Wnv (West Nile Virus, hay Sieâu VI Mieàn Taây Soâng Nile) laø gì?

WNV (Sieâu Vi Mieàn Taây Soâng Nile) laø loaïi sieâu vi laây truyeàn nhôø vaøo muoãi vaø coù theå gaây ñau oám ôû möùc ñoä töø soát nheï ñeán beänh traàm troïng, chaúng haïn nhö vieâm naõo hoaëc vieâm maøng naõo. WNV bò phaùt hieän laàn ñaàu tieân taïi Hoa Kyø vaøo naêm 1999.

WNV laây lan cho con ngöôøi theo caùch phoå bieán nhaát laø qua veát chích cuûa muoãi nhieãm beänh. Coù theå xem theâm thoâng tin veà caùc loaïi muoãi khaùc nhau goùp phaàn laøm lan roäng WNV taïi maïng löôùi cuûa MDPH, www.mass.gov/dph, trong phaàn A noùi veà arbovirus thuoäc chæ muïc töø A ñeán Z cuûa Caùc Chuû Ñeà Söùc Khoûe.

Töø naêm 2000 ñeán 2008, MDPH ñaõ thaâu thaäp caùc baùo caùo vaø thöû doø tìm WNV treân caùc loaøi chim choùc cheát taïi Massachusetts döôùi daïng moät trong nhieàu caùch theo doõi hoaït ñoäng cuûa WNV treân toaøn tieåu bang. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, hieäu quaû phaùt hieän sieâu vi baèng phöông phaùp naøy ngaøy caøng keùm ñi. Nhieàu tieåu bang khaùc ñaõ ngöng keâu goïi baùo caùo tröôøng hôïp chim choùc cheát vaø chaám döùt thöû nghieäm. Hieän taïi, phöông phaùp thu baét vaø thöû treân muoãi laø caùch khaû tín nhaát ñeå naém roõ haønh tung cuûa WNV, vaø hoaït ñoäng theo doõi seõ tieáp tuïc taäp trung vaøo ñaây.

Ña soá ngöôøi nhieãm WNV (khoaûng 80%) seõ khoâng coù trieäu chöùng naøo caû.

Moät soá ít ngöôøi nhieãm beänh (~ 20%) seõ coù nhöõng trieäu chöùng nhö soát, nhöùc ñaàu, ñau reâm mình, buoàn noân, oùi möûa, vaø ñoâi khi bò söng haïch baïch huyeát. Hoï cuõng coù theå bò noåi meà ñay vuøng da ôû ngöïc, buïng vaø löng.
Döôùi 1% soá ngöôøi nhieãm WNV seõ phaùt beänh naëng, keå caû vieâm naõo hoaëc vieâm maøng naõo. Trieäu chöùng beänh naëng coù theå laø: soát cao, nhöùc ñaàu, cöùng coå, ñôø ñaãn, maát ñònh
March 2015| Page 2 of 3
höôùng, hoân meâ, run raåy, co giaät, yeáu cô baép, maát thò giaùc, baïi xuïi vaø teâ lieät. Ngöôøi treân 50 tuoåi deã coù nguy cô phaùt beänh naëng.




WNV phoå bieán tôùi möùc naøo taïi Massachusetts?

Ña soá ngöôøi tieáp nhieãm WNV ñeàu khoâng coù trieäu chöùng, vì vaäy khoù bieát chính xaùc ñaõ coù bao nhieâu ngöôøi nhieãm beänh. Tröôøng hôïp thöôøng trình baùo nhaát laø nhöõng ngöôøi phaùt beänh naëng vì WNV. Trong khoaûng töø naêm 2000 tôùi 2008 ñaõ coù baùo caùo veà 60 ngöôøi nhieãm WNV taïi Massachusetts. Saùu ngöôøi trong soá ñoù ñaõ töû vong. Caùc tröôøng hôïp naøy ñöôïc phaùt hieän treân khaép tieåu bang.

Chöa coù trò lieäu cuï theå naøo cho beänh do WNV gaây ra. Ngöôøi bò nhieãm WNV ôû möùc ñoä nheï thöôøng töï hoài phuïc. Haàu heát moïi ngöôøi bò nhieãm WNV ôû möùc ñoä naëng ñeàu phaûi nhaäp vieän. Trieäu chöùng ôû hoï coù theå keùo daøi nhieàu tuaàn leã, vaø aûnh höôûng leân thaàn kinh coù theå laø vónh vieãn. Khoaûng 10% soá ngöôøi phaùt beänh naëng seõ qua ñôøi vì beänh naøy.

Caùch laây lan WNV phoå bieán nhaát laø qua muoãi, vì vaäy sau ñaây laø moät vaøi ñieàu quyù vò coù theå thöïc hieän ñeå giaûm thieåu nguy cô bò muoãi chích:

• 
  Choïn thôøi bieåu hoaït ñoäng ngoaøi trôøi ñeå traùnh khoaûng thôøi gian töø luùc chaïng vaïng toái tôùi raïng saùng (giöõa hoaøng hoân vaø bình minh) - voán laø thôøi ñieåm muoãi hoaït ñoäng maïnh nhaát.
  
• 
  Khi ra ngoaøi trôøi thì neân maëc quaàn daøi, aùo sô mi tay daøi, vaø mang vôù. Coù theå khoù thöïc hieän ñieàu naøy luùc thôøi tieát noùng böùc, nhöng seõ deã ngaên khoâng cho muoãi vaøo gaàn da.
  
