Hình Mô hình hệ sinh thái xã hội lấy con người là trung tâm 31 Hình Vùng trong bậc thang không gian lãnh thổ 40 Bảng Thiệt hại nông nghiệp trong giai đoạn 2010-2014 58 Hình 2

(a) (b)

- Nhiệt độ cao nhất (TXx) và nhiệt độ thấp nhất (TNn): đều có xu thế tăng.

- Số ngày nắng nóng (nNN): có xu thế tăng với mức độ tăng từ 0,3 đến 4 %/thập kỷ. Ở hầu hết các trạm, số ngày nắng nóng có xu thế tăng nhẹ.

BĐKH tác động đến tất cả các ngành kinh tế của vùng, trong đó tác động lớn nhất dến ngành nông nghiệp và giao thông vận tải.

Việc trồng và chế biến cây công nghiệp, cây dược liệu, rau quả cận nhiệt đới và ôn đới và chăn nuôi gia súc là một trong những thế mạnh để phát triển kinh tế của vùng. Tuy nhiên, điều kiện khí hậu khắc nghiệt, đặc biệt là tình hình khô hạn hàng năm, các đợt rét đậm, rét hại và chế độ mưa thất thường đã gây những ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển nông nghiệp của vùng. Lượng mưa tăng vào mùa mưa nhưng lại giảm trong mùa khô đã ảnh hưởng đến lịch gieo trồng và chu kỳ sinh trưởng phát triển của các loại cây trồng; một số diện tích lúa không gieo cấy được. Trong những năm qua, hầu hết các các khu vực canh tác nông nghiệp đều bị ảnh hưởng của sự gia tăng nhiệt độ, nhất là các loại cây trồng công nghiệp truyền thống quan trọng của các địa phương. Các đợt rét đậm sẽ gây cản trở cho sự phát triển cây cao su. Nhiệt độ tăng sẽ làm cho tốc độ sinh trưởng cây chè suy giảm và đặc biệt là hàm lượng tanin sẽ giảm xuống. Lượng mưa tương đối ít vào mùa khô đã gây ra tình trạng đất bị thoái hóa dẫn tới tình trạng thiếu nước nghiêm trọng.

Rét đậm, rét hại kéo dài và khó dự báo đã tác động mạnh đến chăn nuôi gia súc và gia cầm của nhiều địa phương. Ngoài ra, nhiệt độ tăng cao kết hợp với mưa nhiều đã khiến cho rầy nâu, rầy lưng trắng gây hại; dịch lở mồm long móng bùng phát ở gia súc và dịch cúm H5N1 ở gia cầm. Sự thay đổi nhiệt độ còn ảnh hưởng đến các loại trồng và vật nuôi khác của tỉnh như: thảo quả, sa nhân, cá hồi, trâu, bò…

* Ngành Giao thông vận tải

Hiện tượng lũ quét và sạt lở đất đã phá hủy nhiều cơ sở hạ tầng và đường giao thông gây khó khăn cho việc vận chuyển hàng hóa, sinh hoạt của người dân và giao thông đi lại tại nhiều nơi trên địa bàn vùng. Những trận mưa lớn đã gây ngập lụt tại nhiều địa phương, nhiều tuyến đường giao thông bị sạt lở, gây chia cắt giao thông tại nhiều nơi.

Theo Báo cáo của Bộ Lao động Thương binh và xã hội năm 2014, vùng Trung du và miền núi phía Bắc là vùng có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất cả nước (với tỷ lệ 17,4%). Các địa phương nghèo nhất của vùng chủ yếu là các huyện miền núi có địa hình phức tạp và có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao đồng thời cũng là những nơi có tần xuất xảy ra các hiện tượng cực đoan nhiều nhất. Chính vì vậy, việc khôi phục lại cuộc sống, sinh kế và điều kiện sinh hoạt cho các hộ nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số sau thiên tai rất khó khăn.

Hiện tượng trượt lở đất, đá, lũ, lũ quét xảy ra thường xuyên gây thiệt hại nghiêm trọng về người.

Bảng 2.3. Thiệt hại về người do thiên tai ở một số địa phương vùng Trung du miền núi phía Bắc