1 Lê Văn Hùng
Khâu sản xuất nông nghiệp
tải về 225.59 Kb. Chế độ xem pdf
|
| 1. Khâu sản xuất nông nghiệp
Ở Việt Nam, phần lớn các hộ gia đình vẫn tham gia sản xuất nông nghiệp, do đó diện tích bình quân mỗi hộ đối với từng loại hàng hóa, sản phẩm cụ thể có quy mô khá nhỏ và bị phân tán thành nhiều mảnh. Trong khi đó, việc hợp tác, liên kết trong sản xuất nông nghiệp giữa các hộ vẫn còn yếu. Chính vì vậy, việc sản xuất khó đạt được lợi thế theo quy mô và khó khăn trong ứng dụng khoa học kỹ thuật, đặc biệt là thực hiện nông nghiệp công nghệ cao hay sản xuất theo hướng nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp an toàn. Quy mô sản xuất nhỏ lẻ Hiện nay đã có nhiều nghiên cứu khác nhau về các hình thức tổ chức sản xuất tại một số địa phương, điển hình như nghiên cứu của Nguyễn Thế Trường (2008); Phạm Văn Quang (2013). Theo các nghiên cứu, nhìn chung, sản xuất nông nghiệp tại Việt Nam còn lạc hậu; kinh tế hộ, kinh tế trang trại, các doanh nghiệp nông nghiệp hay các hợp tác xã đều có quy mô nhỏ, thiếu sự liên kết, thiếu phương án hoạt động kinh doanh có hiệu quả và năng lực tài chính yếu kém. Nghiên cứu của Bùi Thị Vân Anh (2018) chỉ ra rằng, tích tụ ruộng đất bình quân ở Việt Nam hiện nay chỉ có 0,6 ha/hộ, thấp nhất thế giới. Để giảm thiểu tâm lý sản xuất manh mún của người dân, hướng tới sản xuất quy mô lớn theo hướng hiện đại cần làm tốt công tác dồn điền, đổi thửa và tăng cường tính chủ động của người nông dân trong “liên kết 4 nhà” (nhà nông, nhà nước, nhà khoa học và nhà doanh nghiệp) và giảm thiểu tính ỷ lại của người dân trong quá trình chuyển đổi sang phương thức sản xuất mới. Liên kết sản xuất yếu Quy mô diện tích sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam khá nhỏ lẻ, liên kết sản xuất giữa các hộ nông dân với nhau hay giữa nông dân với doanh nghiệp vẫn còn yếu. Do đó, việc ứng dụng khoa học kỹ thuật và phương thức tổ chức sản xuất chủ yếu vẫn theo kiểu nông hộ lạc hậu, sản xuất dựa vào kinh nghiệm. Hậu quả là, chất lượng của nhiều sản phẩm nông nghiệp khó tiếp cận với các thị trường cao cấp. Khi phân tích về tính liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp trong sản xuất, Hoàng Thị Chỉnh (2014), Lê Phương (2018), Trần Trọng Hiếu (2018) đều cho thấy sự kết hợp giữa hai bên chưa chặt chẽ, tự do phá vỡ hợp đồng, trình độ nông dân còn hạn chế, tính rủi ro cao. Kết quả khảo sát tại 14 huyện, thành thị tại tỉnh Nghệ An của Nguyễn Thị Minh Tú (2019) đã chỉ ra việc liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân chủ yếu đang dừng lại ở việc doanh nghiệp thu mua sản phẩm của nông dân, hoặc thuê khoán nông dân thực hiện một khâu sản xuất cụ thể, quy chuẩn chất lượng không đòi hỏi chặt chẽ. Trong số 47 doanh nghiệp được khảo sát, chỉ có 21 doanh nghiệp (chiếm 44,7%) có ký hợp đồng với nông dân. Dạng hợp đồng chủ yếu là cung ứng đầu vào và tiêu thụ nông sản (chiếm 81%), còn lại chỉ là hợp đồng tiêu thụ nông sản (19%), không có sự đầu tư của doanh nghiệp trong sản xuất. Công nghệ sản xuất còn lạc hậu Theo Trần Thị Thu Hằng (2017), phát triển nông nghiệp công nghệ cao là xu Thông tin Khoa học xã hội, số 10.2019 6 hướng chủ đạo, là chìa khóa thành công của nhiều nước trên thế giới. Trong thời kỳ hội nhập, Việt Nam cũng đã tiến hành ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, tuy nhiên vẫn tồn tại nhiều khó khăn như: thiếu vốn đầu tư, chất lượng lao động thấp, kết cấu hạ tầng vùng nông thôn còn nhiều bất cập,… Trần Đăng Bộ và Hoàng Ngọc Hưởng (2019) cho rằng, Việt Nam mới chỉ có một số mô hình nông nghiệp thông minh thông qua hợp tác quốc tế nhằm sử dụng có hiệu quả các nguồn lực trong sản xuất nông nghiệp, ứng phó với biến đổi khí hậu, thúc đẩy quá trình sản xuất theo chuỗi giá trị, thực chất chưa có mô hình hoàn chỉnh về nông nghiệp 4.0. Các mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao hầu hết có sự tham gia của doanh nghiệp nuôi trồng bò sữa, tôm, hoa, rau quả,… Tuy nhiên, số lượng và quy mô diện tích áp dụng công nghệ cao trên cả nước vẫn còn nhỏ. Vấn đề an toàn trong sản xuất nông nghiệp Để tham gia vào các thị trường quốc tế, đặc biệt là thị trường các nước phát triển, Chính phủ Việt Nam đã có nhiều định hướng và hỗ trợ sản xuất nông nghiệp theo hướng xanh, sạch, sản phẩm hữu cơ và an toàn. Tuy nhiên, do nhiều vấn đề khác nhau như chi phí đầu tư sản xuất, năng lực của người nông dân, giá bán và thị trường tiêu thụ, hàng giả,…, những hộ sản xuất theo chứng chỉ Viet GAP, Global GAP không thực sự tham gia hoặc có tham gia cũng không hoàn toàn tuân thủ đúng quy trình sản xuất. Theo FIBL & IFOAM, tính đến năm 2015 Việt Nam mới có 0,7% diện tích đất nông nghiệp hữu cơ (76.666 ha). Tính đến đầu năm 2018, Việt Nam chỉ có 1.574 cơ sở có giấy chứng nhận VietGAP đang còn hiệu lực (tương đương 21.096 ha) (Dẫn theo: Đào Thị Hoàng Mai, 2019). Theo Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia (2018), năm 2016, thị trường nông sản hữu cơ ở Việt Nam có sự phát triển ổn định, được hỗ trợ bởi tiêu dùng gia tăng. Về xu hướng, diện tích sản xuất nông nghiệp hữu cơ tăng nhanh. Tuy nhiên, vẫn còn có sự không tin tưởng của người tiêu dùng do nhiều vi phạm trong sản xuất và chế biến thực phẩm. Về mặt chính sách, Việt Nam chưa có những quy định pháp luật và chính sách sản xuất và hỗ trợ nông nghiệp hữu cơ một cách rõ ràng và cụ thể. Nghiên cứu của Nguyễn Song Tùng và Trần Ngọc Ngoạn (2014), Lê Thị Hồng Dương (2015) cho rằng, nông nghiệp xanh chính là giải pháp cho sự phát triển bền vững ngành nông nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, theo Bùi Đức Hùng (2017), mức độ tăng trưởng xanh trong nông nghiệp và thủy sản còn mờ nhạt, phần lớn dừng lại ở sự định hướng; quy mô sản xuất nhỏ lẻ và phân tán, thiếu sự liên kết; người dân chưa có ý thức về vấn đề bảo vệ môi trường; lạm dụng các chất hóa học; công tác quản lý của các cấp chính quyền về vệ sinh an toàn thực phẩm hết sức lỏng lẻo; thị trường đầu ra của các sản phẩm sản xuất theo mô hình VietGap còn bấp bênh. Tập quán canh tác của người nông dân Nam Trung bộ nói riêng và nông dân cả nước nói chung chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, nguồn vốn thấp, ứng dụng khoa học công nghệ chưa mang lại hiệu quả kinh tế thiết thực trong sản xuất. Về khía cạnh phát triển an toàn và bền vững trong nông nghiệp, theo Huy Tuấn (2014), sản xuất nông nghiệp hiện nay chủ yếu tập trung vào yếu tố năng suất mà chưa quan tâm nhiều tới những tác động trong môi trường. Những phương pháp sản xuất hiện nay chủ yếu phụ thuộc vào việc Một số hạn chế cơ bản… 7 sử dụng phân bón vô cơ, thuốc trừ sâu, thuốc tăng trưởng, làm cạn kiệt nguồn tài nguyên không tái tạo, đầu độc môi trường đất, nước và không khí. Thực tế, nông dân không hào hứng với việc chuyển sang nền nông nghiệp “sạch” do chi phí sản xuất cao nhưng thu nhập thấp, thị trường tiêu thụ hạn hẹp. tải về 225.59 Kb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|