Những hang động pháp dụ (The Cave Edicts)

Những hang động pháp dụ (The Cave Edicts)

Những hang động pháp dụ (The Cave Edicts) được tìm thấy ở 3 trong số 4 hang trong dãy núi Barabar thuộc bang Bihar. Trong 2 hang trước có bia ký của Hoàng đế Asoka ghi vào năm thứ 12, hang thứ ba ghi năm thứ 19 sau khi ông lên ngôi, tặng các hang động như là nơi cư trú cho các nhà tu khổ hạnh thuộc giáo phái Ajivika, mà giáo chủ là Gosala cùng thời với Đức Thích Ca. Trong hang thứ 4 thì bia ký được ghi lại thuộc thế kỷ thứ 5 TL sau này. Ở một nơi khác là đồi Nagarjuni có 3 hang động nữa chứa bia ký đề tặng cho tu sĩ phái Ajivika của một vị vua dùng tước vị "Thiên tử ", nhưng lại do vua Dasaratha, cháu của hoàng đế Asoka cho dựng lên.

---o0o---

Hộ Pháp Vương của Phật Giáo

Ông đã chu cấp thực phẩm cho hàng trăm ngàn tăng ni, vì thế thời bấy giờ đã có nhiều kẽ xấu lợi dụng khoác áo nhà tu gia nhập tăng chúng để được sống an nhàn. Điều này đã đưa đến tình trạng suy đồi trong việc tu tập Phật pháp. Theo hai bộ Mahavamsa và Samantapàsàdikà thì khi biết ra tệ nạn, Asoka liền ra lệnh cho thanh lọc hàng ngũ tăng già và đã loại bõ đến 60 ngàn kẽ ngụy danh và ăn bám, trước kỳ Đại hội kiết tập kinh điển (sangìti) lần thứ 3 tại kinh đô Pâtaliputrâ dưới sự chủ trì của cao tăng Moggaliputtatisa (Mục-kiền-liên Tử-đế-tu hay nói gọn Mục-liên-đế-tu) và do nhà vua bảo trợ.

Theo văn học PG thì kể từ sau đại hội kết tập lần thứ hai hơn 116 năm sau khi đức Phật nhập Niết bàn, trong giới tăng già đã manh nha sự phân phái thành hai trường là Trưởng lão bộ (s: sthavira) và Ðại chúng bộ (s: mahāsāṅghika), tùy theo lối giải dịch giáo pháp và giáo luật của đức Phật.

Như một giòng sông lớn khởi đi từ nguồn sẽ phải phân nhánh theo thời gian và những địa hình khác nhau; đạo Phật cũng thế, đã có những sự phân phái từ lần kết tập thứ hai. Sự phân phái của Phật giáo là một điều kiện phải có để trường tồn. Nó phải đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa để thích nghi với thời thế, và bản địa hóa để dung hòa với truyền thống văn hóa, tập tục và tín ngưỡng địa phương trên đường phát triễn. Vào thời vua Asoka thì trình độ dân trí và mức sống kinh tế đã tương đối tăng trưởng.

---o0o---

Lược kê các kỳ kết tập kinh điển quan trọng

Kết tập lần thứ nhất: được tổ chức trong bảy tháng tại thạch động Sattapanna trên núi Vebhàra ở thành Ràjagaha (Vương Xá nay là Rajgir) khoảng năm 478 TTL, ba tháng sau khi Ðức Phật nhập niết bàn (Buddha's Parinibbana), gồm 500 tỷ-kheo do ngài Mahakassapa (Đại Ca-Diếp) triệu tập, với sự trợ giúp của vua Ajatasatru (s.) hay Ajaratthu (p.) (A Xà Thế) xứ Magadha (Ma Kiệt Đà). Ananda truyền tụng lại những lời Phật dạy, về sau được ghi lại thành năm bộ Nikàya; Upali (Ưu-bà-li) tụng lại bộ Luật tạng (s, p: Vinaya-piṭaka) về sau được ghi lại thành năm bộ Àdikamma, Pàcittiya, Mahàvagga, Cullavagga, Parivàra.

Kết tập lần thứ hai: được tổ chức trong tám tháng trong chùa Vàlukàràma tại Vesali (thành Vệ-Xá-lị) 116 năm sau khi Phật nhập niết bàn, hay 362 TTL, gồm 700 vị tỷ-kheo do cao tăng Revata chủ trì và vua Kàkàsoka bảo trợ, được gọi là Sattasati. Lí do kết tập là vì nhóm Tỳ khưu Vajjputtakas ở thành Vesàli không duy trì 10 điều giới luật và sống rất phóng túng, nên bị một đệ tử của Ananda là Yassakàkandaputta (Da-xá) phê phán và đưa đến đại hội để chấn chỉnh giáo luật. Có 8 cao tăng trong ban chấp sự là Revata, Sambhuta-Sanavasi, Yasa, Sumana, Sabbakami, Salha, Khujjasobhita, và Vasabhagamika, Việc này đã manh nha đưa đến sự phân phái giữa Trưởng lão bộ (s: Sthavira, khi du nhập Tích Lan thì thành Thượng tọa bộ - Theravada) và Ðại chúng bộ (s: Mahāsāṅghikas, hay còn ghi là Mahasangitikas) về sau như đã trình bày.

