Ban Công tác về việc Việt Nam gia nhập wto

104. Đại diện của Việt Nam cho biết trong giai đoạn kinh tế kế hoạch tập trung ở Việt

Nam, các cơ quan Chính phủ kiểm soát tất cả các doanh nghiệp Nhà nước hoạt động

trong từng ngành. Hiện nay, các cơ quan Chính phủ không còn quyền kiểm soát đó nữa

nhưng vẫn chịu trách nhiệm về chính sách phát triển ngành ("quản lý chuyên ngành").

105. Luật Cạnh tranh đã được thông qua ngày 3/12/2004. Luật này có hiệu lực thi hành

từ ngày 1/7/2005. Luật Cạnh tranh được áp dụng đối với tất cả các doanh nghiệp dù là

doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp do nhà nước kiểm soát,

doanh nghiệp được cổ phần hoá hay doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, và áp dụng

cho cả các hiệp hội ngành nghề (Điều 2). Luật Cạnh tranh công nhận quyền tự do cạnh

tranh của doanh nghiệp và bảo vệ quyền cạnh tranh trong kinh doanh. Luật Cạnh tranh

cấm các hành vi hạn chế cạnh tranh và cạnh tranh không lành mạnh. Luật cũng ngăn cấm

các cơ quan quản lý nhà nước thực hiện một số hành vi nhất định, như buộc các doanh

nghiệp, tổ chức hay cá nhân mua hoặc bán hàng hoá hoặc cung ứng dịch vụ với các

doanh nghiệp được cơ quan này chỉ định (trừ các lĩnh vực độc quyền nhà nước hoặc

trong các trường hợp khẩn cấp); phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp; ép buộc các

doanh nghiệp hoặc các hiệp hội ngành nghề phải liên kết với nhau để loại trừ, hạn chế

hoặc cản trở các doanh nghiệp khác cạnh tranh trên thị trường; và thực hiện các hành vi

khác cản trở các hoạt động kinh doanh hợp pháp của doanh nghiệp.

106. Các hành vi hạn chế cạnh tranh bị cấm trong luật bao gồm các thỏa thuận hạn chế

cạnh tranh, lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, lạm dụng vị trí độc quyền và tập trung

49

kinh tế (Điều 8). Các thoả thuận hạn chế cạnh tranh bao gồm các thoả thuận ấn định giá

trường tiêu thụ, nguồn cung cấp hàng hoá hay dịch vụ; thoả thuận hạn chế hoặc kiểm

soát số lượng, khối lượng sản xuất, mua, bán hàng hoá hoặc dịch vụ; thoả thuận hạn chế

phát triển kỹ thuật, công nghệ hay hạn chế đầu tư; thoả thuận áp đặt các điều kiện mua

hoặc bán hàng hoá hoặc dịch vụ đối với các doanh nghiệp khác hoặc ép buộc các doanh

nghiệp khác chấp nhận các nghĩa vụ không có liên quan trực tiếp đến đối tượng của hợp

đồng; thoả thuận ngăn cản, kìm hãm hoặc không cho các doanh nghiệp khác tham gia thị

trường hoặc phát triển kinh doanh; thoả thuận nhằm loại bỏ khỏi thị trường các doanh

nghiệp không phải là các bên của thoả thuận; và thông đồng để một hoặc các bên của

thoả thuận thắng thầu trong việc cung cấp hàng hoá, cung ứng dịch vụ. Ba loại thoả

thuận hạn chế cạnh tranh cuối cùng nêu trên là các thoả thuận hạn chế cạnh tranh bị cấm

tuyệt đối. Các loại khác bị cấm nếu thị phần kết hợp trên thị trường liên quan của các bên

tham gia thoả thuận chiếm trên 30%, trừ trường hợp quy định tại điều 10. Hành vi lạm

dụng vị trí thống trị được quy định tại Điều 13 của Luật này và hành vi lạm dụng vị trí

độc quyền được quy định tại Điều 14. Tập trung kinh tế (sát nhập, hợp nhất, mua lại, liên

doanh và các hành vi tập trung kinh tế khác) bị cấm theo Điều 18 nếu thị phần kết hợp

của các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế chiếm trên 50% thị trường liên quan. Có

3 trường hợp ngoại lệ: (i) sau khi thực hiện các doanh nghiệp vẫn thuộc loại doanh

nghiệp nhỏ và vừa theo quy định của Luật (Điều 18); (ii) một hoặc nhiều bên tham gia

tập trung kinh tế đang trong nguy cơ bị giải thể hoặc phá sản; hoặc (iii) tập trung kinh tế

đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội, kỹ thuật và công nghệ, hoặc có tác dụng mở

rộng xuất khẩu như quy định tại Điều 19. Các dự án tập trung kinh tế phải được thông

báo trước khi thực hiện nếu thị phần kết hợp của các bên tham gia chiếm từ 30% tới 50%

thị trường có liên quan, trừ trường hợp sau khi thực hiện, các doanh nghiệp vẫn có quy

mô nhỏ hoặc vừa. Các thủ tục thông báo được quy định trong các điều từ Điều 21 tới

Điều 38 của Luật Cạnh tranh.

107. Các hành vi cạnh tranh không lành mạnh được quy định tại Chương III của Luật

Cạnh tranh bao gồm việc cung cấp chỉ dẫn gây nhầm lẫn; xâm phạm bí mật kinh doanh;

ép buộc trong kinh doanh; gièm pha doanh nghiệp khác; gây rối hoạt động kinh doanh

của doanh nghiệp khác; quảng cáo hoặc khuyến mại nhằm cạnh tranh không lành mạnh;

phân biệt đối xử trong hiệp hội; bán hàng đa cấp bất chính (mô hình kim tự tháp); và các

hành vi cạnh tranh không lành mạnh khác theo tiêu chí xác định tại Khoản 4, Điều 3 của

Luật Cạnh tranh và theo quy định của Chính phủ.

50

108. Luật Cạnh tranh quy định về các trình tự, thủ tục điều tra, về phiên điều trần, về

chức, cá nhân có thể khiếu nại các hành vi vi phạm quy định về cạnh tranh với Cơ quan

quản lý cạnh tranh (Điều 58 khoản 1). Cơ quan quản lý cạnh tranh có trách nhiệm điều

tra sơ bộ nhằm xác định dấu hiệu vi phạm (Điều 59 và 86). Trong trường hợp có dấu

hiệu vi phạm thì việc điều tra chính thức được tiến hành (Điều 87). Cơ quan quản lý cạnh

tranh cũng có thể tự mình tiến hành điều tra nếu phát hiện có dấu hiệu vi phạm. Sau khi

kết thúc điều tra, báo cáo kết quả điều tra được chuyển đến Hội đồng cạnh tranh (Điều

93), Hội đồng cạnh tranh sẽ thành lập Hội đồng xử lý vụ việc cạnh tranh. Hội đồng xử lý

vụ việc cạnh tranh sẽ ra quyết định hoặc sẽ mở phiên điều trần, hoặc sẽ trả lại hồ sơ cho

Cơ quan quản lý cạnh tranh để điều tra bổ sung, hoặc đình chỉ giải quyết vụ việc cạnh

tranh (Điều 99 và 100). Phiên điều trần sẽ được tổ chức công khai. Hội đồng xử lý vụ

việc cạnh tranh ra quyết định bằng cách bỏ phiếu kín và quyết định theo đa số (Điều

104). Quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh sẽ có hiệu lực pháp luật sau 30 ngày kể từ

ngày ký nếu trong thời hạn đó không bị khiếu nại theo quy định tại Điều 107 (Điều 106).

