Những biến đổi quan trọng của hệ thống văn bản hành chính thời thuộc Pháp trong lịch sử hành chính, lịch sử văn hoá và tiến trình Việt Nam

Sự biến đổi lớn do hệ thống văn bản hành chính thời thuộc Pháp tạo ra có tác động đến lịch sử nền hành chính, lịch sử văn hoá và tiến trình lịch sử dân tộc, có thể thấy được ở các nội dung sau:

- Bằng việc xuất hiện một hệ thống văn bản hành chính của chính quyền theo kiểu cộng hoà lập hiến, hệ thống văn bản hành chính thời thuộc Pháp đã tạo ra một sự thay đổi cơ bản về thể loại, cấu trúc, công dụng, thẩm quyền ban hành của hệ thống văn bản hành chính Việt Nam. Sự thay đổi này mở đầu cho một hình thái mới về sự hình thành và phát triển của lịch sử hệ thống văn bản hành chính Việt Nam thời cận hiện đại - thời kỳ của hệ thống văn bản hành chính theo kiểu cộng hoà lập hiến, bằng ngôn ngữ viết tiếng Việt - chữ quốc ngữ Latinh. Đây là một trong những bộ phận quan trọng của lịch sử hành chính nói chung và lịch sử văn bản hành chính nói riêng.

- Bằng việc xuất hiện một hệ thống văn bản hành chính mới, với thể thức và cấu trúc du nhập từ châu Âu, kết hợp với sự phát triển của chữ quốc ngữ Latinh, hệ thống văn bản hành chính thời thuộc Pháp thực sự tạo ra một chuyển biến tích cực trong việc phát triển kho từ vựng của phong cách ngôn ngữ hành chính, thúc đẩy sự phát triển của ngôn ngữ viết tiếng Việt để chữ quốc ngữ Latinh trở thành thứ ngôn ngữ chính thức được sử dụng trong tất cả các lĩnh vực hoạt động của xã hội Việt Nam. Chính những chuyển biến căn bản về thể loại và ngôn ngữ bắt nguồn từ những chuyển biến trong hệ thống văn bản hành chính thời thuộc Pháp đã góp phần thúc đẩy sự phát triển về hành chính, văn hoá trong tiến trình lịch sử của dân tộc. Song cần nhấn mạnh là: những chuyển biến tích cực này trong tiến trình lịch sử của dân tộc Việt Nam hoàn toàn dựa trên sức sống mãnh liệt của văn hoá Việt Nam, của dân tộc Việt Nam. Yếu tố tích cực này hoàn toàn nằm ngoài mục đích, dự định và sự kiểm soát của chính quyền thực dân.

- Bằng việc xuất hiện một hệ thống văn bản mới, với một cơ cấu chính quyền kiểu mới khác xa với cơ cấu hệ thống chính quyền kiểu phong kiến, hệ thống văn bản hành chính thời thuộc Pháp đã có những thay đổi căn bản về thẩm quyền ban hành, giá trị pháp lý của hệ thống văn bản hành chính Việt Nam. Chính sự thay đổi này đã kéo theo sự thay đổi một cách căn bản về thẩm quyền và phương pháp tổ chức thực hiện trong hoạt động lập pháp, hành pháp và tư pháp tại Việt Nam.

Như vậy, bằng những nội dung cơ bản trên, có thể kết luận: Hệ thống văn bản hành chính thời thuộc Pháp đã góp phần tạo ra những biến đổi lớn trong lịch sử hành chính và lịch sử văn hoá của dân tộc Việt Nam, tạo ra bước phát triển mới, có tính bước ngoặt trong tiến trình lịch sử của dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, những chuyển biến tích cực này nằm ngoài mục đích, yêu cầu và mong muốn của chính quyền thực dân thời thuộc Pháp và càng không thể là sản phẩm của công cuộc “khai phá văn minh” do những nhà thực dân chuyên nghiệp thực hiện. Đây chính là thành quả của sức sống, sức phát triển mà dân tộc Việt Nam đã biết tận dụng những cơ hội thuận lợi để tồn tại và phát triển trong tình cảnh của một dân tộc bị nô dịch và xâm lăng. Những biến đổi có tính căn bản này tạo cho lịch sử văn bản hành chính Việt Nam thực sự chuyển sang một trang mới trong việc hình thành văn bản hành chính thành văn bằng chữ quốc ngữ Latinh và một hệ thống thể loại với cấu trúc văn bản hoàn toàn mới so với những gì đã và đang tồn tại ở Việt Nam.