BÀI 1 TỔng quan về HỆ ĐIỀu hàNH


BÀI 13  BẢO VỆ VÀ AN TOÀN HỆ THỐNG



tải về 1.4 Mb.
trang15/17
Chuyển đổi dữ liệu15.08.2016
Kích1.4 Mb.
#20344
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17

BÀI 13  BẢO VỆ VÀ AN TOÀN HỆ THỐNG

An toàn và bảo vệ hệ thống là chức năng khoông thể thiếu của các hệ điều hành hiện đại. Trong bài học này, chúng ta sẽ làm quen với các khái niệm về tổ chức an toàn hệ thống, cũng như các cơ chế bảo vệ hỗ trợ việc triển khai các chiến lược này.

I. MỤc tiêu bẢo vỆ hỆ thỐng (Protection)

Mục tiêu của việc bảo vệ hệ thống là:

Bảo vệ chống lỗi của tiến trình : khi có nhiều tiến trình cùng hoạt động, lỗi của một tiến trình j phải được ngăn chặn không cho lan truyền trên hệ thống làm ảnh hưởng đến các tiến trình khác. Đặc biệt , qua việc phát hiện các lỗi tiềm ẩn trong các thành phần của hệ thống có thể tăng cường độ tin cậy hệ thống ( reliability) .

Chống sự truy xuất bất hợp lệ : Bảo đảm các bộ phận tiến trình sử dụng tài nguyên theo một cách thức hợp lệ được qui định cho nó trong việc khai thác các tài nguyên này .

Vai trò của bộ phận bảo vệ trong hệ thống là cung cấp một cơ chế để áp dụng các chiến lược quản trị việc sử dụng tài nguyên . Cần phân biệt khái niệm cơ chế và chiến lược:



Cơ chế : xác định làm thế nào để thực hiện việc bảo vệ, có thể có các cơ chế phần mềm hoặc cơ chế phần cứng.

Chiến lược: quyết định việc bảo vệ được áp dụng như thế nào : những đối tượng nào trong hệ thống cần được bảo vệ, và các thao tác thích hợp trên các đối tượng này

Để hệ thống có tính tương thích cao , cần phân tách các cơ chế và chiến lược được sử dụng trong hệ thống. Các chiến lược sử dụng tài nguyên là khác nhau tùy theo ứng dụng, và thường dễ thay đổi . Thông thường các chiến lược được lập trình viên vận dụng vào ứng dụng của mình để chống lỗi truy xuất bất hợp lệ đến các tài nguyên, trong khi đó hệ thống cung cấp các cơ chế giúp người sử dụng có thể thực hiện được chiến lược bảo vệ của mình.

II. MiỀn bẢo vỆ (Domain of Protection )

II.1. Khái niệm

Một hệ thống máy tính được xem như một tập các đối tượng (objects). Một đối tượng có thể là một bộ phận phần cứng ( CPU, bộ nhớ, ổ đĩa...) hay một thực thể phần mềm ( tập tin, chương trình, semaphore...). Mỗi đối tượng có một định danh duy nhất để phân biệt với các đối tượng khác trong hệ thống, và chỉ được truy xuất đến thông qua các thao tác được định nghĩa chặt chẽ và được qui định ngữ nghĩa rõ ràng. Các thao tác có thể thực hiện được trên một đối tượng được xác định cụ thể tùy vào đối tượng.

Để có thể kiểm soát được tình hình sử dụng tài nguyên trong hệ thống, hệ điều hành chỉ cho phép các tiến trình được truy xuất đến các tài nguyên mà nó có quyền sử dụng, hơn nữa tiến trình chỉ được truy xuất đến các tài nguyên cần thiết trong thời điểm hiện tại để nó hoàn thành tác vụ (nguyên lý need-to-know) nhăm hạn chế các lỗi truy xuất mà tiến trình có thể gây ra trong hệ thống.

Mỗi tiến trình trong hệ thống đều hoạt động trong một miền bảo vệ (protection domain) nào đó. Một miền bảo vệ sẽ xác định các tài nguyên ( đối tượng) mà những tiến trình hoạt động trong miền bảo vệ này có thể sử dụng, và các thao tác hợp lệ các tiến trình này có thể thực hiện trên những tài nguyên đó.



