Phần ba - Tư liệu riêng về một số nhà

Nghiên cứu, phê bình văn học, tôi rất thích tiếp xúc với giới sáng tác.

Người tài, người đẹp bao giờ cũng có sức hấp dẫn đối với tôi.

Người tài, người đẹp, người tốt là những của quý hiếm trên đời, phải

biết nể trọng. Ai không biết nể trọng ba đối tượng ấy tôi cho là kẻ thô bỉ, thiếu

văn hoá.

là giới lý luận phê bình. Có lẽ vì khi tôi bắt đầu gia nhập vào giới nghiên cứu

phê bình văn học (1960) thì nhiều ông tiêu biểu, hay nói đúng hơn, được coi là

chính thống trong giới này, dường như đều không có tín nhiệm gì đối với những

người sáng tác: Vũ Đức Phúc, Nam Mộc, Phan Cự Đệ, Hà Minh Đức, Hà Xuân

Trường, Thành Duy, Thế Toàn, Đông Hoài, Hoàng Xuân Nhị... Lê Đình Ky,

Nguyễn Văn Hạnh có khá hơn, thì đều bị đánh – nghĩa là phi chính thống. Ngay

Hoài Thanh cũng không được ưa. Nguyễn Tuân, Xuân Diệu, Huy Cận, Chế Lan

Viên, Nguyễn Đình Thi đều ghét Hoài Thanh. Đến như Xích Điểu (Trần Minh

Tước) mà cũng nói giọng giễu cợt: “Hoài Thanh thấy Tố Hữu làm bài thơ nào

Nguyên nhân sự chia rẽ giữa phê bình và sáng tác có lẽ bắt nguồn từ ý

kiến của Trường Chinh, cho rằng Đảng lãnh đạo văn nghệ thông qua phê bình.

Vậy là biến phê bình thành cán bộ tuyên huấn rồi còn gì! Và phê bình đóng vai

lãnh đạo, tự đặt mình lên trên sáng tác, cao giọng dạy dỗ sáng tác.

Ngoài ra, hồi ấy, tôi thấy lí luận có nhiều điều chẳng ăn nhập gì với

thực tế của văn học. Nghĩa là hết sức giáo điều. Vì thế tôi chủ trương phải tiếp

xúc trực tiếp với giới sáng tác. Từ kinh nghiệm thực tế của họ mà khái quát lên.

Tất nhiên cũng phải đọc lý luận, nhưng phải từ thực tế mà tiếp nhận lý luận.

Lúc đầu tiếp xúc với nhà văn, tôi chưa có ý thức tích luỹ tư liệu, nên

không ghi chép lại cẩn thận. Ngày nay, chỗ nhớ, chỗ quên, rất tiếc. Về sau thấy

có ích cho việc viết lách của mình, nhất là viết chân dung, tôi bèn ghi lại kín đặc

gần 40 cuốn sổ tay. Những nhà văn tôi không có điều kiện tiếp xúc trực tiếp thì

tôi tìm gặp những người từng có quan hệ với nhà văn ấy để khai thác. Như

trường hợp Hồ Chí Minh hay các nhà văn đã mất như Vũ Trọng Phụng, Nam

Cao...

dung. Khi viết, vì lý do tế nhị, nhiều trường hợp tôi phải dấu tên người này,

người khác. Ngoài ra có những tư liệu quá tục tĩu, không sạch sẽ, tôi không dám

dùng, hay nếu dùng thì cũng phải gột rửa đi.

Bây giờ tôi cứ bày tất cả ra. Tư liệu thì chỉ cần xác thực. Ai lại đi phân

biệt tư liệu thô và tư liệu tinh, tư liệu bẩn và tư liệu sạch!

Chắc có người thắc mắc, những tư liệu ấy thì có ý nghĩa gì? Tôi cho

rằng có ý nghĩa hay không là tuỳ ở người biết sử dụng.

Vâng, tôi cứ bầy ra đây những ghi chép ở dạng thô mộc nhất, không gọt

rũa, tắm rửa gì hết, chỉ sắp xếp lại đôi chút cho mạch lạc mà thôi.

Tôi cứ trình bầy lần lượt từng nhân vật một. Tôi sẽ không nói lại những

điều người khác đã viết ra, như Tô Hoài viết về Nguyễn Tuân, Nguyên Hồng,

Xuân Diệu... trong Cát bụi chân ai?, như Vũ Bằng viết về Nguyễn Tuân, Nam

Cao... trong Bốn mươi năm nói láo, như Trần Dân Tiên viết về Cụ Hồ trong

về Cụ Hồ trong Đêm giữa ban ngày...

Tôi chỉ viết những điều tôi trực tiếp nghe được, biết được- nghĩa là

muốn đây là những tư liệu riêng của tôi.

Đối với mỗi người, tôi viết nhiều hay ít, không phải do thái độ khinh

trọng khác nhau, mà đơn giản chỉ là tôi biết đến đâu thì viết đến đấy. Có người

tôi biết nhiều, có người tôi biết ít. Cũng có trường hợp, tôi biết không ít, nhưng

những điều tôi biết, tôi đã viết cả ra rồi trong một bài chân dung nào đấy, nên

không còn gì để viết thêm nữa. Đấy là lý do họ không có mặt trong hồi ký này,

như trường hợp Nguyễn Minh Châu, Chế Lan Viên, Quang Dũng, Nguyễn

Lương Ngọc.

Phần ba - Tư liệu riêng về một số nhà văn Việt nam hiện đại (xin mời bấm vào tên nhà văn để xem)

Chương VII: Hồ Chí Minh

Chương VIII: Tố Hữu

Chương IX: Xuân Diệu , Xuân Diệu(2),  Xuân Diệu (3)

Chương X: Hoàng Cầm

Chương XI: Hoài Thanh

Phần bốn - Tư liệu riêng về một số nhà văn Việt nam hiện đại (Tiếp theo).

Chương XII: Nguyễn Công Hoan

Chương XIII: Nguyễn Tuân , Nguyễn Tuân (2)

Chương XIV: Nguyên Hồng .

Chương XV: Nam Cao