Quyết định của Hội đồng xử lý vụ việc cạnh tranh có thể được khiếu nại lên Hội đồng

Cạnh tranh và quyết định của Cơ quan Quản lý Cạnh tranh được khiếu nại tới Bộ

Thương mại (Điều 107). Nếu các bên không nhất trí với quyết định giải quyết khiếu nại

về quyết định của Hội đồng Cạnh tranh hay Bộ Thương mại, các bên liên quan có thể

khởi kiện vụ án hành chính đối với một phần hay toàn bộ nội dung của quyết định giải

quyết khiếu nại ra tại Toà án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có thẩm

quyền (Điều 115). Việc thực thi quyết định được thực hiện bởi cơ quan thi hành án dân

sự cấp tỉnh của tỉnh hoặc thành phố trực thuộc trung ương nơi bên phải thực hiện quyết

định cư trú hoặc đặt trụ sở chính.

109. Để trả lời một câu hỏi cụ thể, đại diện của Việt Nam cho biết thêm là luật này không

có điều khoản nào quy định cho doanh nghiệp Nhà nước hoặc doanh nghiệp do nhà nước

kiểm soát được hưởng đặc quyền cạnh tranh theo luật so với các doanh nghiệp khác. Có

thể tham khảo bản tiếng Anh của luật này tại trang web của Bộ Thương mại

(http://www.mot.gov.vn/en/Files/1727D5D2C1F.PDF).

KHUÔN KHỔ BAN HÀNH VÀ THỰC THI CHÍNH SÁCH

110. Đại diện của Việt Nam cho biết, theo Hiến pháp 1992 (được sửa đổi năm 2001),

Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực Nhà nước cao

nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Quốc hội là cơ quan có quyền lập

51

pháp. Quốc hội quyết định những chính sách về đối nội và đối ngoại, các nhiệm vụ kinh

tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước, về quan hệ xã hội và hoạt động của công

dân. Quốc hội cũng thực hiện quyền giám sát tối cao đối với toàn bộ hoạt động của Nhà

nước. Bên cạnh đó, Quốc hội có quyền bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch nước, Phó

Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, các Phó Chủ tịch Quốc hội và các ủy viên Uỷ ban

thường vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Toà án nhân dân tối cao, Viện

trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng Chính phủ về

việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng, Bộ trưởng và các thành viên khác

của Chính phủ.

111. Uỷ ban thường vụ Quốc hội là cơ quan thường trực của Quốc hội; có quyền tổ chức

việc chuẩn bị, triệu tập và chủ trì các kỳ họp Quốc hội. Uỷ ban thường vụ Quốc hội giải

thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh; ban hành pháp lệnh và nghị quyết. Uỷ ban thường vụ

Quốc hội có quyền giám sát việc thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp

lệnh, nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội; đình chỉ việc thi hành các văn bản của

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối

cao trái với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội; bãi bỏ các nghị quyết sai trái của

Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

112. Chủ tịch nước là người đứng đầu Nhà nước, thay mặt nước Cộng hoà xã hội chủ

nghĩa Việt Nam về đối nội và đối ngoại. Chủ tịch nước do Quốc hội bầu trong số đại

biểu Quốc hội; chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước Quốc hội. Chủ tịch nước có

các quyền, trong đó có công bố luật, pháp lệnh sau khi được thông qua ; bổ nhiệm, miễn

nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng, Bộ trưởng và các thành viên khác của Chính phủ. Chủ

tịch nước đàm phán, ký kết điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ

nghĩa Việt Nam với người đứng đầu Nhà nước khác; trình Quốc hội phê chuẩn điều ước

quốc tế đã trực tiếp ký; quyết định phê chuẩn hoặc gia nhập điều ước quốc tế, trừ trường

hợp cần trình Quốc hội quyết định.

113. Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội, cơ quan hành chính Nhà nước cao

nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Chính phủ thống nhất quản lý công

tác đối ngoại; đàm phán, ký kết điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước Cộng hoà xã hội

chủ nghĩa Việt Nam, trừ trường hợp Chủ tịch nước quyết định đàm phán và ký kết điều

ước quốc tế nhân danh nhà nước với người đứng đầu nhà nước khác ; đàm phán, ký, phê

duyệt, gia nhập điều ước quốc tế nhân danh Chính phủ; chỉ đạo việc thực hiện các điều

52

ước quốc tế mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam ký kết hoặc gia nhập; bảo vệ lợi ích

đồng nhân dân bầu ra Uỷ ban nhân dân. Uỷ ban nhân dân là cơ quan chấp hành của Hội

đồng nhân dân và chịu trách nhiệm quản lý Nhà nước ở địa phương. Uỷ ban nhân dân

chịu trách nhiệm thi hành Hiến pháp, luật và các văn bản pháp luật của cơ quan Nhà

nước cấp trên và Nghị quyết của Hội đồng nhân dân. Trong phạm vi quyền hạn của

mình, Uỷ ban nhân dân ban hành quyết định, chỉ thị và kiểm tra việc thi hành các văn

bản đó.

114. Căn cứ vào Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Uỷ

quyết định, chỉ thị và kiểm tra việc thi hành các văn bản đó. Thủ tướng Chính phủ đình

chỉ việc thi hành hoặc bãi bỏ những quyết định, chỉ thị, thông tư của Bộ trưởng, các

thành viên khác của Chính phủ, quyết định, chỉ thị của Uỷ ban nhân dân và Chủ tịch Uỷ

ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trái với Hiến pháp, luật và các văn

bản của các cơ quan Nhà nước cấp trên; đình chỉ việc thi hành những nghị quyết của Hội

đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trái với Hiến pháp, luật và các văn

bản của các cơ quan Nhà nước cấp trên, đồng thời đề nghị Uỷ ban thường vụ Quốc hội

bãi bỏ.

115. Đại diện của Việt Nam khẳng định Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền ban hành

đổi năm 2002), hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của nước Cộng hoà xã hội chủ

nghĩa Việt Nam bao gồm (i) văn bản do Quốc hội ban hành bao gồm Hiến pháp, luật,

nghị quyết; (ii) văn bản do Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành bao gồm pháp lệnh,

nghị quyết; (iii) lệnh, quyết định của Chủ tịch nước; (iv) nghị quyết, nghị định của Chính

phủ; (v) quyết định, chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ; (vi) quyết định, chỉ thị, thông tư

của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ; (vii) nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán

Tòa án nhân dân tối cao; quyết định, chỉ thị, thông tư của Chánh án Tòa án nhân dân tối

cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao; (viii) nghị quyết, thông tư liên tịch

giữa các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, giữa cơ quan nhà nước có thẩm quyền với tổ

chức chính trị - xã hội; (ix) nghị quyết của Hội đồng nhân dân và (x) quyết định, chỉ thị

của Uỷ ban nhân dân. Hiến pháp có giá trị pháp lý cao nhất và tất cả các văn bản quy

phạm pháp luật khác phải phù hợp Hiến pháp. Văn bản quy phạm pháp luật do cơ quan

nhà nước cấp dưới ban hành phải phù hợp với văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan

53

nhà nước cấp trên. Các văn bản quy phạm pháp luật trái với Hiến pháp và các văn bản

chỉ bởi các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Trong trường hợp có sự mâu thuẫn giữa

các quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật có giá trị pháp lý tương đương do

cùng cơ quan ban hành thì những quy định được ban hành sau sẽ có hiệu lực. Đáp lại gợi

ý là Việt Nam nên ban hành các luật có thể tự thi hành ngay mà không cần có hướng dẫn,

đại diện của Việt Nam nhấn mạnh rằng Việt Nam đang nỗ lực hết sức trong việc ban

hành những quy định và hướng dẫn cần thiết cho việc áp dụng các đạo luật ngay sau khi

được ban hành.

116. Đáp lại khuyến nghị của một số Thành viên về việc tăng cường cơ hội tham vấn lấy

ý kiến trước khi thông qua luật và đẩy nhanh quá trình ban hành các văn bản hướng dẫn

luật, đại diện của Việt Nam cho rằng Việt Nam đã có tiến bộ đáng kể trong việc đẩy

nhanh thủ tục ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Về việc lấy các ý kiến của nhân dân

trong quá trình soạn thảo các văn bản pháp luật, Luật sửa đổi và bổ sung một số điều của

Luật Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định rằng các tổ chức xã hội, tổ chức

kinh tế, cơ quan Nhà nước và các cá nhân có quyền đóng góp ý kiến xây dựng các văn

bản pháp luật. Trong quá trình xây dựng các văn bản pháp luật, các cơ quan tổ chức liên

quan tạo điều kiện cho các cơ quan, tổ chức khác và các cá nhân tham gia đóng góp ý

kiến, và tổ chức việc lấy ý kiến từ những đối tượng chịu tác động trực tiếp bởi các văn

bản đó trong phạm vi và hình thức thích hợp. Các ý kiến tham gia về dự án hoặc dự thảo

một văn bản pháp luật sẽ được nghiên cứu để tiếp thu chỉnh lý dự án, dự thảo văn bản.

117. Trả lời câu hỏi của một Thành viên về pháp luật điều chỉnh quyền đầu tư vào các

lĩnh vực cụ thể, đại diện của Việt Nam khẳng định rằng bất kỳ việc sửa đổi hoặc huỷ bỏ

nội dung nào trong danh mục lĩnh vực đầu tư có điều kiện hoặc danh mục lĩnh vực cấm

đầu tư được nêu trong các Bảng 1 và 2 của Báo cáo này (cũng được ban hành kèm theo

Nghị định số 59/2006/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12 tháng 6 năm 2006) sẽ phù hợp với

các nghĩa vụ của Việt Nam sau khi gia nhập WTO, bao gồm cả các nghĩa vụ về minh

bạch hoá. Về vấn đề này, Bộ Kế hoạch Đầu tư hoặc các bộ ngành sẽ phối hợp với các cơ

quan liên quan trình các đề xuất sửa đổi lên Chính phủ hoặc trong trường hợp các hoạt

động đầu tư quy định bởi các luật khác (ví dụ Luật Tổ chức tín dụng, Luật về Kinh

doanh Bảo hiểm, vv…) sẽ đệ trình lên cơ quan có thẩm quyền để xem xét. Đại diện của

Việt Nam cũng khẳng định thêm rằng các ý kiến đóng góp nhận được trong quá trình

54

soạn thảo và các sửa đổi của đề xuất sẽ được công khai phù hợp với Luật Ban hành văn

118. Được hỏi về khả năng áp dụng trực tiếp các điều ước quốc tế, đại diện của Việt

Nam cho biết ngày 14/6/2005 Quốc hội đã thông qua Luật số 41/2005/QH về Ký kết, gia

nhập và thực hiện điều ước quốc tế (Luật về Điều ước quốc tế). Luật đã có hiệu lực từ

ngày 1/1/2006. Luật này quy định về việc ký kết, gia nhập, bảo lưu, lưu chiểu, lưu trữ,

sao lục, công bố, đăng ký, thực hiện, giải thích, sửa đổi, bổ sung, gia hạn, chấm dứt hiệu

lực, từ bỏ, rút khỏi, tạm đình chỉ thực hiện điều ước quốc tế được ký kết hoặc gia nhập

nhân danh Nhà nước hoặc nhân danh Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt

Nam. Chủ tịch nước và Chính phủ quyết định đàm phán và ký kết các điều ước quốc tế

(Điều 11). Quốc hội, Chủ tịch nước và Chính phủ quyết định việc gia nhập các điều ước

quốc tế đa phương (Điều 50). Quốc hội và Chủ tịch nước có thẩm quyền phê chuẩn các

điều ước quốc tế và Chính phủ có thẩm quyền phê duyệt các điều ước quốc tế. (Điều 31,

32, 43 và 44). Điều 69 của Luật quy định việc đăng các điều ước quốc tế trên Công báo

và "Niên giám điều ước quốc tế". Đại diện của Việt Nam khẳng định rằng việc gia nhập

WTO yêu cầu phải có phê chuẩn Nghị định thư gia nhập WTO của Việt Nam. Quốc hội

và Uỷ ban thường vụ Quốc hội có thẩm quyền giám sát việc thực hiện các điều ước quốc

tế tại Việt Nam.

119. Đại diện của Việt Nam bổ sung rằng theo Luật về Điều ước quốc tế, điều ước quốc

tế có hiệu lực đối với nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt

Nam theo thể thức và thời hạn được quy định trong điều ước quốc tế đó hoặc theo thỏa

thuận giữa Việt Nam và bên/các bên ký kết nước ngoài. Đối với Việt Nam, căn cứ vào sự

cần thiết, nội dung và tính chất của điều ước, Quốc hội, Chủ tịch nước và Chính phủ,

trong quá trình xem xét, quyết định chấp nhận sự ràng buộc của điều ước quốc tế, sẽ

đồng thời quyết định việc áp dụng trực tiếp toàn bộ hoặc một phần điều ước quốc tế đối

với các cơ quan tổ chức và cá nhân trong trường hợp quy định của điều ước đã đủ rõ, chi

tiết để thực hiện; hoặc sẽ ra quyết định hoặc kiến nghị sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ hoặc ban

hành các văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện điều ước quốc tế đó. Trong trường

hợp văn bản quy phạm pháp luật và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên có quy

định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng các quy định của điều ước quốc tế. Đồng

thời, việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật không làm cản trở việc thực hiện các

điều ước quốc tế mà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên về cùng

một vấn đề. Khi phê chuẩn Nghị định thư gia nhập, Quốc hội sẽ xem xét quyết định về

55

việc có hay không quy định khác nhau về cùng một vấn đề giữa Nghị định thư và các

Quốc hội sẽ quyết định một cách chính xác về cách thức các cam kết của điều ước liên

quan sẽ được ưu tiên áp dụng, cụ thể là thông qua việc áp dụng trực tiếp các toàn bộ

(hoặc từng phần) điều ước quốc tế đó hoặc sửa đổi các văn bản liên quan trong nước.

Ban Công tác ghi nhận các cam kết này.

120. Tổ chức và hoạt động của hệ thống toà án Việt Nam được quy định tại Luật số

33/2002/QH10 ngày 2/4/2002 về Tổ chức Toà án nhân dân. Theo Luật này, hệ thống toà án

bao gồm Toà án nhân dân tối cao, tòa án nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;

tòa án nhân dân các huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh; các tòa án quân sự; các tòa án

khác do luật định, (trong trường hợp đặc biệt, Quốc hội có thể quyết định thành lập Tòa án

đặc biệt). Tòa án nhân dân tối cao có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây: (i) Hướng dẫn

các Tòa án áp dụng thống nhất pháp luật, tổng kết kinh nghiệm xét xử của các Tòa án; (ii)

Giám sát việc xét xử của các Tòa án các cấp; giám sát việc xét xử của Tòa án đặc biệt và các

Tòa án khác, trừ trường hợp có quy định khác khi thành lập các Tòa án đó; (iii) Trình Quốc

hội dự án luật và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự án pháp lệnh theo quy định của pháp

luật. Tòa án xét xử công khai, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Bản án, quyết định

của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật phải được các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ

chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế, đơn vị

vũ trang nhân dân và mọi người tôn trọng.

121. Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2004 quy định về các thủ tục giải quyết các tranh chấp

về kinh tế và thương mại. Bộ luật Tố tụng dân sự quy định những nguyên tắc cơ bản

trong tố tụng dân sự như trình tự, thủ tục khởi kiện tại Toà án để giải quyết các vụ án liên

quan đến các tranh chấp hay yêu cầu về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh,

thương mại, lao động (sau đây gọi chung là vụ án dân sự hoặc việc dân sự). Theo Bộ luật

này, thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Toà án giải quyết vụ án dân sự là hai năm, kể từ ngày

quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức, lợi ích công cộng, lợi ích của

Nhà nước bị xâm phạm; thời hiệu yêu cầu để Toà án giải quyết việc dân sự là một năm,

kể từ ngày phát sinh quyền yêu cầu. Bản án, quyết định của Toà án cấp sơ thẩm có hiệu

lực pháp lý nếu không bị kháng cáo trong thời hạn được kháng cáo. Theo Bộ luật tố tụng

dân sự và Pháp lệnh thi hành án dân sự số 13/2004/PL-UBTVQH11 ngày 14 tháng 1

năm 2004, bản án hoặc quyết định có hiệu lực của Toà án phải được tôn trọng và thực

hiện bởi các tổ chức và cá nhân. Bên được thi hành án có quyền yêu cầu cơ quan thi hành

56

án ban hành quyết định thi hành bản án nếu bên phải thi hành án (bên thua kiện) không

với người phải thi hành án như khấu trừ tài khoản, thu nhập và tịch thu tài sản. Bên cạnh

đó, theo Bộ luật hình sự, người không thi hành bản án, quyết định dân sự của Toà án có

thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với hình phạt cải tạo không giam giữ 3 năm hoặc

phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.

122. Theo Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2004, trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày Tòa án

tuyên án hoặc trong trường hợp các bên có liên quan vắng mặt tại phiên xét xử thì trong

thời hạn 15 ngày kể từ ngày bản sao bản án được trao cho các bên này hoặc từ ngày niêm

yết bản án đó, các bên đương sự có quyền kháng cáo bản án hoặc quyết định của Tòa án

cấp sơ thẩm để yêu cầu Toà án cấp trên xét xử phúc thẩm. Bản án hoặc quyết định của

Tòa án cấp phúc thẩm sẽ có hiệu lực thi hành ngay. Lưu ý đến thông lệ quốc tế đối với

thời hạn kháng cáo thường là 30-45 ngày, một Thành viên đặt câu hỏi liệu Việt Nam có

xem xét kéo dài thời hạn kháng cáo 15 ngày theo pháp luật Việt Nam hay không. Đáp

lại, đại diện của Việt Nam cho rằng thời hạn 15 ngày là thích hợp để các bên có liên quan

bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình và đẩy nhanh các thủ tục giải quyết tranh chấp dân

sự. Chính phủ Việt Nam không có kế hoạch thay đổi quy định này.

123. Trả lời câu hỏi về cách thức Việt Nam đảm bảo việc công ty tư nhân trong các tranh

chấp kinh tế với công ty nhà nước hoặc công ty thuộc nhà nước kiểm soát được hưởng

việc xét xử vô tư, đại diện của Việt Nam nêu rằng có một loạt các cơ chế nhằm đảm bảo

việc xét xử vô tư trong các tranh chấp kinh tế. Ví dụ, Điều 8 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm

2004 quy định các nguyên tắc bình đẳng về quyền và nghĩa vụ trong các thủ tục tố tụng

dân sự của tất cả các cơ quan và tổ chức, không phân biệt hình thức tổ chức hay hình

thức sở hữu; Điều 12 của Bộ luật Tố tụng dân sự và Điều 4 của Pháp lệnh Thẩm phán và

hội thẩm nhân dân quy định nguyên tắc độc lập xét xử của toà án. Theo Điều 16 của Bộ

luật Tố tụng dân sự, thẩm phán và hội thẩm nhân dân không được tham gia xét xử nếu họ

có thể có không vô tư trong việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của mình. Điều 46 và

47 quy định rõ ràng các trường hợp thẩm phán và hội thẩm nhân dân phải từ chối xét xử

hoặc phải bị thay đổi để đảm bảo việc xét xử vô tư. Đồng thời, các bên được quyền yêu

cầu thay đổi thẩm phán hay hội thẩm nhân dân nếu họ chứng minh được rằng những

người này có thể không vô tư (Điều 58).

124. Các quy định pháp luật hiện hành của Việt Nam liên quan đến quyền khiếu nại được

quy định chủ yếu trong Luật Khiếu nại, tố cáo và các văn bản sửa đổi của Luật này (văn

57

bản sửa đổi lần cuối là Luật Sửa đổi và bổ sung một số điều của Luật Khiếu nại, tố cáo

vụ án hành chính và các văn bản sửa đổi Pháp lệnh này (văn bản sửa đổi lần cuối là Pháp

lệnh Sửa đổi và bổ sung một số điều của Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành

chính số 29/2006/PL-UBTVQH ngày 5 tháng 4 năm 2006). Theo Luật Khiếu nại, tố cáo,

cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền khiếu nại các quyết định hành chính hoặc hành vi

hành chính của cơ quan hành chính Nhà nước hay người có thẩm quyền của cơ quan này

nếu họ cho rằng các quyết định hoặc hành vi đó là bất hợp pháp, hoặc xâm hại tới quyền

và lợi ích hợp pháp của họ. Các khiếu nại được giải quyết thông qua các thủ tục hành

chính hoặc tại toà án nếu người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu

nại hành chính. Toà án hành chính là một cơ quan xét xử trong hệ thống toà án nhân dân

và độc lập với cơ quan hành pháp. Đại diện của Việt Nam khẳng định rằng tất cả các

quyết định hành chính về các vấn đề liên quan đến WTO đều có thể bị khởi kiện ra toà

án hành chính.

125. Một Thành viên lưu ý rằng hầu hết các Thành viên WTO đều cho phép sử dụng hết

con đường khiếu nại quyết định hành chính theo thủ tục hành chính trước khi khởi kiện

ra tòa án theo thủ tục tư pháp và việc tham gia vào một thủ tục không loại bỏ quyền được

sử dụng thủ tục khác. Thành viên này kiến nghị Việt Nam cân nhắc những ưu điểm của

việc cho phép sử dụng cả hai thủ tục khiếu nại và khiếu kiện nói trên trong bối cảnh Việt

Nam gia nhập WTO. Đáp lại, đại diện của Việt Nam khẳng định rằng Luật Khiếu nại, tố

cáo và Pháp lệnh về Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính đã giải quyết được vấn đề

được Thành viên nêu. Pháp lệnh về Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính cho phép

các bên liên quan trong vụ việc hành chính được đưa tranh chấp ra trước toà án nếu

không thoả mãn với kết quả giải quyết tranh chấp thông qua thủ tục hành chính. Lần sửa

đổi Pháp lệnh này vào tháng 4 năm 2006 đã mở rộng thẩm quyền của toà án để bao quát

tất cả các vấn đề liên quan đến WTO, bao gồm việc khiếu nại các hành vi hành chính liên

quan đến thương mại hàng hoá trong nước và quốc tế, và các hành vi hành chính trong

lĩnh vực quản lý Nhà nước về sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ. Đồng thời, Pháp

lệnh còn đưa ra các quy định chi tiết và minh bạch hơn về trình tự và thủ tục cho việc

giải quyết các vụ án hành chính với quan điểm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người đi

khiếu kiện.

126. Các bản án hoặc quyết định của tòa án đã có hiệu lực có thể bị kháng nghị theo thủ

tục tái thẩm hoặc giám đốc thẩm. Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao và Viện trưởng

58

Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao có quyền kháng nghị theo thủ tục tái thẩm và giám đốc

theo quy định của pháp luật tố tụng. Chánh án Toà án Nhân dân cấp tỉnh và Viện trưởng

Viện Kiểm sát Nhân dân cấp tỉnh cũng có quyền kháng nghị theo thủ tục tái thẩm và

giám đốc thẩm những bản án và quyết định đã có hiệu lực của tòa án cấp quận, huyện.

Hội đồng xét xử có quyền quyết định không chấp nhận kháng nghị và giữ nguyên bản án,

quyết định đã có hiệu lực pháp luật, quyết định huỷ bản án, quyết định đã có hiệu lực

pháp luật để xét xử sơ thẩm lại, huỷ bản án và quyết định đã có hiệu lực pháp luật và

đình chỉ vụ án.

127. Thủ tục xét xử các tranh chấp kinh tế thông qua trọng tài được quy định tại Pháp

lệnh Trọng tài thương mại số 08/2003/PL-UBTVQH. Nếu các bên trong tranh chấp

thương mại không muốn khởi kiện ra tòa án nhân dân, họ có thể thoả thuận lựa chọn giải

quyết vụ việc thông qua một trung tâm trọng tài kinh tế. Các Trung tâm trọng tài khi

thành lập phải hoạt động theo Điều lệ và Quy tắc tố tụng của mình và pháp luật Việt

Nam. Trừ khi có quy định khác, thời hiệu khởi kiện ra trọng tài 2 năm kế từ ngày phát

sinh tranh chấp. Pháp lệnh Trọng tài thương mại đã mở rộng khái niệm hoạt động thương

mại phù hợp với thông lệ quốc tế, và quy định rằng quyết định trọng tài là chung thẩm và

có hiệu lực ràng buộc các bên, trừ trường hợp quyết định trọng tài bị huỷ bởi toà án.

Quyết định trọng tài có thể bị toà án huỷ nếu không có thoả thuận trọng tài; thoả thuận

trọng tài bị vô hiệu theo Pháp lệnh; thành phần hội đồng trọng tài và tố tụng trọng tài

không phù hợp với thoả thuận của các bên; tranh chấp không thuộc thẩm quyền của hội

đồng trọng tài; bên yêu cầu chứng minh trọng tài đã vi phạm nghĩa vụ của trọng tài viên;

hoặc quyết định của trọng tài là trái với lợi ích công cộng của Việt Nam (Điều 54 của

Pháp lệnh). Đại diện của Việt Nam lưu ý định nghĩa "lợi ích công cộng" phù hợp với các

chuẩn mực quốc tế và Công ước New York năm 1958 về Công nhận và thi hành các

phán quyết trọng tài nước ngoài. Được hỏi về việc đã có việc toà án huỷ bỏ một phán

quyết trọng tài dựa trên các căn cứ này chưa, đại diện của Việt Nam cho biết không có

thông tin về những vụ việc như vậy.

128. Quyết định của trọng tài có hiệu lực kể từ khi công bố (Điều 44.4). Nếu quyết định

của trọng tài không được các bên tự nguyện thi hành trong vòng 30 ngày kể từ ngày công

bố, bên liên quan có thể gửi yêu cầu thi hành quyết định trọng tài bằng văn bản đến các

cơ quan thi hành án cấp tỉnh. Đại diện của Việt Nam cũng khẳng định rằng Pháp lệnh

Trọng tài thương mại đảm bảo nguyên tắc không phân biệt đối xử. Quyết định của trọng

59

tài nước ngoài được công nhận và có hiệu lực thi hành tại Việt Nam theo Bộ luật tố tụng

129. Tố tụng trọng tài theo nguyên tắc không công khai. Tuy nhiên, trong trường hợp có

sự đồng ý của các bên, Hội đồng Trọng tài có thể cho phép những người khác tham dự

phiên xét xử (Điều 38). Trả lời câu hỏi về việc đăng công khai các quyết định trọng tài,

đại diện của Việt Nam cho biết Pháp lệnh Trọng tài thương mại không quy định việc

đăng như vậy vì bản chất của trọng tài là phi chính phủ. Giải quyết tranh chấp thông qua

trọng tài có lợi thế là tính bảo mật thông tin và sự đảm bảo không tiết lộ thông tin nếu

không được các bên đồng ý. Do vậy, Chính phủ Việt Nam không có kế hoạch sửa đổi

quy định liên quan này.

130. Trả lời câu hỏi liên quan đến việc Việt Nam tham gia Công ước Washington về giải

quyết các tranh chấp đầu tư, đại diện của Việt Nam cho biết Chính phủ Việt Nam đang

cân nhắc để trở thành Thành viên của Công ước.

131. Một Thành viên đề nghị đại diện của Việt Nam xác nhận rằng các cơ quan địa

phương không có thẩm quyền tự mình quyết định đối với các vấn đề về trợ cấp, thuế,

chính sách thương mại hoặc các biện pháp được điều chỉnh bởi các quy định của WTO,

và rằng Việt Nam sẽ áp dụ__________ng các quy định của hiệp định WTO, bao gồm cả Nghị định

thư gia nhập WTO, một cách thống nhất trên toàn bộ lãnh thổ hải quan cũng như trong

các vùng lãnh thổ khác thuộc quyền kiểm soát của mình, kể cả tại những khu vực liên

quan đến buôn bán biên mậu, đặc khu kinh tế và các khu vực khác có áp dụng cơ chế đặc

biệt về thuế quan, thuế nội địa và các quy định quản lý khác. Việt Nam cũng cần khẳng

định rằng, sau khi gia nhập, mỗi khi được thông báo về tình huống có các quy định của

WTO không được áp dụng hoặc được áp dụng không thống nhất thì các cơ quan có thẩm

quyền ở trung ương của Việt Nam phải hành động để thực thi các quy định của WTO mà

không yêu cầu các bên liên quan phải khởi kiện ra tòa án.

132. Đại diện của Việt Nam trả lời rằng các cơ quan chính quyền địa phương (Hội đồng

nhân dân và Uỷ ban nhân dân các cấp) có nghĩa vụ tuân thủ pháp luật do các cơ quan

trung ương ban hành. Các cơ quan chính quyền địa phương thực hiện quản lý nhà nước

tại địa phương thông qua việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật. Theo Luật Ban

hành văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân, các văn

bản quy phạm pháp luật do Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân ban hành là nhằm

thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật của các cơ quan trung ương. Việc uỷ quyền

60

phân cấp quản lý hành chính do các văn bản pháp luật của các cơ quan trung ương Việt

phương ban hành phải phù hợp với các chính sách và biện pháp của các cơ quan trung

ương ban hành. Để đảm bảo sự thống nhất trong việc áp dụng pháp luật trên toàn bộ lãnh

thổ hải quan của Việt Nam cũng như các vùng lãnh thổ khác thuộc quyền kiểm soát của

mình, Việt Nam đã thiết lập các cơ chế nhằm phát hiện và huỷ bỏ những văn bản quy

phạm pháp luật do cơ quan chính quyền địa phương ban hành mà trái với các văn bản

quy phạm pháp luật của cơ quan trung ương. Viện kiểm sát nhân dân có trách nhiệm

giám sát các hoạt động tư pháp và thực hành quyền công tố trong phạm vi quyền hạn của

mình. Đại diện của Việt Nam cũng khẳng định rằng các cơ quan chính quyền địa phương

không có thẩm quyền quy định bất kỳ một loại lệ phí nào đối với hàng nhập khẩu.

133. Một Thành viên đánh giá cao những thông tin và cam đoan của Việt Nam liên quan

đến việc áp dụng nguyên tắc đối xử quốc gia, đối xử tối huệ quốc, minh bạch hoá, quyền

khiếu kiện và thẩm quyền của các cơ quan chính quyền địa phương trong các vấn đề về

chính sách thương mại và đề nghị Việt Nam đưa ra những cam kết thích hợp trong các

lĩnh vực này.

134. Đại diện của Việt Nam khẳng định rằng Việt Nam sẽ áp dụng các quy định của

Hiệp định WTO một cách thống nhất trên toàn bộ lãnh thổ hải quan kể cả tại những khu

vực liên quan đến buôn bán biên mậu, đặc khu kinh tế và các khu vực khác có áp dụng

cơ chế đặc biệt về thuế quan, thuế nội địa và các quy định quản lý khác, và Chính phủ

Việt Nam bảo đảm rằng các luật, các quy định dưới luật và các biện pháp khác bao gồm

các quy định và biện pháp của chính quyền địa phương tuân thủ các quy định của WTO.

Đại diện của Việt Nam cũng bổ sung là khi được thông tin về tình huống mà ở đó các

quy định của WTO không được áp dụng hoặc được áp dụng không thống nhất, các cơ

quan ở trung ương sẽ điều tra thông tin này, và nếu thông tin được kết luận là có căn cứ

thì sẽ hành động để thực thi các quy định của WTO mà không yêu cầu các bên liên quan

phải khiếu kiện ra toà án. Ban Công tác ghi nhận các cam kết này.

135. Đại diện của Việt Nam khẳng định thêm rằng Việt Nam sẽ sửa đổi các luật và các

quy định liên quan trong nước sao cho phù hợp với các yêu cầu của Hiệp định WTO về

quyền khởi kiện ra toà án để xem xét lại các quyết định và hành vi hành chính, trong đó

có Điều khoản X:3 (b) của GATT 1994 và các quy định khác. Đại diện của Việt Nam

cũng bổ sung rằng các cơ quan xét xử chịu trách nhiệm xem xét lại các quyết định và

hành vi hành chính phải vô tư và độc lập với cơ quan được giao thực thi các vấn đề về

61

hành chính, và không có bất kỳ quyền lợi đáng kể nào liên quan về kết quả của vụ việc.

CÁC CHÍNH SÁCH ẢNH HƯỞNG ĐẾN THƯƠNG MẠI HÀNG HOÁ

Quyền kinh doanh (quyền xuất khẩu và nhập khẩu)

136. Các thành viên yêu cầu Việt Nam cam kết kể từ ngày gia nhập, bất kỳ thể nhân hay

pháp nhân, người mang quốc tịch Việt Nam hay nước ngoài đề__________u có quyền trở thành nhà

nhập khẩu hoặc xuất khẩu đứng tên trên tờ khai đối với bất kỳ sản phẩm nào được phép

nhập khẩu vào Việt Nam hoặc xuất khẩu từ Việt Nam, và trong trường hợp nhập khẩu, sẽ

có quyền bán hoặc cung cấp các sản phẩm đó cho bất kỳ thể nhân hay pháp nhân, người

mang quốc tịch Việt Nam hay nước ngoài có quyền phân phối các sản phẩm đó. Một

Thành viên lưu ý rằng hiện tại quyền nhập khẩu đòi hỏi phải có đầu tư vào Việt Nam.

Một Thành viên cũng yêu cầu Việt Nam xác nhận rằng quyền kinh doanh sẽ được quản

lý phù hợp với các điều khoản của WTO vào thời điểm Việt Nam gia nhập WTO. Một số

thành viên cũng yêu cầu Việt Nam cam kết cấp quyền kinh doanh cho tất cả các hàng

hoá do Nhà nước quản lý trong một thời hạn cụ thể và sẽ đảm bảo rằng các doanh nghiệp

nhà nước, doanh nghiệp do Nhà nước kiểm soát và các doanh nghiệp được hưởng chế độ

đặc biệt hoặc độc quyền đều tuân theo tiêu chí thương mại và nguyên tắc không phân

biệt đối xử.

137. Trả lời về vấn đề này, Đại diện của Việt Nam cho biết, các cá nhân và doanh nghiệp

của Việt Nam được cấp đầy đủ quyền kinh doanh, trừ những hàng hoá đòi hỏi phải nhập

khẩu thông qua các doanh nghiệp cụ thể (xem Bảng 8(c)). Các cá nhân được yêu cầu

đăng ký kinh doanh theo Nghị định số 88/2006/NĐ/CP ngày 29/8/2006 về Đăng ký kinh

doanh để tiến hành xuất khẩu và nhập khẩu. Đại diện của Việt Nam nói rằng cần phải có

thời gian cho việc hợp nhất hệ thống quyền nhập khẩu đối với pháp nhân trong và ngoài

nước, ban hành các quy định cần thiết và tăng cường năng lực quản lý của các cơ quan

Chính phủ liên quan. Về lý do này, Chính phủ Việt Nam dự định cấp cho tất cả các cá

nhân và doanh nghiệp (bao gồm cả doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài) quyền kinh

doanh đầy đủ không muộn hơn ngày 1/1/2007, ngoại trừ một số hàng hoá là đối tượng

của "Thương mại Nhà nước" trong Bảng 8(c), và yêu cầu các thành viên cho Việt Nam

một thời gian quá độ tới ngày 1/1/2009 đối với quyền của các cá nhân và doanh nghiệp

nước ngoài nhập khẩu một số hàng hoá cụ thể trong bảng 8(a) và tới ngày 1/1/2011 đối

với quyền xuất khẩu gạo (Bảng 8(b)). Quyền kinh doanh đầy đủ bao gồm quyền bán

62

hàng nhập khẩu cho bất ký cá nhân hoặc doanh nghiệp nào có quyền phân phối sản phẩm

138. Đại diện của Việt Nam khẳng định rằng trong giai đoạn quá độ, hàng hoá trong

Bảng 8(a) và 8(b) có thể được xuất và nhập bởi bất kỳ doanh nghiệp 100% vốn Việt Nam

nào, trong khi các hàng hoá trong Bảng 8(c) chỉ được phép kinh doanh bởi các doanh

nghiệp được chỉ định. Đại diện của Việt Nam khẳng định thêm rằng Việt Nam sẽ đảm

bảo rằng các doanh nghiệp đó tuân theo các quy định của WTO.

139. Đại diện của Việt Nam lưu ý rằng quyền nhập khẩu không đòi hỏi đầu tư tối thiểu

vào Việt Nam mà chỉ cần đăng ký (chủ yếu để phục vụ cho mục đích quản lý hành

chính) của cá nhân hoặc doanh nghiệp muốn trở thành nhà nhập khẩu đứng tên trên tờ

khai. Đại diện của Việt Nam khẳng định thêm rằng các cam kết của Việt Nam về quyền

kinh doanh sẽ được áp dụng đối với tất cả các thành viên WTO trên cơ sở nguyên tắc

MFN. Đại diện của Việt Nam diễn giải rằng việc cấp quyền kinh doanh sẽ không ảnh

hưởng tới quyền của Chính phủ Việt Nam chấp nhận hoặc thi hành các yêu cầu phù hợp

với WTO phục vụ cho mục đích thuế quan hoặc tài chính; hoặc chấp nhận hoặc thi hành

các quy định phù hợp với các điều khoản liên quan trong Hiệp định WTO và các cam kết

về việc gia nhập WTO của Việt Nam, ví dụ như những điều khoản và cam kết liên quan

đến cấp phép nhập khẩu, thương mại nhà nước, hàng rào kỹ thuật đối với thương mại,

hoặc các biện pháp kiểm dịch động thực vật. Các nghị định hướng dẫn việc thi hành Luật

Thương mại sửa đổi về quyền xuất khẩu và nhập khẩu đang được soạn thảo. Các nghị

định đó sẽ được áp dụng một cách minh bạch, thống nhất và không phân biệt đối xử, phù

hợp với các luật lệ của WTO và các cam kết của Việt Nam về quyền kinh doanh. Ban

Công tác ghi nhận những cam kết này.

140. Một Thành viên đề nghị bổ sung thông tin về yêu cầu đăng ký để trở thành nhà

nhập khẩu đứng tên trên tờ khai, cụ thể là bản chất và hình thức của việc đăng ký này.

Thành viên này cũng yêu cầu cung cấp các văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết

về quy trình đăng ký và những nội dung liên quan, nếu có thể, là nghị định gần đây về

mua bán hàng hoá quốc tế (Nghị định số 12/2006/NĐ-CP) hướng dẫn việc đăng ký và

quyền xuất/nhập khẩu

141. Một số Thành viên nhận xét rằng các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài không

có quyền nhập khẩu, nhập khẩu để bán lại hoặc xuất khẩu giống như các doanh nghiệp

Việt Nam. Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài không được nhập khẩu cùng loại

63

hàng hoá mà họ sản xuất theo giấy phép đầu tư trừ khi họ đăng ký một giấy phép đầu tư

các doanh nghiệp nước ngoài và không dành đối xử quốc gia cho hàng hóa nhập khẩu

như quy định tại Điều III của GATT 1994. Việc chỉ cho phép nhập khẩu những mặt hàng

được ghi trong giấy phép đầu tư hoặc giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh có thể bị coi

như một hàng rào phi thuế quan đối với hàng nhập khẩu mà Điều XI của GATT cấm.

Những Thành viên này yêu cầu Việt Nam phải xoá bỏ hệ thống phân biệt đối xử này,

theo đó cho phép cá nhân và doanh nghiệp trong nước cũng như nước ngoài nhập khẩu

nguyên liệu đầu vào và hàng hóa thành phẩm để bán lại và xuất khẩu phù hợp với yêu

cầu của WTO. Quá trình này phải được hoàn tất trước hoặc vào thời điểm gia nhập

WTO, bởi vì đối xử quốc gia là một nguyên tắc cơ bản của WTO. Việt Nam phải cung

cấp thêm thông tin cho Ban Công tác về kế hoạch bảo đảm tuân thủ nguyên tắc đối xử

quốc gia trong lĩnh vực này.

142. Trả lời về vấn đề này, đại diện của Việt Nam cho biết Chính phủ Việt Nam đã rà

soát luật pháp nhằm hài hoà thủ tục đăng ký/đầu tư giữa doanh nghiệp có vốn đầu tư

nước ngoài và doanh nghiệp trong nước. Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư mới đã được

thông qua và có hiệu lực từ tháng 11/2005. Theo các luật này, các nhà đầu tư trong nước

muốn được xuất khẩu hoặc nhập khẩu phải có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và

các nhà đầu tư nước ngoài phải có giấy chứng nhận đầu tư. Đối với các nhà đầu tư Việt

Nam, thủ tục cho việc đăng ký kinh doanh được quy định tại Luật Doanh nghiệp 2005 và

Nghị định số 88/2006/NĐ-CP ngày 29/8/2006 của Chính phủ về Đăng ký kinh doanh.

Các nhà đầu tư trong nước, bất kể doanh nghiệp hoặc hộ kinh doanh cá thể, được tự do

đăng ký ngành nghề kinh doanh, trừ những ngành nghề bị cấm bởi luật pháp Việt Nam

(xem đoạn 33). Việc đăng ký một số ngành nghề kinh doanh phụ thuộc vào những điều

kiện cụ thể. Chính phủ Việt Nam không hạn chế hoặc can thiệp vào phạm vi kinh doanh

mà các doanh nghiệp Việt Nam lựa chọn và, ngoại trừ một số ngành nghề bị cấm và một

số ngành nghề kinh doanh phụ thuộc vào những điều kiện cụ thể, các doanh nghiệp

100% vốn Việt Nam được quyền tự quyết định phạm vi kinh doanh (xem bảng 1 và 2 về

danh mục ngành nghề kinh doanh bị cấm và danh mục ngành nghề kinh doanh có điều

kiện). Đại diện của Việt Nam lưu ý rằng, mặc dù trước đây nhà đầu tư trong nước chỉ

được nhập khẩu hàng hoá được liệt kê trong Chứng nhận đăng ký kinh doanh của họ

nhưng hiện nay, hạn chế đó đã không còn hiệu lực theo quy định tại Điều 3 Nghị định số

12/2006/NĐ-CP về mua và bán hàng hoá quốc tế.

64

143. Đối với các nhà đầu tư nước ngoài, các thủ tục cấp giấy chứng nhận đầu tư được

Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Đầu tư. Các nhà đầu tư nước

ngoài đã có giấy chứng nhận đầu tư và mong muốn tiến hành một dự án đầu tư mới có

thể xin giấy chứng nhận đầu tư mới hoặc yêu cầu điều chỉnh giấy chứng nhận đầu tư cũ.

Giấy chứng nhận đầu tư cũng có giá trị là giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Các nhà

đầu tư nước ngoài không bị hạn chế nhập khẩu hàng hoá liên quan đến ngành nghề kinh

doanh của họ hoặc quy định trong giấy chứng nhận đầu tư và cũng không bị cấm nhập

khẩu hàng hoá cùng loại với những hàng hoá được sản xuất theo giấy chứng nhận đầu tư.

Đại diện của Việt Nam khẳng định theo quan điểm của mình rằng các thủ tục nhập khẩu

hàng hoá của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài không bị hạn chế hơn thủ tục áp

dụng đối với các doanh nghiệp 100% vốn Việt Nam.

144. Khi xem xét Luật Thương mại mới do Quốc hội Việt Nam ban hành ngày 14/6/2005

và Nghị định hướng dẫn thi hành Luật, một thành viên lưu ý rằng trong Nghị định dự

thảo, chỉ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hiện đang hoạt động của các nhà

đầu tư từ các nước mà Việt Nam và nước đó dành cho nhau chế độ MFN được phép nhập

khẩu hàng hoá để bán tại thị trường Việt Nam. Một điều khoản như vậy là trái với Điều

III của GATT 1994. Nghị định dường như cũng áp đặt các điều kiện như vốn đầu tư tối

thiểu đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hiện đang hoạt động. Thành

viên này yêu cầu Việt Nam cam kết ngay khi gia nhập không áp dụng bất kỳ hạn chế nào

trong việc cấp giấy phép đầu tư cho việc sản xuất, nhập khẩu và bán ra thị trường bất kỳ

sản phẩm nào tại Việt Nam trừ khi những hạn chế đó được nêu trong Biểu các cam kết

cụ thể về thương mại dịch vụ hoặc các danh mục liên quan đến quyền kinh doanh hay

việc hạn chế và cấm nhập khẩu.

145. Trả lời về vấn đề này, đại diện của Việt Nam cho biết theo Điều 2 khoản 3 của Bản

dự thảo mới nhất, trong trường hợp nhà kinh doanh đến từ các nước và vùng lãnh thổ mà

Việt Nam không có các cam kết quốc tế về mở cửa thị trường liên quan đến hoạt động

thương mại, Bộ trưởng Bộ Thương mại quyết định cho hoặc không cho phép việc thành

lập doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Đại

diện của Việt Nam nói thêm rằng Điều 5 của dự thảo Nghị định đã bãi bỏ yêu cầu về vốn

đầu tư tối thiểu.

146. Đại diện của Việt Nam khẳng định rằng Việt Nam đảm bảo các luật và quy định

liên quan tới quyền kinh doanh hàng hoá và các khoản phí, lệ phí, thuế áp dụng đối với

65

quyền này sẽ phù hợp với nghĩa vụ của Việt Nam trong WTO, bao gồm Điều VIII : 1(a),

kết cụ thể về dịch vụ. Cụ thể, đại diện của Việt Nam khẳng định rằng kể từ thời điểm gia

nhập WTO, tất cả các doanh nghiệp và cá nhân nước ngoài (bao gồm cả doanh nghiệp có

vốn đầu tư nước ngoài) đều có thể xuất khẩu, nhập khẩu các loại hàng hoá ngoài những

hàng hoá mô tả trong Bảng 8(a)-(c), với tư cách là nhà xuất khẩu hoặc nhập khẩu đứng

tên trên tờ khai, chỉ phải tuân thủ nghĩa vụ đăng ký hoạt động của mình với cơ quan quản

lý có thẩm quyền của Việt Nam. Không có yêu cầu nào đối với doanh nghiệp và cá nhân

nước ngoài không có hiện diện tại Việt Nam phải đầu tư vào Việt Nam. Thêm vào đó,

không ảnh hưởng tới Biểu cam kết cụ thể của Việt Nam về Dịch vụ, các nhà nhập khẩu

sẽ được phép bán hoặc cung cấp các sản phẩm nhập khẩu cho mọi thể nhân, pháp nhân

tại Việt Nam có quyền phân phối các sản phẩm đó trên thị trường Việt Nam. Đại diện

của Việt Nam lưu ý rằng việc tuân thủ các nghĩa vụ về quyền kinh doanh, trong mọi

trường hợp sẽ không tự động cấp cho các nhà nhập khẩu quyền phân phối hàng hoá tại

Việt Nam. Đại diện của Việt Nam nói thêm rằng, theo pháp luật Việt Nam, Nghị định

thư về việc gia nhập của Việt Nam sẽ là cơ sở pháp lý để Chính phủ ban hành nghị định

quy định quyền kinh doanh của các nhân và doanh nghiệp không có hiện diện tại Việt

Nam; vì vậy đại diện của Việt Nam xác nhận rằng nghị định này sẽ được ban hành ngay

sau khi Việt Nam phê chuẩn Nghị định thư về việc gia nhập và trong mọi trường hợp,

trước thời hạn 30 ngày sau ngày phê chuẩn. Các quyền này cũng áp dụng đối với việc

xuất khẩu và nhập khẩu các hàng hoá khác theo lộ trình quy định trong Bảng 8(a) và (b).

Ban Công tác ghi nhận các cam kết này.

147. Đại diện của Việt Nam khẳng định rằng, không ảnh hưởng đến Biểu cam kết cụ thể của

Việt Nam về Dịch vụ, bất kỳ doanh nghiệp và cá nhân nước ngoài nào (bao gồm cả doanh

nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài) đã đăng ký tiến hành các hoạt động nhập khẩu sẽ được tự

do lựa chọn một hoặc nhiều nhà phân phối với điều kiện nhà phân phối đó có quyền phân

phối các sản phẩm đó trong phạm vi lãnh thổ hải quan của Việt Nam. Việt Nam sẽ không áp

dụng bất kỳ hạn chế nào trong việc lựa chọn nhà phân phối, bao gồm cả hạn chế về loại hình

doanh nghiệp hay quốc tịch của nhà phân phối. Đại diện của Việt Nam lưu ý rằng việc tuân

thủ các nghĩa vụ về quyền kinh doanh, trong bất kì trường hợp nào, sẽ không tự động cấp cho

các nhà nhập khẩu quyền phân phối hàng hoá tại Việt Nam. Ban Công tác ghi nhận các cam

kết này.

66