Ví dụ :

II.2. Cấu trúc của miền bảo vệ

Các khả năng thao tác trên một đối tượng được gọi là quyền truy xuất (access right). Một miền bảo vệ là một tập các quyền truy xuất, mỗi quyền truy xuất được định nghĩa bởi một bộ hai thứ tự <đối tượng, {quyền thao tác} >.

Các miền bảo vệ khác nhau có thể giao nhau một số quyền truy xuất :



Hình vẽ 5.1 Hệ thống với 3 miền bảo vệ

Mối liên kết giữa một tiến trình và một miền bảo vệ có thể tĩnh hay động :



Liên kết tĩnh : trong suốt thời gian sống của tiến trình, tiến trình chỉ hoạt động trong một miền bảo vệ . Trong trường hợp tiến trình trải qua các giai đoạn xử lý khác nhau, ở mỗi giai đoạn tiến trình có thể thao tác trên những tập tài nguyên khác nhau bằng các thao tác khác nhau. Tuy nhiên, nếu sử dụng liên kết tĩnh, rõ ràng là ngay từ đầu miền bảo vệ đã phải đặc tả tất cả các quyền truy xuất qua các giai đoạn cho tiến trình , điều này có thể khiến cho tiến trình có dư quyền trong một giai đoạn nào đó, và vi phạm nguyên lý need-to-know. Để có thể tôn trọng nguyên lý này, khi đó cần phải có khả năng cập nhật nội dung miền bảo vệ để có thể phản ánh các quyền tối thiểu của tiến trình trong miền bảo vệ tại một thời điểm!

Liên kết động : cơ chế này cho phép tiến trình chuyển từ miền bảo vệ này sang miền bảo vệ khác trong suốt thời gian sống của nó. Để tiếp tục tuân theo nguyên lý need-to-know, thay vì sửa đổi nội dung của miền bảo vệ, có thể tạo ra các miền bảo vệ mới với nội dung thay đổi qua từng giai đoạn xử lý của tiến trình, và chuyển tiến trình sang hoạt động trong miền bảo vệ phù hợp theo từng thời điểm.

Một miền bảo vệ có thể được xây dựng cho:



Một người sử dụng : trong trường hợp này, tập các đối tượng được phép truy xuất phụ thuộc vào định danh của người sử dụng, miền bảo vệ được chuyển khi thay đổi người sử dụng.

Một tiến trình : trong trường hợp này, tập các đối tượng được phép truy xuất phụ thuộc vào định danh của tiến trình, miền bảo vệ được chuyển khi quyền điều khiển được chuyển sang tiến trình khác.

Một thủ tục : trong trường hợp này, tập các đối tượng được phép truy xuất là các biến cục bộ được định nghĩa bên trong thủ tục, miền bảo vệ được chuyển khi thủ tục được gọi.

III. Ma trẬn quyỀn truy xuẤt ( Access matrix)

Một cách trừu tượng, có thể biểu diễn mô hình bảo vệ trên đây như một ma trận quyền truy xuất ( access matrix). Các dòng của ma trận biễu diễn các miền bảo vệ và các cột tương ứng với các đối tượng trong hệ thống. Phần tử acess[i,j] của ma trận xác định các quyền truy xuất mà một tiến trình hoạt động trong miền bảo vệ Di có thể thao tác trên đối tượng Oj.


object

domain

F1

F2

F3

Máy in

D1

đọc

 

đọc

 

D2

 

 

 

in

D3

 

đọc

xử lý

 

D4

đọc

ghi


 

đọc

ghi


 

    Hình 5.2 Ma trận quyền truy xuất

Cơ chế bảo vệ được cung cấp khi ma trận quyền truy xuất được cài đặt ( với đầy đủ các thuộc tính ngữ nghĩa đả mô tả trên lý thuyết), lúc này người sử dụng có thể áp dụng các chiến lược bảo vệ bằng cách đặc tả nội dung các phần tử tương ứng trong ma trận _ xác định các quyền truy xuất ứng với từng miền bảo vệ , và cuối cùng, hệ điều hành sẽ quyết định cho phép tiến trình hoạt động trong miền bảo vệ thích hợp.