• 
  Söû duïng thuoác ñuoåi muoãi coù chöùa DEET (N, N-diethyl-m-toluamide), permethrin, picaridin (KBR 3023), IR3535 (3-[N-butyl-N-acetyl]-aminopropionic acid) hoaëc daàu khuynh dieäp [p-menthane 3, 8-diol (PMD)] ñuùng theo chæ daãn treân nhaõn saûn phaåm.
  
  • 
    Khoâng ñöôïc duøng saûn phaåm DEET cho treû sô sanh döôùi hai thaùng, vaø phaûi söû duïng ôû noàng ñoä 30% trôû xuoáng cho treû em lôùn tuoåi hôn.
    
  • 
    Khoâng ñöôïc duøng daàu khuynh dieäp cho treû em döôùi ba tuoåi.
    
  • 
    Saûn phaåm permethrin chæ duøng treân caùc vaät duïng nhö quaàn aùo, giaøy deùp, muøng maøn vaø ñoà ñaïc caém traïi chôù khoâng ñöôïc thoa leân da.
    
  • 
    Trong Tôø Thoâng Tin veà Thuoác Ñuoåi Muoãi cuûa MDPH coù theâm nhieàu thoâng tin veà caùch löïa choïn vaø söû duïng thuoác ñuoåi muoãi sao cho an toaøn, vaø coù theå xem tröïc tuyeán taïi www.mass.gov/dph. Neáu quyù vò khoâng theå truy caäp tröïc tuyeán thì neân lieân laïc vôùi MDPH theo soá (617) 983-6800 ñeå laáy baûn in treân giaáy.
    
• 
  Ngaên khoâng cho muoãi vaøo nhaø baèng caùch ñaép vaù moïi loã hoång treân caùc maøn löôùi chaén, vaø nhôù gaén chaët löôùi naøy vaøo moïi cöûa caùi vaø cöûa soå.
  
• 
  Doïn saïch nhöõng choã ñoïng nöôùc xung quanh nhaø. Sau ñaây laø moät vaøi ñeà nghò:
  

March 2015| Page 3of 3

• 
  Tìm quanh quaát beân ngoaøi nhaø xem coù vaät chöùa vaø moùn ñoà naøo khaùc coù theå ñoïng nöôùc khoâng - haõy laät uùp ngöôïc laïi, thöôøng xuyeân ñoå nöôùc ra, hoaëc thaûi boû chuùng.
  
• 
  Khoan loã döôùi ñaùy caùc vaät chöùa taùi cheá boû naèm ngoaøi trôøi ñeå nöôùc chaûy ra heát.
  
• 
  Khai thoâng choã maùng xoái bò ngheït; doïn saïch môù laù caây vaø maûnh vuïn coù theå chaän ñöùng ñöôøng xaû nöôùc möa.
  
• 
  Laät uùp ngöôïc caùc hoà taém nhoû baèng nhöïa vaø xe cuùt kít khi chöa caàn duøng.
  
• 
  Thay nöôùc trong thau taém cuûa chim choùc vaøi ngaøy moät laàn; thoâng khí cho ao hoà trang trí hoaëc thaû caù vaøo.
  
• 
  Giöõ cho hoà bôi luoân luoân saïch seõ vaø khöû truøng baèng clo theo caùch thích hôïp; doïn saïch choã ñoïng nöôùc treân naép ñaäy hoà bôi.
  
• 
  Duøng caây caûnh ñeå traùnh xuaát hieän choã ñoïng nöôùc tích öù daàn daø treân maûnh ñaát cuûa quyù vò.
  

• 
  WNV vaø vaán ñeà baûo veä caù nhaân: Goïi Phaân Ban Dòch Teã vaø Chích Ngöøa (Division of Epidemiology and Immunization) cuûa MDPH theo soá 617-983-6800, hoaëc truy caäp tröïc tuyeán taïi www.mass.gov/dph. Cuõng coù theå lieân laïc vôùi hoäi ñoàng söùc khoûe ñòa phöông (lieät keâ taïi danh baï ñieän thoaïi, trong phaàn “chaùnh quyeàn”).
  
• 
  Kieåm soaùt muoãi taïi thaønh phoá hay thò traán cuûa quyù vò: Coâng taùc kieåm soaùt muoãi taïi Massachusetts ñöôïc thöïc hieän qua chín phaân khu kieåm soaùt. SRMCB (State Reclamation and Mosquito Control Board, hay Hoäi Ñoàng Tieåu Bang veà Khai Hoang vaø Kieåm Soaùt Muoãi) giaùm saùt toaøn boä chín phaân khu naøy. Coù theå xem thoâng tin lieân laïc vôùi moãi phaân khu baèng caùch truy caäp tröïc tuyeán taïi www.mass.gov/agr/mosquito/districts.htm. Cuõng coù theå goïi SRMCB - thuoäc Ban Taøi Nguyeân Canh Noâng Massachusetts (Massachusetts Department of Agricultural Resources) - theo soá 617-626-1777, hoaëc lieân laïc vôùi hoäi ñoàng söùc khoûe taïi ñòa phöông cuûa quyù vò.
  
• 
  AÛnh höôûng cuûa thuoác tröø saâu ñoái vôùi söùc khoûe: Goïi Trung Taâm Söùc Khoûe Moâi Tröôøng (Center for Environmental Health) cuûa MDPH theo soá 617-624-5757
  

West Nile Virus Fact Sheet, Vietnamese

Massachusetts Department of Public Health | Bureau of Infectious Disease | 305 South Street, Jamaica Plain, MA 02130