ng xuÊt khÈu. XuÊt khÈu tõ Kenya sÏ t¨ng 2.6% hµng n¨m tõ 208, 2 ngh×n tÊn n¨m 2000 lªn 275 ngh×n tÊn n¨m 2010. Lîng xuÊt khÈu cña Malawi sÏ kh«ng ®æi, 38 ngh×n tÊn.
C¸c níc xuÊt khÈu chÌ Ch©u ¸ sÏ gi¶m nhÑ vÒ xuÊt khÈu do thu nhËp vµ d©n sè t¨ng ®Èy m¹nh tiªu thô néi ®Þa. XuÊt khÈu cña Ên §é vµ In®«nªsia sÏ gi¶m 2.4% xuèng 150,9 ngh×n tÊn vµ 1.1% xuèng 87 ngh×n tÊn. Ngîc l¹i, xuÊt khÈu tõ Sri Lanka sÏ t¨ng 0.4% tõ 281 ngh×n tÊn tíi 293,4 ngh×n tÊn.
ii. Cung chÌ xanh
S¶n lîng chÌ xanh
S¶n lîng chÌ xanh thÕ giíi n¨m 2000 lµ 681 ngh×n tÊn (b»ng 30% s¶n lîng chÌ ®en). ChÌ xanh ®îc s¶n xuÊt chñ yÕu ë 4 níc Trung Quèc, NhËt B¶n, ViÖt Nam, In®«nesia, nhng hÇu hÕt tËp trung ë Trung quèc (73%), NhËt B¶n chØ chiÕm 13%, hai níc cßn l¹i chiÕm 5,6% mçi níc.
Theo dù b¸o cña FAO (2001), s¶n lîng chÌ xanh sÏ t¨ng trung b×nh 2,6%/n¨m cho ®Õn n¨m 2010, lªn 900 ngh×n tÊn. Trung Quèc sÏ t¨ng m¹nh h¬n (2,7%/n¨m). NhËt B¶n t¨ng chËm (0,1%/n¨m), ViÖt Nam vµ In®«nesia t¨ng võa (2,5%/n¨m vµ 2,3%/n¨m).
XuÊt khÈu chÌ xanh
Trong tæng sè 681 ngh×n tÊn chÌ xanh s¶n xuÊt ra, chØ cã 37,3% ®îc xuÊt khÈu. Trung Quèc lµ níc xuÊt khÈu chÌ xanh lín nhÊt, chiÕm 83%, theo sau lµ ViÖt Nam (10,16%), In®«nªsia (4,28%).
XuÊt khÈu chÌ xanh cã xu híng t¨ng ®¸ng kÓ trong 10 n¨m tiÕp theo, do s¶n lîng t¨ng m¹nh. Tæng lîng xuÊt khÈu dù b¸o sÏ t¨ng 6,1%/n¨m tõ 187 ngh×n tÊn lªn 254 ngh×n tÊn n¨m 2010. Trung Quèc sÏ vÉn lµ níc chi phèi thÞ trêng xuÊt khÈu m¹nh nhÊt, dù b¸o sÏ t¨ng xuÊt khÈu chÌ xanh lªn 210 ngh×n tÊn vµo n¨m 2010 (2,7%/n¨m). XuÊt khÈu cña Indonesia sÏ t¨ng 3,8%/n¨m lªn 12 ngh×n tÊn vµ ViÖt Nam sÏ t¨ng 2,5%/n¨m lªn 25 ngh×n tÊn. NhËt B¶n hÇu nh chØ tiªu thô trong níc, kh«ng xuÊt khÈu.
c. Xu híng gi¸
|
Nguån: Sè liÖu cña FAO, 2001
|
Víi lîng cung cña chÌ chÊt lîng thÊp t¨ng nhanh vµ cÇu t¨ng yÕu h¬n khi gi¸ dÇu th« gi¶m, World Bank dù b¸o gi¸ chÌ sÏ tiÕp tôc gi¶m trong c¸c n¨m tíi. Gi¸ chÌ ®· gi¶m gÇn 2% trong n¨m 2001-2002 vµ sÏ gi¶m m¹nh h¬n n÷a do gi¸n ®o¹n th¬ng m¹i ë vïng Trung §«ng vµ vïng Trung ¸ cã thÓ x¶y ra sau c¸c sù kiÖn x¶y ra gÇn ®©y.
VÒ xu híng gi¸ l©u dµi, dù b¸o cña World Bank, gi¸ chÌ sau l¹m ph¸t n¨m 2015 sÏ gi¶m 14% so víi n¨m 2001.
d. ChÝnh s¸ch
ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng hç trî ph¸t triÓn ®Çu ra nh hç trî ho¹t ®éng ph¸t triÓn thÞ trêng, xóc tiÕn th¬ng m¹i, thëng xuÊt khÈu 220 ®/dollar xuÊt s¶n phÈm.
ChÌ kh¸ thuËn lîi trong xuÊt khÈu sang c¸c níc ph¸t triÓn. ChÝnh s¸ch thuÕ nhËp khÈu cña c¸c níc ph¸t triÓn nhËp nhiÒu chÌ nh Anh, ¸o, Luxembourg, BØ, §an m¹ch kh¸ thÊp:
Dßng thuÕ (HS)
|
Lo¹i chÌ
|
ThuÕ nhËp khÈu
|
0902.10
|
ChÌ xanh trong bao gãi kh«ng qu¸ 3kg (kh«ng lªn men)
|
3,2%
|
0902.20
|
ChÌ xanh kh¸c (kh«ng lªn men)
|
0%
|
0902.30
|
ChÌ ®en (kh«ng lªn men) vµ lo¹i lªn men mét phÇn trong tói kh«ng qu¸ 3 kg
|
0%
|
0902.40
|
ChÌ ®en kh¸c (lªn men) vµ lo¹i lªn men mé phÇn kh¸c
|
0%
|
2101.20
|
TriÕt xuÊt tõ chÌ
|
6%
|
C¸c níc nhËp khÈu chÌ lín kh¸c ë Ch©u ¸ nh Hy L¹p vµ Pakistan ®¸nh thuÕ nhËp khÈu chÌ kh¸ cao do c¸c níc nµy cã c¬ së tØ phÇn cña c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÊp vµ cÇn thu thuÕ nhËp khÈu ®Ó t¨ng ng©n s¸ch. Møc thuÕ kh¸c nhau gi÷a c¸c níc. Tuy nhiªn, bu«n lËu chÌ x¶y ra rÊt phæ biÕn ë Iran vµ Afghanistan vµ ®©y lµ con ®êng dÉn chÌ vµo Parkistan.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |