Ý Niệm Về Hữu Thể Sat,19/10/2019 Lượt xem: 1390 I. TỪ ngữ
Hữu thể là đối tượng thứ nhất của trí khôn
tải về 89.5 Kb.
|
- Điều hướng trang này:
- 2. Ý niệm hữu thể
| 1. Hữu thể là đối tượng thứ nhất của trí khôn
Khi ta biết cái gì thì cái đó ở trong trí khôn ta, nó đến trong trí khôn ta. Tôma viết : “Cái lọt vào trí khôn ta trước tiên là hữu thể” (Id quod primo cadit in intellectu est ens). “Cái gì mà trí khôn ta quan niệm trước tiên như điều biết được rõ nhất và như điều mà mọi ý niệm phải quy vào là hữu thể (Illud quod primo intellectus concepit quasi notissimum et in quo omnes conceptiones resolvit est ens). Khi một vật trở thành đối tượng nhận thức ta, ta biết nó là cái gì, nhưng căn bản hơn ta biết nó có, nó hiện hữu. Chính vì nó có mà nó có thể làm đối tượng cho trí khôn nhận thức. Cái hư vô, cái không có, thì không thể đến trong trí khôn được. Ta có thể lầm lẫn về bản chất của sự vật nhưng hoàn toàn chắc chắn về sự hiện hữu của nó một khi nó trở thành đối tượng nhận thức cho ta. Một vật có thể được biết dưới nhiều mặt; nói cách khác, trí khôn có thể ngắm nhìn nó bằng nhiều cách, đưa tới những ý niệm; chẳng hạn ta nói về quả cam ấy là vàng, chua, lớn… nhưng tất cả các ý niệm ấy chung quy đều đưa ta về cái căn bản là sự hiện hữu của nó. 2. Ý niệm hữu thể Ý niệm hữu thể là ý niệm phổ quát. Thông thường, người ta có một ý niệm tổng quát bằng cách loại trừ những cái đặc thù, riêng biệt, và chỉ giữ lại cái chung. Ví dụ : ý niệm người được hiểu bằng cách xoá bỏ những gì cá biệt của Giáp, Ất… Aùp dụng cho ý niệm hữu thể, ta sẽ nói rằng hữu thể là một ý niệm thượng đẳng (notion suprême), là cái khuôn mà ta có thể chụp lên bất cứ một cá thể nào, sự kiện nào, một nền tảng chung khả dĩ thâu nhận những định tính khác, chẳng hạn sự sống và ý thức khi nói về con người. Quan niệm về hữu thể như vậy còn rất mơ hồ. Cần khai triển cách cụ thể, giải thích nội dung, tìm hiểu các định luật và điều kiện của hữu thể. a. Không thể định nghĩa hữu thể Trước hết phải nói ngay rằng ta không thể định nghĩa hữu thể được. Định nghĩa một vật là tách nó ra khỏi những cái khác, bao vây nó lại, phân biệt rõ các đặc thù của nó, vạch những ranh giới của nó so với những vật khác. Nói chung khi định nghĩa một vật, phải đặt nó vào giống (genre) và loại (espèce) của nó, nêu lên cái nó có chung với các vật khác trong giống đó và những cái riêng, cái cốt yếu của loại nó. Ví dụ : Con người là con vật có lý trí. Người thuộc giống vật, nhưng đồng thời lại khác hẳn các con vật vì thuộc loại có trí khôn. Lý tính là sự dị biệt thuộc loại (différence spécifique) của con người mà những con vật khác không có. Vì thế, ta không thể định nghĩa hữu thể. Dù rất phổ quát, hữu thể vẫn không phải là một giống, cho dù là giống tối thượng, vì nó không bao trùm những loại hữu thể có những nét riêng, những sự dị biệt thuộc loại phân biệt các chủng loại đó với nhau, bởi vì cả những sự dị biệt đó cũng còn là hữu thể. tải về 89.5 Kb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|