Ma trận quyền truy xuất cũng cung cấp một cơ chế thích hợp để định nghĩa và thực hiện một sự kiểm soát nghiêm nhặt cho cả phương thức liên kết tĩnh và động các tiến trình với các miền bảo vệ :

Có thể kiểm soát việc chuyển đổi giữa các miền bảo vệ nếu quan niệm miền bảo vệ cũng là một đối tượng trong hệ thống, và bổ sung các cột mô tả cho nó trong ma trận quyền truy xuất.

Khi đó tiến trình được phép chuyển từ miền bảo vệ Di sang miền bảo vệ Dj nếu phần tử access(i,j) chứa đựng quyền « chuyển  » ( switch).



object

domain

F1

F2

F3

Máy in

D1

D2

D3

D4

D1

đọc

 

đọc

 

 

chuyển

 

 

D2

 

 

 

in

 

 

chuyển

chuyển

D3

 

đọc

xử lý

 

 

 

 

 

D4

đọc

ghi


 

đọc

ghi


 

chuyển

 

 

 

Hình 5.3 Ma trận quyền truy xuất với domain là một đối tượng

Có thể kiểm soát việc sửa đổi nội dung ma trận (thay đổi các quyền truy xuất trong một miền bảo vệ) nếu quan niệm bản thân ma trận cũng là một đối tượng.

Các thao tác sửa đổi nội dung ma trận được phép thực hiện bao gồm : sao chép quyền ( copy), chuyển quyền ( transfer), quyền sở hữu (owner), và quyền kiểm soát (control)



Copy: nếu một quyền truy xuất R trong access[i,j] được đánh dấu là R* thì có thể sao chép nó sang một phần tử access[k,j] khác ( mở rộng quyền truy xuất R trên cùng đối tượng Oj nhưng trong miền bảo vệ Dk ).

Transfer : nếu một quyền truy xuất R trong access[i,j] được đánh dấu là R+ thì có thể chuyển nó sang một phần tử access[k,j] khác ( chuyển quyền truy xuất R+ trên đối tượng Oj sang miền bảo vệ Dk ).

Owner : nếu access[i,j] chứa quyền truy xuất owner thì tiến trình hoạt động trong miền bảo vệ Di có thể thêm hoặc xóa các quyền truy xuất trong bất kỳ phần tử nào trên cột j (có quyền thêm hay bớt các quyền truy xuất trên đối tượng Oj trong những miền bảo vệ khác).

Control : nếu access[i,j] chứa quyền truy xuất control thì tiến trình hoạt động trong miền bảo vệ Di có thể xóa bất kỳ quyền truy xuất nào trong các phần tử trên dòng j (có quyền bỏ bớt các quyền truy xuất trong miền bảo vệ Dj).

object

domain

F1

 F2

F3

D1

xử lý

 

ghi+

D2

xử lý

đọc*

xử lý

D3

xử lý

 

 

(a)

object

domain

F1

 F2

F3

D1

xử lý

 

 

D2

xử lý

đọc*

xử lý

D3

xử lý

đọc

ghi+

(b)

Hình 5.4 Ma trận quyền truy xuất với quyền copy , transfer (a) trước, (b) sau cập nhật

object

domain

F1

 F2

F3

D1

owner

xử lý


 

ghi

D2

 

đọc*

owner


đọc*

owner


ghi*

D3

xử lý

 

 

(a)

object

domain

F1

 F2

F3

D1

owner

xử lý


 

 

D2

 

owner

đọc*


ghi*

đọc*

owner


ghi*

D3

 

ghi

 

(b)

Hình 5.5 Ma trận quyền truy xuất với quyền owner (a) trước, (b) sau cập nhật

object

domain

F1

F2

F3

Máy in

D1

D2

D3

D4

D1

đọc

 

đọc

 

 

chuyển

 

 

D2

 

 

 

in

 

 

chuyển

control chuyển

D3

 

đọc

xử lý

 

 

 

 

 

D4

ghi

 

ghi

 

chuyển

 

 

 

Hình 5.6 Ma trận quyền truy xuất đã sửa đổi nội dung so với H5.3 nhờ quyền control

IV. Cài đẶt ma trẬn quyỀn truy xuẤt

IV.1. Bảng toàn cục

Cách đơn giản nhất để cài đặt ma trận truy xuất là sử dụng một bảng bao gồm các bộ ba thứ tự < miền bảo vệ, đối tượng, các quyền truy xuất >. Mỗi khi thực hiện thao tác M trên đối tượng Oj trong miền bảo vệ Di, cần tìm trong bảng toàn cục một bộ ba < Di, Oj, Rk > mà M  Rk. Nếu tìm thấy, thao tác M được phép thi hành, nếu không, xảy ra lỗi truy xuất.

IV.2. Danh sách quyền truy xuất ( Access control list _ ACL)

Có thể cài đặt mỗi cột trong ma trận quyền truy xuất như một danh sách quyền truy xuất đối với một đối tượng. Mỗi đối tượng trong hệ thống sẽ có một danh sách bao gồm các phần tử là các bộ hai thứ tự , danh sách này sẽ xác định các quyền truy xuất được qui định trong từng miền bảo vệ có thể tác động trên đối tượng. Mỗi khi thực hiện thao tác M trên đối tượng Oj trong miền bảo vệ Di, cần tìm trong danh sách quyền truy xuất của đối tượng Oj một bộ hai < Di,Rk > mà M  Rk. Nếu tìm thấy, thao tác M được phép thi hành, nếu không, xảy ra lỗi truy xuất.

Ví dụ : Một miền bảo vệ trong hệ thống UNIX được xác định tương ứng với một người sử dụng (uid) trong một nhóm (gid) nào đó. Giả sử có 4 người dùng : A,B,C,D thuộc các nhóm tương ứng là system, staff, student, student. Khi đó các tập tin trong hệ thống có thể có các ACL như sau :

File0 : ( A,*,RWX)

File1 : ( A,system,RWX)

File2 : ( A,*,RW-),(B,staff,R--),(D,*,RW-)

File3 : ( *,student,R--)

File4 : (C,*,---),(*,student,R--)

Thực tế, hệ thống tập tin trong UNIX được bảo vệ bằng cách mỗi tập tin được gán tương ứng 9 bit bảo vệ , từng 3 bit sẽ mô tả quyềntruy xuất R(đọc), W(ghi) hay X(xử lý) của các tiến trình trên tập tin này theo thứ tự : tiến trình sỡ hữu các tiến trình cùng nhóm với tiến trình sỡ hữu, các tiến trình khác. Đây là một dạng ACL nhưng được nén thành 9 bit.

IV.3. Danh sách tiềm năng của miền bảo vệ (Capability list – C_List)

Mỗi dòng trong ma trận quyền truy xuất tương ứng với một miền bảo vệ sẽ được tổ chức thành một danh sách tiềm năng (capabilities list) :



Một danh sách tiềm năng của một miền bảo vệ là một danh sách các đối tượng và các thao tác được quyền thực hiện trên đối tượng khi tiến trình hoạt động trong miền bảo vệ này.

Một phần tử của C-List được gọi là một tiềm năng (capability) là một hình thức biễu diển được định nghĩa một cách có cấu trúc cho một đối tượng trong hệ thống và các quyền truy xuất hợp lệ trên đối tượng này.

kiểu đối tượng

quyền truy xuất

con trỏ đến đối tượng

Каталог: 2014
2014 -> -
2014 -> Năng suất lao động trong nông nghiệp: Vấn đề và giải pháp Giới thiệu
2014 -> QUẢn lý nuôi trồng thủy sản dựa vào cộng đỒNG
2014 -> CÔng ty cổ phần autiva (autiva. Jsc)
2014 -> CÙng với mẹ maria chúng ta về BÊn thánh thể with mary, we come before the eucharist cấp II thiếU – camp leader level II search
2014 -> Part d. Writing 0 points)
2014 -> CỘng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam độc lập – Tự do – Hạnh phúc
2014 -> Mẫu số 01. Đơn xin giao đất/cho thuê đất/cho phép chuyển mục đích sử dụng đất
2014 -> Biểu số: 22a/btp/cn-tn
2014 -> Ủy ban nhân dân cộng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam thành phố HỒ chí minh độc lập Tự do Hạnh phúc

tải về 1.4 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17




Cơ sở dữ liệu được bảo vệ bởi bản quyền ©hocday.com 2024
được sử dụng cho việc quản lý

    Quê hương