Theo bộ Dipavamsa (Đảo sử - 76, 82) ở Tích Lan được phái Thượng tọa bộ ghi lại về sau thì sau khi bị khiển trách nhóm Vajjiputtakas liền tách ra tổ chức một đại hội khác gọi là Mahāsangiti (Đại Tụng) nhưng không gồm 6 tập của Abhidhamma; Patisambhida; Niddesa; một phần của Jatakas; và vài câu kệ đã được Trưởng lão bộ phê chuẩn.

Kết tập lần thứ ba: đã được tổ chức trong 9 tháng tại ngôi chùa Asokàràma tại Pàtaliputra vào khoảng năm 242 trước TTL, hay 236 năm sau Niết Bàn, gồm 1.000 tỷ-kheo ưu tú được chọn lọc kỷ lưỡng, chủ trì bởi cao tăng Moggaliputta Tissa, dưới sự bảo trợ của vua Asoka. Lí do là để chấn chỉnh lại giáo pháp và giáo luật, đồng thời thanh lọc lại hàng ngũ tăng già, vốn bị phồn tạp bởi sự chu cấp dồi dào của vua Asoka.

Trước kỳ đại hội gần đến ngày rằm, theo truyền thống có lễ Uposatha, tăng già qui tụ để trì tụng Giới bổn tỷ-kheo (Pātimokkhā), nhưng một số trưởng lão từ chối họp chung với đám giả danh nên triều đình mạnh tay can thệp của làm thiệt mạng một số tăng sĩ; vì thế vua Asoka vội mời cao tăng Moggaliputta Tissa từ chỗ ẩn tu xuống núi chủ trì đại hội. Khi kết thúc, Moggalliputta-Tissa tổng kết nên bộ Kathāvatthu (Luận Sự) vốn là những lập luận chính thống để bài bác các tà kiến, được đưa vào Luận Tạng (hay A-tì-đạt-ma tạng) còn truyền đến ngày nay. Moggalliputta-Tissa cũng còn được xem như là vị sáng lập ra Phân biệt bộ (s. vibhajyavādin). Phái này được Mahindà truyền qua Tích Lan không lâu sau đó.

---o0o---

Các đòan truyền giáo của PG chủ xướng bởi Asoka

Đoàn thứ nhất do các tỷ-kheo Mahinda, Sanghamitta, Ittiya, Uttiya, Sambala, Bhaddasàla và về sau có tỷ-kheo-ni Sumana hướng dẫn đi truyền giáo ở đảo Tích Lan (Lankà, Lankàdìpa); và chính đòan này đã thiết lập nên phái Theravada (Thượng tọa bộ). Mahinda là hoàng tử và Sanghamitta là công chúa, và về sau cả đứa cháu Sumana cũng tham gia vào đoàn truyền giáo vào năm thứ sáu dưới triều vua Asoka. Đoàn thứ hai do Majjhantika hướng dẫn đi truyền giáo ở xứ Kashmir và Gandhara, về sau thành phái Nhất thiết hữu bộ (Sarvastivādins). Đoàn thứ ba do Mahàdeva (có lẽ là một vị tỷ-kheo trùng tên với vị đã đưa ra 5 thuyết đã dề cập) hướng dẫn đi truyền giáo ở xứ Mahinsakamandala ngày nay gọi là Mysore, về sau thành phái Mahisasakas. Đoàn thứ tư do Rakkhita hướng dẫn truyền giáo qua xứ Vanavàsi ở phía nam Ấn. Đoàn thứ năm do Yonaka Dhammarakkhita, có gốc Hi-lạp hướng dẫn đi đến xứ Aparantaka, nay là bắc Gujarat, Kathiwara, Kutch và Sindh); về sau thành phái Dharmaguptaka. Đoàn thứ sáu do Mahàrakkhita hướng dẫn đi xứ Yonaka-loka tức vùng tây bắc lục địa Ấn bao gồm xứ Baktria, Trung Á và miền bắc Iran (Ionian). Đoàn thứ bảy do chư vị Majjhima, Kassapagotta, Mùlakadeva, Durabhissara và Deva Sahadeva hướng dẫn truyền bá ở khu vực Himavant (Tuyết Sơn) cạnh núi Himàlaya; về sau thành phái Haimavata, gồm phái Kasyapiyas. Những xá-lợi của quí vị này đã được tìm thấy ở Vedisa (Willis, 2001). Đoàn thứ tám do hai đại tỷ kheo Sona và Uttara hướng dẫn đi hoằng pháp ở xứ Suvannabhùmi, nay là Miến Điện, Thái Lan, Campuchia, và có thể đã đến xứ Phù Nam (Funan), ở châu thổ sông Cữu Long Việt Nam ngày nay.

Trong khi những đoàn truyền giáo qua hướng tây, thuộc đế quốc Hy lạp mãi đến vùng biển Địa Trung Hải (Mediteranean) từ Syria đến Macedonia, như đã ghi trong pháp dụ số XIII không mấy thành công thì những tăng đoàn hoằng hoá do hoàng tử Mahinda và công chúa Sanghamitta hướng dẫn xuống phía nam lại thành công rực rỡ. Ngay từ buổi đầu cho đến nay Phật giáo đã trở thành quốc giáo ở Tích Lan.

---o0o---